Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိနယသင္ဂဟ-အဋ္ဌကထာ • Vinayasaṅgaha-aṭṭhakathā |
၆. မစ္ဆမံသဝိနိစ္ဆယကထာ
6. Macchamaṃsavinicchayakathā
၃၈. မစ္ဆမံသေသု ပန မစ္ဆဂ္ဂဟဏေန သဗ္ဗမ္ပိ ဇလဇံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အကပ္ပိယံ နာမ နတ္ထိ။ မံသေသု ပန မနုသ္သဟတ္ထိအသ္သသုနခအဟိသီဟဗ္ယဂ္ဃဒီပိအစ္ဆတရစ္ဆာနံ ဝသေန ဒသ မံသာနိ အကပ္ပိယာနိ။ တတ္ထ မနုသ္သမံသေ ထုလ္လစ္စယံ, သေသေသု ဒုက္ကဋံ။ ဣတိ ဣမေသံ မနုသ္သာဒီနံ ဒသန္နံ မံသမ္ပိ အဋ္ဌိပိ လောဟိတမ္ပိ စမ္မမ္ပိ လောမမ္ပိ သဗ္ဗံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝသာသု ပန ဧကာ မနုသ္သဝသာဝ န ဝဋ္ဋတိ။ ခီရာဒီသု အကပ္ပိယံ နာမ နတ္ထိ။ ဣမေသု ပန အကပ္ပိယမံသေသု အဋ္ဌိအာဒီသု ဝာ ယံ ကိဉ္စိ ဉတ္ဝာ ဝာ အဉတ္ဝာ ဝာ ခာဒန္တသ္သ အာပတ္တိယေဝ။ ယဒာ ဇာနာတိ, တဒာ ဒေသေတဗ္ဗာ။ ‘‘အပုစ္ဆိတ္ဝာဝ ခာဒိသ္သာမီ’’တိ ဂဏ္ဟတော ပဋိဂ္ဂဟဏေပိ ဒုက္ကဋံ, ‘‘ပုစ္ဆိတ္ဝာ ခာဒိသ္သာမီ’’တိ ဂဏ္ဟတော အနာပတ္တိ။ ဥဒ္ဒိသ္သကတံ ပန ဇာနိတ္ဝာ ခာဒန္တသ္သေဝ အာပတ္တိ, ပစ္ဆာ ဇာနန္တော အာပတ္တိယာ န ကာရေတဗ္ဗော (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၂၈၁)။
38.Macchamaṃsesu pana macchaggahaṇena sabbampi jalajaṃ vuttaṃ. Tattha akappiyaṃ nāma natthi. Maṃsesu pana manussahatthiassasunakhaahisīhabyagghadīpiacchataracchānaṃ vasena dasa maṃsāni akappiyāni. Tattha manussamaṃse thullaccayaṃ, sesesu dukkaṭaṃ. Iti imesaṃ manussādīnaṃ dasannaṃ maṃsampi aṭṭhipi lohitampi cammampi lomampi sabbaṃ na vaṭṭati. Vasāsu pana ekā manussavasāva na vaṭṭati. Khīrādīsu akappiyaṃ nāma natthi. Imesu pana akappiyamaṃsesu aṭṭhiādīsu vā yaṃ kiñci ñatvā vā añatvā vā khādantassa āpattiyeva. Yadā jānāti, tadā desetabbā. ‘‘Apucchitvāva khādissāmī’’ti gaṇhato paṭiggahaṇepi dukkaṭaṃ, ‘‘pucchitvā khādissāmī’’ti gaṇhato anāpatti. Uddissakataṃ pana jānitvā khādantasseva āpatti, pacchā jānanto āpattiyā na kāretabbo (mahāva. aṭṭha. 281).
တတ္ထ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၁၀) ဥဒ္ဒိသ္သကတံ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ဝဓိတ္ဝာ သမ္ပာဒိတံ မစ္ဆမံသံ။ ဥဘယမ္ပိ ဟိ ဥဒ္ဒိသ္သကတံ န ဝဋ္ဋတိ။ တမ္ပိ အဒိဋ္ဌံ အသုတံ အပရိသင္ကိတံ ဝဋ္ဋတိ။ တိကောဋိပရိသုဒ္ဓဉ္ဟိ မစ္ဆမံသံ ဘဂဝတာ အနုညာတံ အဒိဋ္ဌံ အသုတံ အပရိသင္ကိတံ။ တတ္ထ အဒိဋ္ဌံ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ မိဂမစ္ဆေ ဝဓိတ္ဝာ ဂယ္ဟမာနံ အဒိဋ္ဌံ။ အသုတံ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ မိဂမစ္ဆေ ဝဓိတ္ဝာ ဂဟိတန္တိ အသုတံ။ အပရိသင္ကိတံ ပန ဒိဋ္ဌပရိသင္ကိတံ သုတပရိသင္ကိတံ တဒုဘယဝိနိမုတ္တပရိသင္ကိတဉ္စ ဉတ္ဝာ တဗ္ဗိပက္ခတော ဇာနိတဗ္ဗံ။ ကထံ? ဣဓ ဘိက္ခူ ပသ္သန္တိ မနုသ္သေ ဇာလဝာဂုရာဒိဟတ္ထေ ဂာမတော ဝာ နိက္ခမန္တေ အရညေ ဝာ ဝိစရန္တေ။ ဒုတိယဒိဝသေ စ နေသံ တံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပာတံ အဘိဟရန္တိ။ တေ တေန ဒိဋ္ဌေန ပရိသင္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နု ခော အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ, ဣဒံ ဒိဋ္ဌပရိသင္ကိတံ, ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင္ကိတံ, တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုသ္သာ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, န ဂဏ္ဟထာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တမတ္ထံ သုတ္ဝာ ‘‘နယိဒံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ, အမ္ဟေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝာ ရာဇယုတ္တာဒီနံ ဝာ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဝဒန္တိ, ကပ္ပတိ။
Tattha (pārā. aṭṭha. 2.410) uddissakataṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya vadhitvā sampāditaṃ macchamaṃsaṃ. Ubhayampi hi uddissakataṃ na vaṭṭati. Tampi adiṭṭhaṃ asutaṃ aparisaṅkitaṃ vaṭṭati. Tikoṭiparisuddhañhi macchamaṃsaṃ bhagavatā anuññātaṃ adiṭṭhaṃ asutaṃ aparisaṅkitaṃ. Tattha adiṭṭhaṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. Asutaṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ. Aparisaṅkitaṃ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavinimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ. Kathaṃ? Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato vā nikkhamante araññe vā vicarante. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ vā atthāya kata’’nti vadanti, kappati.
န ဟေဝ ခော ဘိက္ခူ ပသ္သန္တိ, အပိစ ခော သုဏန္တိ ‘‘မနုသ္သာ ကိရ ဇာလဝာဂုရာဒိဟတ္ထာ ဂာမတော ဝာ နိက္ခမန္တိ, အရညေ ဝာ ဝိစရန္တီ’’တိ။ ဒုတိယဒိဝသေ စ တေသံ တံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပာတံ အဘိဟရန္တိ။ တေ တေန သုတေန ပရိသင္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နု ခော အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ, ဣဒံ သုတပရိသင္ကိတံ နာမ, ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင္ကိတံ, တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုသ္သာ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, န ဂဏ္ဟထာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တမတ္ထံ သုတ္ဝာ ‘‘နယိဒံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ, အမ္ဟေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝာ ရာဇယုတ္တာဒီနံ ဝာ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဝဒန္တိ, ကပ္ပတိ။
Na heva kho bhikkhū passanti, apica kho suṇanti ‘‘manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca tesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena sutena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ sutaparisaṅkitaṃ nāma, etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ vā atthāya kata’’nti vadanti, kappati.
န ဟေဝ ခော ပန ဘိက္ခူ ပသ္သန္တိ န သုဏန္တိ, အပိစ ခော တေသံ တံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ ပတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပာတံ အဘိသင္ခရိတ္ဝာ အဘိဟရန္တိ။ တေ ပရိသင္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နု ခော အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ, ဣဒံ တဒုဘယဝိနိမုတ္တပရိသင္ကိတံ နာမ, ဧတမ္ပိ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင္ကိတံ, တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုသ္သာ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, န ဂဏ္ဟထာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တမတ္ထံ သုတ္ဝာ ‘‘နယိဒံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ, အမ္ဟေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝာ ရာဇယုတ္တာဒီနံ ဝာ အတ္ထာယ ကတံ, ပဝတ္တမံသံ ဝာ ကပ္ပိယမေဝ လဘိတ္ဝာ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ သမ္ပာဒိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ, ကပ္ပတိ။ မတာနံ ပေတကိစ္စတ္ထာယ မင္ဂလာဒီနံ ဝာ အတ္ထာယ ကတေပိ ဧသေဝ နယော။ ယံ ယဉ္ဟိ ဘိက္ခူနံယေဝ အတ္ထာယ အကတံ, ယတ္ထ စ နိဗ္ဗေမတိကော ဟောတိ, တံ သဗ္ဗံ ကပ္ပတိ။
Na heva kho pana bhikkhū passanti na suṇanti, apica kho tesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti. Te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ tadubhayavinimuttaparisaṅkitaṃ nāma, etampi gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ vā atthāya kataṃ, pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti, kappati. Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
၃၉. သစေ ပန ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ ဥဒ္ဒိသ္သကတံ ဟောတိ, တေ စ အတ္တနော အတ္ထာယ ကတဘာဝံ န ဇာနန္တိ, အညေ ဇာနန္တိ။ ယေ ဇာနန္တိ, တေသံ န ဝဋ္ဋတိ, ဣတရေသံ ပန ဝဋ္ဋတိ။ အညေ န ဇာနန္တိ, တေယေဝ ဇာနန္တိ, တေသံယေဝ န ဝဋ္ဋတိ, အညေသံ ဝဋ္ဋတိ။ တေပိ ‘‘အမ္ဟာကံ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဇာနန္တိ, အညေပိ ‘‘ဧတေသံ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဇာနန္တိ, သဗ္ဗေသမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ သဗ္ဗေ န ဇာနန္တိ, သဗ္ဗေသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပဉ္စသု ဟိ သဟဓမ္မိကေသု ယသ္သ ဝာ တသ္သ ဝာ အတ္ထာယ ဥဒ္ဒိသ္သကတံ သဗ္ဗေသံ န ကပ္ပတိ။
39. Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhūnaṃ uddissakataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati, itaresaṃ pana vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi ‘‘amhākaṃ atthāya kata’’nti jānanti, aññepi ‘‘etesaṃ atthāya kata’’nti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati. Sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissakataṃ sabbesaṃ na kappati.
သစေ ပန ကောစိ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဥဒ္ဒိသ္သ ပာဏံ ဝဓိတ္ဝာ တသ္သ ပတ္တံ ပူရေတ္ဝာ ဒေတိ, သော စ အတ္တနော အတ္ထာယ ကတဘာဝံ ဇာနံယေဝ ဂဟေတ္ဝာ အညသ္သ ဘိက္ခုနော ဒေတိ, သော တံ တသ္သ သဒ္ဓာယ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ကသ္သ အာပတ္တီတိ? ဒ္ဝိန္နမ္ပိ အနာပတ္တိ။ ယဉ္ဟိ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတံ, တသ္သ အဘုတ္တတာယ အနာပတ္တိ, ဣတရသ္သ အဇာနနတာယ။ ကပ္ပိယမံသသ္သ ဟိ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အာပတ္တိ နတ္ထိ, ဥဒ္ဒိသ္သကတဉ္စ အဇာနိတ္ဝာ ဘုတ္တသ္သ ပစ္ဆာ ဉတ္ဝာ အာပတ္တိဒေသနာကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ။ အကပ္ပိယမံသံ ပန အဇာနိတ္ဝာ ဘုတ္တေန ပစ္ဆာ ဉတ္ဝာပိ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ ဥဒ္ဒိသ္သကတဉ္ဟိ ဉတ္ဝာ ဘုဉ္ဇတောဝ အာပတ္တိ, အကပ္ပိယမံသံ အဇာနိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇန္တသ္သပိ အာပတ္တိယေဝ, တသ္မာ အာပတ္တိဘီရုကေန ရူပံ သလ္လက္ခေန္တေနပိ ပုစ္ဆိတ္ဝာဝ မံသံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပရိဘောဂကာလေ ‘‘ပုစ္ဆိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိသ္သာမီ’’တိ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ပုစ္ဆိတ္ဝာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဒုဝိညေယ္ယတ္တာ။ အစ္ဆမံသမ္ပိ ဟိ သူကရမံသသဒိသံ ဟောတိ, ဒီပိမံသာဒီနိ စ မိဂမံသာဒိသဒိသာနိ, တသ္မာ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဂဟဏမေဝ ဝတ္တန္တိ ဝဒန္တိ။
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so taṃ tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ, tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi, uddissakatañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi. Akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā. Uddissakatañhi ñatvā bhuñjatova āpatti, akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassapi āpattiyeva, tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ. Paribhogakāle ‘‘pucchitvā paribhuñjissāmī’’ti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsampi hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīni ca migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
ဣတိ ပာဠိမုတ္တကဝိနယဝိနိစ္ဆယသင္ဂဟေ
Iti pāḷimuttakavinayavinicchayasaṅgahe
မစ္ဆမံသဝိနိစ္ဆယကထာ သမတ္တာ။
Macchamaṃsavinicchayakathā samattā.