| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විනයසඞ්‌ගහ-අට්‌ඨකථා • Vinayasaṅgaha-aṭṭhakathā |
6. මච්‌ඡමංසවිනිච්‌ඡයකථා
6. Macchamaṃsavinicchayakathā
38. මච්‌ඡමංසෙසු පන මච්‌ඡග්‌ගහණෙන සබ්‌බම්‌පි ජලජං වුත්‌තං. තත්‌ථ අකප්‌පියං නාම නත්‌ථි. මංසෙසු පන මනුස්‌සහත්‌ථිඅස්‌සසුනඛඅහිසීහබ්‍යග්‌ඝදීපිඅච්‌ඡතරච්‌ඡානං වසෙන දස මංසානි අකප්‌පියානි. තත්‌ථ මනුස්‌සමංසෙ ථුල්‌ලච්‌චයං, සෙසෙසු දුක්‌කටං. ඉති ඉමෙසං මනුස්‌සාදීනං දසන්‌නං මංසම්‌පි අට්‌ඨිපි ලොහිතම්‌පි චම්‌මම්‌පි ලොමම්‌පි සබ්‌බං න වට්‌ටති. වසාසු පන එකා මනුස්‌සවසාව න වට්‌ටති. ඛීරාදීසු අකප්‌පියං නාම නත්‌ථි. ඉමෙසු පන අකප්‌පියමංසෙසු අට්‌ඨිආදීසු වා යං කිඤ්‌චි ඤත්‌වා වා අඤත්‌වා වා ඛාදන්‌තස්‌ස ආපත්‌තියෙව. යදා ජානාති, තදා දෙසෙතබ්‌බා. ‘‘අපුච්‌ඡිත්‌වාව ඛාදිස්‌සාමී’’ති ගණ්‌හතො පටිග්‌ගහණෙපි දුක්‌කටං, ‘‘පුච්‌ඡිත්‌වා ඛාදිස්‌සාමී’’ති ගණ්‌හතො අනාපත්‌ති. උද්‌දිස්‌සකතං පන ජානිත්‌වා ඛාදන්‌තස්‌සෙව ආපත්‌ති, පච්‌ඡා ජානන්‌තො ආපත්‌තියා න කාරෙතබ්‌බො (මහාව. අට්‌ඨ. 281).
38.Macchamaṃsesu pana macchaggahaṇena sabbampi jalajaṃ vuttaṃ. Tattha akappiyaṃ nāma natthi. Maṃsesu pana manussahatthiassasunakhaahisīhabyagghadīpiacchataracchānaṃ vasena dasa maṃsāni akappiyāni. Tattha manussamaṃse thullaccayaṃ, sesesu dukkaṭaṃ. Iti imesaṃ manussādīnaṃ dasannaṃ maṃsampi aṭṭhipi lohitampi cammampi lomampi sabbaṃ na vaṭṭati. Vasāsu pana ekā manussavasāva na vaṭṭati. Khīrādīsu akappiyaṃ nāma natthi. Imesu pana akappiyamaṃsesu aṭṭhiādīsu vā yaṃ kiñci ñatvā vā añatvā vā khādantassa āpattiyeva. Yadā jānāti, tadā desetabbā. ‘‘Apucchitvāva khādissāmī’’ti gaṇhato paṭiggahaṇepi dukkaṭaṃ, ‘‘pucchitvā khādissāmī’’ti gaṇhato anāpatti. Uddissakataṃ pana jānitvā khādantasseva āpatti, pacchā jānanto āpattiyā na kāretabbo (mahāva. aṭṭha. 281).
තත්‌ථ (පාරා. අට්‌ඨ. 2.410) උද්‌දිස්‌සකතං නාම භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය වධිත්‌වා සම්‌පාදිතං මච්‌ඡමංසං. උභයම්‌පි හි උද්‌දිස්‌සකතං න වට්‌ටති. තම්‌පි අදිට්‌ඨං අසුතං අපරිසඞ්‌කිතං වට්‌ටති. තිකොටිපරිසුද්‌ධඤ්‌හි මච්‌ඡමංසං භගවතා අනුඤ්‌ඤාතං අදිට්‌ඨං අසුතං අපරිසඞ්‌කිතං. තත්‌ථ අදිට්‌ඨං නාම භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය මිගමච්‌ඡෙ වධිත්‌වා ගය්‌හමානං අදිට්‌ඨං. අසුතං නාම භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය මිගමච්‌ඡෙ වධිත්‌වා ගහිතන්‌ති අසුතං. අපරිසඞ්‌කිතං පන දිට්‌ඨපරිසඞ්‌කිතං සුතපරිසඞ්‌කිතං තදුභයවිනිමුත්‌තපරිසඞ්‌කිතඤ්‌ච ඤත්‌වා තබ්‌බිපක්‌ඛතො ජානිතබ්‌බං. කථං? ඉධ භික්‌ඛූ පස්‌සන්‌ති මනුස්‌සෙ ජාලවාගුරාදිහත්‌ථෙ ගාමතො වා නික්‌ඛමන්‌තෙ අරඤ්‌ඤෙ වා විචරන්‌තෙ. දුතියදිවසෙ ච නෙසං තං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨානං සමච්‌ඡමංසං පිණ්‌ඩපාතං අභිහරන්‌ති. තෙ තෙන දිට්‌ඨෙන පරිසඞ්‌කන්‌ති ‘‘භික්‌ඛූනං නු ඛො අත්‌ථාය කත’’න්‌ති, ඉදං දිට්‌ඨපරිසඞ්‌කිතං, එතං ගහෙතුං න වට්‌ටති. යං එවං අපරිසඞ්‌කිතං, තං වට්‌ටති. සචෙ පන තෙ මනුස්‌සා ‘‘කස්‌මා, භන්‌තෙ, න ගණ්‌හථා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘නයිදං, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය කතං, අම්‌හෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය වා රාජයුත්‌තාදීනං වා අත්‌ථාය කත’’න්‌ති වදන්‌ති, කප්‌පති.
Tattha (pārā. aṭṭha. 2.410) uddissakataṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya vadhitvā sampāditaṃ macchamaṃsaṃ. Ubhayampi hi uddissakataṃ na vaṭṭati. Tampi adiṭṭhaṃ asutaṃ aparisaṅkitaṃ vaṭṭati. Tikoṭiparisuddhañhi macchamaṃsaṃ bhagavatā anuññātaṃ adiṭṭhaṃ asutaṃ aparisaṅkitaṃ. Tattha adiṭṭhaṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. Asutaṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ. Aparisaṅkitaṃ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavinimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ. Kathaṃ? Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato vā nikkhamante araññe vā vicarante. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ vā atthāya kata’’nti vadanti, kappati.
න හෙව ඛො භික්‌ඛූ පස්‌සන්‌ති, අපිච ඛො සුණන්‌ති ‘‘මනුස්‌සා කිර ජාලවාගුරාදිහත්‌ථා ගාමතො වා නික්‌ඛමන්‌ති, අරඤ්‌ඤෙ වා විචරන්‌තී’’ති. දුතියදිවසෙ ච තෙසං තං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨානං සමච්‌ඡමංසං පිණ්‌ඩපාතං අභිහරන්‌ති. තෙ තෙන සුතෙන පරිසඞ්‌කන්‌ති ‘‘භික්‌ඛූනං නු ඛො අත්‌ථාය කත’’න්‌ති, ඉදං සුතපරිසඞ්‌කිතං නාම, එතං ගහෙතුං න වට්‌ටති. යං එවං අපරිසඞ්‌කිතං, තං වට්‌ටති. සචෙ පන තෙ මනුස්‌සා ‘‘කස්‌මා, භන්‌තෙ, න ගණ්‌හථා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘නයිදං, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය කතං, අම්‌හෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය වා රාජයුත්‌තාදීනං වා අත්‌ථාය කත’’න්‌ති වදන්‌ති, කප්‌පති.
Na heva kho bhikkhū passanti, apica kho suṇanti ‘‘manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca tesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena sutena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ sutaparisaṅkitaṃ nāma, etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ vā atthāya kata’’nti vadanti, kappati.
න හෙව ඛො පන භික්‌ඛූ පස්‌සන්‌ති න සුණන්‌ති, අපිච ඛො තෙසං තං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨානං පත්‌තං ගහෙත්‌වා සමච්‌ඡමංසං පිණ්‌ඩපාතං අභිසඞ්‌ඛරිත්‌වා අභිහරන්‌ති. තෙ පරිසඞ්‌කන්‌ති ‘‘භික්‌ඛූනං නු ඛො අත්‌ථාය කත’’න්‌ති, ඉදං තදුභයවිනිමුත්‌තපරිසඞ්‌කිතං නාම, එතම්‌පි ගහෙතුං න වට්‌ටති. යං එවං අපරිසඞ්‌කිතං, තං වට්‌ටති. සචෙ පන තෙ මනුස්‌සා ‘‘කස්‌මා, භන්‌තෙ, න ගණ්‌හථා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘නයිදං, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය කතං, අම්‌හෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය වා රාජයුත්‌තාදීනං වා අත්‌ථාය කතං, පවත්‌තමංසං වා කප්‌පියමෙව ලභිත්‌වා භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය සම්‌පාදිත’’න්‌ති වදන්‌ති, කප්‌පති. මතානං පෙතකිච්‌චත්‌ථාය මඞ්‌ගලාදීනං වා අත්‌ථාය කතෙපි එසෙව නයො. යං යඤ්‌හි භික්‌ඛූනංයෙව අත්‌ථාය අකතං, යත්‌ථ ච නිබ්‌බෙමතිකො හොති, තං සබ්‌බං කප්‌පති.
Na heva kho pana bhikkhū passanti na suṇanti, apica kho tesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti. Te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ tadubhayavinimuttaparisaṅkitaṃ nāma, etampi gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ vā atthāya kataṃ, pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti, kappati. Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
39. සචෙ පන එකස්‌මිං විහාරෙ භික්‌ඛූනං උද්‌දිස්‌සකතං හොති, තෙ ච අත්‌තනො අත්‌ථාය කතභාවං න ජානන්‌ති, අඤ්‌ඤෙ ජානන්‌ති. යෙ ජානන්‌ති, තෙසං න වට්‌ටති, ඉතරෙසං පන වට්‌ටති. අඤ්‌ඤෙ න ජානන්‌ති, තෙයෙව ජානන්‌ති, තෙසංයෙව න වට්‌ටති, අඤ්‌ඤෙසං වට්‌ටති. තෙපි ‘‘අම්‌හාකං අත්‌ථාය කත’’න්‌ති ජානන්‌ති, අඤ්‌ඤෙපි ‘‘එතෙසං අත්‌ථාය කත’’න්‌ති ජානන්‌ති, සබ්‌බෙසම්‌පි න වට්‌ටති. සබ්‌බෙ න ජානන්‌ති, සබ්‌බෙසම්‌පි වට්‌ටති. පඤ්‌චසු හි සහධම්‌මිකෙසු යස්‌ස වා තස්‌ස වා අත්‌ථාය උද්‌දිස්‌සකතං සබ්‌බෙසං න කප්‌පති.
39. Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhūnaṃ uddissakataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati, itaresaṃ pana vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi ‘‘amhākaṃ atthāya kata’’nti jānanti, aññepi ‘‘etesaṃ atthāya kata’’nti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati. Sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissakataṃ sabbesaṃ na kappati.
සචෙ පන කොචි එකං භික්‌ඛුං උද්‌දිස්‌ස පාණං වධිත්‌වා තස්‌ස පත්‌තං පූරෙත්‌වා දෙති, සො ච අත්‌තනො අත්‌ථාය කතභාවං ජානංයෙව ගහෙත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස භික්‌ඛුනො දෙති, සො තං තස්‌ස සද්‌ධාය පරිභුඤ්‌ජති, කස්‌ස ආපත්‌තීති? ද්‌වින්‌නම්‌පි අනාපත්‌ති. යඤ්‌හි උද්‌දිස්‌ස කතං, තස්‌ස අභුත්‌තතාය අනාපත්‌ති, ඉතරස්‌ස අජානනතාය. කප්‌පියමංසස්‌ස හි පටිග්‌ගහණෙ ආපත්‌ති නත්‌ථි, උද්‌දිස්‌සකතඤ්‌ච අජානිත්‌වා භුත්‌තස්‌ස පච්‌ඡා ඤත්‌වා ආපත්‌තිදෙසනාකිච්‌චං නාම නත්‌ථි. අකප්‌පියමංසං පන අජානිත්‌වා භුත්‌තෙන පච්‌ඡා ඤත්‌වාපි ආපත්‌ති දෙසෙතබ්‌බා. උද්‌දිස්‌සකතඤ්‌හි ඤත්‌වා භුඤ්‌ජතොව ආපත්‌ති, අකප්‌පියමංසං අජානිත්‌වා භුඤ්‌ජන්‌තස්‌සපි ආපත්‌තියෙව, තස්‌මා ආපත්‌තිභීරුකෙන රූපං සල්‌ලක්‌ඛෙන්‌තෙනපි පුච්‌ඡිත්‌වාව මංසං පටිග්‌ගහෙතබ්‌බං. පරිභොගකාලෙ ‘‘පුච්‌ඡිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිස්‌සාමී’’ති වා ගහෙත්‌වා පුච්‌ඡිත්‌වාව පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බං. කස්‌මා? දුවිඤ්‌ඤෙය්‍යත්‌තා. අච්‌ඡමංසම්‌පි හි සූකරමංසසදිසං හොති, දීපිමංසාදීනි ච මිගමංසාදිසදිසානි, තස්‌මා පුච්‌ඡිත්‌වා ගහණමෙව වත්‌තන්‌ති වදන්‌ති.
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so taṃ tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ, tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi, uddissakatañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi. Akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā. Uddissakatañhi ñatvā bhuñjatova āpatti, akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassapi āpattiyeva, tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ. Paribhogakāle ‘‘pucchitvā paribhuñjissāmī’’ti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsampi hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīni ca migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
ඉති පාළිමුත්‌තකවිනයවිනිච්‌ඡයසඞ්‌ගහෙ
Iti pāḷimuttakavinayavinicchayasaṅgahe
මච්‌ඡමංසවිනිච්‌ඡයකථා සමත්‌තා.
Macchamaṃsavinicchayakathā samattā.
