Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စရိယာပိဋက-အဋ္ဌကထာ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
၁၀. မစ္ဆရာဇစရိယာဝဏ္ဏနာ
10. Maccharājacariyāvaṇṇanā
၈၃. ဒသမေ ယဒာ ဟောမိ, မစ္ဆရာဇာ မဟာသရေတိ အတီတေ မစ္ဆယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ကောသလရဋ္ဌေ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ ပောက္ခရဏိဋ္ဌာနေ ဝလ္လိဂဟနပရိက္ခိတ္တေ ဧကသ္မိံ မဟာသရေ မစ္ဆာနံ စတူဟိ သင္ဂဟဝတ္ထူဟိ ရဉ္ဇနတော ယဒာ အဟံ ရာဇာ ဟောမိ, မစ္ဆဂဏပရိဝုတော တတ္ထ ပဋိဝသာမိ တဒာ။ ဥဏ္ဟေတိ ဥဏ္ဟကာလေ ဂိမ္ဟသမယေ။ သူရိယသန္တာပေတိ အာဒိစ္စသန္တာပေန။ သရေ ဥဒက ခီယထာတိ တသ္မိံ သရေ ဥဒကံ ခီယိတ္ထ ဆိဇ္ဇိတ္ထ။ တသ္မိဉ္ဟိ ရဋ္ဌေ တဒာ ဒေဝော န ဝသ္သိ, သသ္သာနိ မိလာယိံသု, ဝာပိအာဒီသု ဥဒကံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒာနံ အဂမာသိ, မစ္ဆကစ္ဆပာ ကလလဂဟနံ ပဝိသိံသု။ တသ္မိမ္ပိ သရေ မစ္ဆာ ကဒ္ဒမဂဟနံ ပဝိသိတ္ဝာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ နိလီယိံသု။
83. Dasame yadā homi, maccharājā mahāsareti atīte macchayoniyaṃ nibbattitvā kosalaraṭṭhe sāvatthiyaṃ jetavane pokkharaṇiṭṭhāne valligahanaparikkhitte ekasmiṃ mahāsare macchānaṃ catūhi saṅgahavatthūhi rañjanato yadā ahaṃ rājā homi, macchagaṇaparivuto tattha paṭivasāmi tadā. Uṇheti uṇhakāle gimhasamaye. Sūriyasantāpeti ādiccasantāpena. Sare udaka khīyathāti tasmiṃ sare udakaṃ khīyittha chijjittha. Tasmiñhi raṭṭhe tadā devo na vassi, sassāni milāyiṃsu, vāpiādīsu udakaṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ agamāsi, macchakacchapā kalalagahanaṃ pavisiṃsu. Tasmimpi sare macchā kaddamagahanaṃ pavisitvā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne nilīyiṃsu.
၈၄. တတောတိ တတော ဥဒကပရိက္ခယတော အပရဘာဂေ။ ကုလလသေနကာတိ ကုလလာစေဝ သေနာ စ။ ဘက္ခယန္တိ ဒိဝာရတ္တိံ, မစ္ဆေ ဥပနိသီဒိယာတိ တတ္ထ တတ္ထ ကလလပိဋ္ဌေ ဥပနိသီဒိတ္ဝာ ကလလဂဟနံ ပဝိသိတ္ဝာ နိပန္နေ မစ္ဆေ ကာကာ ဝာ ဣတရေ ဝာ ဒိဝာ စေဝ ရတ္တိဉ္စ ကဏယဂ္ဂသဒိသေဟိ တုဏ္ဍေဟိ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ နီဟရိတ္ဝာ ဝိပ္ဖန္ဒမာနေ ဘက္ခယန္တိ။
84.Tatoti tato udakaparikkhayato aparabhāge. Kulalasenakāti kulalāceva senā ca. Bhakkhayanti divārattiṃ, macche upanisīdiyāti tattha tattha kalalapiṭṭhe upanisīditvā kalalagahanaṃ pavisitvā nipanne macche kākā vā itare vā divā ceva rattiñca kaṇayaggasadisehi tuṇḍehi koṭṭetvā koṭṭetvā nīharitvā vipphandamāne bhakkhayanti.
၈၅. အထ မဟာသတ္တော မစ္ဆာနံ တံ ဗ္ယသနံ ဒိသ္ဝာ မဟာကရုဏာယ သမုသ္သာဟိတဟဒယော ‘‘ဌပေတ္ဝာ မံ ဣမေ မမ ဉာတကေ ဣမသ္မာ ဒုက္ခာ မောစေတုံ သမတ္ထော နာမ အညော နတ္ထိ, ကေန နု ခော အဟံ ဥပာယေန တေ ဣတော ဒုက္ခတော မောစေယ္ယ’’န္တိ စိန္တေန္တော ‘‘ယံနူနာဟံ ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ အာစိဏ္ဏသမာစိဏ္ဏံ မယိ စ သံဝိဇ္ဇမာနံ သစ္စဓမ္မံ နိသ္သာယ သစ္စကိရိယံ ကတ္ဝာ ဒေဝံ ဝသ္သာပေတ္ဝာ မမ ဉာတိသင္ဃသ္သ ဇီဝိတဒာနံ ဒဒေယ္ယံ, တေန စ သကလသ္သာပိ အာဟာရူပဇီဝိနော သတ္တလောကသ္သ မဟာဥပကာရော သမ္ပာဒိတော မယာ’’တိ နိစ္ဆယံ ကတ္ဝာ ဒေဝံ ဝသ္သာပေတုံ သစ္စကိရိယံ အကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧဝံ စိန္တေသဟ’’န္တိအာဒိ။
85. Atha mahāsatto macchānaṃ taṃ byasanaṃ disvā mahākaruṇāya samussāhitahadayo ‘‘ṭhapetvā maṃ ime mama ñātake imasmā dukkhā mocetuṃ samattho nāma añño natthi, kena nu kho ahaṃ upāyena te ito dukkhato moceyya’’nti cintento ‘‘yaṃnūnāhaṃ pubbakehi mahesīhi āciṇṇasamāciṇṇaṃ mayi ca saṃvijjamānaṃ saccadhammaṃ nissāya saccakiriyaṃ katvā devaṃ vassāpetvā mama ñātisaṅghassa jīvitadānaṃ dadeyyaṃ, tena ca sakalassāpi āhārūpajīvino sattalokassa mahāupakāro sampādito mayā’’ti nicchayaṃ katvā devaṃ vassāpetuṃ saccakiriyaṃ akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘evaṃ cintesaha’’ntiādi.
တတ္ထ သဟ ဉာတီဟိ ပီဠိတောတိ မယ္ဟံ ဉာတီဟိ သဒ္ဓိံ တေန ဥဒကပရိက္ခယေန ပီဠိတော။ သဟာတိ ဝာ နိပာတမတ္တံ။ မဟာကာရုဏိကတာယ တေန ဗ္ယသနေန ဒုက္ခိတေဟိ ဉာတီဟိ ကာရဏဘူတေဟိ ပီဠိတော, ဉာတိသင္ဃဒုက္ခဒုက္ခိတောတိ အတ္ထော။
Tattha saha ñātīhi pīḷitoti mayhaṃ ñātīhi saddhiṃ tena udakaparikkhayena pīḷito. Sahāti vā nipātamattaṃ. Mahākāruṇikatāya tena byasanena dukkhitehi ñātīhi kāraṇabhūtehi pīḷito, ñātisaṅghadukkhadukkhitoti attho.
၈၆. ဓမ္မတ္ထန္တိ ဓမ္မဘူတံ အတ္ထံ, ဓမ္မတော ဝာ အနပေတံ အတ္ထံ။ ကိံ တံ? သစ္စံ။ အဒ္ဒသပသ္သယန္တိ မယ္ဟံ ဉာတီနဉ္စ အပသ္သယံ အဒ္ဒသံ။ အတိက္ခယန္တိ မဟာဝိနာသံ။
86.Dhammatthanti dhammabhūtaṃ atthaṃ, dhammato vā anapetaṃ atthaṃ. Kiṃ taṃ? Saccaṃ. Addasapassayanti mayhaṃ ñātīnañca apassayaṃ addasaṃ. Atikkhayanti mahāvināsaṃ.
၈၇. သဒ္ဓမ္မန္တိ သတံ သာဓူနံ ဗုဒ္ဓာဒီနံ ဧကသ္သာပိ ပာဏိနော အဟိံသနသင္ခာတံ ဓမ္မံ။ အနုသ္သရိတ္ဝာ။ ပရမတ္ထံ ဝိစိန္တယန္တိ တံ ခော ပန ပရမတ္ထံ သစ္စံ အဝိပရီတသဘာဝံ ကတ္ဝာ စိန္တယန္တော။ ယံ လောကေ ဓုဝသသ္သတန္တိ ယဒေတံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဧကသ္သာပိ ပာဏိနော အဟိံသနံ, တံ သဗ္ဗကာလံ တထဘာဝေန ဓုဝံ သသ္သတံ ဝိစိန္တယံ သစ္စကိရိယံ အကာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။
87.Saddhammanti sataṃ sādhūnaṃ buddhādīnaṃ ekassāpi pāṇino ahiṃsanasaṅkhātaṃ dhammaṃ. Anussaritvā. Paramatthaṃ vicintayanti taṃ kho pana paramatthaṃ saccaṃ aviparītasabhāvaṃ katvā cintayanto. Yaṃ loke dhuvasassatanti yadetaṃ buddhapaccekabuddhasāvakānaṃ ekassāpi pāṇino ahiṃsanaṃ, taṃ sabbakālaṃ tathabhāvena dhuvaṃ sassataṃ vicintayaṃ saccakiriyaṃ akāsinti sambandho.
၈၈. ဣဒာနိ တံ ဓမ္မံ မဟာသတ္တော အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနံ ဂဟေတ္ဝာ သစ္စဝစနံ ပယောဇေတုကာမော ကာလဝဏ္ဏံ ကဒ္ဒမံ ဒ္ဝိဓာ ဝိယူဟိတ္ဝာ အဉ္ဇနရုက္ခသာရဃဋိကဝဏ္ဏမဟာသရီရော သုဓောတလောဟိတကမဏိသဒိသာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတ္ဝာ အာကာသံ ဥလ္လောကေန္တော ‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာန’’န္တိ ဂာထမာဟ။
88. Idāni taṃ dhammaṃ mahāsatto attani vijjamānaṃ gahetvā saccavacanaṃ payojetukāmo kālavaṇṇaṃ kaddamaṃ dvidhā viyūhitvā añjanarukkhasāraghaṭikavaṇṇamahāsarīro sudhotalohitakamaṇisadisāni akkhīni ummīletvā ākāsaṃ ullokento ‘‘yato sarāmi attāna’’nti gāthamāha.
တတ္ထ ယတော သရာမိ အတ္တာနန္တိ ယတော ပဋ္ဌာယ အဟံ အတ္တဘာဝသင္ခာတံ အတ္တာနံ သရာမိ အနုသ္သရာမိ။ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတန္တိ ယတော ပဋ္ဌာယ တာသု တာသု ဣတိကတ္တဗ္ဗတာသု ဝိညုတံ ဝိဇာနနဘာဝံ ပတ္တောသ္မိ, ဥဒ္ဓံ အာရောဟနဝသေန ဣတော ယာဝ မယ္ဟံ ကာယဝစီကမ္မာနံ အနုသ္သရဏသမတ္ထတာ ဝိညုတပ္ပတ္တိ ဧဝ, ဧတ္ထန္တရေ သမာနဇာတိကာနံ ခာဒနဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တောပိ တဏ္ဍုလကဏပ္ပမာဏမ္ပိ မစ္ဆံ မယာ န ခာဒိတပုဗ္ဗံ, အညမ္ပိ ကဉ္စိ ပာဏံ သဉ္စိစ္စ ဟိံသိတံ ဗာဓိတံ နာဘိဇာနာမိ, ပဂေဝ ဇီဝိတာ ဝောရောပိတံ။
Tattha yato sarāmi attānanti yato paṭṭhāya ahaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ attānaṃ sarāmi anussarāmi. Yato pattosmi viññutanti yato paṭṭhāya tāsu tāsu itikattabbatāsu viññutaṃ vijānanabhāvaṃ pattosmi, uddhaṃ ārohanavasena ito yāva mayhaṃ kāyavacīkammānaṃ anussaraṇasamatthatā viññutappatti eva, etthantare samānajātikānaṃ khādanaṭṭhāne nibbattopi taṇḍulakaṇappamāṇampi macchaṃ mayā na khāditapubbaṃ, aññampi kañci pāṇaṃ sañcicca hiṃsitaṃ bādhitaṃ nābhijānāmi, pageva jīvitā voropitaṃ.
၈၉. ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေနာတိ ‘‘ယဒေတံ မယာ ကသ္သစိ ပာဏသ္သ အဟိံသနံ ဝုတ္တံ, သစေ ဧတံ သစ္စံ တထံ အဝိပရီတံ, ဧတေန သစ္စဝစနေန ပဇ္ဇုန္နော မေဃော အဘိဝသ္သတု, ဉာတိသင္ဃံ မေ ဒုက္ခာ ပမောစေတူ’’တိ ဝတ္ဝာ ပုန အတ္တနော ပရိစာရိကစေဋကံ အာဏာပေန္တော ဝိယ ပဇ္ဇုန္နံ ဒေဝရာဇာနံ အာလပန္တော ‘‘အဘိတ္ထနယာ’’တိ ဂာထမာဟ။
89.Etena saccavajjenāti ‘‘yadetaṃ mayā kassaci pāṇassa ahiṃsanaṃ vuttaṃ, sace etaṃ saccaṃ tathaṃ aviparītaṃ, etena saccavacanena pajjunno megho abhivassatu, ñātisaṅghaṃ me dukkhā pamocetū’’ti vatvā puna attano paricārikaceṭakaṃ āṇāpento viya pajjunnaṃ devarājānaṃ ālapanto ‘‘abhitthanayā’’ti gāthamāha.
တတ္ထ အဘိတ္ထနယ ပဇ္ဇုန္နာတိ ပဇ္ဇုန္နော ဝုစ္စတိ မေဃော, အယံ ပန မေဃဝသေန လဒ္ဓနာမံ ဝသ္သဝလာဟကဒေဝရာဇာနံ အာလပတိ။ အယံ ဟိသ္သ အဓိပ္ပာယော – ဒေဝော နာမ အနဘိတ္ထနယန္တော ဝိဇ္ဇုလတာ အနိစ္ဆာရေန္တော ပဝသ္သန္တောပိ န သောဘတိ, တသ္မာ တ္ဝံ အဘိတ္ထနယန္တော ဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆာရေန္တော ဝသ္သာပေဟီတိ။ နိဓိံ ကာကသ္သ နာသယာတိ ကာကာ ကလလံ ပဝိသိတ္ဝာ ဌိတေ မစ္ဆေ တုဏ္ဍေန ကောဋ္ဋေတ္ဝာ နီဟရိတ္ဝာ ခာဒန္တိ , တသ္မာ တေသံ အန္တောကလလေ မစ္ဆာ ‘‘နိဓီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တံ ကာကသင္ဃသ္သ နိဓိံ ဒေဝံ ဝသ္သာပေန္တော ဥဒကေန ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ နာသေဟိ။ ကာကံ သောကာယ ရန္ဓေဟီတိ ကာကသင္ဃော ဣမသ္မိံ မဟာသရေ ဥဒကေန ပုဏ္ဏေ မစ္ဆေ အလဘမာနော သောစိသ္သတိ, တံ ကာကဂဏံ တ္ဝံ ဣမံ ကဒ္ဒမံ ပူရေန္တော သောကာယ ရန္ဓေဟိ, သောကသ္သတ္ထာယ ပန ဝသ္သာပယထ, ယထာ အန္တောနိဇ္ဈာနလက္ခဏံ သောကံ ပာပုဏာတိ, ဧဝံ ကရောဟီတိ အတ္ထော။ မစ္ဆေ သောကာ ပမောစယာတိ မမ ဉာတကေ သဗ္ဗေဝ မစ္ဆေ ဣမမ္ဟာ မရဏသောကာ ပမောစေဟိ။ ‘‘မဉ္စ သောကာ ပမောစယာ’’တိ (ဇာ. ၁.၁.၇၅) ဇာတကေ ပဌန္တိ။ တတ္ထ စ-ကာရော သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော, မဉ္စ မမ ဉာတကေ စာတိ သဗ္ဗေဝ မရဏသောကာ ပမောစေဟိ (ဇာ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၇၅)။ မစ္ဆာနဉ္ဟိ အနုဒကဘာဝေန ပစ္စတ္ထိကာနံ ဃာသဘာဝံ ဂစ္ဆာမာတိ မဟာမရဏသောကော, မဟာသတ္တသ္သ ပန တေသံ အနယဗ္ယသနံ ပဋိစ္စ ကရုဏာယတော ကရုဏာပတိရူပမုခေန သောကသမ္ဘဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Tattha abhitthanaya pajjunnāti pajjunno vuccati megho, ayaṃ pana meghavasena laddhanāmaṃ vassavalāhakadevarājānaṃ ālapati. Ayaṃ hissa adhippāyo – devo nāma anabhitthanayanto vijjulatā anicchārento pavassantopi na sobhati, tasmā tvaṃ abhitthanayanto vijjulatā nicchārento vassāpehīti. Nidhiṃ kākassa nāsayāti kākā kalalaṃ pavisitvā ṭhite macche tuṇḍena koṭṭetvā nīharitvā khādanti , tasmā tesaṃ antokalale macchā ‘‘nidhī’’ti vuccanti. Taṃ kākasaṅghassa nidhiṃ devaṃ vassāpento udakena paṭicchādetvā nāsehi. Kākaṃ sokāya randhehīti kākasaṅgho imasmiṃ mahāsare udakena puṇṇe macche alabhamāno socissati, taṃ kākagaṇaṃ tvaṃ imaṃ kaddamaṃ pūrento sokāya randhehi, sokassatthāya pana vassāpayatha, yathā antonijjhānalakkhaṇaṃ sokaṃ pāpuṇāti, evaṃ karohīti attho. Macche sokā pamocayāti mama ñātake sabbeva macche imamhā maraṇasokā pamocehi. ‘‘Mañca sokā pamocayā’’ti (jā. 1.1.75) jātake paṭhanti. Tattha ca-kāro sampiṇḍanattho, mañca mama ñātake cāti sabbeva maraṇasokā pamocehi (jā. aṭṭha. 1.1.75). Macchānañhi anudakabhāvena paccatthikānaṃ ghāsabhāvaṃ gacchāmāti mahāmaraṇasoko, mahāsattassa pana tesaṃ anayabyasanaṃ paṭicca karuṇāyato karuṇāpatirūpamukhena sokasambhavo veditabbo.
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ပရိစာရိကစေဋကံ အာဏာပေန္တော ဝိယ ပဇ္ဇုန္နံ အာလပိတ္ဝာ သကလေ ကောသလရဋ္ဌေ မဟာဝသ္သံ ဝသ္သာပေသိ။ မဟာသတ္တသ္သ ဟိ သီလတေဇေန သစ္စကိရိယာယ သမကာလမေဝ သက္ကသ္သ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနံ ဥဏ္ဟာကာရံ ဒသ္သေသိ။ သော ‘‘ကိံ နု ခော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတ္ဝာ ဝသ္သဝလာဟကဒေဝရာဇာနံ ပက္ကောသာပေတ္ဝာ ‘‘တာတ, မဟာပုရိသော မစ္ဆရာဇာ ဉာတီနံ မရဏသောကေန ဝသ္သာပနံ ဣစ္ဆတိ, သကလံ ကောသလရဋ္ဌံ ဧကမေဃံ ကတ္ဝာ ဝသ္သာပေဟီ’’တိ အာဟ။
Evaṃ bodhisatto attano paricārikaceṭakaṃ āṇāpento viya pajjunnaṃ ālapitvā sakale kosalaraṭṭhe mahāvassaṃ vassāpesi. Mahāsattassa hi sīlatejena saccakiriyāya samakālameva sakkassa paṇḍukambalasilāsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. So ‘‘kiṃ nu kho’’ti āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā vassavalāhakadevarājānaṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, mahāpuriso maccharājā ñātīnaṃ maraṇasokena vassāpanaṃ icchati, sakalaṃ kosalaraṭṭhaṃ ekameghaṃ katvā vassāpehī’’ti āha.
သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတ္ဝာ ဧကံ ဝလာဟကံ နိဝာသေတ္ဝာ ဧကံ ပာရုပိတ္ဝာ မေဃဂီတံ ဂာယန္တော ပာစီနလောကဓာတုအဘိမုခော ပက္ခန္ဒိ။ ပာစီနဒိသာဘာဂေ ခလမဏ္ဍလမတ္တံ ဧကံ မေဃမဏ္ဍလံ ဥဋ္ဌာယ သတပဋလံ သဟသ္သပဋလံ ဟုတ္ဝာ အဘိတ္ထနယန္တံ ဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆာရေန္တံ အဓောမုခဌပိတဥဒကကုမ္ဘာကာရေန ဝိသ္သန္ဒမာနံ သကလံ ကောသလရဋ္ဌံ မဟောဃေန အဇ္ဈောတ္ထရိ။ ဒေဝော အစ္ဆိန္နဓာရံ ဝသ္သန္တော မုဟုတ္တေနေဝ တံ မဟာသရံ ပူရေသိ။ မစ္ဆာ မရဏဘယတော မုစ္စိံသု။ ကာကာဒယော အပတိဋ္ဌာ အဟေသုံ။ န ကေဝလံ မစ္ဆာ ဧဝ, မနုသ္သာပိ ဝိဝိဓသသ္သာနိ သမ္ပာဒေန္တာ စတုပ္ပဒာဒယောပီတိ သဗ္ဗေပိ ဝသ္သူပဇီဝိနော ကာယိကစေတသိကဒုက္ခတော မုစ္စိံသု။ တေန ဝုတ္တံ –
So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ekaṃ valāhakaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā meghagītaṃ gāyanto pācīnalokadhātuabhimukho pakkhandi. Pācīnadisābhāge khalamaṇḍalamattaṃ ekaṃ meghamaṇḍalaṃ uṭṭhāya satapaṭalaṃ sahassapaṭalaṃ hutvā abhitthanayantaṃ vijjulatā nicchārentaṃ adhomukhaṭhapitaudakakumbhākārena vissandamānaṃ sakalaṃ kosalaraṭṭhaṃ mahoghena ajjhotthari. Devo acchinnadhāraṃ vassanto muhutteneva taṃ mahāsaraṃ pūresi. Macchā maraṇabhayato mucciṃsu. Kākādayo apatiṭṭhā ahesuṃ. Na kevalaṃ macchā eva, manussāpi vividhasassāni sampādentā catuppadādayopīti sabbepi vassūpajīvino kāyikacetasikadukkhato mucciṃsu. Tena vuttaṃ –
၉၀.
90.
‘‘သဟ ကတေ သစ္စဝရေ၊ ပဇ္ဇုန္နော အဘိဂဇ္ဇိယ။
‘‘Saha kate saccavare, pajjunno abhigajjiya;
ထလံ နိန္နဉ္စ ပူရေန္တော၊ ခဏေန အဘိဝသ္သထာ’’တိ။
Thalaṃ ninnañca pūrento, khaṇena abhivassathā’’ti.
တတ္ထ ခဏေန အဘိဝသ္သထာတိ အဒန္ဓာယိတ္ဝာ သစ္စကိရိယခဏေနေဝ အဘိဝသ္သိ။
Tattha khaṇena abhivassathāti adandhāyitvā saccakiriyakhaṇeneva abhivassi.
၉၁. ကတ္ဝာ ဝီရိယမုတ္တမန္တိ ဒေဝေ အဝသ္သန္တေ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ ကောသဇ္ဇံ အနာပဇ္ဇိတ္ဝာ ဉာတတ္ထစရိယာသမ္ပာဒနမုခေန မဟတော သတ္တနိကာယသ္သ ဟိတသုခနိပ္ဖာဒနံ ဥတ္တမံ ဝီရိယံ ကတ္ဝာ။ သစ္စတေဇဗလသ္သိတော မမ သစ္စာနုဘာဝဗလသန္နိသ္သိတော ဟုတ္ဝာ တဒာ မဟာမေဃံ ဝသ္သာပေသိံ။ ယသ္မာ စေတဒေဝံ, တသ္မာ ‘‘သစ္စေန မေ သမော နတ္ထိ, ဧသာ မေ သစ္စပာရမီ’’တိ မဟာမစ္ဆရာဇကာလေ အတ္တနော သစ္စပာရမိယာ အနညသာဓာရဏဘာဝံ ဒသ္သေသိ ဓမ္မရာဇာ။
91.Katvā vīriyamuttamanti deve avassante kiṃ kātabbanti kosajjaṃ anāpajjitvā ñātatthacariyāsampādanamukhena mahato sattanikāyassa hitasukhanipphādanaṃ uttamaṃ vīriyaṃ katvā. Saccatejabalassito mama saccānubhāvabalasannissito hutvā tadā mahāmeghaṃ vassāpesiṃ. Yasmā cetadevaṃ, tasmā ‘‘saccena me samo natthi, esā me saccapāramī’’ti mahāmaccharājakāle attano saccapāramiyā anaññasādhāraṇabhāvaṃ dassesi dhammarājā.
ဧဝံ မဟာသတ္တော မဟာကရုဏာယ သမုသ္သာဟိတဟဒယော သကလရဋ္ဌေ မဟာဝသ္သံ ဝသ္သာပနဝသေန မဟာဇနံ မရဏဒုက္ခတော မောစေတ္ဝာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
Evaṃ mahāsatto mahākaruṇāya samussāhitahadayo sakalaraṭṭhe mahāvassaṃ vassāpanavasena mahājanaṃ maraṇadukkhato mocetvā jīvitapariyosāne yathākammaṃ gato.
တဒာ ပဇ္ဇုန္နော အာနန္ဒတ္ထေရော အဟောသိ, မစ္ဆဂဏာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, မစ္ဆရာဇာ လောကနာထော။
Tadā pajjunno ānandatthero ahosi, macchagaṇā buddhaparisā, maccharājā lokanātho.
တသ္သ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သေသပာရမိယောပိ နိဒ္ဓာရေတဗ္ဗာ။ တထာ အတ္တနော သမာနဇာတိကာနံ ခာဒနဋ္ဌာနေ မစ္ဆယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ တဏ္ဍုလကဏမတ္တမ္ပိ မစ္ဆံ အာဒိံ ကတ္ဝာ ကသ္သစိပိ ပာဏိနော အခာဒနံ, တိဋ္ဌတု ခာဒနံ ဧကသတ္တသ္သပိ အဝိဟေဌနံ, တထာ သစ္စကရဏေန ဒေဝသ္သ ဝသ္သာပနံ, ဥဒကေ ပရိက္ခီဏေ ကလလဂဟနေ နိမုဇ္ဇနဝသေန အတ္တနာ အနုဘဝမာနံ ဒုက္ခံ ဝီရဘာဝေန အဂဏေတ္ဝာ ဉာတိသင္ဃသ္သေဝ တံ ဒုက္ခံ အတ္တနော ဟဒယေ ကတ္ဝာ အသဟန္တသ္သ သဗ္ဗဘာဝေန ကရုဏာယနာ, တထာ စ ပဋိပတ္တီတိ ဧဝမာဒယော ဂုဏာနုဘာဝာ ဝိဘာဝေတဗ္ဗာတိ။
Tassa heṭṭhā vuttanayeneva sesapāramiyopi niddhāretabbā. Tathā attano samānajātikānaṃ khādanaṭṭhāne macchayoniyaṃ nibbattitvā taṇḍulakaṇamattampi macchaṃ ādiṃ katvā kassacipi pāṇino akhādanaṃ, tiṭṭhatu khādanaṃ ekasattassapi aviheṭhanaṃ, tathā saccakaraṇena devassa vassāpanaṃ, udake parikkhīṇe kalalagahane nimujjanavasena attanā anubhavamānaṃ dukkhaṃ vīrabhāvena agaṇetvā ñātisaṅghasseva taṃ dukkhaṃ attano hadaye katvā asahantassa sabbabhāvena karuṇāyanā, tathā ca paṭipattīti evamādayo guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.
မစ္ဆရာဇစရိယာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Maccharājacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / စရိယာပိဋကပာဠိ • Cariyāpiṭakapāḷi / ၁၀. မစ္ဆရာဇစရိယာ • 10. Maccharājacariyā