| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚರಿಯಾಪಿಟಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
೧೦. ಮಚ್ಛರಾಜಚರಿಯಾವಣ್ಣನಾ
10. Maccharājacariyāvaṇṇanā
೮೩. ದಸಮೇ ಯದಾ ಹೋಮಿ, ಮಚ್ಛರಾಜಾ ಮಹಾಸರೇತಿ ಅತೀತೇ ಮಚ್ಛಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಜೇತವನೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಟ್ಠಾನೇ ವಲ್ಲಿಗಹನಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಮಹಾಸರೇ ಮಚ್ಛಾನಂ ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ರಞ್ಜನತೋ ಯದಾ ಅಹಂ ರಾಜಾ ಹೋಮಿ, ಮಚ್ಛಗಣಪರಿವುತೋ ತತ್ಥ ಪಟಿವಸಾಮಿ ತದಾ। ಉಣ್ಹೇತಿ ಉಣ್ಹಕಾಲೇ ಗಿಮ್ಹಸಮಯೇ। ಸೂರಿಯಸನ್ತಾಪೇತಿ ಆದಿಚ್ಚಸನ್ತಾಪೇನ। ಸರೇ ಉದಕ ಖೀಯಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸರೇ ಉದಕಂ ಖೀಯಿತ್ಥ ಛಿಜ್ಜಿತ್ಥ। ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ರಟ್ಠೇ ತದಾ ದೇವೋ ನ ವಸ್ಸಿ, ಸಸ್ಸಾನಿ ಮಿಲಾಯಿಂಸು, ವಾಪಿಆದೀಸು ಉದಕಂ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಅಗಮಾಸಿ, ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾ ಕಲಲಗಹನಂ ಪವಿಸಿಂಸು। ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸರೇ ಮಚ್ಛಾ ಕದ್ದಮಗಹನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನಿಲೀಯಿಂಸು।
83. Dasame yadā homi, maccharājā mahāsareti atīte macchayoniyaṃ nibbattitvā kosalaraṭṭhe sāvatthiyaṃ jetavane pokkharaṇiṭṭhāne valligahanaparikkhitte ekasmiṃ mahāsare macchānaṃ catūhi saṅgahavatthūhi rañjanato yadā ahaṃ rājā homi, macchagaṇaparivuto tattha paṭivasāmi tadā. Uṇheti uṇhakāle gimhasamaye. Sūriyasantāpeti ādiccasantāpena. Sare udaka khīyathāti tasmiṃ sare udakaṃ khīyittha chijjittha. Tasmiñhi raṭṭhe tadā devo na vassi, sassāni milāyiṃsu, vāpiādīsu udakaṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ agamāsi, macchakacchapā kalalagahanaṃ pavisiṃsu. Tasmimpi sare macchā kaddamagahanaṃ pavisitvā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne nilīyiṃsu.
೮೪. ತತೋತಿ ತತೋ ಉದಕಪರಿಕ್ಖಯತೋ ಅಪರಭಾಗೇ। ಕುಲಲಸೇನಕಾತಿ ಕುಲಲಾಚೇವ ಸೇನಾ ಚ। ಭಕ್ಖಯನ್ತಿ ದಿವಾರತ್ತಿಂ, ಮಚ್ಛೇ ಉಪನಿಸೀದಿಯಾತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಕಲಲಪಿಟ್ಠೇ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕಲಲಗಹನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೇ ಮಚ್ಛೇ ಕಾಕಾ ವಾ ಇತರೇ ವಾ ದಿವಾ ಚೇವ ರತ್ತಿಞ್ಚ ಕಣಯಗ್ಗಸದಿಸೇಹಿ ತುಣ್ಡೇಹಿ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನೇ ಭಕ್ಖಯನ್ತಿ।
84.Tatoti tato udakaparikkhayato aparabhāge. Kulalasenakāti kulalāceva senā ca. Bhakkhayanti divārattiṃ, macche upanisīdiyāti tattha tattha kalalapiṭṭhe upanisīditvā kalalagahanaṃ pavisitvā nipanne macche kākā vā itare vā divā ceva rattiñca kaṇayaggasadisehi tuṇḍehi koṭṭetvā koṭṭetvā nīharitvā vipphandamāne bhakkhayanti.
೮೫. ಅಥ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಮಚ್ಛಾನಂ ತಂ ಬ್ಯಸನಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಹಾಕರುಣಾಯ ಸಮುಸ್ಸಾಹಿತಹದಯೋ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಮಂ ಇಮೇ ಮಮ ಞಾತಕೇ ಇಮಸ್ಮಾ ದುಕ್ಖಾ ಮೋಚೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ಅಞ್ಞೋ ನತ್ಥಿ, ಕೇನ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಉಪಾಯೇನ ತೇ ಇತೋ ದುಕ್ಖತೋ ಮೋಚೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ‘‘ಯಂನೂನಾಹಂ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ ಆಚಿಣ್ಣಸಮಾಚಿಣ್ಣಂ ಮಯಿ ಚ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಂ ವಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಮಮ ಞಾತಿಸಙ್ಘಸ್ಸ ಜೀವಿತದಾನಂ ದದೇಯ್ಯಂ, ತೇನ ಚ ಸಕಲಸ್ಸಾಪಿ ಆಹಾರೂಪಜೀವಿನೋ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ ಮಹಾಉಪಕಾರೋ ಸಮ್ಪಾದಿತೋ ಮಯಾ’’ತಿ ನಿಚ್ಛಯಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಂ ವಸ್ಸಾಪೇತುಂ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಅಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಹ’’ನ್ತಿಆದಿ।
85. Atha mahāsatto macchānaṃ taṃ byasanaṃ disvā mahākaruṇāya samussāhitahadayo ‘‘ṭhapetvā maṃ ime mama ñātake imasmā dukkhā mocetuṃ samattho nāma añño natthi, kena nu kho ahaṃ upāyena te ito dukkhato moceyya’’nti cintento ‘‘yaṃnūnāhaṃ pubbakehi mahesīhi āciṇṇasamāciṇṇaṃ mayi ca saṃvijjamānaṃ saccadhammaṃ nissāya saccakiriyaṃ katvā devaṃ vassāpetvā mama ñātisaṅghassa jīvitadānaṃ dadeyyaṃ, tena ca sakalassāpi āhārūpajīvino sattalokassa mahāupakāro sampādito mayā’’ti nicchayaṃ katvā devaṃ vassāpetuṃ saccakiriyaṃ akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘evaṃ cintesaha’’ntiādi.
ತತ್ಥ ಸಹ ಞಾತೀಹಿ ಪೀಳಿತೋತಿ ಮಯ್ಹಂ ಞಾತೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತೇನ ಉದಕಪರಿಕ್ಖಯೇನ ಪೀಳಿತೋ। ಸಹಾತಿ ವಾ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಮಹಾಕಾರುಣಿಕತಾಯ ತೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖಿತೇಹಿ ಞಾತೀಹಿ ಕಾರಣಭೂತೇಹಿ ಪೀಳಿತೋ, ಞಾತಿಸಙ್ಘದುಕ್ಖದುಕ್ಖಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha saha ñātīhi pīḷitoti mayhaṃ ñātīhi saddhiṃ tena udakaparikkhayena pīḷito. Sahāti vā nipātamattaṃ. Mahākāruṇikatāya tena byasanena dukkhitehi ñātīhi kāraṇabhūtehi pīḷito, ñātisaṅghadukkhadukkhitoti attho.
೮೬. ಧಮ್ಮತ್ಥನ್ತಿ ಧಮ್ಮಭೂತಂ ಅತ್ಥಂ, ಧಮ್ಮತೋ ವಾ ಅನಪೇತಂ ಅತ್ಥಂ। ಕಿಂ ತಂ? ಸಚ್ಚಂ। ಅದ್ದಸಪಸ್ಸಯನ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ಞಾತೀನಞ್ಚ ಅಪಸ್ಸಯಂ ಅದ್ದಸಂ। ಅತಿಕ್ಖಯನ್ತಿ ಮಹಾವಿನಾಸಂ।
86.Dhammatthanti dhammabhūtaṃ atthaṃ, dhammato vā anapetaṃ atthaṃ. Kiṃ taṃ? Saccaṃ. Addasapassayanti mayhaṃ ñātīnañca apassayaṃ addasaṃ. Atikkhayanti mahāvināsaṃ.
೮೭. ಸದ್ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಸತಂ ಸಾಧೂನಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ಪಾಣಿನೋ ಅಹಿಂಸನಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಂ। ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ। ಪರಮತ್ಥಂ ವಿಚಿನ್ತಯನ್ತಿ ತಂ ಖೋ ಪನ ಪರಮತ್ಥಂ ಸಚ್ಚಂ ಅವಿಪರೀತಸಭಾವಂ ಕತ್ವಾ ಚಿನ್ತಯನ್ತೋ। ಯಂ ಲೋಕೇ ಧುವಸಸ್ಸತನ್ತಿ ಯದೇತಂ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸಾವಕಾನಂ ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ಪಾಣಿನೋ ಅಹಿಂಸನಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ತಥಭಾವೇನ ಧುವಂ ಸಸ್ಸತಂ ವಿಚಿನ್ತಯಂ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಅಕಾಸಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
87.Saddhammanti sataṃ sādhūnaṃ buddhādīnaṃ ekassāpi pāṇino ahiṃsanasaṅkhātaṃ dhammaṃ. Anussaritvā. Paramatthaṃ vicintayanti taṃ kho pana paramatthaṃ saccaṃ aviparītasabhāvaṃ katvā cintayanto. Yaṃ loke dhuvasassatanti yadetaṃ buddhapaccekabuddhasāvakānaṃ ekassāpi pāṇino ahiṃsanaṃ, taṃ sabbakālaṃ tathabhāvena dhuvaṃ sassataṃ vicintayaṃ saccakiriyaṃ akāsinti sambandho.
೮೮. ಇದಾನಿ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಅತ್ತನಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚವಚನಂ ಪಯೋಜೇತುಕಾಮೋ ಕಾಲವಣ್ಣಂ ಕದ್ದಮಂ ದ್ವಿಧಾ ವಿಯೂಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜನರುಕ್ಖಸಾರಘಟಿಕವಣ್ಣಮಹಾಸರೀರೋ ಸುಧೋತಲೋಹಿತಕಮಣಿಸದಿಸಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಆಕಾಸಂ ಉಲ್ಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಯತೋ ಸರಾಮಿ ಅತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ।
88. Idāni taṃ dhammaṃ mahāsatto attani vijjamānaṃ gahetvā saccavacanaṃ payojetukāmo kālavaṇṇaṃ kaddamaṃ dvidhā viyūhitvā añjanarukkhasāraghaṭikavaṇṇamahāsarīro sudhotalohitakamaṇisadisāni akkhīni ummīletvā ākāsaṃ ullokento ‘‘yato sarāmi attāna’’nti gāthamāha.
ತತ್ಥ ಯತೋ ಸರಾಮಿ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಹಂ ಅತ್ತಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸರಾಮಿ ಅನುಸ್ಸರಾಮಿ। ಯತೋ ಪತ್ತೋಸ್ಮಿ ವಿಞ್ಞುತನ್ತಿ ಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಾಸು ತಾಸು ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬತಾಸು ವಿಞ್ಞುತಂ ವಿಜಾನನಭಾವಂ ಪತ್ತೋಸ್ಮಿ, ಉದ್ಧಂ ಆರೋಹನವಸೇನ ಇತೋ ಯಾವ ಮಯ್ಹಂ ಕಾಯವಚೀಕಮ್ಮಾನಂ ಅನುಸ್ಸರಣಸಮತ್ಥತಾ ವಿಞ್ಞುತಪ್ಪತ್ತಿ ಏವ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಸಮಾನಜಾತಿಕಾನಂ ಖಾದನಟ್ಠಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋಪಿ ತಣ್ಡುಲಕಣಪ್ಪಮಾಣಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛಂ ಮಯಾ ನ ಖಾದಿತಪುಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಕಞ್ಚಿ ಪಾಣಂ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಹಿಂಸಿತಂ ಬಾಧಿತಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಪಗೇವ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪಿತಂ।
Tattha yato sarāmi attānanti yato paṭṭhāya ahaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ attānaṃ sarāmi anussarāmi. Yato pattosmi viññutanti yato paṭṭhāya tāsu tāsu itikattabbatāsu viññutaṃ vijānanabhāvaṃ pattosmi, uddhaṃ ārohanavasena ito yāva mayhaṃ kāyavacīkammānaṃ anussaraṇasamatthatā viññutappatti eva, etthantare samānajātikānaṃ khādanaṭṭhāne nibbattopi taṇḍulakaṇappamāṇampi macchaṃ mayā na khāditapubbaṃ, aññampi kañci pāṇaṃ sañcicca hiṃsitaṃ bādhitaṃ nābhijānāmi, pageva jīvitā voropitaṃ.
೮೯. ಏತೇನ ಸಚ್ಚವಜ್ಜೇನಾತಿ ‘‘ಯದೇತಂ ಮಯಾ ಕಸ್ಸಚಿ ಪಾಣಸ್ಸ ಅಹಿಂಸನಂ ವುತ್ತಂ, ಸಚೇ ಏತಂ ಸಚ್ಚಂ ತಥಂ ಅವಿಪರೀತಂ, ಏತೇನ ಸಚ್ಚವಚನೇನ ಪಜ್ಜುನ್ನೋ ಮೇಘೋ ಅಭಿವಸ್ಸತು, ಞಾತಿಸಙ್ಘಂ ಮೇ ದುಕ್ಖಾ ಪಮೋಚೇತೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಚಾರಿಕಚೇಟಕಂ ಆಣಾಪೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪಜ್ಜುನ್ನಂ ದೇವರಾಜಾನಂ ಆಲಪನ್ತೋ ‘‘ಅಭಿತ್ಥನಯಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ।
89.Etena saccavajjenāti ‘‘yadetaṃ mayā kassaci pāṇassa ahiṃsanaṃ vuttaṃ, sace etaṃ saccaṃ tathaṃ aviparītaṃ, etena saccavacanena pajjunno megho abhivassatu, ñātisaṅghaṃ me dukkhā pamocetū’’ti vatvā puna attano paricārikaceṭakaṃ āṇāpento viya pajjunnaṃ devarājānaṃ ālapanto ‘‘abhitthanayā’’ti gāthamāha.
ತತ್ಥ ಅಭಿತ್ಥನಯ ಪಜ್ಜುನ್ನಾತಿ ಪಜ್ಜುನ್ನೋ ವುಚ್ಚತಿ ಮೇಘೋ, ಅಯಂ ಪನ ಮೇಘವಸೇನ ಲದ್ಧನಾಮಂ ವಸ್ಸವಲಾಹಕದೇವರಾಜಾನಂ ಆಲಪತಿ। ಅಯಂ ಹಿಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ದೇವೋ ನಾಮ ಅನಭಿತ್ಥನಯನ್ತೋ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ಅನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತೋ ಪವಸ್ಸನ್ತೋಪಿ ನ ಸೋಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಅಭಿತ್ಥನಯನ್ತೋ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತೋ ವಸ್ಸಾಪೇಹೀತಿ। ನಿಧಿಂ ಕಾಕಸ್ಸ ನಾಸಯಾತಿ ಕಾಕಾ ಕಲಲಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಠಿತೇ ಮಚ್ಛೇ ತುಣ್ಡೇನ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ , ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅನ್ತೋಕಲಲೇ ಮಚ್ಛಾ ‘‘ನಿಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತಂ ಕಾಕಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಧಿಂ ದೇವಂ ವಸ್ಸಾಪೇನ್ತೋ ಉದಕೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ನಾಸೇಹಿ। ಕಾಕಂ ಸೋಕಾಯ ರನ್ಧೇಹೀತಿ ಕಾಕಸಙ್ಘೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಮಹಾಸರೇ ಉದಕೇನ ಪುಣ್ಣೇ ಮಚ್ಛೇ ಅಲಭಮಾನೋ ಸೋಚಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಕಾಕಗಣಂ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಕದ್ದಮಂ ಪೂರೇನ್ತೋ ಸೋಕಾಯ ರನ್ಧೇಹಿ, ಸೋಕಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಪನ ವಸ್ಸಾಪಯಥ, ಯಥಾ ಅನ್ತೋನಿಜ್ಝಾನಲಕ್ಖಣಂ ಸೋಕಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಏವಂ ಕರೋಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಚ್ಛೇ ಸೋಕಾ ಪಮೋಚಯಾತಿ ಮಮ ಞಾತಕೇ ಸಬ್ಬೇವ ಮಚ್ಛೇ ಇಮಮ್ಹಾ ಮರಣಸೋಕಾ ಪಮೋಚೇಹಿ। ‘‘ಮಞ್ಚ ಸೋಕಾ ಪಮೋಚಯಾ’’ತಿ (ಜಾ॰ ೧.೧.೭೫) ಜಾತಕೇ ಪಠನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಚ-ಕಾರೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ, ಮಞ್ಚ ಮಮ ಞಾತಕೇ ಚಾತಿ ಸಬ್ಬೇವ ಮರಣಸೋಕಾ ಪಮೋಚೇಹಿ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೭೫)। ಮಚ್ಛಾನಞ್ಹಿ ಅನುದಕಭಾವೇನ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ಘಾಸಭಾವಂ ಗಚ್ಛಾಮಾತಿ ಮಹಾಮರಣಸೋಕೋ, ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಪನ ತೇಸಂ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕರುಣಾಯತೋ ಕರುಣಾಪತಿರೂಪಮುಖೇನ ಸೋಕಸಮ್ಭವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha abhitthanaya pajjunnāti pajjunno vuccati megho, ayaṃ pana meghavasena laddhanāmaṃ vassavalāhakadevarājānaṃ ālapati. Ayaṃ hissa adhippāyo – devo nāma anabhitthanayanto vijjulatā anicchārento pavassantopi na sobhati, tasmā tvaṃ abhitthanayanto vijjulatā nicchārento vassāpehīti. Nidhiṃ kākassa nāsayāti kākā kalalaṃ pavisitvā ṭhite macche tuṇḍena koṭṭetvā nīharitvā khādanti , tasmā tesaṃ antokalale macchā ‘‘nidhī’’ti vuccanti. Taṃ kākasaṅghassa nidhiṃ devaṃ vassāpento udakena paṭicchādetvā nāsehi. Kākaṃ sokāya randhehīti kākasaṅgho imasmiṃ mahāsare udakena puṇṇe macche alabhamāno socissati, taṃ kākagaṇaṃ tvaṃ imaṃ kaddamaṃ pūrento sokāya randhehi, sokassatthāya pana vassāpayatha, yathā antonijjhānalakkhaṇaṃ sokaṃ pāpuṇāti, evaṃ karohīti attho. Macche sokā pamocayāti mama ñātake sabbeva macche imamhā maraṇasokā pamocehi. ‘‘Mañca sokā pamocayā’’ti (jā. 1.1.75) jātake paṭhanti. Tattha ca-kāro sampiṇḍanattho, mañca mama ñātake cāti sabbeva maraṇasokā pamocehi (jā. aṭṭha. 1.1.75). Macchānañhi anudakabhāvena paccatthikānaṃ ghāsabhāvaṃ gacchāmāti mahāmaraṇasoko, mahāsattassa pana tesaṃ anayabyasanaṃ paṭicca karuṇāyato karuṇāpatirūpamukhena sokasambhavo veditabbo.
ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಚಾರಿಕಚೇಟಕಂ ಆಣಾಪೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪಜ್ಜುನ್ನಂ ಆಲಪಿತ್ವಾ ಸಕಲೇ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಮಹಾವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸಾಪೇಸಿ। ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಸೀಲತೇಜೇನ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಾಯ ಸಮಕಾಲಮೇವ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಸನಂ ಉಣ್ಹಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಸೋ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ತಂ ಕಾರಣಂ ಞತ್ವಾ ವಸ್ಸವಲಾಹಕದೇವರಾಜಾನಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ತಾತ, ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಮಚ್ಛರಾಜಾ ಞಾತೀನಂ ಮರಣಸೋಕೇನ ವಸ್ಸಾಪನಂ ಇಚ್ಛತಿ, ಸಕಲಂ ಕೋಸಲರಟ್ಠಂ ಏಕಮೇಘಂ ಕತ್ವಾ ವಸ್ಸಾಪೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ।
Evaṃ bodhisatto attano paricārikaceṭakaṃ āṇāpento viya pajjunnaṃ ālapitvā sakale kosalaraṭṭhe mahāvassaṃ vassāpesi. Mahāsattassa hi sīlatejena saccakiriyāya samakālameva sakkassa paṇḍukambalasilāsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. So ‘‘kiṃ nu kho’’ti āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā vassavalāhakadevarājānaṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, mahāpuriso maccharājā ñātīnaṃ maraṇasokena vassāpanaṃ icchati, sakalaṃ kosalaraṭṭhaṃ ekameghaṃ katvā vassāpehī’’ti āha.
ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಏಕಂ ವಲಾಹಕಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಮೇಘಗೀತಂ ಗಾಯನ್ತೋ ಪಾಚೀನಲೋಕಧಾತುಅಭಿಮುಖೋ ಪಕ್ಖನ್ದಿ। ಪಾಚೀನದಿಸಾಭಾಗೇ ಖಲಮಣ್ಡಲಮತ್ತಂ ಏಕಂ ಮೇಘಮಣ್ಡಲಂ ಉಟ್ಠಾಯ ಸತಪಟಲಂ ಸಹಸ್ಸಪಟಲಂ ಹುತ್ವಾ ಅಭಿತ್ಥನಯನ್ತಂ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತಂ ಅಧೋಮುಖಠಪಿತಉದಕಕುಮ್ಭಾಕಾರೇನ ವಿಸ್ಸನ್ದಮಾನಂ ಸಕಲಂ ಕೋಸಲರಟ್ಠಂ ಮಹೋಘೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿ। ದೇವೋ ಅಚ್ಛಿನ್ನಧಾರಂ ವಸ್ಸನ್ತೋ ಮುಹುತ್ತೇನೇವ ತಂ ಮಹಾಸರಂ ಪೂರೇಸಿ। ಮಚ್ಛಾ ಮರಣಭಯತೋ ಮುಚ್ಚಿಂಸು। ಕಾಕಾದಯೋ ಅಪತಿಟ್ಠಾ ಅಹೇಸುಂ। ನ ಕೇವಲಂ ಮಚ್ಛಾ ಏವ, ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ವಿವಿಧಸಸ್ಸಾನಿ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಾ ಚತುಪ್ಪದಾದಯೋಪೀತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ವಸ್ಸೂಪಜೀವಿನೋ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖತೋ ಮುಚ್ಚಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ –
So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ekaṃ valāhakaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā meghagītaṃ gāyanto pācīnalokadhātuabhimukho pakkhandi. Pācīnadisābhāge khalamaṇḍalamattaṃ ekaṃ meghamaṇḍalaṃ uṭṭhāya satapaṭalaṃ sahassapaṭalaṃ hutvā abhitthanayantaṃ vijjulatā nicchārentaṃ adhomukhaṭhapitaudakakumbhākārena vissandamānaṃ sakalaṃ kosalaraṭṭhaṃ mahoghena ajjhotthari. Devo acchinnadhāraṃ vassanto muhutteneva taṃ mahāsaraṃ pūresi. Macchā maraṇabhayato mucciṃsu. Kākādayo apatiṭṭhā ahesuṃ. Na kevalaṃ macchā eva, manussāpi vividhasassāni sampādentā catuppadādayopīti sabbepi vassūpajīvino kāyikacetasikadukkhato mucciṃsu. Tena vuttaṃ –
೯೦.
90.
‘‘ಸಹ ಕತೇ ಸಚ್ಚವರೇ, ಪಜ್ಜುನ್ನೋ ಅಭಿಗಜ್ಜಿಯ।
‘‘Saha kate saccavare, pajjunno abhigajjiya;
ಥಲಂ ನಿನ್ನಞ್ಚ ಪೂರೇನ್ತೋ, ಖಣೇನ ಅಭಿವಸ್ಸಥಾ’’ತಿ॥
Thalaṃ ninnañca pūrento, khaṇena abhivassathā’’ti.
ತತ್ಥ ಖಣೇನ ಅಭಿವಸ್ಸಥಾತಿ ಅದನ್ಧಾಯಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಖಣೇನೇವ ಅಭಿವಸ್ಸಿ।
Tattha khaṇena abhivassathāti adandhāyitvā saccakiriyakhaṇeneva abhivassi.
೯೧. ಕತ್ವಾ ವೀರಿಯಮುತ್ತಮನ್ತಿ ದೇವೇ ಅವಸ್ಸನ್ತೇ ಕಿಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಕೋಸಜ್ಜಂ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಞಾತತ್ಥಚರಿಯಾಸಮ್ಪಾದನಮುಖೇನ ಮಹತೋ ಸತ್ತನಿಕಾಯಸ್ಸ ಹಿತಸುಖನಿಪ್ಫಾದನಂ ಉತ್ತಮಂ ವೀರಿಯಂ ಕತ್ವಾ। ಸಚ್ಚತೇಜಬಲಸ್ಸಿತೋ ಮಮ ಸಚ್ಚಾನುಭಾವಬಲಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹುತ್ವಾ ತದಾ ಮಹಾಮೇಘಂ ವಸ್ಸಾಪೇಸಿಂ। ಯಸ್ಮಾ ಚೇತದೇವಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಚ್ಚೇನ ಮೇ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಸಚ್ಚಪಾರಮೀ’’ತಿ ಮಹಾಮಚ್ಛರಾಜಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಯಾ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಭಾವಂ ದಸ್ಸೇಸಿ ಧಮ್ಮರಾಜಾ।
91.Katvā vīriyamuttamanti deve avassante kiṃ kātabbanti kosajjaṃ anāpajjitvā ñātatthacariyāsampādanamukhena mahato sattanikāyassa hitasukhanipphādanaṃ uttamaṃ vīriyaṃ katvā. Saccatejabalassito mama saccānubhāvabalasannissito hutvā tadā mahāmeghaṃ vassāpesiṃ. Yasmā cetadevaṃ, tasmā ‘‘saccena me samo natthi, esā me saccapāramī’’ti mahāmaccharājakāle attano saccapāramiyā anaññasādhāraṇabhāvaṃ dassesi dhammarājā.
ಏವಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಮಹಾಕರುಣಾಯ ಸಮುಸ್ಸಾಹಿತಹದಯೋ ಸಕಲರಟ್ಠೇ ಮಹಾವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸಾಪನವಸೇನ ಮಹಾಜನಂ ಮರಣದುಕ್ಖತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಜೀವಿತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ।
Evaṃ mahāsatto mahākaruṇāya samussāhitahadayo sakalaraṭṭhe mahāvassaṃ vassāpanavasena mahājanaṃ maraṇadukkhato mocetvā jīvitapariyosāne yathākammaṃ gato.
ತದಾ ಪಜ್ಜುನ್ನೋ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಅಹೋಸಿ, ಮಚ್ಛಗಣಾ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ, ಮಚ್ಛರಾಜಾ ಲೋಕನಾಥೋ।
Tadā pajjunno ānandatthero ahosi, macchagaṇā buddhaparisā, maccharājā lokanātho.
ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸೇಸಪಾರಮಿಯೋಪಿ ನಿದ್ಧಾರೇತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮಾನಜಾತಿಕಾನಂ ಖಾದನಟ್ಠಾನೇ ಮಚ್ಛಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತಣ್ಡುಲಕಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಕಸ್ಸಚಿಪಿ ಪಾಣಿನೋ ಅಖಾದನಂ, ತಿಟ್ಠತು ಖಾದನಂ ಏಕಸತ್ತಸ್ಸಪಿ ಅವಿಹೇಠನಂ, ತಥಾ ಸಚ್ಚಕರಣೇನ ದೇವಸ್ಸ ವಸ್ಸಾಪನಂ, ಉದಕೇ ಪರಿಕ್ಖೀಣೇ ಕಲಲಗಹನೇ ನಿಮುಜ್ಜನವಸೇನ ಅತ್ತನಾ ಅನುಭವಮಾನಂ ದುಕ್ಖಂ ವೀರಭಾವೇನ ಅಗಣೇತ್ವಾ ಞಾತಿಸಙ್ಘಸ್ಸೇವ ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅತ್ತನೋ ಹದಯೇ ಕತ್ವಾ ಅಸಹನ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಭಾವೇನ ಕರುಣಾಯನಾ, ತಥಾ ಚ ಪಟಿಪತ್ತೀತಿ ಏವಮಾದಯೋ ಗುಣಾನುಭಾವಾ ವಿಭಾವೇತಬ್ಬಾತಿ।
Tassa heṭṭhā vuttanayeneva sesapāramiyopi niddhāretabbā. Tathā attano samānajātikānaṃ khādanaṭṭhāne macchayoniyaṃ nibbattitvā taṇḍulakaṇamattampi macchaṃ ādiṃ katvā kassacipi pāṇino akhādanaṃ, tiṭṭhatu khādanaṃ ekasattassapi aviheṭhanaṃ, tathā saccakaraṇena devassa vassāpanaṃ, udake parikkhīṇe kalalagahane nimujjanavasena attanā anubhavamānaṃ dukkhaṃ vīrabhāvena agaṇetvā ñātisaṅghasseva taṃ dukkhaṃ attano hadaye katvā asahantassa sabbabhāvena karuṇāyanā, tathā ca paṭipattīti evamādayo guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.
ಮಚ್ಛರಾಜಚರಿಯಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Maccharājacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಚರಿಯಾಪಿಟಕಪಾಳಿ • Cariyāpiṭakapāḷi / ೧೦. ಮಚ್ಛರಾಜಚರಿಯಾ • 10. Maccharājacariyā
