Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya

    २. मच्छरिसुत्तं

    2. Maccharisuttaṃ

    ३२. एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। अथ खो सम्बहुला सतुल्‍लपकायिका देवतायो अभिक्‍कन्ताय रत्तिया अभिक्‍कन्तवण्णा केवलकप्पं जेतवनं ओभासेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठंसु। एकमन्तं ठिता खो एका देवता भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –

    32. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho sambahulā satullapakāyikā devatāyo abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho ekā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘मच्छेरा च पमादा च, एवं दानं न दीयति 1

    ‘‘Maccherā ca pamādā ca, evaṃ dānaṃ na dīyati 2;

    पुञ्‍ञं आकङ्खमानेन, देय्यं होति विजानता’’ति॥

    Puññaṃ ākaṅkhamānena, deyyaṃ hoti vijānatā’’ti.

    अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –

    Atha kho aparā devatā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –

    ‘‘यस्सेव भीतो न ददाति मच्छरी, तदेवाददतो भयं।

    ‘‘Yasseva bhīto na dadāti maccharī, tadevādadato bhayaṃ;

    जिघच्छा च पिपासा च, यस्स भायति मच्छरी।

    Jighacchā ca pipāsā ca, yassa bhāyati maccharī;

    तमेव बालं फुसति, अस्मिं लोके परम्हि च॥

    Tameva bālaṃ phusati, asmiṃ loke paramhi ca.

    ‘‘तस्मा विनेय्य मच्छेरं, दज्‍जा दानं मलाभिभू।

    ‘‘Tasmā vineyya maccheraṃ, dajjā dānaṃ malābhibhū;

    पुञ्‍ञानि परलोकस्मिं, पतिट्ठा होन्ति पाणिन’’न्ति॥

    Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.

    अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –

    Atha kho aparā devatā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –

    ‘‘ते मतेसु न मीयन्ति, पन्थानंव सहब्बजं।

    ‘‘Te matesu na mīyanti, panthānaṃva sahabbajaṃ;

    अप्पस्मिं ये पवेच्छन्ति, एस धम्मो सनन्तनो॥

    Appasmiṃ ye pavecchanti, esa dhammo sanantano.

    ‘‘अप्पस्मेके पवेच्छन्ति, बहुनेके न दिच्छरे।

    ‘‘Appasmeke pavecchanti, bahuneke na dicchare;

    अप्पस्मा दक्खिणा दिन्‍ना, सहस्सेन समं मिता’’ति॥

    Appasmā dakkhiṇā dinnā, sahassena samaṃ mitā’’ti.

    अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –

    Atha kho aparā devatā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –

    ‘‘दुद्ददं ददमानानं, दुक्‍करं कम्म कुब्बतं।

    ‘‘Duddadaṃ dadamānānaṃ, dukkaraṃ kamma kubbataṃ;

    असन्तो नानुकुब्बन्ति, सतं धम्मो दुरन्वयो 3

    Asanto nānukubbanti, sataṃ dhammo duranvayo 4.

    ‘‘तस्मा सतञ्‍च असतं 5, नाना होति इतो गति।

    ‘‘Tasmā satañca asataṃ 6, nānā hoti ito gati;

    असन्तो निरयं यन्ति, सन्तो सग्गपरायना’’ति॥

    Asanto nirayaṃ yanti, santo saggaparāyanā’’ti.

    अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके एतदवोच – ‘‘कस्स नु खो, भगवा, सुभासित’’न्ति?

    Atha kho aparā devatā bhagavato santike etadavoca – ‘‘kassa nu kho, bhagavā, subhāsita’’nti?

    ‘‘सब्बासं वो सुभासितं परियायेन; अपि च ममपि सुणाथ –

    ‘‘Sabbāsaṃ vo subhāsitaṃ pariyāyena; api ca mamapi suṇātha –

    ‘‘धम्मं चरे योपि समुञ्‍जकं चरे,

    ‘‘Dhammaṃ care yopi samuñjakaṃ care,

    दारञ्‍च पोसं ददमप्पकस्मिं।

    Dārañca posaṃ dadamappakasmiṃ;

    सतं सहस्सानं सहस्सयागिनं,

    Sataṃ sahassānaṃ sahassayāginaṃ,

    कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते’’ति॥

    Kalampi nāgghanti tathāvidhassa te’’ti.

    अथ खो अपरा देवता भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –

    Atha kho aparā devatā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘‘केनेस यञ्‍ञो विपुलो महग्गतो,

    ‘‘Kenesa yañño vipulo mahaggato,

    समेन दिन्‍नस्स न अग्घमेति।

    Samena dinnassa na agghameti;

    कथं 7 सतं सहस्सानं सहस्सयागिनं,

    Kathaṃ 8 sataṃ sahassānaṃ sahassayāginaṃ,

    कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते’’ति॥

    Kalampi nāgghanti tathāvidhassa te’’ti.

    ‘‘ददन्ति हेके विसमे निविट्ठा,

    ‘‘Dadanti heke visame niviṭṭhā,

    छेत्वा वधित्वा अथ सोचयित्वा।

    Chetvā vadhitvā atha socayitvā;

    सा दक्खिणा अस्सुमुखा सदण्डा,

    Sā dakkhiṇā assumukhā sadaṇḍā,

    समेन दिन्‍नस्स न अग्घमेति॥

    Samena dinnassa na agghameti.

    ‘‘एवं सतं सहस्सानं सहस्सयागिनं।

    ‘‘Evaṃ sataṃ sahassānaṃ sahassayāginaṃ;

    कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते’’ति॥

    Kalampi nāgghanti tathāvidhassa te’’ti.







    Footnotes:
    1. दिय्यति (क॰)
    2. diyyati (ka.)
    3. दुरन्‍नयो (सी॰)
    4. durannayo (sī.)
    5. असतञ्‍च (सी॰ स्या॰ कं॰)
    6. asatañca (sī. syā. kaṃ.)
    7. इदं पदं कत्थचि सीहळपोत्थके नत्थि
    8. idaṃ padaṃ katthaci sīhaḷapotthake natthi



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २. मच्छरिसुत्तवण्णना • 2. Maccharisuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / २. मच्छरिसुत्तवण्णना • 2. Maccharisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact