Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
२. मच्छरिसुत्तं
2. Maccharisuttaṃ
३२. एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। अथ खो सम्बहुला सतुल्लपकायिका देवतायो अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं जेतवनं ओभासेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठंसु। एकमन्तं ठिता खो एका देवता भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
32. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho sambahulā satullapakāyikā devatāyo abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho ekā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
पुञ्ञं आकङ्खमानेन, देय्यं होति विजानता’’ति॥
Puññaṃ ākaṅkhamānena, deyyaṃ hoti vijānatā’’ti.
अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –
Atha kho aparā devatā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –
‘‘यस्सेव भीतो न ददाति मच्छरी, तदेवाददतो भयं।
‘‘Yasseva bhīto na dadāti maccharī, tadevādadato bhayaṃ;
जिघच्छा च पिपासा च, यस्स भायति मच्छरी।
Jighacchā ca pipāsā ca, yassa bhāyati maccharī;
तमेव बालं फुसति, अस्मिं लोके परम्हि च॥
Tameva bālaṃ phusati, asmiṃ loke paramhi ca.
‘‘तस्मा विनेय्य मच्छेरं, दज्जा दानं मलाभिभू।
‘‘Tasmā vineyya maccheraṃ, dajjā dānaṃ malābhibhū;
पुञ्ञानि परलोकस्मिं, पतिट्ठा होन्ति पाणिन’’न्ति॥
Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.
अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –
Atha kho aparā devatā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –
‘‘ते मतेसु न मीयन्ति, पन्थानंव सहब्बजं।
‘‘Te matesu na mīyanti, panthānaṃva sahabbajaṃ;
अप्पस्मिं ये पवेच्छन्ति, एस धम्मो सनन्तनो॥
Appasmiṃ ye pavecchanti, esa dhammo sanantano.
‘‘अप्पस्मेके पवेच्छन्ति, बहुनेके न दिच्छरे।
‘‘Appasmeke pavecchanti, bahuneke na dicchare;
अप्पस्मा दक्खिणा दिन्ना, सहस्सेन समं मिता’’ति॥
Appasmā dakkhiṇā dinnā, sahassena samaṃ mitā’’ti.
अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –
Atha kho aparā devatā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –
‘‘दुद्ददं ददमानानं, दुक्करं कम्म कुब्बतं।
‘‘Duddadaṃ dadamānānaṃ, dukkaraṃ kamma kubbataṃ;
असन्तो निरयं यन्ति, सन्तो सग्गपरायना’’ति॥
Asanto nirayaṃ yanti, santo saggaparāyanā’’ti.
अथ खो अपरा देवता भगवतो सन्तिके एतदवोच – ‘‘कस्स नु खो, भगवा, सुभासित’’न्ति?
Atha kho aparā devatā bhagavato santike etadavoca – ‘‘kassa nu kho, bhagavā, subhāsita’’nti?
‘‘सब्बासं वो सुभासितं परियायेन; अपि च ममपि सुणाथ –
‘‘Sabbāsaṃ vo subhāsitaṃ pariyāyena; api ca mamapi suṇātha –
‘‘धम्मं चरे योपि समुञ्जकं चरे,
‘‘Dhammaṃ care yopi samuñjakaṃ care,
दारञ्च पोसं ददमप्पकस्मिं।
Dārañca posaṃ dadamappakasmiṃ;
सतं सहस्सानं सहस्सयागिनं,
Sataṃ sahassānaṃ sahassayāginaṃ,
कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते’’ति॥
Kalampi nāgghanti tathāvidhassa te’’ti.
अथ खो अपरा देवता भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –
Atha kho aparā devatā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘केनेस यञ्ञो विपुलो महग्गतो,
‘‘Kenesa yañño vipulo mahaggato,
समेन दिन्नस्स न अग्घमेति।
Samena dinnassa na agghameti;
कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते’’ति॥
Kalampi nāgghanti tathāvidhassa te’’ti.
‘‘ददन्ति हेके विसमे निविट्ठा,
‘‘Dadanti heke visame niviṭṭhā,
छेत्वा वधित्वा अथ सोचयित्वा।
Chetvā vadhitvā atha socayitvā;
सा दक्खिणा अस्सुमुखा सदण्डा,
Sā dakkhiṇā assumukhā sadaṇḍā,
समेन दिन्नस्स न अग्घमेति॥
Samena dinnassa na agghameti.
‘‘एवं सतं सहस्सानं सहस्सयागिनं।
‘‘Evaṃ sataṃ sahassānaṃ sahassayāginaṃ;
कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते’’ति॥
Kalampi nāgghanti tathāvidhassa te’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २. मच्छरिसुत्तवण्णना • 2. Maccharisuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / २. मच्छरिसुत्तवण्णना • 2. Maccharisuttavaṇṇanā