| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
९. मच्छरिसुत्तवण्णना
9. Maccharisuttavaṇṇanā
४९. नवमे मच्छरिनोति मच्छेरेन समन्नागता। एकच्चो हि अत्तनो वसनट्ठाने भिक्खुं हत्थं पसारेत्वापि न वन्दति, अञ्ञत्थ गतो विहारं पविसित्वा सक्कच्चं वन्दित्वा मधुरपटिसन्थारं करोति – ‘‘भन्ते, अम्हाकं वसनट्ठानं नागच्छथ, सम्पन्नो पदेसो, पटिबला मयं अय्यानं यागुभत्तादीहि उपट्ठानं कातु’’न्ति। भिक्खू ‘‘सद्धो अयं उपासको’’ति यागुभत्तादीहि सङ्गण्हन्ति। अथेको थेरो तस्स गामं गन्त्वा पिण्डाय चरति। सो तं दिस्वा अञ्ञेन वा गच्छति, घरं वा पविसति। सचेपि सम्मुखीभावं आगच्छति, हत्थेन वन्दित्वा – ‘‘अय्यस्स भिक्खं देथ, अहं एकेन कम्मेन गच्छामी’’ति पक्कमति। थेरो सकलगामं चरित्वा तुच्छपत्तोव निक्खमति। इदं ताव मुदुमच्छरियं नाम, येन समन्नागतो अदायकोपि दायको विय पञ्ञायति। इध पन थद्धमच्छरियं अधिप्पेतं, येन समन्नागतो भिक्खूसु पिण्डाय पविट्ठेसु, ‘‘थेरा ठिता’’ति वुत्ते, ‘‘किं मय्हं पादा रुज्जन्ती’’तिआदीनि वत्वा सिलाथम्भो विय खाणुको विय च थद्धो हुत्वा तिट्ठति, सामीचिम्पि न करोति। कदरियाति इदं मच्छरिनोति पदस्सेव वेवचनं। मुदुकम्पि हि मच्छरियं ‘‘मच्छरिय’’न्तेव वुच्चति, थद्धं पन कदरियं नाम। परिभासकाति भिक्खू घरद्वारे ठिते दिस्वा, ‘‘किं तुम्हे कसित्वा आगता, वपित्वा, लायित्वा? मयं अत्तनोपि न लभाम, कुतो तुम्हाकं, सीघं निक्खमथा’’तिआदीहि संतज्जका। अन्तरायकराति दायकस्स सग्गन्तरायो, पटिग्गाहकानं लाभन्तरायो, अत्तनो उपघातोति इमेसं अन्तरायानं कारका।
49. Navame maccharinoti maccherena samannāgatā. Ekacco hi attano vasanaṭṭhāne bhikkhuṃ hatthaṃ pasāretvāpi na vandati, aññattha gato vihāraṃ pavisitvā sakkaccaṃ vanditvā madhurapaṭisanthāraṃ karoti – ‘‘bhante, amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ nāgacchatha, sampanno padeso, paṭibalā mayaṃ ayyānaṃ yāgubhattādīhi upaṭṭhānaṃ kātu’’nti. Bhikkhū ‘‘saddho ayaṃ upāsako’’ti yāgubhattādīhi saṅgaṇhanti. Atheko thero tassa gāmaṃ gantvā piṇḍāya carati. So taṃ disvā aññena vā gacchati, gharaṃ vā pavisati. Sacepi sammukhībhāvaṃ āgacchati, hatthena vanditvā – ‘‘ayyassa bhikkhaṃ detha, ahaṃ ekena kammena gacchāmī’’ti pakkamati. Thero sakalagāmaṃ caritvā tucchapattova nikkhamati. Idaṃ tāva mudumacchariyaṃ nāma, yena samannāgato adāyakopi dāyako viya paññāyati. Idha pana thaddhamacchariyaṃ adhippetaṃ, yena samannāgato bhikkhūsu piṇḍāya paviṭṭhesu, ‘‘therā ṭhitā’’ti vutte, ‘‘kiṃ mayhaṃ pādā rujjantī’’tiādīni vatvā silāthambho viya khāṇuko viya ca thaddho hutvā tiṭṭhati, sāmīcimpi na karoti. Kadariyāti idaṃ maccharinoti padasseva vevacanaṃ. Mudukampi hi macchariyaṃ ‘‘macchariya’’nteva vuccati, thaddhaṃ pana kadariyaṃ nāma. Paribhāsakāti bhikkhū gharadvāre ṭhite disvā, ‘‘kiṃ tumhe kasitvā āgatā, vapitvā, lāyitvā? Mayaṃ attanopi na labhāma, kuto tumhākaṃ, sīghaṃ nikkhamathā’’tiādīhi saṃtajjakā. Antarāyakarāti dāyakassa saggantarāyo, paṭiggāhakānaṃ lābhantarāyo, attano upaghātoti imesaṃ antarāyānaṃ kārakā.
सम्परायोति परलोको। रतीति पञ्चकामगुणरति। खिड्डाति कायिकखिड्डादिका तिविधा खिड्डा। दिट्ठे धम्मेस विपाकोति तस्मिं निब्बत्तभवने दिट्ठे धम्मे एस विपाको। सम्पराये च दुग्गतीति ‘‘यमलोकं उपपज्जरे’’ति वुत्ते सम्पराये च दुग्गति।
Samparāyoti paraloko. Ratīti pañcakāmaguṇarati. Khiḍḍāti kāyikakhiḍḍādikā tividhā khiḍḍā. Diṭṭhe dhammesa vipākoti tasmiṃ nibbattabhavane diṭṭhe dhamme esa vipāko. Samparāye ca duggatīti ‘‘yamalokaṃ upapajjare’’ti vutte samparāye ca duggati.
वदञ्ञूति भिक्खू घरद्वारे ठिता किञ्चापि तुण्हीव होन्ति, अत्थतो पन – ‘‘भिक्खं देथा’’ति वदन्ति नाम। तत्र ये ‘‘मयं पचाम, इमे पन न पचन्ति, पचमाने पत्वा अलभन्ता कुहिं लभिस्सन्ती’’ति? देय्यधम्मं संविभजन्ति, ते वदञ्ञू नाम। पकासन्तीति विमानप्पभाय जोतन्ति। परसम्भतेसूति परेहि सम्पिण्डितेसु। सम्पराये च सुग्गतीति, ‘‘एते सग्गा’’ति एवं वुत्तसम्पराये सुगति। उभिन्नम्पि वा एतेसं ततो चवित्वा पुन सम्परायेपि दुग्गतिसुगतियेव होतीति। नवमं।
Vadaññūti bhikkhū gharadvāre ṭhitā kiñcāpi tuṇhīva honti, atthato pana – ‘‘bhikkhaṃ dethā’’ti vadanti nāma. Tatra ye ‘‘mayaṃ pacāma, ime pana na pacanti, pacamāne patvā alabhantā kuhiṃ labhissantī’’ti? Deyyadhammaṃ saṃvibhajanti, te vadaññū nāma. Pakāsantīti vimānappabhāya jotanti. Parasambhatesūti parehi sampiṇḍitesu. Samparāye ca suggatīti, ‘‘ete saggā’’ti evaṃ vuttasamparāye sugati. Ubhinnampi vā etesaṃ tato cavitvā puna samparāyepi duggatisugatiyeva hotīti. Navamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ९. मच्छरिसुत्तं • 9. Maccharisuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ९. मच्छरिसुत्तवण्णना • 9. Maccharisuttavaṇṇanā
