| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
९. मच्छरिसुत्तवण्णना
9. Maccharisuttavaṇṇanā
४९. मच्छरिनोति मच्छेरवन्तो मच्छेरसमङ्गिनोति आह ‘‘मच्छेरेन समन्नागता’’ति। मच्छेरं मच्छरियन्ति अत्थतो एकं। न वन्दतीति वन्दनमत्तम्पि न करोति, कुतो दानन्ति अधिप्पायो। उपट्ठानं कातुन्ति मधुरपटिसन्थारं करोतीति योजना। इदं ताव मुदुमच्छरियं न हदयं विय अत्तानं दस्सेन्तस्स मच्छरियन्ति कत्वा। किं तुय्हं पादा रुज्जन्ति ननु तुय्हंयेव आगतगमनेसु पादा रुज्जन्ति, किन्ते इमे छिन्दन्तीति अधिप्पायो। सामीचिम्पि न करोति कुतो दानन्ति अधिप्पायो। यथाकम्मं तंतंगतियो अरन्ति उपगच्छन्तीति अरिया, सत्ता। इमे पन कुच्छिता अरियाति कदरिया, थद्धमच्छरिनो। मच्छरियसदिसञ्हि कुच्छितं सब्बहीनं नत्थि सब्बगुणाभिभूतत्ता भोगसम्पत्तिआदिसब्बसम्पत्तीनं मूलभूतस्स दानस्स निसेधतो। इतिआदीहि वचनेहि। अत्तनो उपघातकोति मच्छरियानुयोगेन कुसलधम्मानं गतिसम्पत्तिया च विनासको।
49.Maccharinoti maccheravanto maccherasamaṅginoti āha ‘‘maccherena samannāgatā’’ti. Maccheraṃ macchariyanti atthato ekaṃ. Na vandatīti vandanamattampi na karoti, kuto dānanti adhippāyo. Upaṭṭhānaṃ kātunti madhurapaṭisanthāraṃ karotīti yojanā. Idaṃ tāva mudumacchariyaṃ na hadayaṃ viya attānaṃ dassentassa macchariyanti katvā. Kiṃ tuyhaṃ pādā rujjanti nanu tuyhaṃyeva āgatagamanesu pādā rujjanti, kinte ime chindantīti adhippāyo. Sāmīcimpi na karoti kuto dānanti adhippāyo. Yathākammaṃ taṃtaṃgatiyo aranti upagacchantīti ariyā, sattā. Ime pana kucchitā ariyāti kadariyā, thaddhamaccharino. Macchariyasadisañhi kucchitaṃ sabbahīnaṃ natthi sabbaguṇābhibhūtattā bhogasampattiādisabbasampattīnaṃ mūlabhūtassa dānassa nisedhato. Itiādīhi vacanehi. Attano upaghātakoti macchariyānuyogena kusaladhammānaṃ gatisampattiyā ca vināsako.
पुञ्ञपापवसेन सम्परेतब्बतो उपगन्तब्बतो सम्परायो, परलोको। कामगुणरतीति कामगुणसन्निस्सयो अस्सादो। खिड्डाति कायिकखिड्डा वाचसिकखिड्डा चेतसिकखिड्डाति एवं तिविधा। एस विपाकोति चोळादीनं किच्छलाभोति एस एवरूपो विपाको। यमलोकन्ति परलोकं। उपपज्जरेति एत्थ इति-सद्दो पकारत्थो। तेन पाळियं वुत्तं निरयं तिरच्छानयोनिञ्च सङ्गण्हाति।
Puññapāpavasena samparetabbato upagantabbato samparāyo, paraloko. Kāmaguṇaratīti kāmaguṇasannissayo assādo. Khiḍḍāti kāyikakhiḍḍā vācasikakhiḍḍā cetasikakhiḍḍāti evaṃ tividhā. Esa vipākoti coḷādīnaṃ kicchalābhoti esa evarūpo vipāko. Yamalokanti paralokaṃ. Upapajjareti ettha iti-saddo pakārattho. Tena pāḷiyaṃ vuttaṃ nirayaṃ tiracchānayoniñca saṅgaṇhāti.
याचन्ति नाम अरिययाचनाय। वुत्तञ्हेतं ‘‘उद्दिस्स अरिया तिट्ठन्ति, एसा अरियान याचना’’ति (जा॰ १.७.५९)। ये संविभजन्ति, ते वदञ्ञू नाम ञत्वा कत्तब्बकरणतो। विमानप्पभायाति निदस्सनमत्तं, उय्यानकप्परुक्खप्पभाहि देवतानं वत्थाभरणसरीरप्पभाहिपि सग्गे पकासेन्तियेव। पकासन्तीति वा पाकटा होन्ति, न अपायलोके विय अपाकटाति अत्थो। परसम्भतेसूति सयं सम्भतं अनापज्जित्वा परेहेव सम्भरितेसु सुखूपकरणेसु। तेनाह पाळियं ‘‘वसवत्तीव मोदरे’’ति, परनिम्मितभोगेसु वसवत्ती देवपुत्ता विय सुखसमङ्गिताय मोदन्तीति अत्थो। एवं वुत्तसम्परायोति एते सग्गाति एवं हेट्ठा वुत्तसम्परायो। उभिन्नन्ति एतेसं यथावुत्तानं उभिन्नं दुक्कटसुकटकम्मकारीनं। ततो चवित्वा ततो निरयसग्गादितो चवित्वा मनुस्सेसु निब्बत्तति। तेसु यो मच्छरी मनुस्सेसु निब्बत्तो, सो दलिद्दो हुत्वा पुब्बचरियवसेन मच्छरीयेव होन्तो दारादिभरणत्थं मच्छकच्छपादीनि हन्त्वा पुनपि निरये निब्बत्तो। इतरो सुद्धासयो समिद्धो हुत्वा पुब्बचरियावसेन पुनपि पुञ्ञानि कत्वा सग्गे निब्बत्तेय्य। तेनाह ‘‘पुन सम्परायेपि दुग्गतिसुगतियेव होती’’ति।
Yācanti nāma ariyayācanāya. Vuttañhetaṃ ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti (jā. 1.7.59). Ye saṃvibhajanti, te vadaññū nāma ñatvā kattabbakaraṇato. Vimānappabhāyāti nidassanamattaṃ, uyyānakapparukkhappabhāhi devatānaṃ vatthābharaṇasarīrappabhāhipi sagge pakāsentiyeva. Pakāsantīti vā pākaṭā honti, na apāyaloke viya apākaṭāti attho. Parasambhatesūti sayaṃ sambhataṃ anāpajjitvā pareheva sambharitesu sukhūpakaraṇesu. Tenāha pāḷiyaṃ ‘‘vasavattīva modare’’ti, paranimmitabhogesu vasavattī devaputtā viya sukhasamaṅgitāya modantīti attho. Evaṃ vuttasamparāyoti ete saggāti evaṃ heṭṭhā vuttasamparāyo. Ubhinnanti etesaṃ yathāvuttānaṃ ubhinnaṃ dukkaṭasukaṭakammakārīnaṃ. Tato cavitvā tato nirayasaggādito cavitvā manussesu nibbattati. Tesu yo maccharī manussesu nibbatto, so daliddo hutvā pubbacariyavasena maccharīyeva honto dārādibharaṇatthaṃ macchakacchapādīni hantvā punapi niraye nibbatto. Itaro suddhāsayo samiddho hutvā pubbacariyāvasena punapi puññāni katvā sagge nibbatteyya. Tenāha ‘‘puna samparāyepi duggatisugatiyeva hotī’’ti.
मच्छरिसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Maccharisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ९. मच्छरिसुत्तं • 9. Maccharisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ९. मच्छरिसुत्तवण्णना • 9. Maccharisuttavaṇṇanā
