| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๙. มจฺฉริสุตฺตวณฺณนา
9. Maccharisuttavaṇṇanā
๔๙. มจฺฉริโนติ มเจฺฉรวโนฺต มเจฺฉรสมงฺคิโนติ อาห ‘‘มเจฺฉเรน สมนฺนาคตา’’ติฯ มเจฺฉรํ มจฺฉริยนฺติ อตฺถโต เอกํฯ น วนฺทตีติ วนฺทนมตฺตมฺปิ น กโรติ, กุโต ทานนฺติ อธิปฺปาโยฯ อุปฎฺฐานํ กาตุนฺติ มธุรปฎิสนฺถารํ กโรตีติ โยชนาฯ อิทํ ตาว มุทุมจฺฉริยํ น หทยํ วิย อตฺตานํ ทเสฺสนฺตสฺส มจฺฉริยนฺติ กตฺวาฯ กิํ ตุยฺหํ ปาทา รุชฺชนฺติ นนุ ตุยฺหํเยว อาคตคมเนสุ ปาทา รุชฺชนฺติ, กิเนฺต อิเม ฉินฺทนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ สามีจิมฺปิ น กโรติ กุโต ทานนฺติ อธิปฺปาโยฯ ยถากมฺมํ ตํตํคติโย อรนฺติ อุปคจฺฉนฺตีติ อริยา, สตฺตาฯ อิเม ปน กุจฺฉิตา อริยาติ กทริยา, ถทฺธมจฺฉริโนฯ มจฺฉริยสทิสญฺหิ กุจฺฉิตํ สพฺพหีนํ นตฺถิ สพฺพคุณาภิภูตตฺตา โภคสมฺปตฺติอาทิสพฺพสมฺปตฺตีนํ มูลภูตสฺส ทานสฺส นิเสธโตฯ อิติอาทีหิ วจเนหิฯ อตฺตโน อุปฆาตโกติ มจฺฉริยานุโยเคน กุสลธมฺมานํ คติสมฺปตฺติยา จ วินาสโกฯ
49.Maccharinoti maccheravanto maccherasamaṅginoti āha ‘‘maccherena samannāgatā’’ti. Maccheraṃ macchariyanti atthato ekaṃ. Na vandatīti vandanamattampi na karoti, kuto dānanti adhippāyo. Upaṭṭhānaṃ kātunti madhurapaṭisanthāraṃ karotīti yojanā. Idaṃ tāva mudumacchariyaṃ na hadayaṃ viya attānaṃ dassentassa macchariyanti katvā. Kiṃ tuyhaṃ pādā rujjanti nanu tuyhaṃyeva āgatagamanesu pādā rujjanti, kinte ime chindantīti adhippāyo. Sāmīcimpi na karoti kuto dānanti adhippāyo. Yathākammaṃ taṃtaṃgatiyo aranti upagacchantīti ariyā, sattā. Ime pana kucchitā ariyāti kadariyā, thaddhamaccharino. Macchariyasadisañhi kucchitaṃ sabbahīnaṃ natthi sabbaguṇābhibhūtattā bhogasampattiādisabbasampattīnaṃ mūlabhūtassa dānassa nisedhato. Itiādīhi vacanehi. Attano upaghātakoti macchariyānuyogena kusaladhammānaṃ gatisampattiyā ca vināsako.
ปุญฺญปาปวเสน สมฺปเรตพฺพโต อุปคนฺตพฺพโต สมฺปราโย, ปรโลโกฯ กามคุณรตีติ กามคุณสนฺนิสฺสโย อสฺสาโทฯ ขิฑฺฑาติ กายิกขิฑฺฑา วาจสิกขิฑฺฑา เจตสิกขิฑฺฑาติ เอวํ ติวิธาฯ เอส วิปาโกติ โจฬาทีนํ กิจฺฉลาโภติ เอส เอวรูโป วิปาโกฯ ยมโลกนฺติ ปรโลกํฯ อุปปชฺชเรติ เอตฺถ อิติ-สโทฺท ปการโตฺถฯ เตน ปาฬิยํ วุตฺตํ นิรยํ ติรจฺฉานโยนิญฺจ สงฺคณฺหาติฯ
Puññapāpavasena samparetabbato upagantabbato samparāyo, paraloko. Kāmaguṇaratīti kāmaguṇasannissayo assādo. Khiḍḍāti kāyikakhiḍḍā vācasikakhiḍḍā cetasikakhiḍḍāti evaṃ tividhā. Esa vipākoti coḷādīnaṃ kicchalābhoti esa evarūpo vipāko. Yamalokanti paralokaṃ. Upapajjareti ettha iti-saddo pakārattho. Tena pāḷiyaṃ vuttaṃ nirayaṃ tiracchānayoniñca saṅgaṇhāti.
ยาจนฺติ นาม อริยยาจนายฯ วุตฺตเญฺหตํ ‘‘อุทฺทิสฺส อริยา ติฎฺฐนฺติ, เอสา อริยาน ยาจนา’’ติ (ชา. ๑.๗.๕๙)ฯ เย สํวิภชนฺติ, เต วทญฺญู นาม ญตฺวา กตฺตพฺพกรณโตฯ วิมานปฺปภายาติ นิทสฺสนมตฺตํ, อุยฺยานกปฺปรุกฺขปฺปภาหิ เทวตานํ วตฺถาภรณสรีรปฺปภาหิปิ สเคฺค ปกาเสนฺติเยวฯ ปกาสนฺตีติ วา ปากฎา โหนฺติ, น อปายโลเก วิย อปากฎาติ อโตฺถฯ ปรสมฺภเตสูติ สยํ สมฺภตํ อนาปชฺชิตฺวา ปเรเหว สมฺภริเตสุ สุขูปกรเณสุฯ เตนาห ปาฬิยํ ‘‘วสวตฺตีว โมทเร’’ติ, ปรนิมฺมิตโภเคสุ วสวตฺตี เทวปุตฺตา วิย สุขสมงฺคิตาย โมทนฺตีติ อโตฺถฯ เอวํ วุตฺตสมฺปราโยติ เอเต สคฺคาติ เอวํ เหฎฺฐา วุตฺตสมฺปราโยฯ อุภินฺนนฺติ เอเตสํ ยถาวุตฺตานํ อุภินฺนํ ทุกฺกฎสุกฎกมฺมการีนํฯ ตโต จวิตฺวา ตโต นิรยสคฺคาทิโต จวิตฺวา มนุเสฺสสุ นิพฺพตฺตติฯ เตสุ โย มจฺฉรี มนุเสฺสสุ นิพฺพโตฺต, โส ทลิโทฺท หุตฺวา ปุพฺพจริยวเสน มจฺฉรีเยว โหโนฺต ทาราทิภรณตฺถํ มจฺฉกจฺฉปาทีนิ หนฺตฺวา ปุนปิ นิรเย นิพฺพโตฺตฯ อิตโร สุทฺธาสโย สมิโทฺธ หุตฺวา ปุพฺพจริยาวเสน ปุนปิ ปุญฺญานิ กตฺวา สเคฺค นิพฺพเตฺตยฺยฯ เตนาห ‘‘ปุน สมฺปราเยปิ ทุคฺคติสุคติเยว โหตี’’ติฯ
Yācanti nāma ariyayācanāya. Vuttañhetaṃ ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti (jā. 1.7.59). Ye saṃvibhajanti, te vadaññū nāma ñatvā kattabbakaraṇato. Vimānappabhāyāti nidassanamattaṃ, uyyānakapparukkhappabhāhi devatānaṃ vatthābharaṇasarīrappabhāhipi sagge pakāsentiyeva. Pakāsantīti vā pākaṭā honti, na apāyaloke viya apākaṭāti attho. Parasambhatesūti sayaṃ sambhataṃ anāpajjitvā pareheva sambharitesu sukhūpakaraṇesu. Tenāha pāḷiyaṃ ‘‘vasavattīva modare’’ti, paranimmitabhogesu vasavattī devaputtā viya sukhasamaṅgitāya modantīti attho. Evaṃ vuttasamparāyoti ete saggāti evaṃ heṭṭhā vuttasamparāyo. Ubhinnanti etesaṃ yathāvuttānaṃ ubhinnaṃ dukkaṭasukaṭakammakārīnaṃ. Tato cavitvā tato nirayasaggādito cavitvā manussesu nibbattati. Tesu yo maccharī manussesu nibbatto, so daliddo hutvā pubbacariyavasena maccharīyeva honto dārādibharaṇatthaṃ macchakacchapādīni hantvā punapi niraye nibbatto. Itaro suddhāsayo samiddho hutvā pubbacariyāvasena punapi puññāni katvā sagge nibbatteyya. Tenāha ‘‘puna samparāyepi duggatisugatiyeva hotī’’ti.
มจฺฉริสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Maccharisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๙. มจฺฉริสุตฺตํ • 9. Maccharisuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๙. มจฺฉริสุตฺตวณฺณนา • 9. Maccharisuttavaṇṇanā
