| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. មច្ឆរិសុត្តវណ្ណនា
2. Maccharisuttavaṇṇanā
៣២. ទុតិយេ មច្ឆេរា ច បមាទា ចាតិ អត្តសម្បត្តិនិគូហនលក្ខណេន មច្ឆេរេន ចេវ សតិវិប្បវាសលក្ខណេន បមាទេន ច។ ឯកច្ចោ ហិ ‘ឥទំ មេ ទេន្តស្ស បរិក្ខយំ គមិស្សតិ, មយ្ហំ វា ឃរមានុសកានំ វា ន ភវិស្សតី’’តិ មច្ឆរិយេន ទានំ ន ទេតិ។ ឯកច្ចោ ខិឌ្ឌាទិបសុតត្តា ‘ទានំ ទាតព្ព’’ន្តិ ចិត្តម្បិ ន ឧប្បាទេតិ។ ឯវំ ទានំ ន ទីយតីតិ ឯវមេតំ យសទាយកំ សិរីទាយកំ សម្បត្តិទាយកំ សុខទាយកំ ទានំ នាម ន ទីយតីតិអាទិនា ការណំ កថេសិ។ បុញ្ញំ អាកង្ខមានេនាតិ បុព្ពចេតនាទិភេទំ បុញ្ញំ ឥច្ឆមានេន។ ទេយ្យំ ហោតិ វិជានតាតិ អត្ថិ ទានស្ស ផលន្តិ ជានន្តេន ទាតព្ពមេវាតិ វទតិ។
32. Dutiye maccherā ca pamādā cāti attasampattinigūhanalakkhaṇena maccherena ceva sativippavāsalakkhaṇena pamādena ca. Ekacco hi ‘idaṃ me dentassa parikkhayaṃ gamissati, mayhaṃ vā gharamānusakānaṃ vā na bhavissatī’’ti macchariyena dānaṃ na deti. Ekacco khiḍḍādipasutattā ‘dānaṃ dātabba’’nti cittampi na uppādeti. Evaṃ dānaṃ na dīyatīti evametaṃ yasadāyakaṃ sirīdāyakaṃ sampattidāyakaṃ sukhadāyakaṃ dānaṃ nāma na dīyatītiādinā kāraṇaṃ kathesi. Puññaṃ ākaṅkhamānenāti pubbacetanādibhedaṃ puññaṃ icchamānena. Deyyaṃ hoti vijānatāti atthi dānassa phalanti jānantena dātabbamevāti vadati.
តមេវ ពាលំ ផុសតីតិ តំយេវ ពាលំ ឥធលោកបរលោកេសុ ជិឃច្ឆា ច បិបាសា ច ផុសតិ អនុពន្ធតិ ន វិជហតិ។ តស្មាតិ យស្មា តមេវ ផុសតិ, តស្មា។ វិនេយ្យ មច្ឆេរន្តិ មច្ឆេរមលំ វិនេត្វា។ ទជ្ជា ទានំ មលាភិភូតិ មលាភិភូ ហុត្វា តំ មច្ឆេរមលំ អភិភវិត្វា ទានំ ទទេយ្យ។
Tameva bālaṃ phusatīti taṃyeva bālaṃ idhalokaparalokesu jighacchā ca pipāsā ca phusati anubandhati na vijahati. Tasmāti yasmā tameva phusati, tasmā. Vineyya maccheranti maccheramalaṃ vinetvā. Dajjā dānaṃ malābhibhūti malābhibhū hutvā taṃ maccheramalaṃ abhibhavitvā dānaṃ dadeyya.
តេ មតេសុ ន មីយន្តីតិ អទានសីលតាយ មរណេន មតេសុ ន មីយន្តិ។ យថា ហិ មតោ សម្បរិវារេត្វា ឋបិតេ ពហុម្ហិបិ អន្នបានាទិម្ហិ ‘‘ឥទំ ឥមស្ស ហោតុ, ឥទំ ឥមស្សា’’តិ ឧដ្ឋហិត្វា សំវិភាគំ ន ករោតិ, ឯវំ អទានសីលោបីតិ មតកស្ស ច អទានសីលស្ស ច ភោគា សមសមា នាម ហោន្តិ។ តេន ទានសីលា ឯវរូបេសុ មតេសុ ន មីយន្តីតិ អត្ថោ។ បន្ថានំវ សហ វជំ, អប្បស្មិំ យេ បវេច្ឆន្តីតិ យថា អទ្ធានំ កន្តារមគ្គំ សហ វជន្តា បថិកា សហ វជន្តានំ បថិកានំ អប្បស្មិំ បាថេយ្យេ សំវិភាគំ កត្វា បវេច្ឆន្តិ ទទន្តិយេវ, ឯវមេវំ យេ បន អនមតគ្គំ សំសារកន្តារំ សហ វជន្តា សហ វជន្តានំ អប្បស្មិម្បិ ទេយ្យធម្មេ សំវិភាគំ កត្វា ទទន្តិយេវ, តេ មតេសុ ន មីយន្តិ។
Te matesu na mīyantīti adānasīlatāya maraṇena matesu na mīyanti. Yathā hi mato samparivāretvā ṭhapite bahumhipi annapānādimhi ‘‘idaṃ imassa hotu, idaṃ imassā’’ti uṭṭhahitvā saṃvibhāgaṃ na karoti, evaṃ adānasīlopīti matakassa ca adānasīlassa ca bhogā samasamā nāma honti. Tena dānasīlā evarūpesu matesu na mīyantīti attho. Panthānaṃva saha vajaṃ, appasmiṃ ye pavecchantīti yathā addhānaṃ kantāramaggaṃ saha vajantā pathikā saha vajantānaṃ pathikānaṃ appasmiṃ pātheyye saṃvibhāgaṃ katvā pavecchanti dadantiyeva, evamevaṃ ye pana anamataggaṃ saṃsārakantāraṃ saha vajantā saha vajantānaṃ appasmimpi deyyadhamme saṃvibhāgaṃ katvā dadantiyeva, te matesu na mīyanti.
ឯស ធម្មោ សនន្តនោតិ ឯស បោរាណកោ ធម្មោ, សនន្តនានំ វា បណ្ឌិតានំ ឯស ធម្មោតិ។ អប្បស្មេកេតិ អប្បស្មិំ ទេយ្យធម្មេ ឯកេ។ បវេច្ឆន្តីតិ ទទន្តិ។ ពហុនេកេ ន ទិច្ឆរេតិ ពហុនាបិ ភោគេន សមន្នាគតា ឯកច្ចេ ន ទទន្តិ។ សហស្សេន សមំ មិតាតិ សហស្សេន សទ្ធិំ មិតា, សហស្ស ទានសទិសា ហោតិ។
Esa dhammo sanantanoti esa porāṇako dhammo, sanantanānaṃ vā paṇḍitānaṃ esa dhammoti. Appasmeketi appasmiṃ deyyadhamme eke. Pavecchantīti dadanti. Bahuneke na dicchareti bahunāpi bhogena samannāgatā ekacce na dadanti. Sahassena samaṃ mitāti sahassena saddhiṃ mitā, sahassa dānasadisā hoti.
ទុរន្វយោតិ ទុរនុគមនោ, ទុប្បូរោតិ អត្ថោ។ ធម្មំ ចរេតិ ទសកុសលកម្មបថធម្មំ ចរតិ។ យោបិ សមុញ្ជកញ្ចរេតិ យោ អបិ ខលមណ្ឌលាទិសោធនបលាលបោឋនាទិវសេន សមុញ្ជកញ្ចរតិ។ ទារញ្ច បោសន្តិ ទារញ្ច បោសន្តោ។ ទទំ អប្បកស្មិន្តិ អប្បកស្មិំ បណ្ណសាកមត្តស្មិម្បិ សំវិភាគំ កត្វា ទទន្តោវ សោ ធម្មំ ចរតិ។ សតំ សហស្សានន្តិ សហស្សំ សហស្សំ កត្វា គណិតានំ បុរិសានំ សតំ, សតសហស្សន្តិ អត្ថោ។ សហស្សយាគិនន្តិ ភិក្ខុសហស្សស្ស វា យាគោ កហាបណសហស្សេន វា និព្ពត្តិតោ យាគោបិ សហស្សយាគោ។ សោ ឯតេសំ អត្ថីតិ សហស្សយាគិនោ, តេសំ សហស្សយាគិនំ។ ឯតេន ទសន្នំ វា ភិក្ខុកោដីនំ ទសន្នំ វា កហាបណកោដីនំ បិណ្ឌបាតោ ទស្សិតោ ហោតិ។ យេ ឯត្តកំ ទទន្តិ, តេ កលម្បិ នគ្ឃន្តិ តថាវិធស្សាតិ អាហ។ យ្វាយំ សមុញ្ជកំ ចរន្តោបិ ធម្មំ ចរតិ, ទារំ បោសេន្តោបិ, អប្បកស្មិំ ទទន្តោបិ, តថាវិធស្ស ឯតេ សហស្សយាគិនោ កលម្បិ នគ្ឃន្តិ។ យំ តេន ទលិទ្ទេន ឯកបដិវីសកមត្តម្បិ សលាកភត្តមត្តម្បិ វា ទិន្នំ, តស្ស ទានស្ស សព្ពេសម្បិ តេសំ ទានំ កលំ នគ្ឃតីតិ។ កលំ នាម សោឡសភាគោបិ សតភាគោបិ សហស្សភាគោបិ។ ឥធ សតភាគោ គហិតោ។ យំ តេន ទានំ ទិន្នំ, តស្មិំ សតធា វិភត្តេ ឥតរេសំ ទសកោដិសហស្សទានំ តតោ ឯកកោដ្ឋាសម្បិ នគ្ឃតីតិ អាហ។
Duranvayoti duranugamano, duppūroti attho. Dhammaṃ careti dasakusalakammapathadhammaṃ carati. Yopi samuñjakañcareti yo api khalamaṇḍalādisodhanapalālapoṭhanādivasena samuñjakañcarati. Dārañca posanti dārañca posanto. Dadaṃ appakasminti appakasmiṃ paṇṇasākamattasmimpi saṃvibhāgaṃ katvā dadantova so dhammaṃ carati. Sataṃ sahassānanti sahassaṃ sahassaṃ katvā gaṇitānaṃ purisānaṃ sataṃ, satasahassanti attho. Sahassayāginanti bhikkhusahassassa vā yāgo kahāpaṇasahassena vā nibbattito yāgopi sahassayāgo. So etesaṃ atthīti sahassayāgino, tesaṃ sahassayāginaṃ. Etena dasannaṃ vā bhikkhukoṭīnaṃ dasannaṃ vā kahāpaṇakoṭīnaṃ piṇḍapāto dassito hoti. Ye ettakaṃ dadanti, te kalampi nagghanti tathāvidhassāti āha. Yvāyaṃ samuñjakaṃ carantopi dhammaṃ carati, dāraṃ posentopi, appakasmiṃ dadantopi, tathāvidhassa ete sahassayāgino kalampi nagghanti. Yaṃ tena daliddena ekapaṭivīsakamattampi salākabhattamattampi vā dinnaṃ, tassa dānassa sabbesampi tesaṃ dānaṃ kalaṃ nagghatīti. Kalaṃ nāma soḷasabhāgopi satabhāgopi sahassabhāgopi. Idha satabhāgo gahito. Yaṃ tena dānaṃ dinnaṃ, tasmiṃ satadhā vibhatte itaresaṃ dasakoṭisahassadānaṃ tato ekakoṭṭhāsampi nagghatīti āha.
ឯវំ តថាគតេ ទានស្ស អគ្ឃំ ករោន្តេ សមីបេ ឋិតា ទេវតា ចិន្តេសិ – ‘‘ឯវំ ភគវា មហន្តំ ទានំ បាទេន បវដ្ដេត្វា រតនសតិកេ វិយ នរកេ បក្ខិបន្តោ ឥទំ ឯវំ បរិត្តកំ ទានំ ចន្ទមណ្ឌលេ បហរន្តោ វិយ ឧក្ខិបតិ, កថំ នុ ខោ ឯតំ មហប្ផលតរ’’ន្តិ ជាននត្ថំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ។ តត្ថ កេនាតិ កេន ការណេន។ មហគ្គតោតិ មហត្តំ គតោ, វិបុលស្សេតំ វេវចនំ។ សមេន ទិន្នស្សាតិ សមេន ទិន្នស្ស ទានស្ស។ អថស្សា ភគវា ទានំ វិភជិត្វា ទស្សេន្តោ ទទន្តិ ហេកេតិអាទិមាហ។ តត្ថ វិសមេ និវិដ្ឋាតិ វិសមេ កាយវចីមនោកម្មេ បតិដ្ឋិតា ហុត្វា។ ឆេត្វាតិ បោថេត្វា។ វធិត្វាតិ មារេត្វា។ សោចយិត្វាតិ បរំ សោកសមប្បិតំ កត្វា។ អស្សុមុខាតិ អស្សុមុខសម្មិស្សា។ បរំ រោទាបេត្វា ទិន្នទានញ្ហិ អស្សុមុខទានន្តិ វុច្ចតិ។ សទណ្ឌាតិ ទណ្ឌេន តជ្ជេត្វា បហរិត្វា ទិន្នទក្ខិណា សទណ្ឌាតិ វុច្ចតិ។ ឯវន្តិ នាហំ សម្មាសម្ពុទ្ធតាយ មហាទានំ គហេត្វា អប្បផលំ នាម កាតុំ សក្កោមិ បរិត្តកទានំ វា មហប្ផលំ នាម។ ឥទំ បន មហាទានំ អត្តនោ ឧប្បត្តិយា អបរិសុទ្ធតាយ ឯវំ អប្បផលំ នាម ហោតិ, ឥតរំ បរិត្តទានំ អត្តនោ ឧប្បត្តិយា បរិសុទ្ធតាយ ឯវំ មហប្ផលំ នាមាតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ ឯវន្តិអាទិមាហាតិ។ ទុតិយំ។
Evaṃ tathāgate dānassa agghaṃ karonte samīpe ṭhitā devatā cintesi – ‘‘evaṃ bhagavā mahantaṃ dānaṃ pādena pavaṭṭetvā ratanasatike viya narake pakkhipanto idaṃ evaṃ parittakaṃ dānaṃ candamaṇḍale paharanto viya ukkhipati, kathaṃ nu kho etaṃ mahapphalatara’’nti jānanatthaṃ gāthāya ajjhabhāsi. Tattha kenāti kena kāraṇena. Mahaggatoti mahattaṃ gato, vipulassetaṃ vevacanaṃ. Samena dinnassāti samena dinnassa dānassa. Athassā bhagavā dānaṃ vibhajitvā dassento dadanti heketiādimāha. Tattha visame niviṭṭhāti visame kāyavacīmanokamme patiṭṭhitā hutvā. Chetvāti pothetvā. Vadhitvāti māretvā. Socayitvāti paraṃ sokasamappitaṃ katvā. Assumukhāti assumukhasammissā. Paraṃ rodāpetvā dinnadānañhi assumukhadānanti vuccati. Sadaṇḍāti daṇḍena tajjetvā paharitvā dinnadakkhiṇā sadaṇḍāti vuccati. Evanti nāhaṃ sammāsambuddhatāya mahādānaṃ gahetvā appaphalaṃ nāma kātuṃ sakkomi parittakadānaṃ vā mahapphalaṃ nāma. Idaṃ pana mahādānaṃ attano uppattiyā aparisuddhatāya evaṃ appaphalaṃ nāma hoti, itaraṃ parittadānaṃ attano uppattiyā parisuddhatāya evaṃ mahapphalaṃ nāmāti imamatthaṃ dassento evantiādimāhāti. Dutiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. មច្ឆរិសុត្តំ • 2. Maccharisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. មច្ឆរិសុត្តវណ្ណនា • 2. Maccharisuttavaṇṇanā
