| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၂. မစ္ဆရိသုတ္တဝဏ္ဏနာ
2. Maccharisuttavaṇṇanā
၃၂. ပမဇ္ဇနာကာရေန ပဝတ္တာ အနုပလဒ္ဓိ ပမာဒော။ တေန ဧကန္တတော သတိရဟိတာ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သတိဝိပ္ပဝာသလက္ခဏေနာ’’တိ။ ဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာဒယော စေတ္ထ ပမာဒေနေဝ သင္ဂဟိတာ။ ဣဒာနိ ယထာ မစ္ဆရိယနိမိတ္တဉ္စ ပမာဒနိမိတ္တဉ္စ ဒာနံ န ဒီယတိ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဧကစ္စော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပရိက္ခယံ ဂမိသ္သတီတိ ဘောဂပရိဟာနိံ ဂမိသ္သတိ။ ခိဍ္ဍာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မဏ္ဍနဝိဘူသနဆဏနက္ခတ္တကိစ္စဗ္ယသနာဒိံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ယသဒာယကန္တိ ကိတ္တိယသသ္သ ပရိဝာရယသသ္သ စ ဒာယကံ။ သိရီဒာယကန္တိ သောဘဂ္ဂဒာယကံ။ သမ္ပတ္တိဒာယကန္တိ ကုလဘောဂရူပဘောဂသမ္ပဒာဟိ သမ္ပတ္တိဒာယကံ။ ပုညန္တိ ဝာ ဣဓ ပုညဖလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ‘‘ဧဝမိဒံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၃.၈၀) ဝိယ။ အတ္ထိ ဒာနသ္သ ဖလန္တိ ဧတ္ထ ဒေယ္ယဓမ္မသ္သ အနဝဋ္ဌိတတံ ဗဟုလသာဓာရဏတံ, တံ ပဟာယ ဂမနီယတံ , တဗ္ဗိသယာယ ပီတိယာ သာဝဇ္ဇတံ, ဒာနဓမ္မသ္သ အနညသာဓာရဏတံ အနုဂာမိကတံ, တဗ္ဗိသယာယ ပီတိယာ အနဝဇ္ဇတံ, လောဘာဒိပာပဓမ္မာနံ ဝိနောဒနံ, သေသပုညာနံ ဥပနိသ္သယဉ္စ ဇာနန္တေနာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။
32. Pamajjanākārena pavattā anupaladdhi pamādo. Tena ekantato satirahitā hontīti vuttaṃ ‘‘sativippavāsalakkhaṇenā’’ti. Diṭṭhivicikicchādayo cettha pamādeneva saṅgahitā. Idāni yathā macchariyanimittañca pamādanimittañca dānaṃ na dīyati, taṃ dassetuṃ ‘‘ekacco hī’’tiādi vuttaṃ. Parikkhayaṃ gamissatīti bhogaparihāniṃ gamissati. Khiḍḍādīti ādi-saddena maṇḍanavibhūsanachaṇanakkhattakiccabyasanādiṃ saṅgaṇhāti. Yasadāyakanti kittiyasassa parivārayasassa ca dāyakaṃ. Sirīdāyakanti sobhaggadāyakaṃ. Sampattidāyakanti kulabhogarūpabhogasampadāhi sampattidāyakaṃ. Puññanti vā idha puññaphalaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhatī’’tiādīsu (dī. ni. 3.80) viya. Atthi dānassa phalanti ettha deyyadhammassa anavaṭṭhitataṃ bahulasādhāraṇataṃ, taṃ pahāya gamanīyataṃ , tabbisayāya pītiyā sāvajjataṃ, dānadhammassa anaññasādhāraṇataṃ anugāmikataṃ, tabbisayāya pītiyā anavajjataṃ, lobhādipāpadhammānaṃ vinodanaṃ, sesapuññānaṃ upanissayañca jānantenāti vattabbaṃ.
တံယေဝ ဗာလန္တိ ယော မစ္ဆရီ, တမေဝ။ အဒာနသီလာ ဗာလာ။ ဧကစ္စော ဓနသ္သ ပရိဘောဂပရိက္ခယဘယေန အတ္တနာပိ န ပရိဘုဉ္ဇတိ အတိလောဘသေဋ္ဌိ ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ဣဓလောကပရလောကေသူ’’တိ။
Taṃyeva bālanti yo maccharī, tameva. Adānasīlā bālā. Ekacco dhanassa paribhogaparikkhayabhayena attanāpi na paribhuñjati atilobhaseṭṭhi viyāti āha ‘‘idhalokaparalokesū’’ti.
ယသ္မာ ဧကစ္စော အဒာနသီလော ပုရိသော အဒ္ဓိကေ ဒိသ္ဝာ ပသ္သန္တောပိ န ပသ္သတိ, တေသံ ကထံ သုဏန္တောပိ န သုဏောတိ, သယံ ကိဉ္စိ န ကထေတိ, အဒာတုကမ္ယတာထမ္ဘေ ဗဒ္ဓော ဟောတိ, တသ္မာ တတ္ထ မတလိင္ဂာနိ ဥပလဗ္ဘန္တိယေဝာတိ အာဟ ‘‘အဒာနသီလတာယ မရဏေန မတေသူ’’တိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဒာနမတ္တမေဝ ဂဟေတ္ဝာ မတေနသ္သ သမတံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒာနသီလသ္သ ပန အမတလိင္ဂာနိ ဝုတ္တဝိပရိယာယတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဝဇန္တိ ပုထုတ္တေ ဧကဝစနံ, တသ္မာ ဝစနဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သဟ ဝဇန္တာ’’တိ။ ဒာနသီလာဒိဓမ္မော ပုရာတနော, န အဇ္ဇတနောတိ သနန္တနော, သော ဧတေသု အတ္ထီတိ သနန္တနာ, ပဏ္ဍိတာ, တေသံ ဓမ္မာတိ တေသံ ဝသေနပိ ဓမ္မော သနန္တနောတိ အာဟ ‘‘သနန္တနာနံ ဝာ ပဏ္ဍိတာနံ ဧသ ဓမ္မော’’တိ။ အပ္ပသ္မိမ္ပိ ဒေယ္ယဓမ္မေ သတိ ဧကေ ဒာနံ ဒဒန္တိ, ဧကေ န ဒဒန္တိ မစ္ဆရိဘာဝာ။ သဟသ္သဒာနသဒိသာတိ ဧကာပိ ဒက္ခိဏာ ပရိစ္စာဂစေတနာယ ဥဠာရဘာဝတော သဟသ္သဒာနသဒိသာ ဟောတိ။
Yasmā ekacco adānasīlo puriso addhike disvā passantopi na passati, tesaṃ kathaṃ suṇantopi na suṇoti, sayaṃ kiñci na katheti, adātukamyatāthambhe baddho hoti, tasmā tattha mataliṅgāni upalabbhantiyevāti āha ‘‘adānasīlatāya maraṇena matesū’’ti. Aṭṭhakathāyaṃ pana dānamattameva gahetvā matenassa samataṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Dānasīlassa pana amataliṅgāni vuttavipariyāyato veditabbāni. Vajanti puthutte ekavacanaṃ, tasmā vacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘saha vajantā’’ti. Dānasīlādidhammo purātano, na ajjatanoti sanantano, so etesu atthīti sanantanā, paṇḍitā, tesaṃ dhammāti tesaṃ vasenapi dhammo sanantanoti āha ‘‘sanantanānaṃ vā paṇḍitānaṃ esa dhammo’’ti. Appasmimpi deyyadhamme sati eke dānaṃ dadanti, eke na dadanti maccharibhāvā. Sahassadānasadisāti ekāpi dakkhiṇā pariccāgacetanāya uḷārabhāvato sahassadānasadisā hoti.
ဒုရနုဂမနောတိ အသမင္ဂိနာ အနုဂန္တုံ ဒုက္ကရော။ အနနုဂမနဉ္စသ္သ ဓမ္မသ္သ အပူရဏမေဝာတိ အာဟ ‘‘ဒုပ္ပူရော’’တိ။ ‘‘ဓမ္မံ စရေ’’တိ အယံ ဓမ္မစရိယာ ဂဟဋ္ဌသ္သ ဝသေန အာရဒ္ဓာတိ အာဟ ‘‘ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မံ စရတီ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘ဒာရဉ္စ ပောသ’’န္တိ။ သမုဉ္ဇကန္တိ ကသ္သကေဟိ အတ္တနာ ကာတဗ္ဗံ ကတ္ဝာ ဝိသဋ္ဌဓညကရဏတော ခလေ ဥဉ္ဆာစရိယဝသေန သမုဉ္ဇနိအာဒိနာ ဆဍ္ဍိတဓညသံဟရဏံ။ တေနာဟ ‘‘ယော အပိ။ပေ.။ သမုဉ္ဇကံ စရတီ’’တိ။ ဧတေနာတိ သတသဟသ္သသဟသ္သယာဂိဂ္ဂဟဏေန ဒသန္နမ္ပိ ဘိက္ခုကောဋီနံ ပိဏ္ဍပာတော ဒသ္သိတော ဟောတိ။ ‘‘ဒိန္နော’’တိ ပဒံ အာနေတ္ဝာ ယောဇနာ။ ဒသန္နံ ဝာ ကဟာပဏကောဋီနံ ပိဏ္ဍပာတောတိ ဒသန္နံ ကဟာပဏကောဋီနံ ဝိနိယုဉ္ဇနဝသေန သမ္ပာဒိတပိဏ္ဍပာတော။ တယိဒံ သတသဟသ္သံ သဟသ္သယာဂီနံ ဒာနံ ဧတ္တကံ ဟောတီတိ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ သမုဉ္ဇကံ စရန္တောပီတိ သမုဉ္ဇကံ စရိတ္ဝာပိ, သမုဉ္ဇကစရဏဟေတူတိ အတ္ထော။ သေသပဒဒ္ဝယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဒာရံ ပောသေန္တောပိ ဓမ္မံ စရတိ, အပ္ပကသ္မိံ ဒဒန္တောပိ ဓမ္မံ စရတီတိ ယောဇနာ။ တထာဝိဓသ္သာတိ တာဒိသသ္သ တထာဓမ္မစာရိနော ယာ ဓမ္မစရိယာ, တသ္သာ ကလမ္ပိ နဂ္ဃန္တိ ဧတေ သဟသ္သယာဂိနော အတ္တနော သဟသ္သယာဂိတာယ။ ယံ တေန ဒလိဒ္ဒေနာတိအာဒိ တသ္သေဝတ္ထသ္သ ဝိဝရဏံ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ တေသန္တိ ‘‘သတံသဟသ္သာနံ သဟသ္သယာဂိန’’န္တိ ဝုတ္တာနံ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ။ ဣတရေသန္တိ ‘‘တထာဝိဓသ္သာ’’တိ ဝုတ္တပုရိသတော အညေသံ။ ဒသကောဋိသဟသ္သဒာနန္တိ ဒသကောဋိသင္ခာတံ တတော အနေကသဟသ္သဘေဒတာယ သဟသ္သဒာနံ။
Duranugamanoti asamaṅginā anugantuṃ dukkaro. Ananugamanañcassa dhammassa apūraṇamevāti āha ‘‘duppūro’’ti. ‘‘Dhammaṃ care’’ti ayaṃ dhammacariyā gahaṭṭhassa vasena āraddhāti āha ‘‘dasakusalakammapathadhammaṃ caratī’’ti. Tenāha ‘‘dārañca posa’’nti. Samuñjakanti kassakehi attanā kātabbaṃ katvā visaṭṭhadhaññakaraṇato khale uñchācariyavasena samuñjaniādinā chaḍḍitadhaññasaṃharaṇaṃ. Tenāha ‘‘yo api…pe… samuñjakaṃ caratī’’ti. Etenāti satasahassasahassayāgiggahaṇena dasannampi bhikkhukoṭīnaṃ piṇḍapāto dassito hoti. ‘‘Dinno’’ti padaṃ ānetvā yojanā. Dasannaṃ vā kahāpaṇakoṭīnaṃ piṇḍapātoti dasannaṃ kahāpaṇakoṭīnaṃ viniyuñjanavasena sampāditapiṇḍapāto. Tayidaṃ satasahassaṃ sahassayāgīnaṃ dānaṃ ettakaṃ hotīti katvā vuttaṃ. Samuñjakaṃ carantopīti samuñjakaṃ caritvāpi, samuñjakacaraṇahetūti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo. Dāraṃ posentopi dhammaṃ carati, appakasmiṃ dadantopi dhammaṃ caratīti yojanā. Tathāvidhassāti tādisassa tathādhammacārino yā dhammacariyā, tassā kalampi nagghanti ete sahassayāgino attano sahassayāgitāya. Yaṃ tena daliddenātiādi tassevatthassa vivaraṇaṃ. Sabbesampi tesanti ‘‘sataṃsahassānaṃ sahassayāgina’’nti vuttānaṃ tesaṃ sabbesampi. Itaresanti ‘‘tathāvidhassā’’ti vuttapurisato aññesaṃ. Dasakoṭisahassadānanti dasakoṭisaṅkhātaṃ tato anekasahassabhedatāya sahassadānaṃ.
‘‘ကလံ နဂ္ဃတီ’’တိ ဣဒံ တေသံ ဒာနတော ဣမသ္သ ဒာနသ္သ ဥဠာရတရဘာဝေန ဝိပုလတရဘာဝေန ဝိပုလတရဖလတာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကထံ နု ခော ဧတံ မဟပ္ဖလတရန္တိ ဇာနနတ္ထ’’န္တိ။ ပစ္စယဝိသေသေန မဟတ္တံ ဂတောတိ မဟဂ္ဂတော, ဥဠာရောတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဝိပုလသ္သေတံ ဝေဝစန’’န္တိ။ သမေနာတိ ဉာယေန, ဓမ္မေနာတိ အတ္ထော။ ဝိသမေတိ န သမေ မစ္ဆရိယလက္ခဏပ္ပတ္တေ။ ဆေတ္ဝာတိ ပီဠေတ္ဝာ။ တံ ပန ပီဠနံ ပောထနန္တိ ဒသ္သေန္တော ‘‘ပောထေတ္ဝာ’’တိ အာဟ။ အသ္သုမုခာတိ တိန္တအသ္သုမုခသမ္မိသ္သာ ပရံ ရောဒာပေတ္ဝာ။ မဟာဒာနန္တိ ယထာဝုတ္တံ ဗဟုဒေယ္ယဓမ္မသ္သ ပရိစ္စဇနေန မဟန္တဒာနံ။ ဥပ္ပတ္တိယာ အပရိသုဒ္ဓတာယာတိ အဇ္ဈာသယသ္သ ဒေယ္ယဓမ္မဂဝေသနာယ စ သုဒ္ဓတာယ မလီနတ္တာ။ ဣတရံ ဓမ္မစရိယာယ နိဗ္ဗတ္တိတဒာနံ။ ပရိတ္တဒာနန္တိ ပရိတ္တသ္သ ဒေယ္ယဓမ္မသ္သ ဝသေန ပရိတ္တဒာနံ။ အတ္တနော ဥပ္ပတ္တိယာ ပရိသုဒ္ဓတာယာတိ အဇ္ဈာသယသ္သ ဒေယ္ယဓမ္မဂဝေသနာယ စ ဝိသုဒ္ဓတာယ။ ဧဝန္တိအာဒိမာဟာတိ ‘‘ဧဝံ သဟသ္သာနံ သဟသ္သယာဂိန’’န္တိ အဝောစ။ တတ္ထ သဟသ္သာနန္တိ သတံသဟသ္သာနံ။ ဂာထာဗန္ဓသုခတ္ထံ သတဂ္ဂဟဏံ န ကတံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။
‘‘Kalaṃ nagghatī’’ti idaṃ tesaṃ dānato imassa dānassa uḷāratarabhāvena vipulatarabhāvena vipulataraphalatāya vuttanti āha ‘‘kathaṃ nu kho etaṃ mahapphalataranti jānanattha’’nti. Paccayavisesena mahattaṃ gatoti mahaggato, uḷāroti attho. Tenāha ‘‘vipulassetaṃ vevacana’’nti. Samenāti ñāyena, dhammenāti attho. Visameti na same macchariyalakkhaṇappatte. Chetvāti pīḷetvā. Taṃ pana pīḷanaṃ pothananti dassento ‘‘pothetvā’’ti āha. Assumukhāti tintaassumukhasammissā paraṃ rodāpetvā. Mahādānanti yathāvuttaṃ bahudeyyadhammassa pariccajanena mahantadānaṃ. Uppattiyā aparisuddhatāyāti ajjhāsayassa deyyadhammagavesanāya ca suddhatāya malīnattā. Itaraṃ dhammacariyāya nibbattitadānaṃ. Parittadānanti parittassa deyyadhammassa vasena parittadānaṃ. Attano uppattiyā parisuddhatāyāti ajjhāsayassa deyyadhammagavesanāya ca visuddhatāya. Evantiādimāhāti ‘‘evaṃ sahassānaṃ sahassayāgina’’nti avoca. Tattha sahassānanti sataṃsahassānaṃ. Gāthābandhasukhatthaṃ sataggahaṇaṃ na kataṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
မစ္ဆရိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Maccharisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၂. မစ္ဆရိသုတ္တံ • 2. Maccharisuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၂. မစ္ဆရိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Maccharisuttavaṇṇanā
