| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / མིལིནྡཔཉྷཔཱལི༹ • Milindapañhapāḷi |
༣. མཙྩུབྷཱཡནཱབྷཱཡནཔཉྷོ
3. Maccubhāyanābhāyanapañho
༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི, པུན བྷཎིཏཾ ‘ཨརཧཱ སབྦབྷཡམཏིཀྐནྟོ’ཏི། ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨརཧཱ དཎྜབྷཡཱ ཏསཏི , ནིརཡེ ཝཱ ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཛལིཏཱ ཀུཐིཏཱ ཏཏྟཱ སནྟཏྟཱ ཏམྷཱ ཛལིཏགྒིཛཱལཀཱ མཧཱནིརཡཱ ཙཝམཱནཱ མཙྩུནོ བྷཱཡནྟི། ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨརཧཱ སབྦབྷཡམཏིཀྐནྟོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ། ཡདི བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨརཧཱ སབྦབྷཡམཏིཀྐནྟོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ། ཨཡཾ ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི།
3. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti, puna bhaṇitaṃ ‘arahā sabbabhayamatikkanto’ti. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, arahā daṇḍabhayā tasati , niraye vā nerayikā sattā jalitā kuthitā tattā santattā tamhā jalitaggijālakā mahānirayā cavamānā maccuno bhāyanti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti, tena hi ‘arahā sabbabhayamatikkanto’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi bhagavatā bhaṇitaṃ ‘arahā sabbabhayamatikkanto’ti, tena hi ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayaṃ ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ནེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཙནཾ བྷགཝཏཱ ཨརཧནྟེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི། ཋཔིཏོ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, སམཱུཧཏོ བྷཡཧེཏུ ཨརཧཏོ། ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཀིལེསཱ, ཡེསཉྩ ཨདྷིམཏྟཱ ཨཏྟཱནུདིཊྛི, ཡེ ཙ སུཁདུཀྑེསུ ཨུནྣཏཱཝནཏཱ, ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི། ཨརཧཏོ, མཧཱརཱཛ, སབྦགཏི ཨུཔཙྪིནྣཱ, ཡོནི ཝིདྡྷཾསིཏཱ, པཊིསནྡྷི ཨུཔཧཏཱ, བྷགྒཱ ཕཱསུཀཱ, སམཱུཧཏཱ སབྦབྷཝཱལཡཱ, སམུཙྪིནྣཱ སབྦསངྑཱརཱ, ཧཏཾ ཀུསལཱཀུསལཾ, ཝིཧཏཱ ཨཝིཛྫཱ, ཨབཱིཛཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཀཏཾ, དཌྜྷཱ སབྦཀིལེསཱ, ཨཏིཝཏྟཱ ལོཀདྷམྨཱ, ཏསྨཱ ཨརཧཱ ན ཏསཏི སབྦབྷཡེཧི།
‘‘Netaṃ, mahārāja, vacanaṃ bhagavatā arahante upādāya bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti. Ṭhapito arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, samūhato bhayahetu arahato. Ye te, mahārāja, sattā sakilesā, yesañca adhimattā attānudiṭṭhi, ye ca sukhadukkhesu unnatāvanatā, te upādāya bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti. Arahato, mahārāja, sabbagati upacchinnā, yoni viddhaṃsitā, paṭisandhi upahatā, bhaggā phāsukā, samūhatā sabbabhavālayā, samucchinnā sabbasaṅkhārā, hataṃ kusalākusalaṃ, vihatā avijjā, abījaṃ viññāṇaṃ kataṃ, daḍḍhā sabbakilesā, ativattā lokadhammā, tasmā arahā na tasati sabbabhayehi.
‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཙཏྟཱརོ མཧཱམཏྟཱ བྷཝེཡྻུཾ ཨནུརཀྑཱ ལདྡྷཡསཱ ཝིསྶཱསིཀཱ ཋཔིཏཱ མཧཏི ཨིསྶརིཡེ ཋཱནེ། ཨཐ རཱཛཱ ཀིསྨིཉྩི དེཝ ཀརཎཱིཡེ སམུཔྤནྣེ ཡཱཝཏཱ སཀཝིཛིཏེ སབྦཛནསྶ ཨཱཎཱཔེཡྻ ‘སབྦེཝ མེ བལིཾ ཀརོནྟུ, སཱདྷེཐ ཏུམྷེ ཙཏྟཱརོ མཧཱམཏྟཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི། ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱམཏྟཱནཾ བལིབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི། ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི། ‘‘ཋཔིཏཱ ཏེ, བྷནྟེ, རཉྙཱ ཨུཏྟམཊྛཱནེ, ནཏྠི ཏེསཾ བལི, སམཏིཀྐནྟབལིནོ ཏེ, ཨཝསེསེ ཨུཔཱདཱཡ རཉྙཱ ཨཱཎཱཔིཏཾ ‘སབྦེཝ མེ བལིཾ ཀརོནྟཱུ’ཏི། ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏཱ ཨརཧནྟེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ, ཋཔིཏོ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, སམཱུཧཏོ བྷཡཧེཏུ ཨརཧཏོ, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཀིལེསཱ, ཡེསཉྩ ཨདྷིམཏྟཱ ཨཏྟཱནུདིཊྛི, ཡེ ཙ སུཁདུཀྑེསུ ཨུནྣཏཱཝནཏཱ , ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི། ཏསྨཱ ཨརཧཱ ན ཏསཏི སབྦབྷཡེཧཱི’’ཏི།
‘‘Idha, mahārāja, rañño cattāro mahāmattā bhaveyyuṃ anurakkhā laddhayasā vissāsikā ṭhapitā mahati issariye ṭhāne. Atha rājā kismiñci deva karaṇīye samuppanne yāvatā sakavijite sabbajanassa āṇāpeyya ‘sabbeva me baliṃ karontu, sādhetha tumhe cattāro mahāmattā taṃ karaṇīya’nti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ catunnaṃ mahāmattānaṃ balibhayā santāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti. ‘‘Ṭhapitā te, bhante, raññā uttamaṭṭhāne, natthi tesaṃ bali, samatikkantabalino te, avasese upādāya raññā āṇāpitaṃ ‘sabbeva me baliṃ karontū’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, netaṃ vacanaṃ bhagavatā arahante upādāya bhaṇitaṃ, ṭhapito arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, samūhato bhayahetu arahato, ye te, mahārāja, sattā sakilesā, yesañca adhimattā attānudiṭṭhi, ye ca sukhadukkhesu unnatāvanatā , te upādāya bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti. Tasmā arahā na tasati sabbabhayehī’’ti.
‘‘ནེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝཙནཾ སཱཝསེསཾ, ནིརཝསེསཝཙནམེཏཾ ‘སབྦེ’ཏི། ཏཏྠ མེ ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི ཏཾ ཝཙནཾ པཏིཊྛཱཔེཏུ’’ནྟི།
‘‘Netaṃ, bhante nāgasena, vacanaṃ sāvasesaṃ, niravasesavacanametaṃ ‘sabbe’ti. Tattha me uttariṃ kāraṇaṃ brūhi taṃ vacanaṃ patiṭṭhāpetu’’nti.
‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, གཱམེ གཱམསྶཱམིཀོ ཨཱཎཱཔཀཾ ཨཱཎཱཔེཡྻ ‘ཨེཧི, བྷོ ཨཱཎཱཔཀ, ཡཱཝཏཱ གཱམེ གཱམིཀཱ, ཏེ སབྦེ སཱིགྷཾ མམ སནྟིཀེ སནྣིཔཱཏེཧཱི’ཏི། སོ ‘སཱདྷུ སཱམཱི’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ གཱམམཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སདྡམནུསྶཱཝེཡྻ ‘ཡཱཝཏཱ གཱམེ གཱམིཀཱ, ཏེ སབྦེ སཱིགྷསཱིགྷཾ སཱམིནོ སནྟིཀེ སནྣིཔཏནྟཱུ’ཏི། ཏཏོ ཏེ གཱམིཀཱ ཨཱཎཱཔཀསྶ ཝཙནེན ཏུརིཏཏུརིཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ གཱམསྶཱམིཀསྶ ཨཱརོཙེནྟི ‘སནྣིཔཏིཏཱ, སཱམི, སབྦེ གཱམིཀཱ, ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ ཏཾ ཀརོཧཱི’ཏི། ཨིཏི སོ, མཧཱརཱཛ, གཱམསྶཱམིཀོ ཀུཊིཔུརིསེ སནྣིཔཱཏེནྟོ སབྦེ གཱམིཀེ ཨཱཎཱཔེཏི, ཏེ ཙ ཨཱཎཏྟཱ ན སབྦེ སནྣིཔཏནྟི, ཀུཊིཔུརིསཱ ཡེཝ སནྣིཔཏནྟི, ‘ཨེཏྟཀཱ ཡེཝ མེ གཱམིཀཱ’ཏི གཱམསྶཱམིཀོ ཙ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཏི, ཨཉྙེ བཧུཏརཱ ཨནཱགཏཱ ཨིཏྠིཔུརིསཱ དཱསིདཱསཱ བྷཏཀཱ ཀམྨཀརཱ གཱམིཀཱ གིལཱནཱ གོམཧིཾསཱ ཨཛེལ༹ཀཱ སུཝཱནཱ, ཡེ ཨནཱགཏཱ, སབྦེ ཏེ ཨགཎིཏཱ, ཀུཊིཔུརིསེ ཡེཝ ཨུཔཱདཱཡ ཨཱཎཱཔིཏཏྟཱ ‘སབྦེ སནྣིཔཏནྟཱུ’ཏི། ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏཱ ཨརཧནྟེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ, ཋཔིཏོ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, སམཱུཧཏོ བྷཡཧེཏུ ཨརཧཏོ, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཀིལེསཱ, ཡེསཉྩ ཨདྷིམཏྟཱ ཨཏྟཱནུདིཊྛི, ཡེ ཙ སུཁདུཀྑེསུ ཨུནྣཏཱཝནཏཱ, ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི ། ཏསྨཱ ཨརཧཱ ན ཏསཏི སབྦབྷཡེཧི།
‘‘Idha, mahārāja, gāme gāmassāmiko āṇāpakaṃ āṇāpeyya ‘ehi, bho āṇāpaka, yāvatā gāme gāmikā, te sabbe sīghaṃ mama santike sannipātehī’ti. So ‘sādhu sāmī’ti sampaṭicchitvā gāmamajjhe ṭhatvā tikkhattuṃ saddamanussāveyya ‘yāvatā gāme gāmikā, te sabbe sīghasīghaṃ sāmino santike sannipatantū’ti. Tato te gāmikā āṇāpakassa vacanena turitaturitā sannipatitvā gāmassāmikassa ārocenti ‘sannipatitā, sāmi, sabbe gāmikā, yaṃ te karaṇīyaṃ taṃ karohī’ti. Iti so, mahārāja, gāmassāmiko kuṭipurise sannipātento sabbe gāmike āṇāpeti, te ca āṇattā na sabbe sannipatanti, kuṭipurisā yeva sannipatanti, ‘ettakā yeva me gāmikā’ti gāmassāmiko ca tathā sampaṭicchati, aññe bahutarā anāgatā itthipurisā dāsidāsā bhatakā kammakarā gāmikā gilānā gomahiṃsā ajeḷakā suvānā, ye anāgatā, sabbe te agaṇitā, kuṭipurise yeva upādāya āṇāpitattā ‘sabbe sannipatantū’ti. Evameva kho, mahārāja, netaṃ vacanaṃ bhagavatā arahante upādāya bhaṇitaṃ, ṭhapito arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, samūhato bhayahetu arahato, ye te, mahārāja, sattā sakilesā, yesañca adhimattā attānudiṭṭhi, ye ca sukhadukkhesu unnatāvanatā, te upādāya bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti . Tasmā arahā na tasati sabbabhayehi.
‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, སཱཝསེསཾ ཝཙནཾ སཱཝསེསོ ཨཏྠོ, ཨཏྠི སཱཝསེསཾ ཝཙནཾ ནིརཝསེསོ ཨཏྠོ, ཨཏྠི ནིརཝསེསཾ ཝཙནཾ སཱཝསེསོ ཨཏྠོ, ཨཏྠི ནིརཝསེསཾ ཝཙནཾ ནིརཝསེསོ ཨཏྠོ། ཏེན ཏེན ཨཏྠོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ།
‘‘Atthi, mahārāja, sāvasesaṃ vacanaṃ sāvaseso attho, atthi sāvasesaṃ vacanaṃ niravaseso attho, atthi niravasesaṃ vacanaṃ sāvaseso attho, atthi niravasesaṃ vacanaṃ niravaseso attho. Tena tena attho sampaṭicchitabbo.
‘‘པཉྩཝིདྷེཧི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེཧི ཨཏྠོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ ཨཱཧཙྩཔདེན རསེན ཨཱཙརིཡཝཾསེན 1 ཨདྷིཔྤཱཡཱ ཀཱརཎུཏྟརིཡཏཱཡ། ཨེཏྠ ཧི ཨཱཧཙྩཔདནྟི སུཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ། རསོཏི སུཏྟཱནུལོམཾ། ཨཱཙརིཡཝཾསོཏི ཨཱཙརིཡཝཱདོ། ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཨཏྟནོ མཏི། ཀཱརཎུཏྟརིཡཏཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི སམེནྟཾ 2 ཀཱརཎཾ། ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཨཏྠོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ། ཨེཝམེསོ པཉྷོ སུཝིནིཙྪིཏོ ཧོཏཱི’’ཏི།
‘‘Pañcavidhehi, mahārāja, kāraṇehi attho sampaṭicchitabbo āhaccapadena rasena ācariyavaṃsena 3 adhippāyā kāraṇuttariyatāya. Ettha hi āhaccapadanti suttaṃ adhippetaṃ. Rasoti suttānulomaṃ. Ācariyavaṃsoti ācariyavādo. Adhippāyoti attano mati. Kāraṇuttariyatāti imehi catūhi samentaṃ 4 kāraṇaṃ. Imehi kho, mahārāja, pañcahi kāraṇehi attho sampaṭicchitabbo. Evameso pañho suvinicchito hotī’’ti.
‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱ ཏཾ སམྤཊིཙྪཱམི། ཋཔིཏོ ཧོཏུ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, ཏསནྟུ ཨཝསེསཱ སཏྟཱ, ནིརཡེ པན ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡམཱནཱ ཛལིཏཔཛྫལིཏསབྦངྒཔཙྩངྒཱ རུཎྞཀཱརུཉྙཀནྡིཏཔརིདེཝིཏལཱལཔྤིཏམུཁཱ ཨསཡ྄ཧཏིབྦདུཀྑཱབྷིབྷཱུཏཱ ཨཏཱཎཱ ཨསརཎཱ ཨསརཎཱིབྷཱུཏཱ ཨནཔྤསོཀཱཏུརཱ ཨནྟིམཔཙྪིམགཏིཀཱ ཨེཀནྟསོཀཔརཱཡཎཱ ཨུཎྷཏིཁིཎཙཎྜཁརཏཔནཏེཛཝནྟོ བྷཱིམབྷཡཛནཀནིནཱདམཧཱསདྡཱ སཾསིབྦིཏཚབྦིདྷཛཱལཱམཱལཱཀུལཱ སམནྟཱ སཏཡོཛནཱནུཕརཎཙྩིཝེགཱ ཀདརིཡཱ ཏཔནཱ མཧཱནིརཡཱ ཙཝམཱནཱ མཙྩུནོ བྷཱཡནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི།
‘‘Hotu, bhante nāgasena, tathā taṃ sampaṭicchāmi. Ṭhapito hotu arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, tasantu avasesā sattā, niraye pana nerayikā sattā dukkhā tibbā kaṭukā vedanā vedayamānā jalitapajjalitasabbaṅgapaccaṅgā ruṇṇakāruññakanditaparidevitalālappitamukhā asayhatibbadukkhābhibhūtā atāṇā asaraṇā asaraṇībhūtā anappasokāturā antimapacchimagatikā ekantasokaparāyaṇā uṇhatikhiṇacaṇḍakharatapanatejavanto bhīmabhayajanakaninādamahāsaddā saṃsibbitachabbidhajālāmālākulā samantā satayojanānupharaṇaccivegā kadariyā tapanā mahānirayā cavamānā maccuno bhāyantī’’ti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti.
‘‘ནནུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིརཡོ ཨེཀནྟདུཀྑཝེདནཱིཡོ, ཀིསྶ པན ཏེ ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཨེཀནྟདུཀྑཝེདནཱིཡཱ ནིརཡཱ ཙཝམཱནཱ མཙྩུནོ བྷཱཡནྟི, ཀིསྶ ནིརཡེ རམནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ནིརཡེ རམནྟི, མུཉྩིཏུཀཱམཱཝ ཏེ ནིརཡཱ། མརཎསྶེཝ སོ 5, མཧཱརཱཛ, ཨཱནུབྷཱཝོ, ཡེན ཏེསཾ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི། ‘‘ཨེཏཾ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ན སདྡཧཱམི, ཡཾ མུཙྩིཏུཀཱམཱནཾ ཙུཏིཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི, ཧཱསནཱིཡཾ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཾ ཏེ པཏྠིཏཾ ལབྷནྟི, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི།
‘‘Nanu, bhante nāgasena, nirayo ekantadukkhavedanīyo, kissa pana te nerayikā sattā ekantadukkhavedanīyā nirayā cavamānā maccuno bhāyanti, kissa niraye ramantī’’ti? ‘‘Na te, mahārāja, nerayikā sattā niraye ramanti, muñcitukāmāva te nirayā. Maraṇasseva so 6, mahārāja, ānubhāvo, yena tesaṃ santāso uppajjatī’’ti. ‘‘Etaṃ kho, bhante nāgasena, na saddahāmi, yaṃ muccitukāmānaṃ cutiyā santāso uppajjatīti, hāsanīyaṃ , bhante nāgasena, taṃ ṭhānaṃ, yaṃ te patthitaṃ labhanti, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti.
‘‘མརཎནྟི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ ཨདིཊྛསཙྩཱནཾ ཏཱསནཱིཡཊྛཱནཾ, ཨེཏྠཱཡཾ ཛནོ ཏསཏི ཙ ཨུབྦིཛྫཏི ཙ། ཡོ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཀཎྷསཔྤསྶ བྷཱཡཏི, སོ མརཎསྶ བྷཱཡནྟོ ཀཎྷསཔྤསྶ བྷཱཡཏི། ཡོ ཙ ཧཏྠིསྶ བྷཱཡཏི…པེ॰… སཱིཧསྶ…པེ॰… བྱགྒྷསྶ…པེ॰… དཱིཔིསྶ…པེ॰… ཨཙྪསྶ…པེ॰… ཏརཙྪསྶ…པེ॰… མཧིཾསསྶ…པེ॰… གཝཡསྶ…པེ॰… ཨགྒིསྶ…པེ॰… ཨུདཀསྶ…པེ॰… ཁཱཎུཀསྶ…པེ॰… ཀཎྚཀསྶ བྷཱཡཏི། ཡོ ཙ སཏྟིཡཱ བྷཱཡཏི, སོ མརཎསྶ བྷཱཡནྟོ སཏྟིཡཱ བྷཱཡཏི། མརཎསྶེཝ སོ 7, མཧཱརཱཛ, སརསསབྷཱཝཏེཛོ 8, ཏསྶ སརསསབྷཱཝཏེཛེན སཀིལེསཱ སཏྟཱ མརཎསྶ ཏསནྟི བྷཱཡནྟི, མུཙྩིཏུཀཱམཱཔི, མཧཱརཱཛ, ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ མརཎསྶ ཏསནྟི བྷཱཡནྟི།
‘‘Maraṇanti kho, mahārāja, etaṃ adiṭṭhasaccānaṃ tāsanīyaṭṭhānaṃ, etthāyaṃ jano tasati ca ubbijjati ca. Yo ca, mahārāja, kaṇhasappassa bhāyati, so maraṇassa bhāyanto kaṇhasappassa bhāyati. Yo ca hatthissa bhāyati…pe… sīhassa…pe… byagghassa…pe… dīpissa…pe… acchassa…pe… taracchassa…pe… mahiṃsassa…pe… gavayassa…pe… aggissa…pe… udakassa…pe… khāṇukassa…pe… kaṇṭakassa bhāyati. Yo ca sattiyā bhāyati, so maraṇassa bhāyanto sattiyā bhāyati. Maraṇasseva so 9, mahārāja, sarasasabhāvatejo 10, tassa sarasasabhāvatejena sakilesā sattā maraṇassa tasanti bhāyanti, muccitukāmāpi, mahārāja, nerayikā sattā maraṇassa tasanti bhāyanti.
‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསསྶ ཀཱཡེ མེདོ གཎྛི ཨུཔྤཛྫེཡྻ། སོ ཏེན རོགེན དུཀྑིཏོ ཨུཔདྡཝཱ པརིམུཙྩིཏུཀཱམོ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨཱམནྟཱཔེཡྻ། ཏསྶ ཝཙནཾ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏསྶ རོགསྶ ཨུདྡྷརཎཱཡ ཨུཔཀརཎཾ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ, སཏྠཀཾ ཏིཁིཎཾ ཀརེཡྻ , ཡམཀསལཱཀཱ 11 ཨགྒིམྷི པཀྑིཔེཡྻ, ཁཱརལཝཎཾ ནིསདཱཡ པིསཱཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨཱཏུརསྶ ཏིཁིཎསཏྠཀཙྪེདནེན ཡམཀསལཱཀཱདཧནེན ཁཱརལོཎཔྤཝེསནེན ཏཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི། ‘‘ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨཱཏུརསྶ རོགཱ མུཙྩིཏུཀཱམསྶཱཔི ཝེདནཱབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི། ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརཡཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱནམྤི ནེརཡིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ མརཎབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི།
‘‘Idha, mahārāja, purisassa kāye medo gaṇṭhi uppajjeyya. So tena rogena dukkhito upaddavā parimuccitukāmo bhisakkaṃ sallakattaṃ āmantāpeyya. Tassa vacanaṃ so bhisakko sallakatto sampaṭicchitvā tassa rogassa uddharaṇāya upakaraṇaṃ upaṭṭhāpeyya, satthakaṃ tikhiṇaṃ kareyya , yamakasalākā 12 aggimhi pakkhipeyya, khāralavaṇaṃ nisadāya pisāpeyya, api nu kho, mahārāja, tassa āturassa tikhiṇasatthakacchedanena yamakasalākādahanena khāraloṇappavesanena tāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Iti, mahārāja, tassa āturassa rogā muccitukāmassāpi vedanābhayā santāso uppajjati. Evameva kho, mahārāja, nirayā muccitukāmānampi nerayikānaṃ sattānaṃ maraṇabhayā santāso uppajjati.
‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨིསྶརཱཔརཱདྷིཀོ བདྡྷོ སངྑལིཀབནྡྷནེན གབྦྷེ པཀྑིཏྟོ པརིམུཙྩིཏུཀཱམོ ཨསྶ, ཏམེནཾ སོ ཨིསྶརོ མོཙེཏུཀཱམོ པཀྐོསཱཔེཡྻ། ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨིསྶརཱཔརཱདྷིཀསྶ པུརིསསྶ ‘ཀཏདོསོ ཨཧ’ནྟི ཛཱནནྟསྶ ཨིསྶརདསྶནེན སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི། ‘‘ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨིསྶརཱཔརཱདྷིཀསྶ པུརིསསྶ པརིམུཙྩིཏུཀཱམཱསྶཱཔི ཨིསྶརབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི། ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརཡཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱནམྤི ནེརཡིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ མརཎབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི།
‘‘Idha, mahārāja, puriso issarāparādhiko baddho saṅkhalikabandhanena gabbhe pakkhitto parimuccitukāmo assa, tamenaṃ so issaro mocetukāmo pakkosāpeyya. Api nu kho, mahārāja, tassa issarāparādhikassa purisassa ‘katadoso aha’nti jānantassa issaradassanena santāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Iti, mahārāja, tassa issarāparādhikassa purisassa parimuccitukāmāssāpi issarabhayā santāso uppajjati. Evameva kho, mahārāja, nirayā muccitukāmānampi nerayikānaṃ sattānaṃ maraṇabhayā santāso uppajjatī’’ti.
‘‘ཨཔརམྤི , བྷནྟེ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི, ཡེནཱཧཾ ཀཱརཎེན ཨོཀཔྤེཡྻ’’ནྟི། ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ དཊྛཝིསེན ཨཱསཱིཝིསེན དཊྛོ བྷཝེཡྻ, སོ ཏེན ཝིསཝིཀཱརེན པཏེཡྻ ཨུཔྤཏེཡྻ ཝཊྚེཡྻ པཝཊྚེཡྻ, ཨཐཉྙཏརོ པུརིསོ བལཝནྟེན མནྟཔདེན ཏཾ དཊྛཝིསཾ ཨཱསཱིཝིསཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ དཊྛཝིསཾ པཙྩཱཙམཱཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཝིསགཏསྶ པུརིསསྶ ཏསྨིཾ དཊྛཝིསེ སཔྤེ སོཏྠིཧེཏུ ཨུཔགཙྪནྟེ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི། ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱརཱུཔེ ཨཧིམྷི སོཏྠིཧེཏུཔི ཨུཔགཙྪནྟེ ཏསྶ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི། ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརཡཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱནམྤི ནེརཡིཀཱནཾ སནྟཱནཾ མརཎབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི། ཨནིཊྛཾ, མཧཱརཱཛ, སབྦསཏྟཱནཾ མརཎཾ, ཏསྨཱ ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ནིརཡཱ པརིམུཙྩིཏུཀཱམཱཔི མཙྩུནོ བྷཱཡནྟཱི’’ཏི། ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི།
‘‘Aparampi , bhante, uttariṃ kāraṇaṃ brūhi, yenāhaṃ kāraṇena okappeyya’’nti. ‘‘Idha, mahārāja, puriso daṭṭhavisena āsīvisena daṭṭho bhaveyya, so tena visavikārena pateyya uppateyya vaṭṭeyya pavaṭṭeyya, athaññataro puriso balavantena mantapadena taṃ daṭṭhavisaṃ āsīvisaṃ ānetvā taṃ daṭṭhavisaṃ paccācamāpeyya, api nu kho, mahārāja, tassa visagatassa purisassa tasmiṃ daṭṭhavise sappe sotthihetu upagacchante santāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. Iti, mahārāja, tathārūpe ahimhi sotthihetupi upagacchante tassa santāso uppajjati. Evameva kho, mahārāja, nirayā muccitukāmānampi nerayikānaṃ santānaṃ maraṇabhayā santāso uppajjati. Aniṭṭhaṃ, mahārāja, sabbasattānaṃ maraṇaṃ, tasmā nerayikā sattā nirayā parimuccitukāmāpi maccuno bhāyantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
མཙྩུབྷཱཡནཱབྷཱཡནཔཉྷོ ཏཏིཡོ།
Maccubhāyanābhāyanapañho tatiyo.
Footnotes:
