| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੩. ਮਚ੍ਚੁਭਾਯਨਾਭਾਯਨਪਞ੍ਹੋ
3. Maccubhāyanābhāyanapañho
੩. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ, ਪੁਨ ਭਣਿਤਂ ‘ਅਰਹਾ ਸਬ੍ਬਭਯਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’ਤਿ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਰਹਾ ਦਣ੍ਡਭਯਾ ਤਸਤਿ , ਨਿਰਯੇ વਾ ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਲਿਤਾ ਕੁਥਿਤਾ ਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਮ੍ਹਾ ਜਲਿਤਗ੍ਗਿਜਾਲਕਾ ਮਹਾਨਿਰਯਾ ਚવਮਾਨਾ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਭਾਯਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਅਰਹਾ ਸਬ੍ਬਭਯਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਅਰਹਾ ਸਬ੍ਬਭਯਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’ਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਅਯਂ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
3. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti, puna bhaṇitaṃ ‘arahā sabbabhayamatikkanto’ti. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, arahā daṇḍabhayā tasati , niraye vā nerayikā sattā jalitā kuthitā tattā santattā tamhā jalitaggijālakā mahānirayā cavamānā maccuno bhāyanti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti, tena hi ‘arahā sabbabhayamatikkanto’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi bhagavatā bhaṇitaṃ ‘arahā sabbabhayamatikkanto’ti, tena hi ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayaṃ ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ਨੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, વਚਨਂ ਭਗવਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਣਿਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ। ਠਪਿਤੋ ਅਰਹਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਸਮੂਹਤੋ ਭਯਹੇਤੁ ਅਰਹਤੋ। ਯੇ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਕਿਲੇਸਾ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੇ ਚ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਉਨ੍ਨਤਾવਨਤਾ, ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ। ਅਰਹਤੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬਗਤਿ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਯੋਨਿ વਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਉਪਹਤਾ, ਭਗ੍ਗਾ ਫਾਸੁਕਾ, ਸਮੂਹਤਾ ਸਬ੍ਬਭવਾਲਯਾ, ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਹਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ, વਿਹਤਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਅਬੀਜਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤਂ, ਦਡ੍ਢਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾ, ਅਤਿવਤ੍ਤਾ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਹਾ ਨ ਤਸਤਿ ਸਬ੍ਬਭਯੇਹਿ।
‘‘Netaṃ, mahārāja, vacanaṃ bhagavatā arahante upādāya bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti. Ṭhapito arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, samūhato bhayahetu arahato. Ye te, mahārāja, sattā sakilesā, yesañca adhimattā attānudiṭṭhi, ye ca sukhadukkhesu unnatāvanatā, te upādāya bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti. Arahato, mahārāja, sabbagati upacchinnā, yoni viddhaṃsitā, paṭisandhi upahatā, bhaggā phāsukā, samūhatā sabbabhavālayā, samucchinnā sabbasaṅkhārā, hataṃ kusalākusalaṃ, vihatā avijjā, abījaṃ viññāṇaṃ kataṃ, daḍḍhā sabbakilesā, ativattā lokadhammā, tasmā arahā na tasati sabbabhayehi.
‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਾ ਲਦ੍ਧਯਸਾ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਾ ਠਪਿਤਾ ਮਹਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਾਨੇ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਦੇવ ਕਰਣੀਯੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਯਾવਤਾ ਸਕવਿਜਿਤੇ ਸਬ੍ਬਜਨਸ੍ਸ ਆਣਾਪੇਯ੍ਯ ‘ਸਬ੍ਬੇવ ਮੇ ਬਲਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੁ, ਸਾਧੇਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਤਂ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ। ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਾਨਂ ਬਲਿਭਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ‘‘ਠਪਿਤਾ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਞ੍ਞਾ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਬਲਿ, ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਬਲਿਨੋ ਤੇ, ਅવਸੇਸੇ ਉਪਾਦਾਯ ਰਞ੍ਞਾ ਆਣਾਪਿਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇવ ਮੇ ਬਲਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੂ’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨੇਤਂ વਚਨਂ ਭਗવਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਣਿਤਂ, ਠਪਿਤੋ ਅਰਹਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਸਮੂਹਤੋ ਭਯਹੇਤੁ ਅਰਹਤੋ, ਯੇ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਕਿਲੇਸਾ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੇ ਚ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਉਨ੍ਨਤਾવਨਤਾ , ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਹਾ ਨ ਤਸਤਿ ਸਬ੍ਬਭਯੇਹੀ’’ਤਿ।
‘‘Idha, mahārāja, rañño cattāro mahāmattā bhaveyyuṃ anurakkhā laddhayasā vissāsikā ṭhapitā mahati issariye ṭhāne. Atha rājā kismiñci deva karaṇīye samuppanne yāvatā sakavijite sabbajanassa āṇāpeyya ‘sabbeva me baliṃ karontu, sādhetha tumhe cattāro mahāmattā taṃ karaṇīya’nti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ catunnaṃ mahāmattānaṃ balibhayā santāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti. ‘‘Ṭhapitā te, bhante, raññā uttamaṭṭhāne, natthi tesaṃ bali, samatikkantabalino te, avasese upādāya raññā āṇāpitaṃ ‘sabbeva me baliṃ karontū’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, netaṃ vacanaṃ bhagavatā arahante upādāya bhaṇitaṃ, ṭhapito arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, samūhato bhayahetu arahato, ye te, mahārāja, sattā sakilesā, yesañca adhimattā attānudiṭṭhi, ye ca sukhadukkhesu unnatāvanatā , te upādāya bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti. Tasmā arahā na tasati sabbabhayehī’’ti.
‘‘ਨੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, વਚਨਂ ਸਾવਸੇਸਂ, ਨਿਰવਸੇਸવਚਨਮੇਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਕਾਰਣਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਂ વਚਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Netaṃ, bhante nāgasena, vacanaṃ sāvasesaṃ, niravasesavacanametaṃ ‘sabbe’ti. Tattha me uttariṃ kāraṇaṃ brūhi taṃ vacanaṃ patiṭṭhāpetu’’nti.
‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਗਾਮੇ ਗਾਮਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਆਣਾਪਕਂ ਆਣਾਪੇਯ੍ਯ ‘ਏਹਿ, ਭੋ ਆਣਾਪਕ, ਯਾવਤਾ ਗਾਮੇ ਗਾਮਿਕਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸੀਘਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਹੀ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਸਾਧੁ ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਾਮਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਯ੍ਯ ‘ਯਾવਤਾ ਗਾਮੇ ਗਾਮਿਕਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸੀਘਸੀਘਂ ਸਾਮਿਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤੂ’ਤਿ। ਤਤੋ ਤੇ ਗਾਮਿਕਾ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਤੁਰਿਤਤੁਰਿਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਗਾਮਸ੍ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ ‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ, ਸਾਮਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਗਾਮਿਕਾ, ਯਂ ਤੇ ਕਰਣੀਯਂ ਤਂ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ। ਇਤਿ ਸੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਗਾਮਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਕੁਟਿਪੁਰਿਸੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਗਾਮਿਕੇ ਆਣਾਪੇਤਿ, ਤੇ ਚ ਆਣਤ੍ਤਾ ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਕੁਟਿਪੁਰਿਸਾ ਯੇવ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਯੇવ ਮੇ ਗਾਮਿਕਾ’ਤਿ ਗਾਮਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਚ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਬਹੁਤਰਾ ਅਨਾਗਤਾ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾ ਦਾਸਿਦਾਸਾ ਭਤਕਾ ਕਮ੍ਮਕਰਾ ਗਾਮਿਕਾ ਗਿਲਾਨਾ ਗੋਮਹਿਂਸਾ ਅਜੇਲ਼ਕਾ ਸੁવਾਨਾ, ਯੇ ਅਨਾਗਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਅਗਣਿਤਾ, ਕੁਟਿਪੁਰਿਸੇ ਯੇવ ਉਪਾਦਾਯ ਆਣਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤੂ’ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨੇਤਂ વਚਨਂ ਭਗવਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਣਿਤਂ, ਠਪਿਤੋ ਅਰਹਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਸਮੂਹਤੋ ਭਯਹੇਤੁ ਅਰਹਤੋ, ਯੇ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਕਿਲੇਸਾ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੇ ਚ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਉਨ੍ਨਤਾવਨਤਾ, ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’ਤਿ । ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਹਾ ਨ ਤਸਤਿ ਸਬ੍ਬਭਯੇਹਿ।
‘‘Idha, mahārāja, gāme gāmassāmiko āṇāpakaṃ āṇāpeyya ‘ehi, bho āṇāpaka, yāvatā gāme gāmikā, te sabbe sīghaṃ mama santike sannipātehī’ti. So ‘sādhu sāmī’ti sampaṭicchitvā gāmamajjhe ṭhatvā tikkhattuṃ saddamanussāveyya ‘yāvatā gāme gāmikā, te sabbe sīghasīghaṃ sāmino santike sannipatantū’ti. Tato te gāmikā āṇāpakassa vacanena turitaturitā sannipatitvā gāmassāmikassa ārocenti ‘sannipatitā, sāmi, sabbe gāmikā, yaṃ te karaṇīyaṃ taṃ karohī’ti. Iti so, mahārāja, gāmassāmiko kuṭipurise sannipātento sabbe gāmike āṇāpeti, te ca āṇattā na sabbe sannipatanti, kuṭipurisā yeva sannipatanti, ‘ettakā yeva me gāmikā’ti gāmassāmiko ca tathā sampaṭicchati, aññe bahutarā anāgatā itthipurisā dāsidāsā bhatakā kammakarā gāmikā gilānā gomahiṃsā ajeḷakā suvānā, ye anāgatā, sabbe te agaṇitā, kuṭipurise yeva upādāya āṇāpitattā ‘sabbe sannipatantū’ti. Evameva kho, mahārāja, netaṃ vacanaṃ bhagavatā arahante upādāya bhaṇitaṃ, ṭhapito arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, samūhato bhayahetu arahato, ye te, mahārāja, sattā sakilesā, yesañca adhimattā attānudiṭṭhi, ye ca sukhadukkhesu unnatāvanatā, te upādāya bhagavatā bhaṇitaṃ ‘sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno’ti . Tasmā arahā na tasati sabbabhayehi.
‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾવਸੇਸਂ વਚਨਂ ਸਾવਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਾવਸੇਸਂ વਚਨਂ ਨਿਰવਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰવਸੇਸਂ વਚਨਂ ਸਾવਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰવਸੇਸਂ વਚਨਂ ਨਿਰવਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘Atthi, mahārāja, sāvasesaṃ vacanaṃ sāvaseso attho, atthi sāvasesaṃ vacanaṃ niravaseso attho, atthi niravasesaṃ vacanaṃ sāvaseso attho, atthi niravasesaṃ vacanaṃ niravaseso attho. Tena tena attho sampaṭicchitabbo.
‘‘ਪਞ੍ਚવਿਧੇਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਆਹਚ੍ਚਪਦੇਨ ਰਸੇਨ ਆਚਰਿਯવਂਸੇਨ 1 ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਕਾਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਤਾਯ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਆਹਚ੍ਚਪਦਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਰਸੋਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ। ਆਚਰਿਯવਂਸੋਤਿ ਆਚਰਿਯવਾਦੋ। ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿ। ਕਾਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਤਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਸਮੇਨ੍ਤਂ 2 ਕਾਰਣਂ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਮੇਸੋ ਪਞ੍ਹੋ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Pañcavidhehi, mahārāja, kāraṇehi attho sampaṭicchitabbo āhaccapadena rasena ācariyavaṃsena 3 adhippāyā kāraṇuttariyatāya. Ettha hi āhaccapadanti suttaṃ adhippetaṃ. Rasoti suttānulomaṃ. Ācariyavaṃsoti ācariyavādo. Adhippāyoti attano mati. Kāraṇuttariyatāti imehi catūhi samentaṃ 4 kāraṇaṃ. Imehi kho, mahārāja, pañcahi kāraṇehi attho sampaṭicchitabbo. Evameso pañho suvinicchito hotī’’ti.
‘‘ਹੋਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਥਾ ਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮਿ। ਠਪਿਤੋ ਹੋਤੁ ਅਰਹਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਤਸਨ੍ਤੁ ਅવਸੇਸਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਨਿਰਯੇ ਪਨ ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦਯਮਾਨਾ ਜਲਿਤਪਜ੍ਜਲਿਤਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾ ਰੁਣ੍ਣਕਾਰੁਞ੍ਞਕਨ੍ਦਿਤਪਰਿਦੇવਿਤਲਾਲਪ੍ਪਿਤਮੁਖਾ ਅਸਯ੍ਹਤਿਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤਾ ਅਤਾਣਾ ਅਸਰਣਾ ਅਸਰਣੀਭੂਤਾ ਅਨਪ੍ਪਸੋਕਾਤੁਰਾ ਅਨ੍ਤਿਮਪਚ੍ਛਿਮਗਤਿਕਾ ਏਕਨ੍ਤਸੋਕਪਰਾਯਣਾ ਉਣ੍ਹਤਿਖਿਣਚਣ੍ਡਖਰਤਪਨਤੇਜવਨ੍ਤੋ ਭੀਮਭਯਜਨਕਨਿਨਾਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤਛਬ੍ਬਿਧਜਾਲਾਮਾਲਾਕੁਲਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤਯੋਜਨਾਨੁਫਰਣਚ੍ਚਿવੇਗਾ ਕਦਰਿਯਾ ਤਪਨਾ ਮਹਾਨਿਰਯਾ ਚવਮਾਨਾ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਭਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ।
‘‘Hotu, bhante nāgasena, tathā taṃ sampaṭicchāmi. Ṭhapito hotu arahā tasmiṃ vatthusmiṃ, tasantu avasesā sattā, niraye pana nerayikā sattā dukkhā tibbā kaṭukā vedanā vedayamānā jalitapajjalitasabbaṅgapaccaṅgā ruṇṇakāruññakanditaparidevitalālappitamukhā asayhatibbadukkhābhibhūtā atāṇā asaraṇā asaraṇībhūtā anappasokāturā antimapacchimagatikā ekantasokaparāyaṇā uṇhatikhiṇacaṇḍakharatapanatejavanto bhīmabhayajanakaninādamahāsaddā saṃsibbitachabbidhajālāmālākulā samantā satayojanānupharaṇaccivegā kadariyā tapanā mahānirayā cavamānā maccuno bhāyantī’’ti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti.
‘‘ਨਨੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਨਿਰਯੋ ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯੋ, ਕਿਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇ ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯਾ ਨਿਰਯਾ ਚવਮਾਨਾ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਕਿਸ੍ਸ ਨਿਰਯੇ ਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਰਯੇ ਰਮਨ੍ਤਿ, ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾવ ਤੇ ਨਿਰਯਾ। ਮਰਣਸ੍ਸੇવ ਸੋ 5, ਮਹਾਰਾਜ, ਆਨੁਭਾવੋ, ਯੇਨ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏਤਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਨ ਸਦ੍ਦਹਾਮਿ, ਯਂ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਚੁਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ, ਹਾਸਨੀਯਂ , ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਂ ਠਾਨਂ, ਯਂ ਤੇ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਕਾਰਣੇਨ ਮਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਹੀ’’ਤਿ।
‘‘Nanu, bhante nāgasena, nirayo ekantadukkhavedanīyo, kissa pana te nerayikā sattā ekantadukkhavedanīyā nirayā cavamānā maccuno bhāyanti, kissa niraye ramantī’’ti? ‘‘Na te, mahārāja, nerayikā sattā niraye ramanti, muñcitukāmāva te nirayā. Maraṇasseva so 6, mahārāja, ānubhāvo, yena tesaṃ santāso uppajjatī’’ti. ‘‘Etaṃ kho, bhante nāgasena, na saddahāmi, yaṃ muccitukāmānaṃ cutiyā santāso uppajjatīti, hāsanīyaṃ , bhante nāgasena, taṃ ṭhānaṃ, yaṃ te patthitaṃ labhanti, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti.
‘‘ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚਾਨਂ ਤਾਸਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ, ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਜਨੋ ਤਸਤਿ ਚ ਉਬ੍ਬਿਜ੍ਜਤਿ ਚ। ਯੋ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ, ਸੋ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯਨ੍ਤੋ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ। ਯੋ ਚ ਹਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ…ਪੇ॰… ਸੀਹਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਬ੍ਯਗ੍ਘਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਦੀਪਿਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਚ੍ਛਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਤਰਚ੍ਛਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਮਹਿਂਸਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਗવਯਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਉਦਕਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਖਾਣੁਕਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਕਣ੍ਟਕਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ। ਯੋ ਚ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾਯਤਿ, ਸੋ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾਯਤਿ। ਮਰਣਸ੍ਸੇવ ਸੋ 7, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਰਸਸਭਾવਤੇਜੋ 8, ਤਸ੍ਸ ਸਰਸਸਭਾવਤੇਜੇਨ ਸਕਿਲੇਸਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਰਣਸ੍ਸ ਤਸਨ੍ਤਿ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਰਣਸ੍ਸ ਤਸਨ੍ਤਿ ਭਾਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Maraṇanti kho, mahārāja, etaṃ adiṭṭhasaccānaṃ tāsanīyaṭṭhānaṃ, etthāyaṃ jano tasati ca ubbijjati ca. Yo ca, mahārāja, kaṇhasappassa bhāyati, so maraṇassa bhāyanto kaṇhasappassa bhāyati. Yo ca hatthissa bhāyati…pe… sīhassa…pe… byagghassa…pe… dīpissa…pe… acchassa…pe… taracchassa…pe… mahiṃsassa…pe… gavayassa…pe… aggissa…pe… udakassa…pe… khāṇukassa…pe… kaṇṭakassa bhāyati. Yo ca sattiyā bhāyati, so maraṇassa bhāyanto sattiyā bhāyati. Maraṇasseva so 9, mahārāja, sarasasabhāvatejo 10, tassa sarasasabhāvatejena sakilesā sattā maraṇassa tasanti bhāyanti, muccitukāmāpi, mahārāja, nerayikā sattā maraṇassa tasanti bhāyanti.
‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਮੇਦੋ ਗਣ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਤੇਨ ਰੋਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਉਪਦ੍ਦવਾ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤਾਪੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਰੋਗਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣਾਯ ਉਪਕਰਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਥਕਂ ਤਿਖਿਣਂ ਕਰੇਯ੍ਯ , ਯਮਕਸਲਾਕਾ 11 ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ, ਖਾਰਲવਣਂ ਨਿਸਦਾਯ ਪਿਸਾਪੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਸ ਆਤੁਰਸ੍ਸ ਤਿਖਿਣਸਤ੍ਥਕਚ੍ਛੇਦਨੇਨ ਯਮਕਸਲਾਕਾਦਹਨੇਨ ਖਾਰਲੋਣਪ੍ਪવੇਸਨੇਨ ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਇਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਸ ਆਤੁਰਸ੍ਸ ਰੋਗਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸਾਪਿ વੇਦਨਾਭਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਰਯਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨੇਰਯਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਰਣਭਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Idha, mahārāja, purisassa kāye medo gaṇṭhi uppajjeyya. So tena rogena dukkhito upaddavā parimuccitukāmo bhisakkaṃ sallakattaṃ āmantāpeyya. Tassa vacanaṃ so bhisakko sallakatto sampaṭicchitvā tassa rogassa uddharaṇāya upakaraṇaṃ upaṭṭhāpeyya, satthakaṃ tikhiṇaṃ kareyya , yamakasalākā 12 aggimhi pakkhipeyya, khāralavaṇaṃ nisadāya pisāpeyya, api nu kho, mahārāja, tassa āturassa tikhiṇasatthakacchedanena yamakasalākādahanena khāraloṇappavesanena tāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Iti, mahārāja, tassa āturassa rogā muccitukāmassāpi vedanābhayā santāso uppajjati. Evameva kho, mahārāja, nirayā muccitukāmānampi nerayikānaṃ sattānaṃ maraṇabhayā santāso uppajjati.
‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਇਸ੍ਸਰਾਪਰਾਧਿਕੋ ਬਦ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਲਿਕਬਨ੍ਧਨੇਨ ਗਬ੍ਭੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਅਸ੍ਸ, ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਇਸ੍ਸਰੋ ਮੋਚੇਤੁਕਾਮੋ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਯ੍ਯ। ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾਪਰਾਧਿਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ‘ਕਤਦੋਸੋ ਅਹ’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਇਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾਪਰਾਧਿਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਸ੍ਸਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰਭਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਰਯਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨੇਰਯਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਰਣਭਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Idha, mahārāja, puriso issarāparādhiko baddho saṅkhalikabandhanena gabbhe pakkhitto parimuccitukāmo assa, tamenaṃ so issaro mocetukāmo pakkosāpeyya. Api nu kho, mahārāja, tassa issarāparādhikassa purisassa ‘katadoso aha’nti jānantassa issaradassanena santāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Iti, mahārāja, tassa issarāparādhikassa purisassa parimuccitukāmāssāpi issarabhayā santāso uppajjati. Evameva kho, mahārāja, nirayā muccitukāmānampi nerayikānaṃ sattānaṃ maraṇabhayā santāso uppajjatī’’ti.
‘‘ਅਪਰਮ੍ਪਿ , ਭਨ੍ਤੇ, ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਕਾਰਣਂ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਯੇਨਾਹਂ ਕਾਰਣੇਨ ਓਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਟ੍ਠવਿਸੇਨ ਆਸੀવਿਸੇਨ ਦਟ੍ਠੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤੇਨ વਿਸવਿਕਾਰੇਨ ਪਤੇਯ੍ਯ ਉਪ੍ਪਤੇਯ੍ਯ વਟ੍ਟੇਯ੍ਯ ਪવਟ੍ਟੇਯ੍ਯ, ਅਥਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਬਲવਨ੍ਤੇਨ ਮਨ੍ਤਪਦੇਨ ਤਂ ਦਟ੍ਠવਿਸਂ ਆਸੀવਿਸਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦਟ੍ਠવਿਸਂ ਪਚ੍ਚਾਚਮਾਪੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਸ વਿਸਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਟ੍ਠવਿਸੇ ਸਪ੍ਪੇ ਸੋਤ੍ਥਿਹੇਤੁ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਇਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਰੂਪੇ ਅਹਿਮ੍ਹਿ ਸੋਤ੍ਥਿਹੇਤੁਪਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਰਯਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨੇਰਯਿਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਮਰਣਭਯਾ ਸਨ੍ਤਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਨਿਟ੍ਠਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਰਯਾ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾਪਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਭਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Aparampi , bhante, uttariṃ kāraṇaṃ brūhi, yenāhaṃ kāraṇena okappeyya’’nti. ‘‘Idha, mahārāja, puriso daṭṭhavisena āsīvisena daṭṭho bhaveyya, so tena visavikārena pateyya uppateyya vaṭṭeyya pavaṭṭeyya, athaññataro puriso balavantena mantapadena taṃ daṭṭhavisaṃ āsīvisaṃ ānetvā taṃ daṭṭhavisaṃ paccācamāpeyya, api nu kho, mahārāja, tassa visagatassa purisassa tasmiṃ daṭṭhavise sappe sotthihetu upagacchante santāso uppajjeyyā’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. Iti, mahārāja, tathārūpe ahimhi sotthihetupi upagacchante tassa santāso uppajjati. Evameva kho, mahārāja, nirayā muccitukāmānampi nerayikānaṃ santānaṃ maraṇabhayā santāso uppajjati. Aniṭṭhaṃ, mahārāja, sabbasattānaṃ maraṇaṃ, tasmā nerayikā sattā nirayā parimuccitukāmāpi maccuno bhāyantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਮਚ੍ਚੁਭਾਯਨਾਭਾਯਨਪਞ੍ਹੋ ਤਤਿਯੋ।
Maccubhāyanābhāyanapañho tatiyo.
Footnotes:
