| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationမဇ္ဈိမ နိကာယ ၁၈
The Middle-Length Suttas Collection 18
မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တ
The Honey-Cake
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြေါဓာရာမေ၊
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Sakyans, near Kapilavatthu in the Banyan Tree Monastery.
အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ၊ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ၊ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဗေလုဝလဋ္ဌိကာယ မူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ၊
Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Kapilavatthu for alms. He wandered for alms in Kapilavatthu. After the meal, on his return from almsround, he went to the Great Wood, plunged deep into it, and sat at the root of a young wood apple tree for the day’s meditation.
ဒဏ္ဍပါဏိပိ ခေါ သက္ကော ဇင်္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ယေန ဗေလုဝလဋ္ဌိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ကိံဝါဒီ သမဏော ကိမက္ခာယီ”တိ?
Daṇḍapāṇi the Sakyan, while going for a walk, plunged deep into the Great Wood. He approached the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he stood to one side leaning on his staff, and said to the Buddha, “What does the ascetic teach? What does he explain?”
“ယထာဝါဒီ ခေါ, အာဝုသော, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ, ယထာ စ ပန ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗြာဟ္မဏံ အကထင်္ကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝါဘဝေ ဝီတတဏှံ သညာ နာနုသေန္တိ—ဧဝံဝါဒီ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဧဝမက္ခာယီ”တိ၊
“Sir, my teaching is such that one does not conflict with anyone in this world with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans. And it is such that perceptions do not underlie the brahmin who lives detached from sensual pleasures, without doubting, stripped of worry, and rid of craving for rebirth in this or that state. That’s what I teach, and that’s what I explain.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော သီသံ ဩကမ္ပေတွာ, ဇိဝှံ နိလ္လာဠေတွာ, တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာဋေ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ပက္ကာမိ၊
When he had spoken, Daṇḍapāṇi shook his head, waggled his tongue, raised his eyebrows until his brow puckered in three furrows, and he departed leaning on his staff.
အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန နိဂြေါဓာရာမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ၊ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိံ ဒိဝါဝိဟာရာယ၊ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဗေလုဝလဋ္ဌိကာယ မူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိံ၊ ဒဏ္ဍပါဏိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော ဇင်္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ယေန ဗေလုဝလဋ္ဌိကာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မယာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော မံ ဧတဒဝေါစ: ‘ကိံဝါဒီ သမဏော ကိမက္ခာယီ'တိ?
Then in the late afternoon, the Buddha came out of retreat and went to the Banyan Tree Monastery, sat down on the seat spread out, and told the bhikkhus what had happened.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍပါဏိံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစံ: ‘ယထာဝါဒီ ခေါ, အာဝုသော, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ, ယထာ စ ပန ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗြာဟ္မဏံ အကထင်္ကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝါဘဝေ ဝီတတဏှံ သညာ နာနုသေန္တိ—ဧဝံဝါဒီ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဧဝမက္ခာယီ'တိ၊ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော သီသံ ဩကမ္ပေတွာ, ဇိဝှံ နိလ္လာဠေတွာ, တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာဋေ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ပက္ကာမီ”တိ၊
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ကိံဝါဒီ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ? ကထဉ္စ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗြာဟ္မဏံ အကထင်္ကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝါဘဝေ ဝီတတဏှံ သညာ နာနုသေန္တီ”တိ?
When he had spoken, one of the bhikkhus said to him, “But sir, what is the teaching such that the Buddha does not conflict with anyone in this world with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans? And how is it that perceptions do not underlie the Buddha, the brahmin who lives detached from sensual pleasures, without indecision, stripped of worry, and rid of craving for rebirth in this or that state?”
“ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ပဋိဃာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒိဋ္ဌာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော မာနာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဘဝရာဂါနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော အဝိဇ္ဇာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒဏ္ဍာဒါနသတ္ထာဒါနကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒတုဝံတုဝံပေသုညမုသာဝါဒါနံ၊ ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ”တိ၊
“Bhikkhu, a person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. If they don’t find anything worth approving, welcoming, or getting attached to in the source from which these arise, just this is the end of the underlying tendencies to desire, repulsion, views, doubt, conceit, the desire to be reborn, and ignorance. This is the end of taking up the rod and the sword, the end of quarrels, arguments, and disputes, of accusations, divisive speech, and lies. This is where these bad, unskillful qualities cease without anything left over.”
ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ၊
That is what the Buddha said. When he had spoken, the Holy One got up from his seat and entered his dwelling.
အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: “ဣဒံ ခေါ နော, အာဝုသော, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ, ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: ‘ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ …ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ'တိ၊ ကော နု ခေါ ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယျာ”တိ?
Soon after the Buddha left, those bhikkhus considered, “The Buddha gave this brief passage for recitation, then entered his dwelling without explaining the meaning in detail. Who can explain in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha?”
အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ: “အယံ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ၊ ယန္နူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမေယျာမ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမာ”တိ၊
Then those bhikkhus thought, “This Venerable Mahākaccāna is praised by the Buddha and esteemed by his sensible spiritual companions. He is capable of explaining in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha. Let’s go to him, and ask him about this matter.”
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတဒဝေါစုံ: “ဣဒံ ခေါ နော, အာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: ‘ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ …ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ'တိ၊ တေသံ နော, အာဝုသော ကစ္စာန, အမှာကံ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: ‘ဣဒံ ခေါ နော, အာဝုသော, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: “ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ …ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ”'တိ၊ ကော နု ခေါ ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယျာတိ? တေသံ နော, အာဝုသော ကစ္စာန, အမှာကံ ဧတဒဟောသိ: ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ, ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ၊ ယန္နူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမေယျာမ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမာ'တိ၊ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော”တိ၊
Then those bhikkhus went to Mahākaccāna, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, they sat down to one side. They told him what had happened, and said: “May Venerable Mahākaccāna please explain this.”
“သေယျထာပိ, အာဝုသော, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ မူလံ, အတိက္ကမ္မ ခန္ဓံ, သာခါပလာသေ သာရံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ မညေယျ; ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ အာယသ္မန္တာနံ သတ္ထရိ သမ္မုခီဘူတေ, တံ ဘဂဝန္တံ အတိသိတွာ, အမှေ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ မညထ၊ သော ဟာဝုသော, ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော, ဝတ္တာ ပဝတ္တာ, အတ္ထဿ နိန္နေတာ, အမတဿ ဒါတာ, ဓမ္မဿာမီ တထာဂတော၊ သော စေဝ ပနေတဿ ကာလော အဟောသိ, ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ၊ ယထာ ဝေါ ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ တထာ နံ ဓာရေယျာထာ”တိ၊
“Friends, suppose there was a person in need of heartwood. And while wandering in search of heartwood he’d come across a large tree standing with heartwood. But he’d pass over the roots and trunk, imagining that the heartwood should be sought in the branches and leaves. Such is the consequence for the venerables. Though you were face to face with the Buddha, you overlooked him, imagining that you should ask me about this matter. For he is the Buddha, who knows and sees. He is vision, he is knowledge, he is the manifestation of principle, he is the manifestation of divinity. He is the teacher, the proclaimer, the elucidator of meaning, the bestower of the deathless, the lord of truth, the Realized One. That was the time to approach the Buddha and ask about this matter. You should have remembered it in line with the Buddha’s answer.”
“အဒ္ဓါဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော, ဝတ္တာ ပဝတ္တာ, အတ္ထဿ နိန္နေတာ, အမတဿ ဒါတာ, ဓမ္မဿာမီ တထာဂတော၊ သော စေဝ ပနေတဿ ကာလော အဟောသိ, ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမ၊ ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ တထာ နံ ဓာရေယျာမ၊ အပိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ, ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ၊ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော အဂရုံ ကတွာ”တိ၊
“Certainly he is the Buddha, who knows and sees. He is vision, he is knowledge, he is the manifestation of principle, he is the manifestation of divinity. He is the teacher, the proclaimer, the elucidator of meaning, the bestower of the deathless, the lord of truth, the Realized One. That was the time to approach the Buddha and ask about this matter. We should have remembered it in line with the Buddha’s answer. Still, Mahākaccāna is praised by the Buddha and esteemed by his sensible spiritual companions. You are capable of explaining in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha. Please explain this, if it’s no trouble.”
“တေန ဟာဝုသော, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊
“Well then, friends, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ဧဝမာဝုသော”တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနဿ ပစ္စဿောသုံ၊ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဧတဒဝေါစ:
“Yes, friend,” they replied. Venerable Mahākaccāna said this:
“ယံ ခေါ နော, အာဝုသော, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: ‘ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ, ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ …ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ'တိ, ဣမဿ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ—
“Friends, the Buddha gave this brief passage for recitation, then entered his dwelling without explaining the meaning in detail: ‘A person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. If they don’t find anything worth approving, welcoming, or getting attached to in the source from which these arise … This is where these bad, unskillful qualities cease without anything left over.’ This is how I understand the detailed meaning of this passage for recitation.
စက္ခုဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ, တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ယံ ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ, ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိတက္ကေတိ, ယံ ဝိတက္ကေတိ တံ ပပဉ္စေတိ, ယံ ပပဉ္စေတိ တတောနိဒါနံ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု စက္ခုဝိညေယျေသု ရူပေသု၊
Eye consciousness arises dependent on the eye and sights. The meeting of the three is contact. Contact is a condition for feeling. What you feel, you perceive. What you perceive, you think about. What you think about, you proliferate. What you proliferate about is the source from which a person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. This occurs with respect to sights known by the eye in the past, future, and present.
သောတဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ …ပေ…
Ear consciousness arises dependent on the ear and sounds. …
ဃာနဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဃာနဝိညာဏံ …ပေ…
Nose consciousness arises dependent on the nose and smells. …
ဇိဝှဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇိဝှါဝိညာဏံ …ပေ…
Tongue consciousness arises dependent on the tongue and tastes. …
ကာယဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယဝိညာဏံ …ပေ…
Body consciousness arises dependent on the body and touches. …
မနဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ, တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ယံ ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ, ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိတက္ကေတိ, ယံ ဝိတက္ကေတိ တံ ပပဉ္စေတိ, ယံ ပပဉ္စေတိ တတောနိဒါနံ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု မနောဝိညေယျေသု ဓမ္မေသု၊
Mind consciousness arises dependent on the mind and thoughts. The meeting of the three is contact. Contact is a condition for feeling. What you feel, you perceive. What you perceive, you think about. What you think about, you proliferate. What you proliferate about is the source from which a person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. This occurs with respect to thoughts known by the mind in the past, future, and present.
သော ဝတာဝုသော, စက္ခုသ္မိံ သတိ ရူပေ သတိ စက္ခုဝိညာဏေ သတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဖဿပညတ္တိယာ သတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝေဒနာပညတ္တိယာ သတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ သညာပညတ္တိယာ သတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ သတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊
When there is the eye, sights, and eye consciousness, it’s possible to point out what’s known as ‘contact’. When there is what’s known as contact, it’s possible to point out what’s known as ‘feeling’. When there is what’s known as feeling, it’s possible to point out what’s known as ‘perception’. When there is what’s known as perception, it’s possible to point out what’s known as ‘thought’. When there is what’s known as thought, it’s possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
သော ဝတာဝုသော, သောတသ္မိံ သတိ သဒ္ဒေ သတိ …ပေ… ဃာနသ္မိံ သတိ ဂန္ဓေ သတိ …ပေ… ဇိဝှါယ သတိ ရသေ သတိ …ပေ… ကာယသ္မိံ သတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ သတိ …ပေ… မနသ္မိံ သတိ ဓမ္မေ သတိ မနောဝိညာဏေ သတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဖဿပညတ္တိယာ သတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝေဒနာပညတ္တိယာ သတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ သညာပညတ္တိယာ သတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ သတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊
When there is the ear … nose … tongue … body … mind, thoughts, and mind consciousness, it’s possible to point out what’s known as ‘contact’. … When there is what’s known as thought, it’s possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
သော ဝတာဝုသော, စက္ခုသ္မိံ အသတိ ရူပေ အသတိ စက္ခုဝိညာဏေ အသတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဖဿပညတ္တိယာ အသတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝေဒနာပညတ္တိယာ အသတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ သညာပညတ္တိယာ အသတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ အသတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊
When there is no eye, no sights, and no eye consciousness, it’s quite impossible to point out what’s known as ‘contact’. When there isn’t what’s known as contact, it’s not possible to point out what’s known as ‘feeling’. When there isn’t what’s known as feeling, it’s not possible to point out what’s known as ‘perception’. When there isn’t what’s known as perception, it’s not possible to point out what’s known as ‘thought’. When there isn’t what’s known as thought, it’s not possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
သော ဝတာဝုသော, သောတသ္မိံ အသတိ သဒ္ဒေ အသတိ …ပေ… ဃာနသ္မိံ အသတိ ဂန္ဓေ အသတိ …ပေ… ဇိဝှါယ အသတိ ရသေ အသတိ …ပေ… ကာယသ္မိံ အသတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ အသတိ …ပေ… မနသ္မိံ အသတိ ဓမ္မေ အသတိ မနောဝိညာဏေ အသတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဖဿပညတ္တိယာ အသတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝေဒနာပညတ္တိယာ အသတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ သညာပညတ္တိယာ အသတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ အသတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊
When there is no ear … nose … tongue … body … mind, no thoughts, and no mind consciousness, it’s not possible to point out what’s known as ‘contact’. … When there isn’t what’s known as thought, it’s not possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
ယံ ခေါ နော, အာဝုသော, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: ‘ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ …ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ'တိ, ဣမဿ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ၊ အာကင်္ခမာနာ စ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ၊ ယထာ ဝေါ ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယျာထာ”တိ၊
This is how I understand the detailed meaning of that brief passage for recitation given by the Buddha. If you wish, you may go to the Buddha and ask him about this. You should remember it in line with the Buddha’s answer.”
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “ယံ ခေါ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: ‘ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ …ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ'တိ၊ တေသံ နော, ဘန္တေ, အမှာကံ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: ‘ဣဒံ ခေါ နော, အာဝုသော, ဘဂဝါ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော: “ယတောနိဒါနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ၊ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ပဋိဃာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒိဋ္ဌာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော မာနာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဘဝရာဂါနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော အဝိဇ္ဇာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒဏ္ဍာဒါနသတ္ထာဒါနကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒတုဝံတုဝံပေသုညမုသာဝါဒါနံ၊ ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ”တိ၊ ကော နု ခေါ ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယျာ'တိ? တေသံ နော, ဘန္တေ, အမှာကံ ဧတဒဟောသိ: ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ, ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သင်္ခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ, ယန္နူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမေယျာမ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမာ'တိ၊ အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမိမှ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိမှ၊ တေသံ နော, ဘန္တေ, အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ဣမေဟိ အာကာရေဟိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဣမေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝိဘတ္တော”တိ၊
“Yes, friend,” said those bhikkhus, approving and agreeing with what Mahākaccāna said. Then they rose from their seats and went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then they said: “Mahākaccāna clearly explained the meaning to us in this manner, with these words and phrases.”
“ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော၊ မဉ္စေပိ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ, အဟမ္ပိ တံ ဧဝမေဝံ ဗျာကရေယျံ ယထာ တံ မဟာကစ္စာနေန ဗျာကတံ၊ ဧသော စေဝေတဿ အတ္ထော၊ ဧဝဉ္စ နံ ဓာရေထာ”တိ၊
“Mahākaccāna is astute, bhikkhus, he has great wisdom. If you came to me and asked this question, I would answer it in exactly the same way as Mahākaccāna. That is what it means, and that’s how you should remember it.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ပုရိသော ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျပရေတော မဓုပိဏ္ဍိကံ အဓိဂစ္ဆေယျ, သော ယတော ယတော သာယေယျ, လဘေထေဝ သာဒုရသံ အသေစနကံ၊
When he said this, Venerable Ānanda said to the Buddha, “Sir, suppose a person who was weak with hunger was to obtain a honey-cake. Wherever they taste it, they would enjoy a sweet, delicious flavor.
ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, စေတသော ဘိက္ခု ဒဗ္ဗဇာတိကော, ယတော ယတော ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခေယျ, လဘေထေဝ အတ္တမနတံ, လဘေထေဝ စေတသော ပသာဒံ၊ ကော နာမော အယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော”တိ?
In the same way, wherever a sincere, capable bhikkhu might examine with wisdom the meaning of this exposition of the teaching they would only gain joy and clarity. Sir, what is the name of this exposition of the teaching?”
“တသ္မာတိဟ တွံ, အာနန္ဒ, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ မဓုပိဏ္ဍိကပရိယာယောတွေဝ နံ ဓာရေဟီ”တိ၊
“Well, Ānanda, you may remember this exposition of the teaching as ‘The Honey-Cake Discourse’.”
ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ၊
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Ānanda was happy with what the Buddha said.
မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ၊
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
