| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 18
The Middle-Length Suttas Collection 18
මධුපිණ්ඩිකසුත්ත
The Honey-Cake
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සක්කේසු විහරති කපිලවත්ථුස්මිං නිග්‍රෝධාරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Sakyans, near Kapilavatthu in the Banyan Tree Monastery.
අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය කපිලවත්ථුං පිණ්ඩාය පාවිසි. කපිලවත්ථුස්මිං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේන මහාවනං තේනුපසඞ්කමි දිවාවිහාරාය. මහාවනං අජ්ඣෝගාහේත්වා බේලුවලට්ඨිකාය මූලේ දිවාවිහාරං නිසීදි.
Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Kapilavatthu for alms. He wandered for alms in Kapilavatthu. After the meal, on his return from almsround, he went to the Great Wood, plunged deep into it, and sat at the root of a young wood apple tree for the day’s meditation.
දණ්ඩපාණිපි ඛෝ සක්කෝ ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානෝ අනුවිචරමානෝ යේන මහාවනං තේනුපසඞ්කමි. මහාවනං අජ්ඣෝගාහේත්වා යේන බේලුවලට්ඨිකා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා දණ්ඩමෝලුබ්භ ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ දණ්ඩපාණි සක්කෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “කිංවාදී සමණෝ කිමක්ඛායී”ති?
Daṇḍapāṇi the Sakyan, while going for a walk, plunged deep into the Great Wood. He approached the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he stood to one side leaning on his staff, and said to the Buddha, “What does the ascetic teach? What does he explain?”
“යථාවාදී ඛෝ, ආවුසෝ, සදේවකේ ලෝකේ සමාරකේ සබ්‍රහ්මකේ සස්සමණබ්‍රාහ්මණියා පජාය සදේවමනුස්සාය න කේනචි ලෝකේ විග්ගය්හ තිට්ඨති, යථා ච පන කාමේහි විසංයුත්තං විහරන්තං තං බ්‍රාහ්මණං අකථඞ්කථිං ඡින්නකුක්කුච්චං භවාභවේ වීතතණ්හං සඤ්ඤා නානුසේන්ති—ඒවංවාදී ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ඒවමක්ඛායී”ති.
“Sir, my teaching is such that one does not conflict with anyone in this world with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans. And it is such that perceptions do not underlie the brahmin who lives detached from sensual pleasures, without doubting, stripped of worry, and rid of craving for rebirth in this or that state. That’s what I teach, and that’s what I explain.”
ඒවං වුත්තේ, දණ්ඩපාණි සක්කෝ සීසං ඕකම්පේත්වා, ජිව්හං නිල්ලාළේත්වා, තිවිසාඛං නලාටිකං නලාටේ වුට්ඨාපේත්වා දණ්ඩමෝලුබ්භ පක්කාමි.
When he had spoken, Daṇḍapāṇi shook his head, waggled his tongue, raised his eyebrows until his brow puckered in three furrows, and he departed leaning on his staff.
අථ ඛෝ භගවා සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතෝ යේන නිග්‍රෝධාරාමෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛෝ භගවා භික්ඛූ ආමන්තේසි: “ඉධාහං, භික්ඛවේ, පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය කපිලවත්ථුං පිණ්ඩාය පාවිසිං. කපිලවත්ථුස්මිං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේන මහාවනං තේනුපසඞ්කමිං දිවාවිහාරාය. මහාවනං අජ්ඣෝගාහේත්වා බේලුවලට්ඨිකාය මූලේ දිවාවිහාරං නිසීදිං. දණ්ඩපාණිපි ඛෝ, භික්ඛවේ, සක්කෝ ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානෝ අනුවිචරමානෝ යේන මහාවනං තේනුපසඞ්කමි. මහාවනං අජ්ඣෝගාහේත්වා යේන බේලුවලට්ඨිකා යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මයා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා දණ්ඩමෝලුබ්භ ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ, භික්ඛවේ, දණ්ඩපාණි සක්කෝ මං ඒතදවෝච: ‘කිංවාදී සමණෝ කිමක්ඛායී(අ)ති?
Then in the late afternoon, the Buddha came out of retreat and went to the Banyan Tree Monastery, sat down on the seat spread out, and told the bhikkhus what had happened.
ඒවං වුත්තේ, අහං, භික්ඛවේ, දණ්ඩපාණිං සක්කං ඒතදවෝචං: ‘යථාවාදී ඛෝ, ආවුසෝ, සදේවකේ ලෝකේ සමාරකේ සබ්‍රහ්මකේ සස්සමණබ්‍රාහ්මණියා පජාය සදේවමනුස්සාය න කේනචි ලෝකේ විග්ගය්හ තිට්ඨති, යථා ච පන කාමේහි විසංයුත්තං විහරන්තං තං බ්‍රාහ්මණං අකථඞ්කථිං ඡින්නකුක්කුච්චං භවාභවේ වීතතණ්හං සඤ්ඤා නානුසේන්ති—ඒවංවාදී ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ඒවමක්ඛායී(අ)ති. ඒවං වුත්තේ, භික්ඛවේ, දණ්ඩපාණි සක්කෝ සීසං ඕකම්පේත්වා, ජිව්හං නිල්ලාළේත්වා, තිවිසාඛං නලාටිකං නලාටේ වුට්ඨාපේත්වා දණ්ඩමෝලුබ්භ පක්කාමී”ති.
ඒවං වුත්තේ, අඤ්ඤතරෝ භික්ඛු භගවන්තං ඒතදවෝච: “කිංවාදී පන, භන්තේ, භගවා සදේවකේ ලෝකේ සමාරකේ සබ්‍රහ්මකේ සස්සමණබ්‍රාහ්මණියා පජාය සදේවමනුස්සාය න කේනචි ලෝකේ විග්ගය්හ තිට්ඨති? කථඤ්ච පන, භන්තේ, භගවන්තං කාමේහි විසංයුත්තං විහරන්තං තං බ්‍රාහ්මණං අකථඞ්කථිං ඡින්නකුක්කුච්චං භවාභවේ වීතතණ්හං සඤ්ඤා නානුසේන්තී”ති?
When he had spoken, one of the bhikkhus said to him, “But sir, what is the teaching such that the Buddha does not conflict with anyone in this world with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans? And how is it that perceptions do not underlie the Buddha, the brahmin who lives detached from sensual pleasures, without indecision, stripped of worry, and rid of craving for rebirth in this or that state?”
“යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං. ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං, ඒසේවන්තෝ පටිඝානුසයානං, ඒසේවන්තෝ දිට්ඨානුසයානං, ඒසේවන්තෝ විචිකිච්ඡානුසයානං, ඒසේවන්තෝ මානානුසයානං, ඒසේවන්තෝ භවරාගානුසයානං, ඒසේවන්තෝ අවිජ්ජානුසයානං, ඒසේවන්තෝ දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදානං. ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී”ති.
“Bhikkhu, a person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. If they don’t find anything worth approving, welcoming, or getting attached to in the source from which these arise, just this is the end of the underlying tendencies to desire, repulsion, views, doubt, conceit, the desire to be reborn, and ignorance. This is the end of taking up the rod and the sword, the end of quarrels, arguments, and disputes, of accusations, divisive speech, and lies. This is where these bad, unskillful qualities cease without anything left over.”
ඉදමවෝච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතෝ උට්ඨායාසනා විහාරං පාවිසි.
That is what the Buddha said. When he had spoken, the Holy One got up from his seat and entered his dwelling.
අථ ඛෝ තේසං භික්ඛූනං අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ ඒතදහෝසි: “ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා, විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා, උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: ‘යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං. ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං …පේ… ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී(අ)ති. කෝ නු ඛෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජේය්‍යා”ති?
Soon after the Buddha left, those bhikkhus considered, “The Buddha gave this brief passage for recitation, then entered his dwelling without explaining the meaning in detail. Who can explain in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha?”
අථ ඛෝ තේසං භික්ඛූනං ඒතදහෝසි: “අයං ඛෝ ආයස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං. පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. යන්නූන මයං යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාමා”ති.
Then those bhikkhus thought, “This Venerable Mahākaccāna is praised by the Buddha and esteemed by his sensible spiritual companions. He is capable of explaining in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha. Let’s go to him, and ask him about this matter.”
අථ ඛෝ තේ භික්ඛූ යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා මහාකච්චානේන සද්ධිං සම්මෝදිංසු. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු. ඒකමන්තං නිසින්නා ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතදවෝචුං: “ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ කච්චාන, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: ‘යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං. ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං …පේ… ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී(අ)ති. තේසං නෝ, ආවුසෝ කච්චාන, අම්හාකං අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ ඒතදහෝසි: ‘ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: “යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං. ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං …පේ… ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී”(අ)ති. කෝ නු ඛෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජේය්‍යාති? තේසං නෝ, ආවුසෝ කච්චාන, අම්හාකං ඒතදහෝසි: ‘අයං ඛෝ ආයස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං, පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. යන්නූන මයං යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාමා(අ)ති. විභජතායස්මා මහාකච්චානෝ”ති.
Then those bhikkhus went to Mahākaccāna, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, they sat down to one side. They told him what had happened, and said: “May Venerable Mahākaccāna please explain this.”
“සේය්‍යථාපි, ආවුසෝ, පුරිසෝ සාරත්ථිකෝ සාරගවේසී සාරපරියේසනං චරමානෝ මහතෝ රුක්ඛස්ස තිට්ඨතෝ සාරවතෝ අතික්කම්මේව මූලං, අතික්කම්ම ඛන්ධං, සාඛාපලාසේ සාරං පරියේසිතබ්බං මඤ්ඤේය්‍ය; ඒවංසම්පදමිදං ආයස්මන්තානං සත්ථරි සම්මුඛීභූතේ, තං භගවන්තං අතිසිත්වා, අම්හේ ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡිතබ්බං මඤ්ඤථ. සෝ හාවුසෝ, භගවා ජානං ජානාති, පස්සං පස්සති, චක්ඛුභූතෝ ඤාණභූතෝ ධම්මභූතෝ බ්‍රහ්මභූතෝ, වත්තා පවත්තා, අත්ථස්ස නින්නේතා, අමතස්ස දාතා, ධම්මස්සාමී තථාගතෝ. සෝ චේව පනේතස්ස කාලෝ අහෝසි, යං භගවන්තංයේව ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාථ. යථා වෝ භගවා බ්‍යාකරේය්‍ය තථා නං ධාරේය්‍යාථා”ති.
“Friends, suppose there was a person in need of heartwood. And while wandering in search of heartwood he’d come across a large tree standing with heartwood. But he’d pass over the roots and trunk, imagining that the heartwood should be sought in the branches and leaves. Such is the consequence for the venerables. Though you were face to face with the Buddha, you overlooked him, imagining that you should ask me about this matter. For he is the Buddha, who knows and sees. He is vision, he is knowledge, he is the manifestation of principle, he is the manifestation of divinity. He is the teacher, the proclaimer, the elucidator of meaning, the bestower of the deathless, the lord of truth, the Realized One. That was the time to approach the Buddha and ask about this matter. You should have remembered it in line with the Buddha’s answer.”
“අද්ධාවුසෝ කච්චාන, භගවා ජානං ජානාති, පස්සං පස්සති, චක්ඛුභූතෝ ඤාණභූතෝ ධම්මභූතෝ බ්‍රහ්මභූතෝ, වත්තා පවත්තා, අත්ථස්ස නින්නේතා, අමතස්ස දාතා, ධම්මස්සාමී තථාගතෝ. සෝ චේව පනේතස්ස කාලෝ අහෝසි, යං භගවන්තංයේව ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාම. යථා නෝ භගවා බ්‍යාකරේය්‍ය තථා නං ධාරේය්‍යාම. අපි චායස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං, පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. විභජතායස්මා මහාකච්චානෝ අගරුං කත්වා”ති.
“Certainly he is the Buddha, who knows and sees. He is vision, he is knowledge, he is the manifestation of principle, he is the manifestation of divinity. He is the teacher, the proclaimer, the elucidator of meaning, the bestower of the deathless, the lord of truth, the Realized One. That was the time to approach the Buddha and ask about this matter. We should have remembered it in line with the Buddha’s answer. Still, Mahākaccāna is praised by the Buddha and esteemed by his sensible spiritual companions. You are capable of explaining in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha. Please explain this, if it’s no trouble.”
“තේන හාවුසෝ, සුණාථ, සාධුකං මනසිකරෝථ, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, friends, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවමාවුසෝ”ති ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මතෝ මහාකච්චානස්ස පච්චස්සෝසුං. ආයස්මා මහාකච්චානෝ ඒතදවෝච:
“Yes, friend,” they replied. Venerable Mahākaccāna said this:
“යං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: ‘යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං, ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං …පේ… ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී(අ)ති, ඉමස්ස ඛෝ අහං, ආවුසෝ, භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස ඒවං විත්ථාරේන අත්ථං ආජානාමි—
“Friends, the Buddha gave this brief passage for recitation, then entered his dwelling without explaining the meaning in detail: ‘A person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. If they don’t find anything worth approving, welcoming, or getting attached to in the source from which these arise … This is where these bad, unskillful qualities cease without anything left over.’ This is how I understand the detailed meaning of this passage for recitation.
චක්ඛුඤ්චාවුසෝ, පටිච්ච රූපේ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සඞ්ගති ඵස්සෝ, ඵස්සපච්චයා වේදනා, යං වේදේති තං සඤ්ජානාති, යං සඤ්ජානාති තං විතක්කේති, යං විතක්කේති තං පපඤ්චේති, යං පපඤ්චේති තතෝනිදානං පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති අතීතානාගතපච්චුප්පන්නේසු චක්ඛුවිඤ්ඤේය්‍යේසු රූපේසු.
Eye consciousness arises dependent on the eye and sights. The meeting of the three is contact. Contact is a condition for feeling. What you feel, you perceive. What you perceive, you think about. What you think about, you proliferate. What you proliferate about is the source from which a person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. This occurs with respect to sights known by the eye in the past, future, and present.
සෝතඤ්චාවුසෝ, පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝතවිඤ්ඤාණං …පේ…
Ear consciousness arises dependent on the ear and sounds. …
ඝානඤ්චාවුසෝ, පටිච්ච ගන්ධේ ච උප්පජ්ජති ඝානවිඤ්ඤාණං …පේ…
Nose consciousness arises dependent on the nose and smells. …
ජිව්හඤ්චාවුසෝ, පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හාවිඤ්ඤාණං …පේ…
Tongue consciousness arises dependent on the tongue and tastes. …
කායඤ්චාවුසෝ, පටිච්ච ඵෝට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කායවිඤ්ඤාණං …පේ…
Body consciousness arises dependent on the body and touches. …
මනඤ්චාවුසෝ, පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සඞ්ගති ඵස්සෝ, ඵස්සපච්චයා වේදනා, යං වේදේති තං සඤ්ජානාති, යං සඤ්ජානාති තං විතක්කේති, යං විතක්කේති තං පපඤ්චේති, යං පපඤ්චේති තතෝනිදානං පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති අතීතානාගතපච්චුප්පන්නේසු මනෝවිඤ්ඤේය්‍යේසු ධම්මේසු.
Mind consciousness arises dependent on the mind and thoughts. The meeting of the three is contact. Contact is a condition for feeling. What you feel, you perceive. What you perceive, you think about. What you think about, you proliferate. What you proliferate about is the source from which a person is beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions. This occurs with respect to thoughts known by the mind in the past, future, and present.
සෝ වතාවුසෝ, චක්ඛුස්මිං සති රූපේ සති චක්ඛුවිඤ්ඤාණේ සති ඵස්සපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. ඵස්සපඤ්ඤත්තියා සති වේදනාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. වේදනාපඤ්ඤත්තියා සති සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තියා සති විතක්කපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. විතක්කපඤ්ඤත්තියා සති පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛාසමුදාචරණපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති.
When there is the eye, sights, and eye consciousness, it’s possible to point out what’s known as ‘contact’. When there is what’s known as contact, it’s possible to point out what’s known as ‘feeling’. When there is what’s known as feeling, it’s possible to point out what’s known as ‘perception’. When there is what’s known as perception, it’s possible to point out what’s known as ‘thought’. When there is what’s known as thought, it’s possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
සෝ වතාවුසෝ, සෝතස්මිං සති සද්දේ සති …පේ… ඝානස්මිං සති ගන්ධේ සති …පේ… ජිව්හාය සති රසේ සති …පේ… කායස්මිං සති ඵෝට්ඨබ්බේ සති …පේ… මනස්මිං සති ධම්මේ සති මනෝවිඤ්ඤාණේ සති ඵස්සපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. ඵස්සපඤ්ඤත්තියා සති වේදනාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. වේදනාපඤ්ඤත්තියා සති සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තියා සති විතක්කපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති. විතක්කපඤ්ඤත්තියා සති පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛාසමුදාචරණපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—ඨානමේතං විජ්ජති.
When there is the ear … nose … tongue … body … mind, thoughts, and mind consciousness, it’s possible to point out what’s known as ‘contact’. … When there is what’s known as thought, it’s possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
සෝ වතාවුසෝ, චක්ඛුස්මිං අසති රූපේ අසති චක්ඛුවිඤ්ඤාණේ අසති ඵස්සපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. ඵස්සපඤ්ඤත්තියා අසති වේදනාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. වේදනාපඤ්ඤත්තියා අසති සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තියා අසති විතක්කපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. විතක්කපඤ්ඤත්තියා අසති පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛාසමුදාචරණපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති.
When there is no eye, no sights, and no eye consciousness, it’s quite impossible to point out what’s known as ‘contact’. When there isn’t what’s known as contact, it’s not possible to point out what’s known as ‘feeling’. When there isn’t what’s known as feeling, it’s not possible to point out what’s known as ‘perception’. When there isn’t what’s known as perception, it’s not possible to point out what’s known as ‘thought’. When there isn’t what’s known as thought, it’s not possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
සෝ වතාවුසෝ, සෝතස්මිං අසති සද්දේ අසති …පේ… ඝානස්මිං අසති ගන්ධේ අසති …පේ… ජිව්හාය අසති රසේ අසති …පේ… කායස්මිං අසති ඵෝට්ඨබ්බේ අසති …පේ… මනස්මිං අසති ධම්මේ අසති මනෝවිඤ්ඤාණේ අසති ඵස්සපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. ඵස්සපඤ්ඤත්තියා අසති වේදනාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. වේදනාපඤ්ඤත්තියා අසති සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. සඤ්ඤාපඤ්ඤත්තියා අසති විතක්කපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති. විතක්කපඤ්ඤත්තියා අසති පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛාසමුදාචරණපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤාපේස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති.
When there is no ear … nose … tongue … body … mind, no thoughts, and no mind consciousness, it’s not possible to point out what’s known as ‘contact’. … When there isn’t what’s known as thought, it’s not possible to point out what’s known as ‘being beset by concepts of identity that emerge from the proliferation of perceptions’.
යං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: ‘යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං …පේ… ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී(අ)ති, ඉමස්ස ඛෝ අහං, ආවුසෝ, භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස ඒවං විත්ථාරේන අත්ථං ආජානාමි. ආකඞ්ඛමානා ච පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ භගවන්තංයේව උපසඞ්කමිත්වා ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාථ. යථා වෝ භගවා බ්‍යාකරෝති තථා නං ධාරේය්‍යාථා”ති.
This is how I understand the detailed meaning of that brief passage for recitation given by the Buddha. If you wish, you may go to the Buddha and ask him about this. You should remember it in line with the Buddha’s answer.”
අථ ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මතෝ මහාකච්චානස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමෝදිත්වා උට්ඨායාසනා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු. ඒකමන්තං නිසින්නා ඛෝ තේ භික්ඛූ භගවන්තං ඒතදවෝචුං: “යං ඛෝ නෝ, භන්තේ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: ‘යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං. ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං …පේ… ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී(අ)ති. තේසං නෝ, භන්තේ, අම්හාකං අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ ඒතදහෝසි: ‘ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ: “යතෝනිදානං, භික්ඛු, පුරිසං පපඤ්චසඤ්ඤාසඞ්ඛා සමුදාචරන්ති. ඒත්ථ චේ නත්ථි අභිනන්දිතබ්බං අභිවදිතබ්බං අජ්ඣෝසිතබ්බං. ඒසේවන්තෝ රාගානුසයානං, ඒසේවන්තෝ පටිඝානුසයානං, ඒසේවන්තෝ දිට්ඨානුසයානං, ඒසේවන්තෝ විචිකිච්ඡානුසයානං, ඒසේවන්තෝ මානානුසයානං, ඒසේවන්තෝ භවරාගානුසයානං, ඒසේවන්තෝ අවිජ්ජානුසයානං, ඒසේවන්තෝ දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදානං. ඒත්ථේතේ පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්තී”ති. කෝ නු ඛෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජේය්‍යා(අ)ති? තේසං නෝ, භන්තේ, අම්හාකං ඒතදහෝසි: ‘අයං ඛෝ ආයස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං, පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං, යන්නූන මයං යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාමා(අ)ති. අථ ඛෝ මයං, භන්තේ, යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමිම්හ; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡිම්හ. තේසං නෝ, භන්තේ, ආයස්මතා මහාකච්චානේන ඉමේහි ආකාරේහි ඉමේහි පදේහි ඉමේහි බ්‍යඤ්ජනේහි අත්ථෝ විභත්තෝ”ති.
“Yes, friend,” said those bhikkhus, approving and agreeing with what Mahākaccāna said. Then they rose from their seats and went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then they said: “Mahākaccāna clearly explained the meaning to us in this manner, with these words and phrases.”
“පණ්ඩිතෝ, භික්ඛවේ, මහාකච්චානෝ; මහාපඤ්ඤෝ, භික්ඛවේ, මහාකච්චානෝ. මඤ්චේපි තුම්හේ, භික්ඛවේ, ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාථ, අහම්පි තං ඒවමේවං බ්‍යාකරේය්‍යං යථා තං මහාකච්චානේන බ්‍යාකතං. ඒසෝ චේවේතස්ස අත්ථෝ. ඒවඤ්ච නං ධාරේථා”ති.
“Mahākaccāna is astute, bhikkhus, he has great wisdom. If you came to me and asked this question, I would answer it in exactly the same way as Mahākaccāna. That is what it means, and that’s how you should remember it.”
ඒවං වුත්තේ, ආයස්මා ආනන්දෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “සේය්‍යථාපි, භන්තේ, පුරිසෝ ජිඝච්ඡාදුබ්බල්‍යපරේතෝ මධුපිණ්ඩිකං අධිගච්ඡේය්‍ය, සෝ යතෝ යතෝ සායේය්‍ය, ලභේථේව සාදුරසං අසේචනකං.
When he said this, Venerable Ānanda said to the Buddha, “Sir, suppose a person who was weak with hunger was to obtain a honey-cake. Wherever they taste it, they would enjoy a sweet, delicious flavor.
ඒවමේව ඛෝ, භන්තේ, චේතසෝ භික්ඛු දබ්බජාතිකෝ, යතෝ යතෝ ඉමස්ස ධම්මපරියායස්ස පඤ්ඤාය අත්ථං උපපරික්ඛේය්‍ය, ලභේථේව අත්තමනතං, ලභේථේව චේතසෝ පසාදං. කෝ නාමෝ අයං, භන්තේ, ධම්මපරියායෝ”ති?
In the same way, wherever a sincere, capable bhikkhu might examine with wisdom the meaning of this exposition of the teaching they would only gain joy and clarity. Sir, what is the name of this exposition of the teaching?”
“තස්මාතිහ ත්වං, ආනන්ද, ඉමං ධම්මපරියායං මධුපිණ්ඩිකපරියායෝත්වේව නං ධාරේහී”ති.
“Well, Ānanda, you may remember this exposition of the teaching as ‘The Honey-Cake Discourse’.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ ආයස්මා ආනන්දෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Ānanda was happy with what the Buddha said.
මධුපිණ්ඩිකසුත්තං නිට්ඨිතං අට්ඨමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
