| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၈. မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တံ
8. Madhupiṇḍikasuttaṃ
၁၉၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂ္ရောဓာရာမေ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင္ကမိ ဒိဝာဝိဟာရာယ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ဗေလုဝလဋ္ဌိကာယ မူလေ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒိ။ ဒဏ္ဍပာဏိပိ ခော သက္ကော ဇင္ဃာဝိဟာရံ 1 အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင္ကမိ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ယေန ဗေလုဝလဋ္ဌိကာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ဒဏ္ဍပာဏိ သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံဝာဒီ သမဏော ကိမက္ခာယီ’’တိ? ‘‘ယထာဝာဒီ ခော, အာဝုသော, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗ္ရဟ္မကေ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယ္ဟ တိဋ္ဌတိ, ယထာ စ ပန ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အကထံကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝာဘဝေ ဝီတတဏ္ဟံ သညာ နာနုသေန္တိ – ဧဝံဝာဒီ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဧဝမက္ခာယီ’’တိ။
199. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kapilavatthuṃ piṇḍāya pāvisi. Kapilavatthusmiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami divāvihārāya. Mahāvanaṃ ajjhogāhetvā beluvalaṭṭhikāya mūle divāvihāraṃ nisīdi. Daṇḍapāṇipi kho sakko jaṅghāvihāraṃ 2 anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami. Mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena beluvalaṭṭhikā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā daṇḍamolubbha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho daṇḍapāṇi sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃvādī samaṇo kimakkhāyī’’ti? ‘‘Yathāvādī kho, āvuso, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya na kenaci loke viggayha tiṭṭhati, yathā ca pana kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ brāhmaṇaṃ akathaṃkathiṃ chinnakukkuccaṃ bhavābhave vītataṇhaṃ saññā nānusenti – evaṃvādī kho ahaṃ, āvuso, evamakkhāyī’’ti.
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ ဒဏ္ဍပာဏိ သက္ကော သီသံ ဩကမ္ပေတ္ဝာ , ဇိဝ္ဟံ နိလ္လာဠေတ္ဝာ, တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာဋေ ဝုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ပက္ကာမိ။
‘‘Evaṃ vutte daṇḍapāṇi sakko sīsaṃ okampetvā , jivhaṃ nillāḷetvā, tivisākhaṃ nalāṭikaṃ nalāṭe vuṭṭhāpetvā daṇḍamolubbha pakkāmi.
၂၀၀. အထ ခော ဘဂဝာ သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန နိဂ္ရောဓာရာမော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိံ။ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင္ကမိံ ဒိဝာဝိဟာရာယ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ဗေလုဝလဋ္ဌိကာယ မူလေ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒိံ။ ဒဏ္ဍပာဏိပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင္ကမိ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ယေန ဗေလုဝလဋ္ဌိကာ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မယာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍပာဏိ သက္ကော မံ ဧတဒဝောစ – ‘ကိံဝာဒီ သမဏော ကိမက္ခာယီ’တိ?
200. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena nigrodhārāmo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘idhāhaṃ, bhikkhave, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kapilavatthuṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Kapilavatthusmiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena mahāvanaṃ tenupasaṅkamiṃ divāvihārāya. Mahāvanaṃ ajjhogāhetvā beluvalaṭṭhikāya mūle divāvihāraṃ nisīdiṃ. Daṇḍapāṇipi kho, bhikkhave, sakko jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami. Mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena beluvalaṭṭhikā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mayā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā daṇḍamolubbha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho, bhikkhave, daṇḍapāṇi sakko maṃ etadavoca – ‘kiṃvādī samaṇo kimakkhāyī’ti?
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍပာဏိံ သက္ကံ ဧတဒဝောစံ – ယထာဝာဒီ ခော, အာဝုသော, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗ္ရဟ္မကေ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယ္ဟ တိဋ္ဌတိ, ယထာ စ ပန ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အကထံကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝာဘဝေ ဝီတတဏ္ဟံ သညာ နာနုသေန္တိ – ဧဝံဝာဒီ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဧဝမက္ခာယီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍပာဏိ သက္ကော သီသံ ဩကမ္ပေတ္ဝာ, ဇိဝ္ဟံ နိလ္လာဠေတ္ဝာ, တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာဋေ ဝုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ပက္ကာမီ’’တိ။
‘‘Evaṃ vutte ahaṃ, bhikkhave, daṇḍapāṇiṃ sakkaṃ etadavocaṃ – yathāvādī kho, āvuso, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya na kenaci loke viggayha tiṭṭhati, yathā ca pana kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ brāhmaṇaṃ akathaṃkathiṃ chinnakukkuccaṃ bhavābhave vītataṇhaṃ saññā nānusenti – evaṃvādī kho ahaṃ, āvuso, evamakkhāyī’’ti. ‘‘Evaṃ vutte bhikkhave, daṇḍapāṇi sakko sīsaṃ okampetvā, jivhaṃ nillāḷetvā, tivisākhaṃ nalāṭikaṃ nalāṭe vuṭṭhāpetvā daṇḍamolubbha pakkāmī’’ti.
၂၀၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံဝာဒီ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗ္ရဟ္မကေ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယ္ဟ တိဋ္ဌတိ? ကထဉ္စ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အကထံကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝာဘဝေ ဝီတတဏ္ဟံ သညာ နာနုသေန္တီ’’တိ? ‘‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ပဋိဃာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒိဋ္ဌာနုသယာနံ , ဧသေဝန္တော ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော မာနာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဘဝရာဂာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော အဝိဇ္ဇာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒဏ္ဍာဒာန-သတ္ထာဒာန-ကလဟ-ဝိဂ္ဂဟ-ဝိဝာဒ-တုဝံတုဝံ-ပေသုည-မုသာဝာဒာနံ။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။
201. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃvādī pana, bhante, bhagavā sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya na kenaci loke viggayha tiṭṭhati? Kathañca pana, bhante, bhagavantaṃ kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ brāhmaṇaṃ akathaṃkathiṃ chinnakukkuccaṃ bhavābhave vītataṇhaṃ saññā nānusentī’’ti? ‘‘Yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti. Ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ. Esevanto rāgānusayānaṃ, esevanto paṭighānusayānaṃ, esevanto diṭṭhānusayānaṃ , esevanto vicikicchānusayānaṃ, esevanto mānānusayānaṃ, esevanto bhavarāgānusayānaṃ, esevanto avijjānusayānaṃ, esevanto daṇḍādāna-satthādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvaṃtuvaṃ-pesuñña-musāvādānaṃ. Etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’ti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
၂၀၂. အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ, ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထ္တ္ထ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ။ပေ.။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’’တိ? အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’’တိ။
202. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā, vitthārena atthaṃ avibhajitvā, uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti. Ettha ce natthtththi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ. Esevanto rāgānusayānaṃ…pe… etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’ti . Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti? Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’’ti.
အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ။ပေ.။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ တေသံ နော, အာဝုသော ကစ္စာန, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ။ပေ.။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာတိ? တေသံ နော, အာဝုသော ကစ္စာန, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ, ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’တိ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော’’တိ။
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ – ‘‘idaṃ kho no, āvuso kaccāna, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti. Ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ. Esevanto rāgānusayānaṃ…pe… etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’ti. Tesaṃ no, āvuso kaccāna, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti. Ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ. Esevanto rāgānusayānaṃ…pe… etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’’ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti? Tesaṃ no, āvuso kaccāna, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Vibhajatāyasmā mahākaccāno’’ti.
၂၀၃. ‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခသ္သ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ မူလံ, အတိက္ကမ္မ ခန္ဓံ, သာခာပလာသေ သာရံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ မညေယ္ယ; ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ အာယသ္မန္တာနံ သတ္ထရိ သမ္မုခီဘူတေ, တံ ဘဂဝန္တံ အတိသိတ္ဝာ , အမ္ဟေ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ မညထ။ သော ဟာဝုသော, ဘဂဝာ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပသ္သံ ပသ္သတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော, ဝတ္တာ ပဝတ္တာ, အတ္ထသ္သ နိန္နေတာ, အမတသ္သ ဒာတာ, ဓမ္မသ္သာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတသ္သ ကာလော အဟောသိ, ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ။ ယထာ ဝော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရေယ္ယ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။ ‘‘အဒ္ဓာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝာ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပသ္သံ ပသ္သတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော, ဝတ္တာ ပဝတ္တာ, အတ္ထသ္သ နိန္နေတာ, အမတသ္သ ဒာတာ, ဓမ္မသ္သာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတသ္သ ကာလော အဟောသိ, ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမ။ ယထာ နော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရေယ္ယ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာမ။ အပိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ, ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော အဂရုံ ကတ္ဝာ’’တိ 3။ ‘‘တေန ဟာဝုသော, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဧတဒဝောစ –
203. ‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ, atikkamma khandhaṃ, sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya; evaṃsampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte, taṃ bhagavantaṃ atisitvā , amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto, vattā pavattā, atthassa ninnetā, amatassa dātā, dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi, yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti. ‘‘Addhāvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto, vattā pavattā, atthassa ninnetā, amatassa dātā, dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi, yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ katvā’’ti 4. ‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahākaccāno etadavoca –
၂၀၄. ‘‘ယံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ, ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ။ပေ.။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ, ဣမသ္သ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ –
204. ‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti . Ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ, esevanto rāgānusayānaṃ…pe… etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’ti, imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi –
‘‘စက္ခုဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ, တိဏ္ဏံ သင္ဂတိ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ယံ ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ , ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိတက္ကေတိ, ယံ ဝိတက္ကေတိ တံ ပပဉ္စေတိ, ယံ ပပဉ္စေတိ တတောနိဒာနံ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု စက္ခုဝိညေယ္ယေသု ရူပေသု။ သောတဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ။ပေ.။ ဃာနဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဃာနဝိညာဏံ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇိဝ္ဟာဝိညာဏံ။ပေ.။ ကာယဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယဝိညာဏံ။ပေ.။ မနဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ, တိဏ္ဏံ သင္ဂတိ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ယံ ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ, ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိတက္ကေတိ, ယံ ဝိတက္ကေတိ တံ ပပဉ္စေတိ, ယံ ပပဉ္စေတိ တတောနိဒာနံ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု မနောဝိညေယ္ယေသု ဓမ္မေသု။
‘‘Cakkhuñcāvuso, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, yaṃ vedeti taṃ sañjānāti , yaṃ sañjānāti taṃ vitakketi, yaṃ vitakketi taṃ papañceti, yaṃ papañceti tatonidānaṃ purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti atītānāgatapaccuppannesu cakkhuviññeyyesu rūpesu. Sotañcāvuso, paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ…pe… ghānañcāvuso, paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ…pe… jivhañcāvuso, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… kāyañcāvuso, paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ…pe… manañcāvuso, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, yaṃ vedeti taṃ sañjānāti, yaṃ sañjānāti taṃ vitakketi, yaṃ vitakketi taṃ papañceti, yaṃ papañceti tatonidānaṃ purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti atītānāgatapaccuppannesu manoviññeyyesu dhammesu.
‘‘သော ဝတာဝုသော, စက္ခုသ္မိံ သတိ ရူပေ သတိ စက္ခုဝိညာဏေ သတိ ဖသ္သပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖသ္သပညတ္တိယာ သတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ သတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ သတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ သတိ ပပဉ္စသညာသင္ခာသမုဒာစရဏပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတာဝုသော, သောတသ္မိံ သတိ သဒ္ဒေ သတိ။ပေ.။ ဃာနသ္မိံ သတိ ဂန္ဓေ သတိ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ သတိ ရသေ သတိ။ပေ.။ ကာယသ္မိံ သတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ သတိ။ပေ.။ မနသ္မိံ သတိ ဓမ္မေ သတိ မနောဝိညာဏေ သတိ ဖသ္သပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖသ္သပညတ္တိယာ သတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ သတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ သတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ သတိ ပပဉ္စသညာသင္ခာသမုဒာစရဏပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘So vatāvuso, cakkhusmiṃ sati rūpe sati cakkhuviññāṇe sati phassapaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Phassapaññattiyā sati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Vedanāpaññattiyā sati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Saññāpaññattiyā sati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Vitakkapaññattiyā sati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. So vatāvuso, sotasmiṃ sati sadde sati…pe… ghānasmiṃ sati gandhe sati…pe… jivhāya sati rase sati…pe… kāyasmiṃ sati phoṭṭhabbe sati…pe… manasmiṃ sati dhamme sati manoviññāṇe sati phassapaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Phassapaññattiyā sati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Vedanāpaññattiyā sati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Saññāpaññattiyā sati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati. Vitakkapaññattiyā sati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘သော ဝတာဝုသော, စက္ခုသ္မိံ အသတိ ရူပေ အသတိ စက္ခုဝိညာဏေ အသတိ ဖသ္သပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖသ္သပညတ္တိယာ အသတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ အသတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ အသတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ အသတိ ပပဉ္စသညာသင္ခာသမုဒာစရဏပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတာဝုသော, သောတသ္မိံ အသတိ သဒ္ဒေ အသတိ။ပေ.။ ဃာနသ္မိံ အသတိ ဂန္ဓေ အသတိ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ အသတိ ရသေ အသတိ။ပေ.။ ကာယသ္မိံ အသတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ အသတိ။ပေ.။ မနသ္မိံ အသတိ ဓမ္မေ အသတိ မနောဝိညာဏေ အသတိ ဖသ္သပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖသ္သပညတ္တိယာ အသတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ အသတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ အသတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ အသတိ ပပဉ္စသညာသင္ခာသမုဒာစရဏပညတ္တိံ ပညာပေသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘So vatāvuso, cakkhusmiṃ asati rūpe asati cakkhuviññāṇe asati phassapaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Phassapaññattiyā asati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Vedanāpaññattiyā asati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Saññāpaññattiyā asati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Vitakkapaññattiyā asati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vatāvuso, sotasmiṃ asati sadde asati…pe… ghānasmiṃ asati gandhe asati…pe… jivhāya asati rase asati…pe… kāyasmiṃ asati phoṭṭhabbe asati…pe… manasmiṃ asati dhamme asati manoviññāṇe asati phassapaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Phassapaññattiyā asati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Vedanāpaññattiyā asati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Saññāpaññattiyā asati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Vitakkapaññattiyā asati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘ယံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ။ပေ.။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ, ဣမသ္သ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ အာကင္ခမာနာ စ ပန တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ။ ယထာ နော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ esevanto rāgānusayānaṃ…pe… etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’ti, imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā no bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
၂၀၅. အထ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယံ ခော နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ။ပေ.။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘‘ယတောနိဒာနံ, ဘိက္ခု, ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ပဋိဃာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒိဋ္ဌာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော မာနာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဘဝရာဂာနုသယာနံ , ဧသေဝန္တော အဝိဇ္ဇာနုသယာနံ, ဧသေဝန္တော ဒဏ္ဍာဒာန-သတ္ထာဒာန-ကလဟ-ဝိဂ္ဂဟ-ဝိဝာဒတုဝံတုဝံ-ပေသုည-မုသာဝာဒာနံ။ ဧတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’တိ? တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ, ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ, ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမိမ္ဟ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိမ္ဟ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ဣမေဟိ အာကာရေဟိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဣမေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝိဘတ္တော’’တိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော။ မံ စေပိ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ, အဟမ္ပိ တံ ဧဝမေဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ ယထာ တံ မဟာကစ္စာနေန ဗ္ယာကတံ။ ဧသော စေဝေတသ္သ အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ 5 နံ ဓာရေထာ’’တိ။
205. Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti. Ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ. Esevanto rāgānusayānaṃ…pe… etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’ti. Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘‘yatonidānaṃ, bhikkhu, purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti. Ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ. Esevanto rāgānusayānaṃ, esevanto paṭighānusayānaṃ, esevanto diṭṭhānusayānaṃ, esevanto vicikicchānusayānaṃ, esevanto mānānusayānaṃ, esevanto bhavarāgānusayānaṃ , esevanto avijjānusayānaṃ, esevanto daṇḍādāna-satthādāna-kalaha-viggaha-vivādatuvaṃtuvaṃ-pesuñña-musāvādānaṃ. Etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’’ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ, yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti. ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, mahākaccāno; mahāpañño, bhikkhave, mahākaccāno. Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ. Eso cevetassa attho. Evañca 6 naṃ dhārethā’’ti.
ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, ပုရိသော ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလ္ယပရေတော မဓုပိဏ္ဍိကံ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ, သော ယတော ယတော သာယေယ္ယ, လဘေထေဝ သာဒုရသံ အသေစနကံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, စေတသော ဘိက္ခု ဒဗ္ဗဇာတိကော, ယတော ယတော ဣမသ္သ ဓမ္မပရိယာယသ္သ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခေယ္ယ, လဘေထေဝ အတ္တမနတံ, လဘေထေဝ စေတသော ပသာဒံ။ ကော နာမော အယံ 7, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘တသ္မာတိဟ တ္ဝံ, အာနန္ဒ, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ မဓုပိဏ္ဍိကပရိယာယော တ္ဝေဝ နံ ဓာရေဟီ’’တိ။
Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi, bhante, puriso jighacchādubbalyapareto madhupiṇḍikaṃ adhigaccheyya, so yato yato sāyeyya, labhetheva sādurasaṃ asecanakaṃ. Evameva kho, bhante, cetaso bhikkhu dabbajātiko, yato yato imassa dhammapariyāyassa paññāya atthaṃ upaparikkheyya, labhetheva attamanataṃ, labhetheva cetaso pasādaṃ. Ko nāmo ayaṃ 8, bhante, dhammapariyāyo’’ti? ‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ madhupiṇḍikapariyāyo tveva naṃ dhārehī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
Madhupiṇḍikasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၈. မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၈. မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā
