| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā |
೯. ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
9. Māgaṇḍiyasuttaniddesavaṇṇanā
೭೦. ನವಮೇ ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೇ ಪಠಮಗಾಥಾಯ ತಾವ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ನಾನಾರೂಪಾನಿ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಅಭಿಕಾಮಂ ಆಗತಂ ಮಾರಧೀತರಂ ದಿಸ್ವಾನ ತಣ್ಹಂ ಅರತಿಂ ರಗಞ್ಚ ಛನ್ದಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮೇಥುನಸ್ಮಿಂ ನಾಹೋಸಿ, ಕಿಮೇವಿದಂ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಾರಿಕಾಯ ಮುತ್ತಕರೀಸಪುಣ್ಣಂ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸಬ್ಬಥಾ ಪಾದಾಪಿ ನಂ ಸಮ್ಫುಸಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛೇ, ಕುತೋನೇನ ಸಂವಸಿತುನ್ತಿ।
70. Navame māgaṇḍiyasuttaniddese paṭhamagāthāya tāva ajapālanigrodhamūle nānārūpāni nimminitvā abhikāmaṃ āgataṃ māradhītaraṃ disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca chandamattampi methunasmiṃ nāhosi, kimevidaṃ imissā dārikāya muttakarīsapuṇṇaṃ rūpaṃ disvā bhavissati, sabbathā pādāpi naṃ samphusituṃ na icche, kutonena saṃvasitunti.
ಮುತ್ತಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಆಹಾರಉತುವಸೇನ ವತ್ಥಿಪುಟನ್ತರಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಠಿತಮುತ್ತೇನ ಪೂರಿತಂ। ಕರೀಸಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಪಕ್ಕಾಸಯಸಙ್ಖಾತೇ ಹೇಟ್ಠಾನಾಭಿಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಮೂಲಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಉಬ್ಬೇಧೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಮತ್ತೇ ಅನ್ತಾವಸಾನೇ ಠಿತವಚ್ಚೇನ ಪುಣ್ಣಂ। ಸೇಮ್ಹಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಉದರಪಟಲೇ ಠಿತಏಕಪತ್ತಪ್ಪಮಾಣೇನ ಸೇಮ್ಹೇನ ಪೂರಿತಂ। ರುಹಿರಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಯಕನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಹದಯವಕ್ಕಪಪ್ಫಾಸಾನಂ ಉಪರಿ ಥೋಕಂ ಥೋಕಂ ಪಗ್ಘರನ್ತೇನ ವಕ್ಕಹದಯಯಕನಪಪ್ಫಾಸೇ ತೇಮಯಮಾನೇನ ಠಿತೇನ ಏಕಪತ್ತಸ್ಸ ಪೂರಣಮತ್ತೇನ ಸನ್ನಿಚಿತಲೋಹಿತಸಙ್ಖಾತೇನ ಚ ಕೇಸಲೋಮನಖದನ್ತಾನಂ ಮಂಸವಿನಿಮುತ್ತಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಥದ್ಧಸುಕ್ಖಚಮ್ಮಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಧಮನೀಜಾಲಾನುಸಾರೇನ ಸಬ್ಬಂ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಸರೀರಂ ಫರಿತ್ವಾ ಠಿತಸಂಸರಣಲೋಹಿತಸಙ್ಖಾತೇನ ಚ ದುವಿಧೇನ ರುಹಿರೇನ ಪುಣ್ಣಂ।
Muttapuṇṇanti āhārautuvasena vatthipuṭantaraṃ pūretvā ṭhitamuttena pūritaṃ. Karīsapuṇṇanti pakkāsayasaṅkhāte heṭṭhānābhipiṭṭhikaṇṭakamūlānaṃ antare ubbedhena aṭṭhaṅgulamatte antāvasāne ṭhitavaccena puṇṇaṃ. Semhapuṇṇanti udarapaṭale ṭhitaekapattappamāṇena semhena pūritaṃ. Ruhirapuṇṇanti yakanassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā hadayavakkapapphāsānaṃ upari thokaṃ thokaṃ paggharantena vakkahadayayakanapapphāse temayamānena ṭhitena ekapattassa pūraṇamattena sannicitalohitasaṅkhātena ca kesalomanakhadantānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca ṭhapetvā dhamanījālānusārena sabbaṃ upādiṇṇakasarīraṃ pharitvā ṭhitasaṃsaraṇalohitasaṅkhātena ca duvidhena ruhirena puṇṇaṃ.
ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತನ್ತಿ ಸಕಲಸರೀರೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಟ್ಠೀನಂ ಉಪರಿಟ್ಠಿತಾನಿ ಸಾಧಿಕಾನಿ ತೀಣಿ ಅಟ್ಠಿಸತಾನಿ, ತೇಹಿ ಅಟ್ಠೀಹಿ ಘಟಿತಂ। ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧನ್ತಿ ಸಕಲಸರೀರೇ ಅಟ್ಠೀನಿ ಆಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ ನವ ನ್ಹಾರುಸತಾನಿ, ತೇಹಿ ನ್ಹಾರೂಹಿ ಸಮ್ಬನ್ಧಂ ಆಬನ್ಧಂ। ರುಧಿರಮಂಸಾವಲೇಪನನ್ತಿ ಸಂಸರಣಲೋಹಿತೇನ ಚ ಸಾಧಿಕಾನಿ ತೀಣಿ ಅಟ್ಠಿಸತಾನಿ ಅನುಲಿಮ್ಪೇತ್ವಾ ಠಿತೇನ ನವಮಂಸಪೇಸಿಸತೇನ ಚ ಅನುಲಿತ್ತಂ ಸರೀರಂ। ಚಮ್ಮವಿನದ್ಧನ್ತಿ ಸಕಲಸರೀರಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಾಕಟಕಿಲೋಮಕಸ್ಸ ಉಪರಿ ಛವಿಯಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಠಿತಂ ಚಮ್ಮಂ, ತೇನ ಚಮ್ಮೇನ ವಿನದ್ಧಂ ಪರಿಯೋನದ್ಧಂ। ‘‘ಚಮ್ಮಾವನದ್ಧ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಳಿ। ಛವಿಯಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಅತಿಸುಖುಮಛವಿಯಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಛಾದೇತ್ವಾ ಠಿತಂ। ಛಿದ್ದಾವಛಿದ್ದನ್ತಿ ಅನೇಕಛಿದ್ದಂ। ಉಗ್ಘರನ್ತನ್ತಿ ಅಕ್ಖಿಮುಖಾದೀಹಿ ಉಗ್ಘರನ್ತಂ। ಪಗ್ಘರನ್ತನ್ತಿ ಅಧೋಭಾಗೇನ ಪಗ್ಘರನ್ತಂ। ಕಿಮಿಸಙ್ಘನಿಸೇವಿತನ್ತಿ ಸೂಚಿಮುಖಾದೀಹಿ ನಾನಾಪಾಣಕುಲಸಮೂಹೇಹಿ ಆಸೇವಿತಂ। ನಾನಾಕಲಿಮಲಪರಿಪೂರನ್ತಿ ಅನೇಕವಿಧೇಹಿ ಅಸುಚಿಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ ಪೂರಿತಂ।
Aṭṭhisaṅghātanti sakalasarīre heṭṭhā aṭṭhīnaṃ upariṭṭhitāni sādhikāni tīṇi aṭṭhisatāni, tehi aṭṭhīhi ghaṭitaṃ. Nhārusambandhanti sakalasarīre aṭṭhīni ābandhitvā ṭhitāni nava nhārusatāni, tehi nhārūhi sambandhaṃ ābandhaṃ. Rudhiramaṃsāvalepananti saṃsaraṇalohitena ca sādhikāni tīṇi aṭṭhisatāni anulimpetvā ṭhitena navamaṃsapesisatena ca anulittaṃ sarīraṃ. Cammavinaddhanti sakalasarīraṃ pariyonandhitvā pākaṭakilomakassa upari chaviyā heṭṭhā ṭhitaṃ cammaṃ, tena cammena vinaddhaṃ pariyonaddhaṃ. ‘‘Cammāvanaddha’’ntipi pāḷi. Chaviyā paṭicchannanti atisukhumachaviyā paṭicchannaṃ chādetvā ṭhitaṃ. Chiddāvachiddanti anekachiddaṃ. Uggharantanti akkhimukhādīhi uggharantaṃ. Paggharantanti adhobhāgena paggharantaṃ. Kimisaṅghanisevitanti sūcimukhādīhi nānāpāṇakulasamūhehi āsevitaṃ. Nānākalimalaparipūranti anekavidhehi asucikoṭṭhāsehi pūritaṃ.
೭೧. ತತೋ ಮಾಗಣ್ಡಿಯೋ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತಾ ನಾಮ ಮಾನುಸಕೇ ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ದಿಬ್ಬಕಾಮತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ, ಅಯಞ್ಚ ದಿಬ್ಬೇಪಿ ಕಾಮೇ ನ ಇಚ್ಛತಿ, ಇದಮ್ಪಿ ಇತ್ಥಿರತನಂ, ಕಾ ನು ಅಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ದುತಿಯಂ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಏತಾದಿಸಂ ಚೇ ರತನನ್ತಿ ದಿಬ್ಬಿತ್ಥಿರತನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಣತಿ। ನಾರಿನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಧೀತರಂ ಸನ್ಧಾಯ। ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಸೀಲವತಂ ನು ಜೀವಿತನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಞ್ಚ ಸೀಲಞ್ಚ ವತಞ್ಚ ಜೀವಿತಞ್ಚ। ಭವೂಪಪತ್ತಿಞ್ಚ ವದೇಸಿ ಕೀದಿಸನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಭವೂಪಪತ್ತಿಂ ವಾ ತುವಂ ಕೀದಿಸಂ ವದೇಸಿ।
71. Tato māgaṇḍiyo ‘‘pabbajitā nāma mānusake kāme pahāya dibbakāmatthāya pabbajanti, ayañca dibbepi kāme na icchati, idampi itthiratanaṃ, kā nu assa diṭṭhī’’ti pucchituṃ dutiyaṃ gāthamāha. Tattha etādisaṃ ce ratananti dibbitthiratanaṃ sandhāya bhaṇati. Nārinti attano dhītaraṃ sandhāya. Diṭṭhigataṃ sīlavataṃ nu jīvitanti diṭṭhiñca sīlañca vatañca jīvitañca. Bhavūpapattiñca vadesi kīdisanti attano bhavūpapattiṃ vā tuvaṃ kīdisaṃ vadesi.
೭೨. ಇತೋ ಪರಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಪುಚ್ಛಾನಯೇನ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಪಾಕಟಸಮ್ಬನ್ಧಾಯೇವ। ತಾಸು ಪಠಮಗಾಥಾಯ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಮಾಗಣ್ಡಿಯ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಧಮ್ಮೇಸು ನಿಚ್ಛಿನಿತ್ವಾ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ, ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೭, ೩೦೧) ಏವಂ ಇದಂ ವದಾಮೀತಿ ಸಮುಗ್ಗಹೀತಂ ನ ಹೋತಿ ನತ್ಥಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ, ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಅಹಞ್ಹಿ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ದಿಟ್ಠೀಸು ಆದೀನವಂ ಕಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪವಿಚಿನನ್ತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ರಾಗಾದೀನಂ ಸನ್ತಿಭಾವೇನ ಅಜ್ಝತ್ತಸನ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ಅದ್ದಸನ್ತಿ।
72. Ito parā dve gāthā vissajjanapucchānayena pavattattā pākaṭasambandhāyeva. Tāsu paṭhamagāthāya saṅkhepattho – tassa mayhaṃ māgaṇḍiya dvāsaṭṭhidiṭṭhigatadhammesu nicchinitvā ‘‘idameva saccaṃ, moghamañña’’nti (ma. ni. 3.27, 301) evaṃ idaṃ vadāmīti samuggahītaṃ na hoti natthi na vijjati, kiṃ kāraṇā? Ahañhi passanto diṭṭhīsu ādīnavaṃ kañci diṭṭhiṃ aggahetvā saccāni pavicinanto ajjhattaṃ rāgādīnaṃ santibhāvena ajjhattasantisaṅkhātaṃ nibbānameva addasanti.
ಆದೀನವನ್ತಿ ಉಪದ್ದವಂ। ಸದುಕ್ಖನ್ತಿ ಕಾಯಿಕದುಕ್ಖೇನ ಸದುಕ್ಖಂ। ಸವಿಘಾತನ್ತಿ ಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖೇನ ಸಹಿತಂ। ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ಉಪಾಯಾಸಸಹಿತಂ। ಸಪರಿಳಾಹನ್ತಿ ಸದರಥಂ। ನ ನಿಬ್ಬಿದಾಯಾತಿ ನ ವಟ್ಟೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನತ್ಥಾಯ। ನ ವಿರಾಗಾಯಾತಿ ನ ವಟ್ಟೇ ವಿರಾಗತ್ಥಾಯ। ನ ನಿರೋಧಾಯಾತಿ ನ ವಟ್ಟಸ್ಸ ನಿರೋಧತ್ಥಾಯ। ನ ಉಪಸಮಾಯಾತಿ ನ ವಟ್ಟಸ್ಸ ಉಪಸಮತ್ಥಾಯ। ನ ಅಭಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ನ ವಟ್ಟಸ್ಸ ಅಭಿಜಾನನತ್ಥಾಯ। ನ ಸಮ್ಬೋಧಾಯಾತಿ ನ ಕಿಲೇಸನಿದ್ದಾವಿಗಮೇನ ವಟ್ಟತೋ ಸಮ್ಬುಜ್ಝನತ್ಥಾಯ । ನ ನಿಬ್ಬಾನಾಯಾತಿ ನ ಅಮತನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾಯ। ಏತ್ಥ ಪನ ‘‘ನಿಬ್ಬಿದಾಯಾ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ‘‘ವಿರಾಗಾಯಾ’’ತಿ ಮಗ್ಗೋ। ‘‘ನಿರೋಧಾಯ ಉಪಸಮಾಯಾ’’ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ‘‘ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯಾ’’ತಿ ಮಗ್ಗೋ। ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಾಯಾ’’ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ। ಏವಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಿಪಸ್ಸನಾ, ತೀಸು ಮಗ್ಗೋ, ತೀಸು ನಿಬ್ಬಾನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಏವಂ ವವತ್ಥಾನಕಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪರಿಯಾಯೇನ ಪನ ಸಬ್ಬಾನಿಪೇತಾನಿ ಮಗ್ಗವೇವಚನಾನಿಪಿ ನಿಬ್ಬಾನವೇವಚನಾನಿಪಿ ಹೋನ್ತಿಯೇವ।
Ādīnavanti upaddavaṃ. Sadukkhanti kāyikadukkhena sadukkhaṃ. Savighātanti cetasikadukkhena sahitaṃ. Saupāyāsanti upāyāsasahitaṃ. Sapariḷāhanti sadarathaṃ. Na nibbidāyāti na vaṭṭe nibbindanatthāya. Na virāgāyāti na vaṭṭe virāgatthāya. Na nirodhāyāti na vaṭṭassa nirodhatthāya. Na upasamāyāti na vaṭṭassa upasamatthāya. Na abhiññāyāti na vaṭṭassa abhijānanatthāya. Na sambodhāyāti na kilesaniddāvigamena vaṭṭato sambujjhanatthāya . Na nibbānāyāti na amatanibbānatthāya. Ettha pana ‘‘nibbidāyā’’ti vipassanā. ‘‘Virāgāyā’’ti maggo. ‘‘Nirodhāya upasamāyā’’ti nibbānaṃ. ‘‘Abhiññāya sambodhāyā’’ti maggo. ‘‘Nibbānāyā’’ti nibbānameva. Evaṃ ekasmiṃ ṭhāne vipassanā, tīsu maggo, tīsu nibbānaṃ vuttanti evaṃ vavatthānakathā veditabbā. Pariyāyena pana sabbānipetāni maggavevacanānipi nibbānavevacanānipi hontiyeva.
ಅಜ್ಝತ್ತಂ ರಾಗಸ್ಸ ಸನ್ತಿನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತರಾಗಸ್ಸ ಸನ್ತಭಾವೇನ ನಿಬ್ಬುತಭಾವೇನ ಅಜ್ಝತ್ತಸನ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಓಲೋಕೇಸಿಂ। ದೋಸಸ್ಸ ಸನ್ತಿನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪಚಿನನ್ತಿ ನಿದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸಪದಂ। ವಿಚಿನನ್ತೋತಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ। ಪವಿಚಿನನ್ತೋತಿ ತಾನೇವ ಪಚ್ಚೇಕಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ । ಕೇಚಿ ‘‘ಗವೇಸನ್ತೋ’’ತಿ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ। ಅದಸ್ಸನ್ತಿ ಓಲೋಕೇಸಿಂ। ಅದಕ್ಖಿನ್ತಿ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿಂ। ಅಫಸ್ಸಿನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಫುಸಿಂ। ಪಟಿವಿಜ್ಝಿನ್ತಿ ಞಾಣೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಅಕಾಸಿಂ।
Ajjhattaṃ rāgassa santinti ajjhattarāgassa santabhāvena nibbutabhāvena ajjhattasantisaṅkhātaṃ nibbānaṃ olokesiṃ. Dosassa santintiādīsupi eseva nayo. Pacinanti niddesassa uddesapadaṃ. Vicinantoti saccāni vaḍḍhento vibhāvento. Pavicinantoti tāneva paccekaṃ vibhāvento . Keci ‘‘gavesanto’’ti vaṇṇayanti. Adassanti olokesiṃ. Adakkhinti vinivijjhiṃ. Aphassinti paññāya phusiṃ. Paṭivijjhinti ñāṇena paccakkhaṃ akāsiṃ.
೭೩. ದುತಿಯಗಾಥಾಯ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯಾನಿಮಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಸತ್ತೇಹಿ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತ್ವಾ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ವಿನಿಚ್ಛಯಾ’’ತಿ ಚ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅಭಿಸಙ್ಖತಭಾವಾದಿನಾ ನಯೇನ ‘‘ಪಕಪ್ಪಿತಾನೀ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇ ವೇ ಮುನೀ ದಿಟ್ಠಿಗತಧಮ್ಮೇ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಸನ್ತೀತಿ ಯಮೇತಮತ್ಥಂ ಬ್ರೂಸಿ, ಆಚಿಕ್ಖ ಮೇ, ಕಥಂ ನು ಧೀರೇಹಿ ಪವೇದಿತಂ ತಂ ಕಥಂ ಪಕಾಸಿತಂ ಧೀರೇಹೀತಿ ವದತಿ।
73. Dutiyagāthāya saṅkhepattho – yānimāni diṭṭhigatāni tehi tehi sattehi vinicchinitvā gahitattā ‘‘vinicchayā’’ti ca attano paccayehi abhisaṅkhatabhāvādinā nayena ‘‘pakappitānī’’ti ca vuccanti, te ve munī diṭṭhigatadhamme aggahetvā ajjhattasantīti yametamatthaṃ brūsi, ācikkha me, kathaṃ nu dhīrehi paveditaṃ taṃ kathaṃ pakāsitaṃ dhīrehīti vadati.
ಇಮಿಸ್ಸಾ ಗಾಥಾಯ ನಿದ್ದೇಸೋ ಉತ್ತಾನತ್ಥೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಪರಮತ್ಥಪದಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ಪರಮತ್ಥನ್ತಿ ಯಂ ಉತ್ತಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ।
Imissā gāthāya niddeso uttānattho ṭhapetvā paramatthapadaṃ. Tattha yaṃ paramatthanti yaṃ uttamaṃ nibbānaṃ.
೭೪. ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಯಥಾ ಯೇನ ಉಪಾಯೇನ ತಂ ಪದಂ ಧೀರೇಹಿ ಪಕಾಸಿತಂ, ತಂ ಉಪಾಯಂ ಸಪಟಿಪಕ್ಖಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನ ದಿಟ್ಠಿಯಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ನ ದಿಟ್ಠಿಯಾತಿಆದೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಸುತಿಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣಬಾಹಿರಸೀಲಬ್ಬತಾನಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ‘‘ಸುದ್ಧಿಮಾಹಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಂ ಆಹ-ಸದ್ದಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ನಕಾರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪುರಿಮಪದತ್ತಯಂ ನೇತ್ವಾ ‘‘ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸುದ್ಧಿಂ ನಾಹ ನ ಕಥೇಮೀ’’ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಉತ್ತರಪದೇಸುಪಿ। ತತ್ಥ ಚ ಅದಿಟ್ಠಿಯಾ ನಾಹಾತಿ ದಸವತ್ಥುಕಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ವಿನಾ ನ ಕಥೇಮಿ। ತಥಾ ಅಸ್ಸುತಿಯಾತಿ ನವಙ್ಗಂ ಸವನಂ ವಿನಾ। ಅಞಾಣಾತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕಞಾಣಂ ವಿನಾ। ಅಸೀಲತಾತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಂ ವಿನಾ। ಅಬ್ಬತಾತಿ ಧುತಙ್ಗವತಂ ವಿನಾ। ನೋಪಿ ತೇನಾತಿ ತೇಸು ಏಕಮೇಕೇನ ದಿಟ್ಠಿಆದಿಮತ್ತೇನಾಪಿ ನ ಕಥೇಮೀತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏತೇ ಚ ನಿಸ್ಸಜ್ಜ ಅನುಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಏತೇ ಚ ಪುರಿಮದಿಟ್ಠಿಆದಿಭೇದೇ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖಿಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಮುಗ್ಘಾತಕರಣೇನ ನಿಸ್ಸಜ್ಜ, ಪಚ್ಛಿಮೇ ಅದಿಟ್ಠಿಆದಿಭೇದೇ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖಿಕೇಪಿ ಅತಮ್ಮಯತಾಪಜ್ಜನೇನ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ। ಸನ್ತೋ ಅನಿಸ್ಸಾಯ ಭವಂ ನ ಜಪ್ಪೇತಿ ಇಮಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ರಾಗಾದಿವೂಪಸಮೇನ ಸನ್ತೋ ಚಕ್ಖಾದೀಸು ಕಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಾಯ ಏಕಮ್ಪಿ ಭವಂ ನ ಜಪ್ಪೇ, ಅಪಿಹೇತುಂ ಅಪತ್ಥೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಸಿಯಾ, ಅಯಮಸ್ಸ ಅಜ್ಝತ್ತಸನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
74. Athassa bhagavā yathā yena upāyena taṃ padaṃ dhīrehi pakāsitaṃ, taṃ upāyaṃ sapaṭipakkhaṃ dassento ‘‘na diṭṭhiyā’’ti gāthamāha. Tattha na diṭṭhiyātiādīhi diṭṭhisutiaṭṭhasamāpattiñāṇabāhirasīlabbatāni paṭikkhipati. ‘‘Suddhimāhā’’ti ettha vuttaṃ āha-saddaṃ sabbattha nakārena saddhiṃ yojetvā purimapadattayaṃ netvā ‘‘diṭṭhiyā suddhiṃ nāha na kathemī’’ti evamattho veditabbo. Yathā cettha, evaṃ uttarapadesupi. Tattha ca adiṭṭhiyā nāhāti dasavatthukaṃ sammādiṭṭhiṃ vinā na kathemi. Tathā assutiyāti navaṅgaṃ savanaṃ vinā. Añāṇāti kammassakatasaccānulomikañāṇaṃ vinā. Asīlatāti pātimokkhasaṃvaraṃ vinā. Abbatāti dhutaṅgavataṃ vinā. Nopi tenāti tesu ekamekena diṭṭhiādimattenāpi na kathemīti evamattho veditabbo. Ete ca nissajja anuggahāyāti ete ca purimadiṭṭhiādibhede kaṇhapakkhike dhamme samugghātakaraṇena nissajja, pacchime adiṭṭhiādibhede sukkapakkhikepi atammayatāpajjanena anuggahāya. Santo anissāya bhavaṃ na jappeti imāya paṭipattiyā rāgādivūpasamena santo cakkhādīsu kañci dhammaṃ anissāya ekampi bhavaṃ na jappe, apihetuṃ apatthetuṃ samattho siyā, ayamassa ajjhattasantīti adhippāyo.
ಸವನಮ್ಪಿ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಸುತ್ತಾದಿವಸೇನ ಸುಣನಮ್ಪಿ ಆಕಙ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಸಮ್ಭಾರಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಿಕಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಉಪಕಾರಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಭಾರಾ ಹೋನ್ತಿ । ಕಣ್ಹಪಕ್ಖಿಕಾನನ್ತಿ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಭವಾನಂ। ಸಮುಗ್ಘಾತತೋ ಪಹಾನಂ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಮ್ಮಾ ಹನನತೋ ಸಮುಚ್ಛೇದತೋ ಪಹಾನಂ ಆಕಙ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ತೇಧಾತುಕೇಸು ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಕಾಮರೂಪಾರೂಪಸಙ್ಖಾತೇಸು ತೇಭೂಮಕೇಸು ಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತೇಸು। ಅತಮ್ಮಯತಾತಿ ನಿತ್ತಣ್ಹಭಾವೋ।
Savanampi icchitabbanti suttādivasena suṇanampi ākaṅkhitabbaṃ. Sambhārā ime dhammāti sammādiṭṭhiādikā ime dhammā upakāraṭṭhena sambhārā honti . Kaṇhapakkhikānanti akusalapakkhe bhavānaṃ. Samugghātato pahānaṃ icchitabbanti sammā hananato samucchedato pahānaṃ ākaṅkhitabbaṃ. Tedhātukesu kusalesu dhammesūti kāmarūpārūpasaṅkhātesu tebhūmakesu kosallasambhūtesu. Atammayatāti nittaṇhabhāvo.
೭೫. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ವಚನತ್ಥಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋ ಮಾಗಣ್ಡಿಯೋ ‘‘ನೋ ಚೇ ಕಿರಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಾದೀನಿ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ಕಣ್ಹಪಕ್ಖಿಕಾನಿಯೇವ ಪನ ಸನ್ಧಾಯ ಉಭಯತ್ರಾಪಿ ಆಹ। ಆಹ-ಸದ್ದಂ ಪನ ‘‘ನೋ ಚೇ’’ತಿ ಸದ್ದೇನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ನೋ ಚೇ ಕಿರ ಆಹ ನೋ ಚೇ ಕಿರ ಕಥೇಸೀತಿ ಏವಂ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಮೋಮೂಹನ್ತಿ ಅತಿಮೂಳ್ಹಂ, ಮೋಹನಂ ವಾ। ಪಚ್ಚೇನ್ತೀತಿ ಜಾನನ್ತಿ। ಇಮಿಸ್ಸಾಪಿ ಗಾಥಾಯ ನಿದ್ದೇಸೋ ಉತ್ತಾನೋ।
75. Evaṃ vutte vacanatthaṃ asallakkhento māgaṇḍiyo ‘‘no ce kirā’’ti gāthamāha. Tattha diṭṭhādīni vuttanayāneva. Kaṇhapakkhikāniyeva pana sandhāya ubhayatrāpi āha. Āha-saddaṃ pana ‘‘no ce’’ti saddena yojetvā no ce kira āha no ce kira kathesīti evaṃ attho daṭṭhabbo. Momūhanti atimūḷhaṃ, mohanaṃ vā. Paccentīti jānanti. Imissāpi gāthāya niddeso uttāno.
೭೬. ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುಚ್ಛಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ‘‘ದಿಟ್ಠಿಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ತ್ವಂ ಮಾಗಣ್ಡಿಯ ದಿಟ್ಠಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪುಚ್ಛಮಾನೋ ಯಾನಿ ತೇ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಸಮುಗ್ಗಹಿತಾನಿ, ತೇಸ್ವೇವ ಸಮುಗ್ಗಹೀತೇಸು ಪಮೋಹಂ ಆಗತೋ ತ್ವಂ ಇತೋ ಚ ಮಯಾ ವುತ್ತಅಜ್ಝತ್ತಸನ್ತಿತೋ ಪಟಿಪತ್ತಿತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನತೋ ವಾ ಅಣುಮ್ಪಿ ಯುತ್ತಸಞ್ಞಂ ನ ಪಸ್ಸಸಿ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಮೋಮೂಹತೋ ಪಸ್ಸಸೀತಿ।
76. Athassa bhagavā taṃ diṭṭhiṃ nissāya pucchaṃ paṭikkhipanto ‘‘diṭṭhiñca nissāyā’’ti gāthamāha. Tassattho – tvaṃ māgaṇḍiya diṭṭhiṃ nissāya punappunaṃ pucchamāno yāni te diṭṭhigatāni samuggahitāni, tesveva samuggahītesu pamohaṃ āgato tvaṃ ito ca mayā vuttaajjhattasantito paṭipattito dhammadesanato vā aṇumpi yuttasaññaṃ na passasi, tena kāraṇena tvaṃ imaṃ dhammaṃ momūhato passasīti.
ಲಗ್ಗನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಲಗ್ಗನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಲಗ್ಗನಂ ಅಲ್ಲೀಯಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಲಗ್ಗನಂ। ಬನ್ಧನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಬನ್ಧನಂ। ಪಲಿಬೋಧನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಪಲಿಬೋಧಂ।
Lagganaṃ nissāya laggananti diṭṭhilagganaṃ allīyitvā diṭṭhilagganaṃ. Bandhananti diṭṭhibandhanaṃ. Palibodhanti diṭṭhipalibodhaṃ.
ಅನ್ಧಕಾರಂ ಪಕ್ಖನ್ದೋಸೀತಿ ಬಹಲನ್ಧಕಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋಸಿ। ಯುತ್ತಸಞ್ಞನ್ತಿ ಸಮಣಧಮ್ಮೇ ಯುತ್ತಸಞ್ಞಂ। ಪತ್ತಸಞ್ಞನ್ತಿ ಸಮಣಧಮ್ಮೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸಞ್ಞಂ। ಲಗ್ಗನಸಞ್ಞನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾನಿತಸಞ್ಞಂ। ಕಾರಣಸಞ್ಞನ್ತಿ ಹೇತುಸಞ್ಞಂ। ಠಾನಸಞ್ಞನ್ತಿ ಕಾರಣಸಞ್ಞಂ। ನ ಪಟಿಲಭಸೀತಿ ನ ವಿನ್ದಸಿ। ಕುತೋ ಞಾಣನ್ತಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಪನ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಲಭಿಸ್ಸಸಿ। ಅನಿಚ್ಚಂ ವಾತಿ ಹುತ್ವಾ ಅಭಾವಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚಂ। ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾನುಲೋಮಂ ವಾತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಸಞ್ಞಾ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಅನುಲೋಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೂಲಂ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾನುಲೋಮಂ। ಕಿಂ ತಂ? ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ। ದ್ವಿನ್ನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಾನಂ ದುಕ್ಖಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನುಲೋಮಾನಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Andhakāraṃ pakkhandosīti bahalandhakāraṃ paviṭṭhosi. Yuttasaññanti samaṇadhamme yuttasaññaṃ. Pattasaññanti samaṇadhamme paṭiladdhasaññaṃ. Lagganasaññanti sañjānitasaññaṃ. Kāraṇasaññanti hetusaññaṃ. Ṭhānasaññanti kāraṇasaññaṃ. Na paṭilabhasīti na vindasi. Kuto ñāṇanti maggañāṇaṃ pana kena kāraṇena labhissasi. Aniccaṃ vāti hutvā abhāvaṭṭhena pañcakkhandhā aniccaṃ. Aniccasaññānulomaṃ vāti ‘‘pañcakkhandhā aniccā’’ti uppannā saññā aniccasaññā, tāya saññāya anulomaṃ appaṭikkūlaṃ aniccasaññānulomaṃ. Kiṃ taṃ? Vipassanāñāṇaṃ. Dvinnaṃ vipassanāñāṇānaṃ dukkhānattasaññānulomānampi eseva nayo.
೭೭. ಏವಂ ಸಮುಗ್ಗಹಿತೇಸು ಪಮೋಹೇನ ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸ್ಸ ವಿವಾದಾಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತೇಸು ಅಞ್ಞೇಸು ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಗತಪ್ಪಮೋಹಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ನಿಬ್ಬಿವಾದತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸಮೋ ವಿಸೇಸೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ಏವಂ ತಿಧಾ ಮಾನೇನ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಾ ಮಞ್ಞತಿ, ಸೋ ತೇನ ಮಾನೇನ ತಾಯ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ತೇನ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಿವದೇಯ್ಯ। ಯೋ ಪನ ಅಮ್ಹಾದಿಸೋ ಇಮಾಸು ತೀಸು ವಿಧಾಸು ಅವಿಕಮ್ಪಮಾನೋ, ಸಮೋ ವಿಸೇಸೀತಿ ನ ತಸ್ಸ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಹೀನೋತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಇಮಿಸ್ಸಾಪಿ ಗಾಥಾಯ ನಿದ್ದೇಸೋ ಉತ್ತಾನೋವ।
77. Evaṃ samuggahitesu pamohena māgaṇḍiyassa vivādāpattiṃ dassetvā idāni tesu aññesu ca dhammesu vigatappamohassa attano nibbivādataṃ dassento ‘‘samo visesī’’ti gāthamāha. Tassattho – yo evaṃ tidhā mānena vā diṭṭhiyā vā puggalena vā maññati, so tena mānena tāya vā diṭṭhiyā tena vā puggalena vivadeyya. Yo pana amhādiso imāsu tīsu vidhāsu avikampamāno, samo visesīti na tassa hoti, na ca hīnoti pāṭhaseso. Imissāpi gāthāya niddeso uttānova.
೭೮. ಕಿಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋ – ‘‘ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಸೋ’’ತಿ ಗಾಥಾ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸೋ ಏವರೂಪೋ ಪಹೀನಮಾನದಿಟ್ಠಿಕೋ ‘‘ಮಾದಿಸೋ ‘ಬಾಹಿತಪಾಪತ್ತಾ’ದಿನಾ ನಯೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಕಿಂ ವದೇಯ್ಯ ಕಿಂ ವತ್ಥುಂ ಭಣೇಯ್ಯ, ಕೇನ ವಾ ಕಾರಣೇನ ಭಣೇಯ್ಯ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಸಚ್ಚಂ, ತುಯ್ಹಂ ಮುಸಾ’’ತಿ ವಾ ಕೇನ ಮಾನೇನ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಾ ವಿವದೇಯ್ಯ। ಯಸ್ಮಿಂ ಮಾದಿಸೇ ಖೀಣಾಸವೇ ‘‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಪವತ್ತಿಯಾ ಸಮಂ ವಾ, ಇತರದ್ವಯಭಾವೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ವಿಸಮಂ ವಾ ಮಞ್ಞಿತಂ ನತ್ಥಿ, ಸಮಾನಾದೀಸು ಕೇನ ವಾದಂ ಪಟಿಸಂಯುಜೇಯ್ಯ ಪಟಿಪ್ಫರೇಯ್ಯಾತಿ। ಇಮಿಸ್ಸಾಪಿ ಗಾಥಾಯ ನಿದ್ದೇಸೋ ಉತ್ತಾನೋ।
78. Kiñca bhiyyo – ‘‘saccanti so’’ti gāthā. Tassattho – so evarūpo pahīnamānadiṭṭhiko ‘‘mādiso ‘bāhitapāpattā’dinā nayena brāhmaṇo, idameva sacca’’nti kiṃ vadeyya kiṃ vatthuṃ bhaṇeyya, kena vā kāraṇena bhaṇeyya, ‘‘mayhaṃ saccaṃ, tuyhaṃ musā’’ti vā kena mānena diṭṭhiyā puggalena vā vivadeyya. Yasmiṃ mādise khīṇāsave ‘‘sadisohamasmī’’ti pavattiyā samaṃ vā, itaradvayabhāvena pavattiyā visamaṃ vā maññitaṃ natthi, samānādīsu kena vādaṃ paṭisaṃyujeyya paṭipphareyyāti. Imissāpi gāthāya niddeso uttāno.
೭೯. ನನು ಏಕಂಸೇನೇವ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ? ‘‘ಓಕಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ ಗಾಥಾ। ತತ್ಥ ಓಕಂ ಪಹಾಯಾತಿ ರೂಪಧಾತ್ವಾದಿವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸೋಕಾಸಂ ತತ್ರ ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನೇನ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ। ಅನಿಕೇತಸಾರೀತಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತಾದೀನಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಅಸರನ್ತೋ। ಗಾಮೇ ಅಕುಬ್ಬಂ ಮುನಿ ಸನ್ಥವಾನೀತಿ ಗಾಮೇ ಗಿಹಿಸನ್ಥವಾನಿ ಅಕರೋನ್ತೋ। ಕಾಮೇಹಿ ರಿತ್ತೋತಿ ಕಾಮೇಸು ಛನ್ದರಾಗಾಭಾವೇನ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಹಿ ಪುಥುಭೂತೋ। ಅಪುರಕ್ಖರಾನೋತಿ ಆಯತಿಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ। ಕಥಂ ನ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ಜನೇನ ಕಯಿರಾತಿ ಜನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥಂ ನ ಕಥೇಯ್ಯ।
79. Nanu ekaṃseneva evarūpo puggalo? ‘‘Okaṃ pahāyā’’ti gāthā. Tattha okaṃ pahāyāti rūpadhātvādiviññāṇassokāsaṃ tatra chandarāgappahānena chaḍḍetvā. Aniketasārīti rūpanimittaniketādīni taṇhāvasena asaranto. Gāme akubbaṃ muni santhavānīti gāme gihisanthavāni akaronto. Kāmehi rittoti kāmesu chandarāgābhāvena sabbakāmehi puthubhūto. Apurakkharānoti āyatiṃ attabhāvaṃ anabhinibbattento. Kathaṃ na viggayha janena kayirāti janena saddhiṃ viggāhikakathaṃ na katheyya.
ಹಾಲಿದ್ದಕಾನೀತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಗಹಪತಿ। ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಯೇನಾತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ। ತಸ್ಮಾ ಯತ್ಥ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ, ತತ್ಥ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಯೇನ ವಾ ಕಾರಣೇನ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಕೇನ ಚ ಕಾರಣೇನ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ? ನಾನಪ್ಪಕಾರಗುಣವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ, ಸಾದುಫಲೂಪಭೋಗಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ದಿಜಗಣೇಹಿ ನಿಚ್ಚಫಲಿತಮಹಾರುಕ್ಖೋ ವಿಯ। ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಚ ಗತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನಪರಿಯೋಸಾನದೀಪನಂ। ಅಥ ವಾ ಏವಂ ಗತೋ ತತೋ ಆಸನ್ನತರಂ ಠಾನಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ ಸಮೀಪಸಙ್ಖಾತಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Hāliddakānīti evaṃnāmako gahapati. Yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamīti yenāti bhummatthe karaṇavacanaṃ. Tasmā yattha mahākaccāno, tattha upasaṅkamīti evamettha attho daṭṭhabbo. Yena vā kāraṇena mahākaccāno devamanussehi upasaṅkamitabbo, tena kāraṇena upasaṅkamīti evamettha attho daṭṭhabbo. Kena ca kāraṇena mahākaccāno upasaṅkamitabbo? Nānappakāraguṇavisesādhigamādhippāyena, sāduphalūpabhogādhippāyena dijagaṇehi niccaphalitamahārukkho viya. Upasaṅkamīti ca gatoti vuttaṃ hoti. Upasaṅkamitvāti upasaṅkamanapariyosānadīpanaṃ. Atha vā evaṃ gato tato āsannataraṃ ṭhānaṃ mahākaccānassa samīpasaṅkhātaṃ gantvātipi vuttaṃ hoti.
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾತಿ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿತ್ವಾ। ಇದಾನಿ ಯೇನತ್ಥೇನ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗತೋ, ತಂ ಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮೋ ದಸನಖಸಮೋಧಾನಸಮುಜ್ಜಲಂ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಸಿರಸಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತನ್ತಿ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ ‘‘ವಿಸಮಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೭) ವಿಯ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ನಿಸೀದೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ವಾ ಏತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ನಿಸೀದೀತಿ ನಿಸಜ್ಜಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ಪಣ್ಡಿತಾ ಹಿ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಸನಕುಸಲತಾಯ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ಅಯಞ್ಚ ಗಹಪತಿ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೋ, ತಸ್ಮಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।
Abhivādetvāti pañcapatiṭṭhitena vanditvā. Idāni yenatthena mahākaccānassa upaṭṭhānaṃ āgato, taṃ pucchitukāmo dasanakhasamodhānasamujjalaṃ añjaliṃ sirasi patiṭṭhāpetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantanti bhāvanapuṃsakaniddeso ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’tiādīsu (a. ni. 4.7) viya. Tasmā yathā nisinno ekamantaṃ nisinno hoti, evaṃ nisīdīti evamettha attho daṭṭhabbo. Bhummatthe vā etaṃ upayogavacanaṃ. Nisīdīti nisajjaṃ kappesi. Paṇḍitā hi devamanussā garuṭṭhāniyaṃ upasaṅkamitvā āsanakusalatāya ekamantaṃ nisīdanti. Ayañca gahapati tesaṃ aññataro, tasmā ekamantaṃ nisīdi.
ಕಥಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಚ ಪನ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ? ಛ ನಿಸಜ್ಜದೋಸೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ? ಅತಿದೂರಂ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನಂ ಉಪರಿವಾತಂ ಉನ್ನತಪ್ಪದೇಸಂ ಅತಿಸಮ್ಮುಖಂ ಅತಿಪಚ್ಛಾತಿ। ಅತಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹಿ ಸಚೇ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾಸದ್ದೇನ ಕಥೇತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಅಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಙ್ಘಟ್ಟನಂ ಕರೋತಿ। ಉಪರಿವಾತೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸರೀರಗನ್ಧೇನ ಬಾಧತಿ। ಉನ್ನತಪ್ಪದೇಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಗಾರವಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಅತಿಸಮ್ಮುಖಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಚೇ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಚಕ್ಖುನಾ ಚಕ್ಖುಂ ಆಹಚ್ಚ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಅತಿಪಚ್ಛಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಚೇ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಗೀವಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಯಮ್ಪಿ ಏತೇ ಛ ನಿಸಜ್ಜದೋಸೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದೀ’’ತಿ।
Kathaṃ nisinno ca pana ekamantaṃ nisinno hotīti? Cha nisajjadose vajjetvā. Seyyathidaṃ? Atidūraṃ accāsannaṃ uparivātaṃ unnatappadesaṃ atisammukhaṃ atipacchāti. Atidūre nisinno hi sace kathetukāmo hoti, uccāsaddena kathetabbaṃ hoti. Accāsanne nisinno saṅghaṭṭanaṃ karoti. Uparivāte nisinno sarīragandhena bādhati. Unnatappadese nisinno agāravaṃ pakāseti. Atisammukhā nisinno sace daṭṭhukāmo hoti, cakkhunā cakkhuṃ āhacca daṭṭhabbaṃ hoti. Atipacchā nisinno sace daṭṭhukāmo hoti, gīvaṃ pasāretvā daṭṭhabbaṃ hoti. Tasmā ayampi ete cha nisajjadose vajjetvā nisīdi. Tena vuttaṃ – ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’ti.
ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ಅವೋಚ। ವುತ್ತಮಿದಂ ಭನ್ತೇ ಕಚ್ಚಾನ ಭಗವತಾ ಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಿಯೇ ಮಾಗಣ್ಡಿಯಪಞ್ಹೇತಿ ಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಿಯಮ್ಹಿ ಮಾಗಣ್ಡಿಯಪಞ್ಹೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಹೇ।
Etadavocāti etaṃ avoca. Vuttamidaṃ bhante kaccāna bhagavatā aṭṭhakavaggiye māgaṇḍiyapañheti aṭṭhakavaggiyamhi māgaṇḍiyapañho nāma atthi, tasmiṃ pañhe.
ರೂಪಧಾತೂತಿ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ರೂಪಧಾತುರಾಗವಿನಿಬನ್ಧನ್ತಿ ರೂಪಧಾತುಮ್ಹಿ ರಾಗೇನ ವಿನಿಬದ್ಧಂ। ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಓಕಸಾರೀತಿ ಗೇಹಸಾರೀ ಆಲಯಸಾರೀ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಖೋ ಗಹಪತೀ’’ತಿ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ? ಸಮ್ಮೋಹವಿಘಾತತ್ಥಂ। ‘‘ಓಕೋ’’ತಿ ಹಿ ಅತ್ಥತೋ ಪಚ್ಚಯೋ ವುಚ್ಚತಿ, ಪುರೇಜಾತಞ್ಚ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತಸ್ಸ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಪಿ ವಿಪಾಕವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಪಿ, ವಿಪಾಕವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ವಿಪಾಕವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಪಿ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಪಿ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕತರಂ ನು ಖೋ ಇಧ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಭವೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ವಿಘಾತತ್ಥಂ ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಾವ ದೇಸನಾ ಕತಾತಿ। ಅಪಿಚ ವಿಪಾಕಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಚತಸ್ಸೋ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋತಿ ವುತ್ತಾತಿ ತಾ ದಸ್ಸೇತುಮ್ಪಿ ಇಧ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಗಹಿತಂ।
Rūpadhātūti rūpakkhandho adhippeto. Rūpadhāturāgavinibandhanti rūpadhātumhi rāgena vinibaddhaṃ. Viññāṇanti kammaviññāṇaṃ. Okasārīti gehasārī ālayasārī. Kasmā panettha ‘‘viññāṇadhātu kho gahapatī’’ti na vuttanti? Sammohavighātatthaṃ. ‘‘Oko’’ti hi atthato paccayo vuccati, purejātañca kammaviññāṇaṃ pacchājātassa kammaviññāṇassapi vipākaviññāṇassapi, vipākaviññāṇañca vipākaviññāṇassapi kammaviññāṇassapi paccayo hoti, tasmā ‘‘kataraṃ nu kho idha viññāṇa’’nti sammoho bhaveyya. Tassa vighātatthaṃ taṃ aggahetvā asambhinnāva desanā katāti. Apica vipākaārammaṇavasena catasso abhisaṅkhāraviññāṇaṭṭhitiyoti vuttāti tā dassetumpi idha viññāṇaṃ na gahitaṃ.
ಉಪಯುಪಾದಾನಾತಿ ತಣ್ಹೂಪಯದಿಟ್ಠೂಪಯವಸೇನ ದ್ವೇ ಉಪಯಾ, ಕಾಮುಪಾದಾನಾದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಉಪಾದಾನಾನಿ ಚ। ಚೇತಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾತಿ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಭೂತಾ ಚೇವ ಅಭಿನಿವೇಸಭೂತಾ ಚ ಅನುಸಯಭೂತಾ ಚ। ತಥಾಗತಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಹಿ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಏತೇ ಪಹೀನಾವ, ಸತ್ಥು ಪನ ಖೀಣಾಸವಭಾವೋ ಲೋಕೇ ಅತಿಪಾಕಟೋತಿ ಉಪರಿಮಕೋಟಿಯಾ ಏವಂ ವುತ್ತಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾತಿ ಇಧ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಕಸ್ಮಾ ಗಹಿತಂ? ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಕಿಲೇಸಾ ಹಿ ನ ಕೇವಲಂ ಚತೂಸುಯೇವ ಖನ್ಧೇಸು ಪಹೀನಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಸುಪಿ ಪಹೀಯನ್ತಿಯೇವಾತಿ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಗಹಿತಂ। ಏವಂ ಖೋ ಗಹಪತಿ ಅನೋಕಸಾರೀ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಓಕಂ ಅಸರನ್ತೇನ ಅನೋಕಸಾರೀ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Upayupādānāti taṇhūpayadiṭṭhūpayavasena dve upayā, kāmupādānādīni cattāri upādānāni ca. Cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayāti akusalacittassa adhiṭṭhānabhūtā ceva abhinivesabhūtā ca anusayabhūtā ca. Tathāgatassāti sammāsambuddhassa. Sabbesampi hi khīṇāsavānaṃ ete pahīnāva, satthu pana khīṇāsavabhāvo loke atipākaṭoti uparimakoṭiyā evaṃ vuttaṃ. Viññāṇadhātuyāti idha viññāṇaṃ kasmā gahitaṃ? Kilesappahānadassanatthaṃ. Kilesā hi na kevalaṃ catūsuyeva khandhesu pahīnā pahīyanti, pañcasupi pahīyantiyevāti kilesappahānadassanatthaṃ gahitaṃ. Evaṃ kho gahapati anokasārī hotīti evaṃ kammaviññāṇena okaṃ asarantena anokasārī nāma hoti.
ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತವಿಸಾರವಿನಿಬನ್ಧಾತಿ ರೂಪಮೇವ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಚ್ಚಯಟ್ಠೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ, ಆರಮ್ಮಣಕಿರಿಯಸಙ್ಖಾತೇನ ನಿವಾಸಟ್ಠೇನ ನಿಕೇತನ್ತಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತಂ। ವಿಸಾರೋ ಚ ವಿನಿಬನ್ಧೋ ಚ ವಿಸಾರವಿನಿಬನ್ಧಾ। ಉಭಯೇನಪಿ ಹಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪತ್ಥಟಭಾವೋ ಚ ವಿನಿಬನ್ಧನಭಾವೋ ಚ ವುತ್ತೋ, ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತೇ ವಿಸಾರವಿನಿಬನ್ಧಾತಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತವಿಸಾರವಿನಿಬನ್ಧಾ, ತಸ್ಮಾ ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತಮ್ಹಿ ಉಪ್ಪನ್ನೇನ ಕಿಲೇಸವಿಸಾರೇನ ಚೇವ ಕಿಲೇಸವಿನಿಬನ್ಧನೇನ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಕೇತಸಾರೀತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ನಿಕೇತಸಾರೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಹೀನಾತಿ ತೇ ರೂಪನಿಮಿತ್ತನಿಕೇತೇ ಕಿಲೇಸವಿಸಾರವಿನಿಬನ್ಧಾ ಪಹೀನಾ।
Rūpanimittaniketavisāravinibandhāti rūpameva kilesānaṃ paccayaṭṭhena nimittaṃ, ārammaṇakiriyasaṅkhātena nivāsaṭṭhena niketanti rūpanimittaniketaṃ. Visāro ca vinibandho ca visāravinibandhā. Ubhayenapi hi kilesānaṃ patthaṭabhāvo ca vinibandhanabhāvo ca vutto, rūpanimittanikete visāravinibandhāti rūpanimittaniketavisāravinibandhā, tasmā rūpanimittaniketamhi uppannena kilesavisārena ceva kilesavinibandhanena cāti attho. Niketasārīti vuccatīti ārammaṇakaraṇavasena nivāsaṭṭhānaṭṭhena niketasārīti vuccati. Pahīnāti te rūpanimittanikete kilesavisāravinibandhā pahīnā.
ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಚ ‘‘ಓಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ, ಛ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ‘‘ನಿಕೇತ’’ನ್ತಿ? ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಬಲವದುಬ್ಬಲತಾಯ। ಸಮಾನೇಪಿ ಹಿ ಏತೇಸಂ ಆಲಯಟ್ಠೇನ ವಿಸಯಭಾವೇ ಓಕೋತಿ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ಸುದ್ಧಂ ಗೇಹಮೇವ ವುಚ್ಚತಿ, ನಿಕೇತನ್ತಿ ‘‘ಅಜ್ಜ ಅಸುಕಟ್ಠಾನೇ ಕೀಳಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕತಸಙ್ಕೇತಾನಂ ನಿವಾಸನಟ್ಠಾನಂ ಉಯ್ಯಾನಾದಿ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಪುತ್ತದಾರಧನಧಞ್ಞಪುಣ್ಣಗೇಹೇ ಛನ್ದರಾಗೋ ಬಲವಾ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕೇಸು ಖನ್ಧೇಸು। ಯಥಾ ಪನ ಉಯ್ಯಾನಟ್ಠಾನಾದೀಸು ತತೋ ದುಬ್ಬಲತರೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಬಾಹಿರೇಸು ಛಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸೂತಿ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಬಲವದುಬ್ಬಲತಾಯ ಏವಂ ದೇಸನಾ ಕತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Kasmā panettha pañcakkhandhā ca ‘‘okā’’ti vuttā, cha ārammaṇāni ‘‘niketa’’nti? Chandarāgassa balavadubbalatāya. Samānepi hi etesaṃ ālayaṭṭhena visayabhāve okoti nippariyāyena suddhaṃ gehameva vuccati, niketanti ‘‘ajja asukaṭṭhāne kīḷissāmā’’ti katasaṅketānaṃ nivāsanaṭṭhānaṃ uyyānādi. Tattha yathā puttadāradhanadhaññapuṇṇagehe chandarāgo balavā hoti, evaṃ ajjhattikesu khandhesu. Yathā pana uyyānaṭṭhānādīsu tato dubbalataro hoti, evaṃ bāhiresu chasu ārammaṇesūti chandarāgassa balavadubbalatāya evaṃ desanā katāti veditabbā.
ಸುಖಿತೇಸು ಸುಖಿತೋತಿ ಉಪಟ್ಠಾಕೇಸು ಧನಧಞ್ಞಲಾಭಾದಿವಸೇನ ಸುಖಿತೇಸು ‘‘ಇದಾನಾಹಂ ಮನಾಪಂ ಚೀವರಂ ಮನಾಪಂ ಭೋಜನಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗೇಹಸ್ಸಿತಸುಖೇನ ಸುಖಿತೋ ಹೋತಿ, ತೇಹಿ ಪತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅತ್ತನಾ ಅನುಭವಮಾನೋ ವಿಯ ಚರತಿ। ದುಕ್ಖಿತೇಸು ದುಕ್ಖಿತೋತಿ ತೇಸಂ ಕೇನಚಿದೇವ ಕಾರಣೇನ ದುಕ್ಖೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಸಯಂ ದ್ವಿಗುಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ ದುಕ್ಖಿತೋ ಹೋತಿ। ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇಸೂತಿ ಕಿಚ್ಚಸಙ್ಖಾತೇಸು ಕರಣೀಯೇಸು। ವೋಯೋಗಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಉಪಯೋಗಂ ಸಯಂ ತೇಸಂ ಕಿಚ್ಚಾನಂ ಕತ್ತಬ್ಬತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ।
Sukhitesu sukhitoti upaṭṭhākesu dhanadhaññalābhādivasena sukhitesu ‘‘idānāhaṃ manāpaṃ cīvaraṃ manāpaṃ bhojanaṃ labhissāmī’’ti gehassitasukhena sukhito hoti, tehi pattasampattiṃ attanā anubhavamāno viya carati. Dukkhitesu dukkhitoti tesaṃ kenacideva kāraṇena dukkhe uppanne sayaṃ dviguṇena dukkhena dukkhito hoti. Kiccakaraṇīyesūti kiccasaṅkhātesu karaṇīyesu. Voyogaṃ āpajjatīti upayogaṃ sayaṃ tesaṃ kiccānaṃ kattabbataṃ āpajjati.
ಕಾಮೇಸೂತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು। ಏವಂ ಖೋ ಗಹಪತಿ ಕಾಮೇಹಿ ಅರಿತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿ ಅರಿತ್ತೋ ಹೋತಿ।
Kāmesūti vatthukāmesu. Evaṃ kho gahapati kāmehi aritto hotīti evaṃ kilesakāmehi aritto hoti.
ಅನ್ತೋ ಕಾಮಾನಂ ಭಾವೇನ ಅತುಚ್ಛೋ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ತೇಸಂ ಅಭಾವೇನ ರಿತ್ತೋ ತುಚ್ಛೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Anto kāmānaṃ bhāvena atuccho. Sukkapakkho tesaṃ abhāvena ritto tucchoti veditabbo.
ಪುರಕ್ಖರಾನೋತಿ ವಟ್ಟಂ ಪುರತೋ ಕುರುಮಾನೋ। ಏವಂರೂಪೋ ಸಿಯನ್ತಿಆದೀಸು ದೀಘರಸ್ಸಕಾಳೋದಾತಾದೀಸು ರೂಪೇಸು ಏವಂರೂಪೋ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪತ್ಥೇತಿ। ಸುಖಾದೀಸು ವೇದನಾಸು ಏವಂವೇದನೋ ನಾಮ। ನೀಲಸಞ್ಞಾದೀಸು ಸಞ್ಞಾಸು ಏವಂಸಞ್ಞೋ ನಾಮ। ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾದೀಸು ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಏವಂಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀಸು ವಿಞ್ಞಾಣೇಸು ಏವಂವಿಞ್ಞಾಣೋ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪತ್ಥೇತಿ।
Purakkharānoti vaṭṭaṃ purato kurumāno. Evaṃrūpo siyantiādīsu dīgharassakāḷodātādīsu rūpesu evaṃrūpo nāma bhaveyyanti pattheti. Sukhādīsu vedanāsu evaṃvedano nāma. Nīlasaññādīsu saññāsu evaṃsañño nāma. Puññābhisaṅkhārādīsu saṅkhāresu evaṃsaṅkhāro nāma. Cakkhuviññāṇādīsu viññāṇesu evaṃviññāṇo nāma bhaveyyanti pattheti.
ಅಪುರಕ್ಖರಾನೋತಿ ವಟ್ಟಂ ಪುರತೋ ಅಕುರುಮಾನೋ। ಸಹಿತಂ ಮೇ, ಅಸಹಿತಂ ತೇತಿ ತುಯ್ಹಂ ವಚನಂ ಅಸಹಿತಂ ಅಸಿಲಿಟ್ಠಂ, ಮಯ್ಹಂ ಸಹಿತಂ ಸಿಲಿಟ್ಠಂ ಮಧುರಂ ಮಧುರಪಾನಸದಿಸಂ। ಅಧಿಚಿಣ್ಣಂ ತೇ ವಿಪರಾವತ್ತನ್ತಿ ಯಂ ತುಯ್ಹಂ ದೀಘೇನ ಕಾಲೇನ ಪರಿಚಿತಂ ಸುಪ್ಪಗುಣಂ, ತಂ ಮಮ ವಾದಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬಂ ಖಣೇನ ವಿಪರಾವತ್ತಂ ನಿವತ್ತಂ। ಆರೋಪಿತೋ ತೇ ವಾದೋತಿ ತುಯ್ಹಂ ದೋಸೋ ಮಯಾ ಆರೋಪಿತೋ। ಚರ ವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾಯಾತಿ ತಂ ತಂ ಆಚರಿಯಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಉತ್ತರಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ಇಮಸ್ಸ ವಾದಸ್ಸ ಮೋಕ್ಖಾಯ ಚರ ಆಹಿಣ್ಡ। ನಿಬ್ಬೇಠೇಹಿ ವಾ ಸಚೇ ಪಹೋಸೀತಿ ಅಥ ಸಯಮೇವ ಪಹೋಸಿ, ಇಧೇವ ನಿಬ್ಬೇಠೇಹೀತಿ।
Apurakkharānoti vaṭṭaṃ purato akurumāno. Sahitaṃ me, asahitaṃ teti tuyhaṃ vacanaṃ asahitaṃ asiliṭṭhaṃ, mayhaṃ sahitaṃ siliṭṭhaṃ madhuraṃ madhurapānasadisaṃ. Adhiciṇṇaṃ te viparāvattanti yaṃ tuyhaṃ dīghena kālena paricitaṃ suppaguṇaṃ, taṃ mama vādaṃ āgamma sabbaṃ khaṇena viparāvattaṃ nivattaṃ. Āropito te vādoti tuyhaṃ doso mayā āropito. Cara vādappamokkhāyāti taṃ taṃ ācariyaṃ upasaṅkamitvā uttaraṃ pariyesanto imassa vādassa mokkhāya cara āhiṇḍa. Nibbeṭhehi vā sace pahosīti atha sayameva pahosi, idheva nibbeṭhehīti.
೮೦. ಸೋ ಏವರೂಪೋ ‘‘ಯೇಹಿ ವಿವಿತ್ತೋ’’ತಿ ಗಾಥಾ। ತತ್ಥ ಯೇಹೀತಿ ಯೇಹಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾದೀಹಿ। ವಿವಿತ್ತೋ ವಿಚರೇಯ್ಯಾತಿ ರಿತ್ತೋ ಚರೇಯ್ಯ। ನ ತಾನಿ ಉಗ್ಗಯ್ಹ ವದೇಯ್ಯ ನಾಗೋತಿ ‘‘ಆಗುಂ ನ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳನಿ॰ ಭದ್ರಾವುಧಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೭೦; ಪಾರಾಯನಾನುಗೀತಿನಿದ್ದೇಸ ೧೦೨) ನಯೇನ ನಾಗೋ ತಾನಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ನ ಚರೇಯ್ಯ। ಏಲಮ್ಬುಜನ್ತಿ ಏಲಸಞ್ಞಿತೇ ಅಮ್ಬುಮ್ಹಿ ಜಾತಂ ಕಣ್ಟಕನಾಳಂ ವಾರಿಜಂ, ಪದುಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಜಲೇನ ಪಙ್ಕೇನ ಚನೂಪಲಿತ್ತನ್ತಿ ತಂ ಪದುಮಂ ಯಥಾ ಜಲೇನ ಚ ಪಙ್ಕೇನ ಚ ಅನುಪಲಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಮುನಿ ಸನ್ತಿವಾದೋ ಅಗಿದ್ಧೋತಿ ಏವಂ ಅಜ್ಝತ್ತಸನ್ತಿವಾದೋ ಮುನಿ ಗೇಧಾಭಾವೇನ ಅಗಿದ್ಧೋ। ಕಾಮೇ ಚ ಲೋಕೇ ಚ ಅನೂಪಲಿತ್ತೋತಿ ದುವಿಧೇಪಿ ಕಾಮೇ ಅಪಾಯಾದಿಕೇ ಚ ಲೋಕೇ ದ್ವೀಹಿ ಸಿಲೇಸೇಹಿ ಅನುಪಲಿತ್ತೋ ಹೋತಿ।
80. So evarūpo ‘‘yehi vivitto’’ti gāthā. Tattha yehīti yehi diṭṭhigatādīhi. Vivitto vicareyyāti ritto careyya. Na tāniuggayha vadeyya nāgoti ‘‘āguṃ na karotī’’tiādinā (cūḷani. bhadrāvudhamāṇavapucchāniddesa 70; pārāyanānugītiniddesa 102) nayena nāgo tāni diṭṭhigatāni uggahetvā na careyya. Elambujanti elasaññite ambumhi jātaṃ kaṇṭakanāḷaṃ vārijaṃ, padumanti vuttaṃ hoti. Yathā jalena paṅkena canūpalittanti taṃ padumaṃ yathā jalena ca paṅkena ca anupalittaṃ hoti. Evaṃ muni santivādo agiddhoti evaṃ ajjhattasantivādo muni gedhābhāvena agiddho. Kāme ca loke ca anūpalittoti duvidhepi kāme apāyādike ca loke dvīhi silesehi anupalitto hoti.
ಆಗುಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ಅಕುಸಲಾದಿದೋಸಂ ನ ಕರೋತಿ। ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅಗತಿವಸೇನ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ನಾಗಚ್ಛತೀತಿ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೇ ನ ಉಪೇತಿ। ಪಾಪಕಾತಿ ಲಾಮಕಾ। ಅಕುಸಲಾತಿ ಅಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತಾ। ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತೀತಿ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ಪುನ ನ ಏತಿ। ನ ಪಚ್ಚೇತೀತಿ ಪಟಿ ನ ಉಪೇತಿ। ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೀತಿ ಪುನ ನ ನಿವತ್ತತಿ।
Āguṃ na karotīti akusalādidosaṃ na karoti. Na gacchatīti agativasena na gacchati. Nāgacchatīti pahīnakilese na upeti. Pāpakāti lāmakā. Akusalāti akosallasambhūtā. Te kilese na punetīti ye kilesā pahīnā, te kilese puna na eti. Na paccetīti paṭi na upeti. Na paccāgacchatīti puna na nivattati.
ಖರದಣ್ಡೋತಿ ಖರಪತ್ತದಣ್ಡೋ ಫರುಸದಣ್ಡೋ। ಚತ್ತಗೇಧೋತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಗೇಧೋ। ವನ್ತಗೇಧೋತಿ ವಮಿತಗೇಧೋ। ಮುತ್ತಗೇಧೋತಿ ಛಿನ್ನಬನ್ಧನಗೇಧೋ। ಪಹೀನಗೇಧೋತಿ ಪಜಹಿತಗೇಧೋ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಗೇಧೋತಿ ಯಥಾ ನ ಪುನ ಚಿತ್ತಂ ಆರುಹತಿ, ಏವಂ ಪಟಿವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಗೇಧೋ। ಉಪರಿ ವೀತರಾಗಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಬ್ಬಾನೇವ ತಾನಿ ಗಹಿತಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಭಾವವೇವಚನಾನಿ।
Kharadaṇḍoti kharapattadaṇḍo pharusadaṇḍo. Cattagedhoti vissaṭṭhagedho. Vantagedhoti vamitagedho. Muttagedhoti chinnabandhanagedho. Pahīnagedhoti pajahitagedho. Paṭinissaṭṭhagedhoti yathā na puna cittaṃ āruhati, evaṃ paṭivissajjitagedho. Upari vītarāgādīsupi eseva nayo. Sabbāneva tāni gahitaggahaṇassa vissaṭṭhabhāvavevacanāni.
೮೧. ಕಿಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋ – ‘‘ನ ವೇದಗೂ’’ತಿ ಗಾಥಾ। ತತ್ಥ ನ ವೇದಗೂ ದಿಟ್ಠಿಯಾಯಕೋತಿ ಚತುಮಗ್ಗವೇದಗೂ ಮಾದಿಸೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾಯಕೋ ನ ಹೋತಿ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಾ, ತಂ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇನ್ತೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ವಚನತ್ಥೋ – ಯಾಯತೀತಿ ಯಾಯಕೋ। ಕರಣವಚನೇನ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಯಾಯತೀತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾಯಕೋ। ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನೇನಪಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಯಾತೀತಿಪಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾಯಕೋ। ನ ಮುತಿಯಾ ಸ ಮಾನಮೇತೀತಿ ಮುತರೂಪಾದಿಭೇದಾಯ ಮುತಿಯಾಪಿ ಸೋ ಮಾನಂ ನ ಏತಿ। ನ ಹಿ ತಮ್ಮಯೋ ಸೋತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ತಮ್ಮಯೋ ಹೋತಿ ತಪ್ಪರಾಯಣೋ, ಅಯಂ ಪನ ನ ತಾದಿಸೋ। ನ ಕಮ್ಮುನಾ ನೋಪಿ ಸುತೇನ ನೇಯ್ಯೋತಿ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾದಿನಾ ಕಮ್ಮುನಾ ವಾ, ಸುತಸುದ್ಧಿಆದಿನಾ ಸುತೇನ ವಾ ಸೋ ನೇತಬ್ಬೋ ನ ಹೋತಿ। ಅನೂಪನೀತೋ ಸ ನಿವೇಸನೇಸೂತಿ ಸೋ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಉಪಯಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಸು ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿನಿವೇಸನೇಸು ಅನುಪನೀತೋ।
81. Kiñca bhiyyo – ‘‘na vedagū’’ti gāthā. Tattha na vedagū diṭṭhiyāyakoti catumaggavedagū mādiso diṭṭhiyāyako na hoti, diṭṭhiyā gacchanto vā, taṃ sārato paccento vā na hoti. Tattha vacanattho – yāyatīti yāyako. Karaṇavacanena diṭṭhiyā yāyatīti diṭṭhiyāyako. Upayogatthe sāmivacanenapi diṭṭhiyā yātītipi diṭṭhiyāyako. Na mutiyā sa mānametīti mutarūpādibhedāya mutiyāpi so mānaṃ na eti. Na hi tammayo soti taṇhādiṭṭhivasena tammayo hoti tapparāyaṇo, ayaṃ pana na tādiso. Na kammunā nopisutena neyyoti puññābhisaṅkhārādinā kammunā vā, sutasuddhiādinā sutena vā so netabbo na hoti. Anūpanīto sa nivesanesūti so dvinnampi upayānaṃ pahīnattā sabbesu taṇhādiṭṭhinivesanesu anupanīto.
ಮುತರೂಪೇನ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಮುತರೂಪಂ ನಾಮ ಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ। ಮಾನಂ ನೇತೀತಿ ಅಸ್ಮಿಮಾನಂ ನ ಏತಿ। ನ ಉಪೇತೀತಿ ಸಮೀಪಂ ನ ಏತಿ। ನ ಉಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ನ ತಿಟ್ಠತಿ। ತಮ್ಮಯೋತಿ ತಪ್ಪಕತೋ।
Mutarūpena vāti ettha mutarūpaṃ nāma gandharasaphoṭṭhabbāni. Mānaṃ netīti asmimānaṃ na eti. Na upetīti samīpaṃ na eti. Na upagacchatīti upagantvā na tiṭṭhati. Tammayoti tappakato.
೮೨. ತಸ್ಸ ಚ ಏವಂವಿಧಸ್ಸ ‘‘ಸಞ್ಞಾವಿರತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಗಾಥಾ। ತತ್ಥ ಸಞ್ಞಾವಿರತ್ತಸ್ಸಾತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಞ್ಞಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾಯ ಭಾವನಾಯ ಪಹೀನಕಾಮಾದಿಸಞ್ಞಸ್ಸ। ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ ಸಮಥಯಾನಿಕೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾಯ ಭಾವನಾಯ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುತ್ತಸ್ಸ। ಇಮಿನಾ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಸಞ್ಞಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಞ್ಚ ಯೇ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ತೇ ಘಟ್ಟಮಾನಾ ವಿಚರನ್ತಿ ಲೋಕೇತಿ ಯೇ ಪನ ಕಾಮಸಞ್ಞಾದಿಕಂ ಸಞ್ಞಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ತೇ ವಿಸೇಸತೋ ಗಹಟ್ಠಾ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ, ಯೇ ಚ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ತೇ ವಿಸೇಸತೋ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಧಮ್ಮಾಧಿಕರಣಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಘಟ್ಟೇನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತೀತಿ।
82. Tassa ca evaṃvidhassa ‘‘saññāvirattassā’’ti gāthā. Tattha saññāvirattassāti nekkhammasaññāpubbaṅgamāya bhāvanāya pahīnakāmādisaññassa. Iminā padena ubhatobhāgavimutto samathayāniko adhippeto. Paññāvimuttassāti vipassanāpubbaṅgamāya bhāvanāya sabbakilesehi vimuttassa. Iminā sukkhavipassako adhippeto. Saññañca diṭṭhiñca ye aggahesuṃ, te ghaṭṭamānā vicaranti loketi ye pana kāmasaññādikaṃ saññaṃ aggahesuṃ, te visesato gahaṭṭhā kāmādhikaraṇaṃ, ye ca diṭṭhiṃ aggahesuṃ, te visesato pabbajitā dhammādhikaraṇaṃ aññamaññaṃ ghaṭṭentā vicarantīti.
ಯೋ ಸಮಥಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಮಥಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಹವಿಪಸ್ಸನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ಪಠಮಂ ಸಮಾಧಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಸಹವಿಪಸ್ಸನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಉಪ್ಪಾದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಆದಿತೋತಿ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದಿತೋ। ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಪಟಿಚ್ಚ ಆಗಮ್ಮ। ಗನ್ಥಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೀತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಗನ್ಥಾ ದೂರೀಕತಾ ಭವನ್ತಿ। ಅರಹತ್ತೇ ಪತ್ತೇತಿ ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಪತ್ತೇ। ಅರಹತೋತಿ ಅರಹತ್ತಫಲೇ ಠಿತಸ್ಸ। ಗನ್ಥಾ ಚ ಮೋಹಾ ಚಾತಿಆದಯೋ ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ।
Yo samathapubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāvetīti yo puggalo samathapubbaṅgamaṃ purecārikaṃ katvā sahavipassanaṃ ariyamaggaṃ bhāveti, paṭhamaṃ samādhiṃ uppādetvā pacchā sahavipassanaṃ ariyamaggaṃ uppādetīti attho. Tassa āditoti tassa puggalassa paṭhamajjhānādito. Upādāyāti paṭicca āgamma. Ganthā vikkhambhītā hontīti ganthā dūrīkatā bhavanti. Arahatte patteti arahattaphalaṃ patte. Arahatoti arahattaphale ṭhitassa. Ganthā ca mohā cātiādayo sabbe kilesā pahīnā honti.
ಯೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ಪಠಮಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಆದಿತೋ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಮೋಹಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾತಿ ದೂರಂ ಪಾಪಿತಾ ಸಞ್ಞಾವಸೇನ। ಘಟ್ಟೇನ್ತೀತಿ ಯೇ ಕಾಮಸಞ್ಞಾದಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತೇ ಸಞ್ಞಾವಸೇನ ಪೀಳೇನ್ತಿ। ಸಙ್ಘಟ್ಟೇನ್ತೀತಿ ತತೋ ತತೋ ಪೀಳೇನ್ತಿ । ಇದಾನಿ ಘಟ್ಟೇನ್ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ರಾಜಾನೋಪಿ ರಾಜೂಹಿ ವಿವದನ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಿತ್ಥಾರೋ ವುತ್ತೋ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಾಣೀಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಹರನ್ತಿ। ಲೇಡ್ಡೂಹೀತಿ ಕಪಾಲಖಣ್ಡೇಹಿ। ದಣ್ಡೇಹೀತಿ ಅಡ್ಢದಣ್ಡಕೇಹಿ। ಸತ್ಥೇಹೀತಿ ಉಭತೋಧಾರೇಹಿ ಸತ್ಥೇಹಿ।
Yo vipassanāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāvetīti yo puggalo vipassanaṃ pubbaṅgamaṃ purecārikaṃ katvā ariyamaggaṃ bhāveti, paṭhamaṃ vipassanaṃ uppādetvā pacchā ariyamaggasampayuttaṃ samādhiṃ bhāvetīti attho. Tassa ādito upādāyāti tassa puggalassa vipassanato paṭṭhāya vipassanaṃ paṭicca. Mohā vikkhambhitā hontīti ettha vikkhambhitāti dūraṃ pāpitā saññāvasena. Ghaṭṭentīti ye kāmasaññādiṃ gaṇhanti, te saññāvasena pīḷenti. Saṅghaṭṭentīti tato tato pīḷenti . Idāni ghaṭṭente dassetuṃ ‘‘rājānopirājūhi vivadantī’’tiādinā nayena vitthāro vutto. Aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamantīti ettha aññamaññaṃ hatthehi paharanti. Leḍḍūhīti kapālakhaṇḍehi. Daṇḍehīti aḍḍhadaṇḍakehi. Satthehīti ubhatodhārehi satthehi.
ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನತ್ತಾತಿ ಪುಞ್ಞಾದಿಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನಭಾವೇನ। ಗತಿಯಾ ಘಟ್ಟೇನ್ತೀತಿ ಗನ್ತಬ್ಬಾಯ ಪತಿಟ್ಠಾಭೂತಾಯ ಗತಿಯಾ ಪೀಳೇನ್ತಿ ಘಟ್ಟನಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ನಿರಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Abhisaṅkhārānaṃ appahīnattāti puññādiabhisaṅkhārānaṃ appahīnabhāvena. Gatiyā ghaṭṭentīti gantabbāya patiṭṭhābhūtāya gatiyā pīḷenti ghaṭṭanaṃ āpajjanti. Nirayādīsupi eseva nayo. Sesamettha vuttanayattā uttānameva.
ಸದ್ಧಮ್ಮಪ್ಪಜ್ಜೋತಿಕಾಯ ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಟ್ಠಕಥಾಯ
Saddhammappajjotikāya mahāniddesaṭṭhakathāya
ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Māgaṇḍiyasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Mahāniddesapāḷi / ೯. ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ • 9. Māgaṇḍiyasuttaniddeso
