Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Mahāniddesapāḷi

    ੯. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

    9. Māgaṇḍiyasuttaniddeso

    ਅਥ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸਂ વਕ੍ਖਤਿ –

    Atha māgaṇḍiyasuttaniddesaṃ vakkhati –

    ੭੦.

    70.

    ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ, ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਂ।

    Disvānataṇhaṃ aratiṃ ragañca, nāhosi chando api methunasmiṃ;

    ਕਿਮੇવਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ॥

    Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ, pādāpi naṃ samphusituṃ na icche.

    ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ, ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਞ੍ਚ ਅਰਤਿਞ੍ਚ ਰਗਞ੍ਚ ਮਾਰਧੀਤਰੋ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇ ਛਨ੍ਦੋ વਾ ਰਾਗੋ વਾ ਪੇਮਂ વਾ ਨਾਹੋਸੀਤਿ – ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਂ।

    Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca, nāhosi chando api methunasminti. Taṇhañca aratiñca ragañca māradhītaro disvā passitvā methunadhamme chando vā rāgo vā pemaṃ vā nāhosīti – disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca nāhosi chando api methunasmiṃ.

    ਕਿਮੇવਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇਤਿ। ਕਿਮੇવਿਦਂ ਸਰੀਰਂ ਮੁਤ੍ਤਪੁਣ੍ਣਂ ਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ ਸੇਮ੍ਹਪੁਣ੍ਣਂ ਰੁਹਿਰਪੁਣ੍ਣਂ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਤਨ੍ਹਾਰੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਰੁਧਿਰਮਂਸਾવਲੇਪਨਂ ਚਮ੍ਮવਿਨਦ੍ਧਂ ਛવਿਯਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਛਿਦ੍ਦਾવਛਿਦ੍ਦਂ ਉਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਕਿਮਿਸਙ੍ਘਨਿਸੇવਿਤਂ ਨਾਨਾਕਲਿਮਲਪਰਿਪੂਰਂ ਪਾਦੇਨ ਅਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਸਂવਾਸੋ વਾ ਸਮਾਗਮੋ વਾਤਿ – ਕਿਮੇવਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਞ੍ਚੇਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇ ਕਾਮੇ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਮਾਨੁਸਕੇ ਕਾਮੇ ਨ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਮਾਨੁਸਕੇ વਾ ਕਾਮੇ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬੇ ਕਾਮੇ ਨ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਯਂ ਤ੍વਂ ਉਭੋਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਸਿ ਨ ਸਾਦਿਯਸਿ ਨ ਪਤ੍ਥੇਸਿ ਨ ਪਿਹੇਸਿ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪਸਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਤਮਾਯ ਤ੍વਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ।

    Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ, pādāpi naṃ samphusituṃ na iccheti. Kimevidaṃ sarīraṃ muttapuṇṇaṃ karīsapuṇṇaṃ semhapuṇṇaṃ ruhirapuṇṇaṃ aṭṭhisaṅghātanhārusambandhaṃ rudhiramaṃsāvalepanaṃ cammavinaddhaṃ chaviyā paṭicchannaṃ chiddāvachiddaṃ uggharantaṃ paggharantaṃ kimisaṅghanisevitaṃ nānākalimalaparipūraṃ pādena akkamituṃ na iccheyya, kuto pana saṃvāso vā samāgamo vāti – kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ, pādāpi naṃ samphusituṃ na icche. Anacchariyañcetaṃ manusso dibbe kāme patthayanto mānusake kāme na iccheyya, mānusake vā kāme patthayanto dibbe kāme na iccheyya. Yaṃ tvaṃ ubhopi na icchasi na sādiyasi na patthesi na pihesi nābhijappasi, kiṃ te dassanaṃ, katamāya tvaṃ diṭṭhiyā samannāgatoti pucchatīti.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ, ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਂ।

    ‘‘Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca, nāhosi chando api methunasmiṃ;

    ਕਿਮੇવਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ’’ਤਿ॥

    Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ, pādāpi naṃ samphusituṃ na icche’’ti.

    ੭੧.

    71.

    ਏਤਾਦਿਸਂ ਚੇ ਰਤਨਂ ਨ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਨਾਰਿਂ ਨਰਿਨ੍ਦੇਹਿ ਬਹੂਹਿ ਪਤ੍ਥਿਤਂ।

    Etādisaṃce ratanaṃ na icchasi, nāriṃ narindehi bahūhi patthitaṃ;

    ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਸੀਲવਤਂ ਨੁ ਜੀવਿਤਂ, ਭવੂਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ વਦੇਸਿ ਕੀਦਿਸਂ॥

    Diṭṭhigataṃ sīlavataṃ nu jīvitaṃ, bhavūpapattiñca vadesi kīdisaṃ.

    ੭੨.

    72.

    ਇਦਂ વਦਾਮੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, [ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ 1 ਭਗવਾ]

    Idaṃ vadāmīti na tassa hoti, [māgaṇḍiyāti2bhagavā]

    ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ।

    Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ;

    ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਚਿਨਂ ਅਦਸ੍ਸਂ॥

    Passañca diṭṭhīsu anuggahāya, ajjhattasantiṃ pacinaṃ adassaṃ.

    ਇਦਂ વਦਾਮੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ। ਇਦਂ વਦਾਮੀਤਿ ਇਦਂ વਦਾਮਿ, ਏਤਂ વਦਾਮਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ વਦਾਮਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ વਦਾਮਿ, ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ વਦਾਮਿ – ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ‘‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ વਾ। ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ વਦਾਮੀ’’ਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ – ਇਦਂ વਦਾਮੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ।

    Idaṃ vadāmīti na tassa hotīti. Idaṃ vadāmīti idaṃ vadāmi, etaṃ vadāmi, ettakaṃ vadāmi, ettāvatā vadāmi, idaṃ diṭṭhigataṃ vadāmi – ‘‘sassato loko’’ti vā…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā. Na tassa hotīti na mayhaṃ hoti, ‘‘ettāvatā vadāmī’’ti na tassa hotīti – idaṃ vadāmīti na tassa hoti.

    ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ।

    Māgaṇḍiyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – māgaṇḍiyāti bhagavā.

    ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇਸੁ। ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍વਾ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਪવਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾ, ਓਧਿਗ੍ਗਾਹੋ ਬਿਲਗ੍ਗਾਹੋ વਰਗ੍ਗਾਹੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਉਚ੍ਚਯਗ੍ਗਾਹੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਗ੍ਗਾਹੋ, ‘‘ਇਦਂ ਸਚ੍ਚਂ ਤਚ੍ਛਂ ਤਥਂ ਭੂਤਂ ਯਾਥਾવਂ ਅવਿਪਰੀਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਂ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਂ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਪਹੀਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ।

    Dhammesu niccheyya samuggahītanti. Dhammesūti dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatesu. Niccheyyāti nicchinitvā vinicchinitvā vicinitvā pavicinitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, odhiggāho bilaggāho varaggāho koṭṭhāsaggāho uccayaggāho samuccayaggāho, ‘‘idaṃ saccaṃ tacchaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ, natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.

    ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Passañca diṭṭhīsu anuggahāyāti. Diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmi. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi passañca diṭṭhīsu anuggahāya.

    ਅਥ વਾ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮੇਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਯਿਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, ਸਦੁਕ੍ਖਂ ਸવਿਘਾਤਂ ਸਉਪਾਯਾਸਂ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਂ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ વਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Atha vā ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhigatametaṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ, sadukkhaṃ savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattatīti. Diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmi. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi passañca diṭṭhīsu anuggahāya.

    ਅਥ વਾ ‘‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਅਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ, ਅਨਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ, ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਜੀવਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ, ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮੇਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਯਿਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, ਸਦੁਕ੍ਖਂ ਸવਿਘਾਤਂ ਸਉਪਾਯਾਸਂ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ વਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Atha vā ‘‘asassato loko, antavā loko, anantavā loko, taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, hoti tathāgato paraṃ maraṇā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhigatametaṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ, sadukkhaṃ savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattatīti. Diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmi. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi passañca diṭṭhīsu anuggahāya.

    ਅਥ વਾ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏવਂਗਹਿਤਾ ਏવਂਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਏવਂਗਤਿਕਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏવਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Atha vā imā diṭṭhiyo evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavissanti evaṃabhisamparāyāti. Diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmi. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi passañca diṭṭhīsu anuggahāya.

    ਅਥ વਾ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨਿਰਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Atha vā imā diṭṭhiyo nirayasaṃvattanikā tiracchānayonisaṃvattanikā pettivisayasaṃvattanikāti. Diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmi. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi passañca diṭṭhīsu anuggahāya.

    ਅਥ વਾ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Atha vā imā diṭṭhiyo aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti. Diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmi. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi passañca diṭṭhīsu anuggahāya.

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਚਿਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਦੋਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਮੋਹਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਕੋਧਸ੍ਸ… ਉਪਨਾਹਸ੍ਸ… ਮਕ੍ਖਸ੍ਸ … ਪਲ਼ਾਸਸ੍ਸ… ਇਸ੍ਸਾਯ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਸ੍ਸ … ਮਾਯਾਯ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਸ੍ਸ… ਥਮ੍ਭਸ੍ਸ… ਸਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ… ਮਾਨਸ੍ਸ… ਅਤਿਮਾਨਸ੍ਸ… ਮਦਸ੍ਸ… ਪਮਾਦਸ੍ਸ… ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਦਰਥਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਤਾਪਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪਸਨ੍ਤਿਂ વੂਪਸਨ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਂ। ਪਚਿਨਨ੍ਤਿ ਪਚਿਨਨ੍ਤੋ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਤੀਰਯਨ੍ਤੋ વਿਭਾવਯਨ੍ਤੋ વਿਭੂਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਪਚਿਨਨ੍ਤੋ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਤੀਰਯਨ੍ਤੋ વਿਭਾવਯਨ੍ਤੋ વਿਭੂਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ… ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਚਿਨਨ੍ਤੋ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਚਿਨਨ੍ਤੋ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਤੀਰਯਨ੍ਤੋ વਿਭਾવਯਨ੍ਤੋ વਿਭੂਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਅਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਦਸ੍ਸਂ ਅਦਕ੍ਖਿਂ ਅਪਸ੍ਸਿਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਨ੍ਤਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਚਿਨਂ ਅਦਸ੍ਸਂ।

    Ajjhattasantiṃpacinaṃ adassanti. Ajjhattasantiṃ ajjhattaṃ rāgassa santiṃ, dosassa santiṃ, mohassa santiṃ, kodhassa… upanāhassa… makkhassa … paḷāsassa… issāya… macchariyassa … māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ… sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭipassaddhiṃ santiṃ. Pacinanti pacinanto vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti pacinanto vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti pacinanto vicinanto pavicinanto… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti pacinanto vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto. Adassanti adassaṃ adakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhinti – ajjhattasantiṃ pacinaṃ adassaṃ.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਇਦਂ વਦਾਮੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, [ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    ‘‘Idaṃ vadāmīti na tassa hoti, [māgaṇḍiyāti bhagavā]

    ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ।

    Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ;

    ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Passañca diṭṭhīsu anuggahāya;

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਚਿਨਂ ਅਦਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ajjhattasantiṃ pacinaṃ adassa’’nti.

    ੭੩.

    73.

    વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਯਾਨਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਨਿ, [ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ]

    Vinicchayā yāni pakappitāni, [iti māgaṇḍiyo]

    ਤੇ વੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Te ve munī brūsi anuggahāya;

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਥਂ ਨੁ ਧੀਰੇਹਿ ਪવੇਦਿਤਂ ਤਂ॥

    Ajjhattasantīti yametamatthaṃ, kathaṃ nu dhīrehi paveditaṃ taṃ.

    વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਯਾਨਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਨੀਤਿ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਾ। ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਨੀਤਿ ਕਪ੍ਪਿਤਾ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਸਣ੍ਠਪਿਤਾਤਿਪਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾ । ਅਥ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾਤਿਪਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਤਿ – વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਯਾਨਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਨਿ।

    Vinicchayāyāni pakappitānīti. Vinicchayā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhivinicchayā. Pakappitānīti kappitā pakappitā abhisaṅkhatā saṇṭhapitātipi pakappitā . Atha vā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā vipariṇāmadhammātipi pakappitāti – vinicchayā yāni pakappitāni.

    ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋਤਿ। ਇਤੀਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ ਪਦਸਂਸਗ੍ਗੋ ਪਦਪਾਰਿਪੂਰੀ ਅਕ੍ਖਰਸਮવਾਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾ ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ – ਇਤੀਤਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਸਙ੍ਖਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વੋਹਾਰੋ – ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋਤਿ।

    Iti māgaṇḍiyoti. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – itīti. Māgaṇḍiyoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro – iti māgaṇḍiyoti.

    ਤੇ વੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ। ਤੇ વੇਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ। ਮੁਨੀਤਿ। ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਗਜਾਲਮਤਿਚ੍ਚ ਸੋ ਮੁਨੀਤਿ। ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਨ ਪਰਾਮਸਾਮਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਾਮੀਤਿ ਚ ਭਣਸਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚ ਭਣਸਿ। ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ – ਤੇ વੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ।

    Teve munī brūsi anuggahāya, ajjhattasantīti yametamatthanti. Te veti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so munīti. Anuggahāyāti diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmīti ca bhaṇasi, ajjhattasantīti ca bhaṇasi. Yametamatthanti yaṃ paramatthanti – te ve munī brūsi anuggahāya, ajjhattasantīti yametamatthaṃ.

    ਕਥਂ ਨੁ ਧੀਰੇਹਿ ਪવੇਦਿਤਂ ਤਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ ਨੂਤਿ ਪਦਂ ਸਂਸਯਪੁਚ੍ਛਾ વਿਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੇਕਂਸਪੁਚ੍ਛਾ, ਏવਂ ਨੁ ਖੋ ਨਨੁ ਖੋ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਤਿ – ਕਥਂ ਨੁ। ਧੀਰੇਹੀਤਿ ਧੀਰੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤੇਹਿ 3 ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੇਹਿ ਞਾਣੀਹਿ વਿਭਾવੀਹਿ ਮੇਧਾવੀਹਿ। ਪવੇਦਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਂ ਪવੇਦਿਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਪਟ੍ਠਪਿਤਂ વਿવਟਂ વਿਭਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ – ਕਥਂ ਨੁ ਧੀਰੇਹਿ ਪવੇਦਿਤਂ ਤਂ।

    Kathaṃ nu dhīrehi paveditaṃ tanti. Kathaṃ nūti padaṃ saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā, evaṃ nu kho nanu kho kiṃ nu kho kathaṃ nu khoti – kathaṃ nu. Dhīrehīti dhīrehi paṇḍitehi paññavantehi 4 buddhimantehi ñāṇīhi vibhāvīhi medhāvīhi. Paveditanti veditaṃ paveditaṃ ācikkhitaṃ desitaṃ paññāpitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitanti – kathaṃ nu dhīrehi paveditaṃ taṃ.

    ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –

    Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਯਾਨਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਨਿ, [ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ]

    ‘‘Vinicchayā yāni pakappitāni, [iti māgaṇḍiyo]

    ਤੇ વੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Te ve munī brūsi anuggahāya;

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਥਂ ਨੁ ਧੀਰੇਹਿ ਪવੇਦਿਤਂ ਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ajjhattasantīti yametamatthaṃ, kathaṃ nu dhīrehi paveditaṃ ta’’nti.

    ੭੪.

    74.

    ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, [ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena, [māgaṇḍiyāti bhagavā]

    ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ।

    Sīlabbatenāpi na suddhimāha;

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ।

    Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tena;

    ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇ॥

    Ete ca nissajja anuggahāya, santo anissāya bhavaṃ na jappe.

    ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸਿ; ਸੁਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸਿ; ਦਿਟ੍ਠਸੁਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸਿ; ਞਾਣੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸੀਤਿ – ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ।

    Nadiṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇenāti. Diṭṭhenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasi; sutenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasi; diṭṭhasutenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasi; ñāṇenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasīti – na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena.

    ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ।

    Māgaṇḍiyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – māgaṇḍiyāti bhagavā.

    ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹਾਤਿ। ਸੀਲੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸਿ; વਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸਿ; ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸੀਤਿ – ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ।

    Sīlabbatenāpina suddhimāhāti. Sīlenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasi; vatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasi; sīlabbatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasīti – sīlabbatenāpi na suddhimāha.

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ 5 ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ 6 ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ; ਸવਨਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ – ਪਰਤੋ ਘੋਸੋ, ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਾ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ; ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ – ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞਾਣਂ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਞਾਣਂ 7, ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਂ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਂ; ਸੀਲਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ – ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ; વਤਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ – ਅਟ੍ਠ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ – ਆਰਞ੍ਞਿਕਙ੍ਗਂ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਙ੍ਗਂ, ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਙ੍ਗਂ, ਤੇਚੀવਰਿਕਙ੍ਗ, ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕਙ੍ਗਂ, ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕਙ੍ਗਂ, ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਙ੍ਗਂ, ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕਙ੍ਗਨ੍ਤਿ।

    Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tenāti. Diṭṭhipi icchitabbā. Dasavatthukā sammādiṭṭhi – atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ 8 kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 9 sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti; savanampi icchitabbaṃ – parato ghoso, suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthā, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ; ñāṇampi icchitabbaṃ – kammassakatañāṇaṃ, saccānulomikañāṇaṃ 10, abhiññāñāṇaṃ, samāpattiñāṇaṃ; sīlampi icchitabbaṃ – pātimokkhasaṃvaro; vatampi icchitabbaṃ – aṭṭha dhutaṅgāni – āraññikaṅgaṃ, piṇḍapātikaṅgaṃ, paṃsukūlikaṅgaṃ, tecīvarikaṅga, sapadānacārikaṅgaṃ, khalupacchābhattikaṅgaṃ, nesajjikaṅgaṃ, yathāsanthatikaṅganti.

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨਾਤਿ । ਨਾਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤੇਨ, ਨਾਪਿ ਸવਨਮਤ੍ਤੇਨ, ਨਾਪਿ ਞਾਣਮਤ੍ਤੇਨ, ਨਾਪਿ ਸੀਲਮਤ੍ਤੇਨ, ਨਾਪਿ વਤਮਤ੍ਤੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਪਿ વਿਨਾ ਏਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਅਪਿ ਚ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਫਸ੍ਸਿਤੁਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤੁਨ੍ਤਿ – ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ।

    Adiṭṭhiyāassutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopitenāti . Nāpi sammādiṭṭhimattena, nāpi savanamattena, nāpi ñāṇamattena, nāpi sīlamattena, nāpi vatamattena ajjhattasantiṃ patto hoti, nāpi vinā etehi dhammehi ajjhattasantiṃ pāpuṇāti. Api ca sambhārā ime dhammā honti ajjhattasantiṃ pāpuṇituṃ adhigantuṃ phassituṃ sacchikātunti – adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā asīlatā abbatā nopi tena.

    ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ। ਏਤੇਤਿ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਤੋ ਪਹਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਧਾਤੁਕੇਸੁ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ 11 ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਤੋ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਪਹਾਨੇਨ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਧਾਤੁਕੇਸੁ ਚ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਪਰਾਮਸਤਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਤਿ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ। ਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਮਾਨੋ ਚ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਪਰਾਮਸਤਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਤੀਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Ete ca nissajja anuggahāyāti. Eteti kaṇhapakkhikānaṃ dhammānaṃ samugghātato pahānaṃ icchitabbaṃ, tedhātukesu kusalesu dhammesu atammayatā 12 icchitabbā, yato kaṇhapakkhiyā dhammā samugghātapahānena pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tedhātukesu ca kusalesu dhammesu atammayatā hoti, ettāvatāpi na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisati. Atha vā na gaṇhitabbā na parāmasitabbā nābhinivisitabbāti. Evampi ete ca nissajja anuggahāya. Yato taṇhā ca diṭṭhi ca māno ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammāti, ettāvatāpi na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti. Evampi ete ca nissajja anuggahāya.

    ਯਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਪਰਾਮਸਤਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਤੀਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ।

    Yato puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca āneñjābhisaṅkhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammāti, ettāvatāpi na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti. Evampi ete ca nissajja anuggahāya.

    ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਤਿ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਦੋਸਸ੍ਸ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਮੋਹਸ੍ਸ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ , ਕੋਧਸ੍ਸ… ਉਪਨਾਹਸ੍ਸ… ਮਕ੍ਖਸ੍ਸ… ਪਲ਼ਾਸਸ੍ਸ… ਇਸ੍ਸਾਯ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਸ੍ਸ… ਮਾਯਾਯ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਸ੍ਸ… ਥਮ੍ਭਸ੍ਸ… ਸਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ… ਮਾਨਸ੍ਸ… ਅਤਿਮਾਨਸ੍ਸ… ਮਦਸ੍ਸ… ਪਮਾਦਸ੍ਸ… ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਦਰਥਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਤਾਪਾਨਂ… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ વੂਪਸਮਿਤਤ੍ਤਾ વਿਜ੍ਝਾਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ વਿਗਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋਤਿ – ਸਨ੍ਤੋ।

    Santo anissāya bhavaṃ na jappeti. Santoti rāgassa samitattā santo, dosassa samitattā santo, mohassa samitattā santo , kodhassa… upanāhassa… makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ… sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo.

    ਅਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਦ੍વੇ ਨਿਸ੍ਸਯਾ – ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ। ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਹਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਸੋਤਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਘਾਨਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਜਿવ੍ਹਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਕਾਯਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਮਨਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਰੂਪੇ… ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਕੁਲਂ… ਗਣਂ… ਆવਾਸਂ… ਲਾਭਂ… ਯਸਂ… ਪਸਂਸਂ… ਸੁਖਂ… ਚੀવਰਂ… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ… ਸੇਨਾਸਨਂ… ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ… ਕਾਮਧਾਤੁਂ… ਰੂਪਧਾਤੁਂ… ਅਰੂਪਧਾਤੁਂ… ਕਾਮਭવਂ… ਰੂਪਭવਂ… ਅਰੂਪਭવਂ… ਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਅਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਏਕવੋਕਾਰਭવਂ… ਚਤੁવੋਕਾਰਭવਂ… ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવਂ… ਅਤੀਤਂ… ਅਨਾਗਤਂ… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਅਨਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾਤਿ – ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ। ਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਤਿ ਕਾਮਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਅਰੂਪਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਅਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇ।

    Anissāyāti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo. Taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ anissāya, sotaṃ anissāya, ghānaṃ anissāya, jivhaṃ anissāya, kāyaṃ anissāya, manaṃ anissāya, rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissāya aggaṇhitvā aparāmasitvā anabhinivisitvāti – santo anissāya. Bhavaṃ na jappeti kāmabhavaṃ na jappeyya, rūpabhavaṃ na jappeyya, arūpabhavaṃ na jappeyya nappajappeyya na abhijappeyyāti – santo anissāya bhavaṃ na jappe.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, [ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    ‘‘Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena, [māgaṇḍiyāti bhagavā]

    ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ।

    Sīlabbatenāpi na suddhimāha;

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ।

    Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tena;

    ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇ’’ਤਿ॥

    Ete ca nissajja anuggahāya, santo anissāya bhavaṃ na jappe’’ti.

    ੭੫.

    75.

    ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, [ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ]

    Noce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena, [iti māgaṇḍiyo]

    ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ।

    Sīlabbatenāpi na suddhimāha;

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ।

    Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tena;

    ਮਞ੍ਞਾਮਹਂ ਮੋਮੁਹਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ॥

    Maññāmahaṃ momuhameva dhammaṃ, diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ.

    ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸਿ; ਸੁਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ , ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ… ਞਾਣੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸੀਤਿ – ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ।

    No ce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇenāti. Diṭṭhiyāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasi; sutenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ… diṭṭhasutenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ , muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ… ñāṇenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasīti – no ce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena.

    ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋਤਿ ਇਤੀਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰…। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ…ਪੇ॰… ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ।

    Iti māgaṇḍiyoti itīti padasandhi…pe…. Māgaṇḍiyoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… iti māgaṇḍiyo.

    ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹਾਤਿ। ਸੀਲੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ…ਪੇ॰… વਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ…ਪੇ॰… ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਹ ਨ ਕਥੇਸਿ ਨ ਭਣਸਿ ਨ ਦੀਪਯਸਿ ਨ વੋਹਰਸੀਤਿ – ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ।

    Sīlabbatenāpi na suddhimāhāti. Sīlenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ…pe… vatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ…pe… sīlabbatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na kathesi na bhaṇasi na dīpayasi na voharasīti – sīlabbatenāpi na suddhimāha.

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏવਂ ਭਣਸਿ, ਸવਨਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਭਣਸਿ, ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਭਣਸਿ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ ਏਕਂਸੇਨ ਅਨੁਜਾਨਿਤੁਂ, ਨਪਿ ਸਕ੍ਕੋਸਿ ਏਕਂਸੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਨ੍ਤਿ – ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ।

    Adiṭṭhiyāassutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tenāti. Diṭṭhipi icchitabbāti evaṃ bhaṇasi, savanampi icchitabbanti evaṃ bhaṇasi, ñāṇampi icchitabbanti evaṃ bhaṇasi, na sakkosi ekaṃsena anujānituṃ, napi sakkosi ekaṃsena paṭikkhipitunti – adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tena.

    ਮਞ੍ਞਾਮਹਂ ਮੋਮੁਹਮੇવ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ। ਮੋਮੂਹਧਮ੍ਮੋ ਅਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਬਾਲਧਮ੍ਮੋ ਮੂਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ ਅਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮੋ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏવਂ ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਏવਂ ਜਾਨਾਮਿ ਏવਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਏવਂ વਿਜਾਨਾਮਿ ਏવਂ ਪਟਿવਿਜਾਨਾਮਿ ਏવਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾਮੀਤਿ – ਮਞ੍ਞਾਮਹਂ ਮੋਮੁਹਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ।

    Maññāmahaṃmomuhameva dhammanti. Momūhadhammo ayaṃ tuyhaṃ bāladhammo mūḷhadhammo aññāṇadhammo amarāvikkhepadhammoti evaṃ maññāmi evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi evaṃ vijānāmi evaṃ paṭivijānāmi evaṃ paṭivijjhāmīti – maññāmahaṃ momuhameva dhammaṃ.

    ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ। ਸੁਦ੍ਧਿਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ; ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ; ‘‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ…ਪੇ॰… ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤੀਤਿ – ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।

    Diṭṭhiyāeke paccenti suddhinti. Suddhidiṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti; ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti; ‘‘asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccentīti – diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ.

    ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –

    Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, [ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ]

    ‘‘No ce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena, [iti māgaṇḍiyo]

    ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ।

    Sīlabbatenāpi na suddhimāha;

    ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ, ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ।

    Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā, asīlatā abbatā nopi tena;

    ਮਞ੍ਞਾਮਹਂ ਮੋਮੁਹਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Maññāmahaṃ momuhameva dhammaṃ, diṭṭhiyā eke paccenti suddhi’’nti.

    ੭੬.

    76.

    ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ 13 ਨਿਸ੍ਸਾਯਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, [ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    Diṭṭhiñca14nissāyanupucchamāno, [māgaṇḍiyāti bhagavā]

    ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤੇਸੁ ਪਮੋਹਮਾਗਾ 15

    Samuggahītesu pamohamāgā16;

    ਇਤੋ ਚ ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਣੁਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁવਂ ਮੋਮੁਹਤੋ ਦਹਾਸਿ॥

    Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ, tasmā tuvaṃ momuhato dahāsi.

    ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋਤਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਲਗ੍ਗਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਗ੍ਗਨਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਨ੍ਧਨਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਪਲਿਬੋਧਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਲਿਬੋਧਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ।

    Diṭṭhiñca nissāyanupucchamānoti. Māgaṇḍiyo brāhmaṇo diṭṭhiṃ nissāya diṭṭhiṃ pucchati, lagganaṃ nissāya lagganaṃ pucchati, bandhanaṃ nissāya bandhanaṃ pucchati, palibodhaṃ nissāya palibodhaṃ pucchati. Anupucchamānoti punappunaṃ pucchatīti – diṭṭhiñca nissāyanupucchamāno.

    ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ।

    Māgaṇḍiyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – māgaṇḍiyāti bhagavā.

    ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤੇਸੁ ਪਮੋਹਮਾਗਾਤਿ। ਯਾ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਤਯਾ ਗਹਿਤਾ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਾ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤਾਯੇવ ਤ੍વਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਮੂਲ਼੍ਹੋਸਿ ਪਮੂਲ਼੍ਹੋਸਿ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋਸਿ ਮੋਹਂ ਆਗਤੋਸਿ ਪਮੋਹਂ ਆਗਤੋਸਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਗਤੋਸਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋਸੀਤਿ – ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤੇਸੁ ਪਮੋਹਮਾਗਾ।

    Samuggahītesu pamohamāgāti. Yā sā diṭṭhi tayā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttā, tāyeva tvaṃ diṭṭhiyā mūḷhosi pamūḷhosi sammūḷhosi mohaṃ āgatosi pamohaṃ āgatosi sammohaṃ āgatosi andhakāraṃ pakkhandosīti – samuggahītesu pamohamāgā.

    ਇਤੋ ਚ ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਣੁਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਇਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਤੋ વਾ ਪਟਿਪਦਾਤੋ વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤੋ વਾ, ਯੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਲਕ੍ਖਣਸਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਸਞ੍ਞਂ ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਨ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਕੁਤੋ ਞਾਣਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਇਤੋ ਚ ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਣੁਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਂ। ਅਥ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਂ વਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਂ વਾ, ਅਨਤ੍ਤਂ વਾ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਂ વਾ, ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਂ વਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਮਤ੍ਤਂ વਾ ਨ ਪਟਿਲਭਤਿ , ਕੁਤੋ ਞਾਣਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਇਤੋ ਚ ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਣੁਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਂ।

    Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññanti. Ito ajjhattasantito vā paṭipadāto vā dhammadesanāto vā, yuttasaññaṃ pattasaññaṃ lakkhaṇasaññaṃ kāraṇasaññaṃ ṭhānasaññaṃ na paṭilabhati, kuto ñāṇanti. Evampi ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ. Atha vā aniccaṃ vā aniccasaññānulomaṃ vā, dukkhaṃ vā dukkhasaññānulomaṃ vā, anattaṃ vā anattasaññānulomaṃ vā, saññuppādamattaṃ vā sañjānitamattaṃ vā na paṭilabhati , kuto ñāṇanti. Evampi ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ.

    ਤਸ੍ਮਾ ਤੁવਂ ਮੋਮੁਹਤੋ ਦਹਾਸੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਕਾਰਣਾ ਤਂਹੇਤੁ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਮੋਮੂਹਧਮ੍ਮਤੋ ਬਾਲਧਮ੍ਮਤੋ ਮੂਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮਤੋ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪਧਮ੍ਮਤੋ ਦਹਾਸਿ ਪਸ੍ਸਸਿ ਦਕ੍ਖਸਿ ਓਲੋਕੇਸਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਸਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਸੀਤਿ – ਤਸ੍ਮਾ ਤੁવਂ ਮੋਮੁਹਤੋ ਦਹਾਸਿ।

    Tasmā tuvaṃ momuhato dahāsīti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā momūhadhammato bāladhammato mūḷhadhammato aññāṇadhammato amarāvikkhepadhammato dahāsi passasi dakkhasi olokesi nijjhāyasi upaparikkhasīti – tasmā tuvaṃ momuhato dahāsi.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, [ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    ‘‘Diṭṭhiñca nissāyanupucchamāno, [māgaṇḍiyāti bhagavā]

    ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤੇਸੁ ਪਮੋਹਮਾਗਾ।

    Samuggahītesu pamohamāgā;

    ਇਤੋ ਚ ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਣੁਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁવਂ ਮੋਮੁਹਤੋ ਦਹਾਸੀ’’ਤਿ॥

    Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ, tasmā tuvaṃ momuhato dahāsī’’ti.

    ੭੭.

    77.

    ਸਮੋ વਿਸੇਸੀ ਉਦ વਾ ਨਿਹੀਨੋ, ਯੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਤੇਨ।

    Samo visesī uda vā nihīno, yo maññati so vivadetha tena;

    ਤੀਸੁ વਿਧਾਸੁ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਸਮੋ વਿਸੇਸੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ॥

    Tīsu vidhāsu avikampamāno, samo visesīti na tassa hoti.

    ਸਮੋ વਿਸੇਸੀ ਉਦ વਾ ਨਿਹੀਨੋ, ਯੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਤੇਨਾਤਿ। ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਾ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਾ ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਾ ਯੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਮਾਨੇਨ ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤੇਨ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਕਲਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ વਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ વਿવਾਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਮੇਧਗਂ ਕਰੇਯ੍ਯ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤ੍વਮਸਿ, ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਸਹਿਤਂ ਮੇ, ਅਸਹਿਤਂ ਤੇ, ਪੁਰੇ વਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅવਚ, ਪਚ੍ਛਾ વਚਨੀਯਂ ਪੁਰੇ ਅવਚ, ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ ਤੇ વਿਪਰਾવਤ੍ਤਂ, ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ વਾਦੋ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਤ੍વਮਸਿ, ਚਰ વਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯ, ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ – ਸਮੋ વਿਸੇਸੀ ਉਦ વਾ ਨਿਹੀਨੋ ਯੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਤੇਨ।

    Samo visesī uda vā nihīno, yo maññati so vivadetha tenāti. Sadisohamasmīti vā seyyohamasmīti vā hīnohamasmīti vā yo maññati, so tena mānena tāya diṭṭhiyā tena vā puggalena kalahaṃ kareyya bhaṇḍanaṃ kareyya viggahaṃ kareyya vivādaṃ kareyya medhagaṃ kareyya – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, pure vacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – samo visesī uda vā nihīno yo maññati so vivadetha tena.

    ਤੀਸੁ વਿਧਾਸੁ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਸਮੋ વਿਸੇਸੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ। ਯਸ੍ਸੇਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਧਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ, ਸੋ ਤੀਸੁ વਿਧਾਸੁ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਤਿ, ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਾ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਾ ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਾ। ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ। ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤੀਸੁ વਿਧਾਸੁ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਸਮੋ વਿਸੇਸੀਤਿ – ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ।

    Tīsuvidhāsu avikampamāno, samo visesīti na tassa hotīti. Yassetā tisso vidhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so tīsu vidhāsu na kampati na vikampati, avikampamānassa puggalassa sadisohamasmīti vā seyyohamasmīti vā hīnohamasmīti vā. Na tassa hotīti. Na mayhaṃ hotīti tīsu vidhāsu avikampamāno, samo visesīti – na tassa hoti.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਸਮੋ વਿਸੇਸੀ ਉਦ વਾ ਨਿਹੀਨੋ, ਯੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਤੇਨ।

    ‘‘Samo visesī uda vā nihīno, yo maññati so vivadetha tena;

    ਤੀਸੁ વਿਧਾਸੁ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਸਮੋ વਿਸੇਸੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀ’’ਤਿ॥

    Tīsu vidhāsu avikampamāno, samo visesīti na tassa hotī’’ti.

    ੭੮.

    78.

    ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯ, ਮੁਸਾਤਿ વਾ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਕੇਨ।

    Saccantiso brāhmaṇo kiṃ vadeyya, musāti vā so vivadetha kena;

    ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਂ વਿਸਮਂ વਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸ ਕੇਨ વਾਦਂ ਪਟਿਸਂਯੁਜੇਯ੍ਯ॥

    Yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthi, sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyya.

    ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ॰… ਅਸਿਤੋ ਤਾਦਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੇ ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ। ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯ ਕਿਂ ਕਥੇਯ੍ਯ ਕਿਂ ਭਣੇਯ੍ਯ ਕਿਂ ਦੀਪਯੇਯ੍ਯ ਕਿਂ વੋਹਰੇਯ੍ਯ; ‘‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ…ਪੇ॰… ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯ ਕਿਂ ਕਥੇਯ੍ਯ ਕਿਂ ਭਣੇਯ੍ਯ ਕਿਂ ਦੀਪਯੇਯ੍ਯ ਕਿਂ વੋਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯ।

    Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyyāti. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā. Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyyāti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti brāhmaṇo kiṃ vadeyya kiṃ katheyya kiṃ bhaṇeyya kiṃ dīpayeyya kiṃ vohareyya; ‘‘asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti brāhmaṇo kiṃ vadeyya kiṃ katheyya kiṃ bhaṇeyya kiṃ dīpayeyya kiṃ vohareyyāti – saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyya.

    ਮੁਸਾਤਿ વਾ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਕੇਨਾਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਯ੍ਹਂવ ਸਚ੍ਚਂ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਮੁਸਾਤਿ ਕੇਨ ਮਾਨੇਨ, ਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਕੇਨ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਕਲਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ વਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ વਿવਾਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਮੇਧਗਂ ਕਰੇਯ੍ਯ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ – ਮੁਸਾਤਿ વਾ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਕੇਨ।

    Musāti vā so vivadetha kenāti. Brāhmaṇo mayhaṃva saccaṃ, tuyhaṃ musāti kena mānena, kāya diṭṭhiyā, kena vā puggalena kalahaṃ kareyya bhaṇḍanaṃ kareyya viggahaṃ kareyya vivādaṃ kareyya medhagaṃ kareyya – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – musāti vā so vivadetha kena.

    ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਂ વਿਸਮਂ વਾਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਖੀਣਾਸવੇ ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਓਮਾਨੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਪਹੀਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਨ੍ਤਿ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਂ વਿਸਮਂ વਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ।

    Yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthīti. Yasminti yasmiṃ puggale arahante khīṇāsave sadisohamasmīti māno natthi, seyyohamasmīti māno natthi, hīnohamasmīti omāno natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthi.

    ਕੇਨ વਾਦਂ ਪਟਿਸਂਯੁਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਸੋ ਕੇਨ ਮਾਨੇਨ, ਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਕੇਨ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ વਾਦਂ ਪਟਿਸਞ੍ਞੋਜੇਯ੍ਯ ਪਟਿਬਲੇਯ੍ਯ ਕਲਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ વਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ વਿવਾਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਮੇਧਗਂ ਕਰੇਯ੍ਯ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ – ਸ ਕੇਨ વਾਦਂ ਪਟਿਸਂਯੁਜੇਯ੍ਯ।

    Sakena vādaṃ paṭisaṃyujeyyāti. So kena mānena, kāya diṭṭhiyā, kena vā puggalena vādaṃ paṭisaññojeyya paṭibaleyya kalahaṃ kareyya bhaṇḍanaṃ kareyya viggahaṃ kareyya vivādaṃ kareyya medhagaṃ kareyya – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyya.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ વਦੇਯ੍ਯ, ਮੁਸਾਤਿ વਾ ਸੋ વਿવਦੇਥ ਕੇਨ।

    ‘‘Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyya, musāti vā so vivadetha kena;

    ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਂ વਿਸਮਂ વਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸ ਕੇਨ વਾਦਂ ਪਟਿਸਂਯੁਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥

    Yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthi, sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyyā’’ti.

    ੭੯.

    79.

    ਓਕਂ ਪਹਾਯ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ, ਗਾਮੇ ਅਕੁਬ੍ਬਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਥવਾਨਿ 17

    Okaṃpahāya aniketasārī, gāme akubbaṃ muni santhavāni18;

    ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ, ਕਥਂ ਨ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਯਿਰਾ॥

    Kāmehi ritto apurekkharāno, kathaṃ na viggayha janena kayirā.

    ਅਥ ਖੋ ਹਾਲਿਦ੍ਦਕਾਨਿ 19 ਗਹਪਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਹਾਲਿਦ੍ਦਕਾਨਿ ਗਹਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘વੁਤ੍ਤਮਿਦਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਭਗવਤਾ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਕੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਪਞ੍ਹੇ –

    Atha kho hāliddakāni 20 gahapati yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho hāliddakāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘vuttamidaṃ bhante, kaccāna, bhagavatā aṭṭhakavaggike māgaṇḍiyapañhe –

    ‘‘ਓਕਂ ਪਹਾਯ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ, ਗਾਮੇ ਅਕੁਬ੍ਬਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਥવਾਨਿ।

    ‘‘Okaṃ pahāya aniketasārī, gāme akubbaṃ muni santhavāni;

    ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ, ਕਥਂ ਨ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਯਿਰਾ’’ਤਿ॥

    Kāmehi ritto apurekkharāno, kathaṃ na viggayha janena kayirā’’ti.

    ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਕਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ?

    ‘‘Imassa nu kho bhante, kaccāna, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti?

    ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਓਕੋ ਰੂਪਧਾਤੁ ਰਾਗવਿਨਿਬਨ੍ਧਞ੍ਚ 21 ਪਨ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਓਕਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વੇਦਨਾਧਾਤੁ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ… ਸਞ੍ਞਾਧਾਤੁ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ… ਸਙ੍ਖਾਰਧਾਤੁ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਓਕੋ ਸਙ੍ਖਾਰਧਾਤੁ ਰਾਗવਿਨਿਬਨ੍ਧਞ੍ਚ ਪਨ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਓਕਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਓਕਸਾਰੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Rūpadhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko rūpadhātu rāgavinibandhañca 22 pana viññāṇaṃ okasārīti vuccati. Vedanādhātu kho, gahapati… saññādhātu kho, gahapati… saṅkhāradhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko saṅkhāradhātu rāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ okasārīti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, okasārī hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਅਨੋਕਸਾਰੀ ਹੋਤਿ? ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਯੇ ਉਪਾਯੁਪਾਦਾਨਾ 23 ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿવੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੋਕਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વੇਦਨਾਧਾਤੁਯਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ… ਸਞ੍ਞਾਧਾਤੁਯਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ… ਸਙ੍ਖਾਰਧਾਤੁਯਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ… વਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਯੇ ਉਪਾਯੁਪਾਦਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿવੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੋਕਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਨੋਕਸਾਰੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, anokasārī hoti? Rūpadhātuyā kho, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upāyupādānā 24 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā; tasmā tathāgato anokasārīti vuccati. Vedanādhātuyā kho, gahapati… saññādhātuyā kho, gahapati… saṅkhāradhātuyā kho, gahapati… viññāṇadhātuyā kho, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā; tasmā tathāgato anokasārīti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, anokasārī hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਕੇਤਸਾਰੀ ਹੋਤਿ? ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਨਿਕੇਤવਿਸਾਰવਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਕੇਤਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਗਨ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਰਸਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਨਿਕੇਤવਿਸਾਰવਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਕੇਤਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਕੇਤਸਾਰੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, niketasārī hoti? Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, niketasārīti vuccati. Saddanimitta… gandhanimitta… rasanimitta… phoṭṭhabbanimitta… dhammanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, niketasārīti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, niketasārī hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ ਹੋਤਿ? ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਨਿਕੇਤવਿਸਾਰવਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਗਨ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਰਸਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤ… ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਨਿਕੇਤવਿਸਾਰવਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, aniketasārī hoti? Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā; tasmā tathāgato aniketasārīti vuccati. Saddanimitta… gandhanimitta… rasanimitta… phoṭṭhabbanimitta… dhammanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā; tasmā tathāgato aniketasārīti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, aniketasārī hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਗਾਮੇ ਸਨ੍ਥવਜਾਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ , ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਹੀਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਸਹਸੋਕੀ, ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ વੋਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਗਾਮੇ ਸਨ੍ਥવਜਾਤੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, gāme santhavajāto hoti? Idha , gahapati, ekacco bhikkhu gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā voyogaṃ āpajjati. Evaṃ kho, gahapati, gāme santhavajāto hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਗਾਮੇ ਨ ਸਨ੍ਥવਜਾਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਹੀਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਨ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਨ ਸਹਸੋਕੀ, ਨ ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વੋਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਗਾਮੇ ਨ ਸਨ੍ਥવਜਾਤੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, gāme na santhavajāto hoti? Idha, gahapati, ekacco bhikkhu gihīhi asaṃsaṭṭho viharati na sahanandī na sahasokī, na sukhitesu sukhito, na dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā voyogaṃ āpajjati. Evaṃ kho, gahapati, gāme na santhavajāto hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਕਾਮੇਹਿ ਅਰਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਮੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ ਅવਿਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ ਅવਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅવਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਅવਿਗਤਤਣ੍ਹੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਕਾਮੇਹਿ ਅਰਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, kāmehi aritto hoti? Idha, gahapati, ekacco bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Evaṃ kho, gahapati, kāmehi aritto hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਗਹਪਤਿ, ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਮੇਸੁ વੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ વਿਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ વਿਗਤਪੇਮੋ વਿਗਤਪਿਪਾਸੋ વਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋ વਿਗਤਤਣ੍ਹੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca , gahapati, kāmehi ritto hoti? Idha, gahapati, ekacco bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho. Evaṃ kho, gahapati, kāmehi ritto hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ , ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਏવਂਰੂਪੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਂ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਤਿ, ‘ਏવਂવੇਦਨੋ ਸਿਯਂ… ਏવਂਸਞ੍ਞੋ ਸਿਯਂ… ਏવਂਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸਿਯਂ… ਏવਂવਿਞ੍ਞਾਣੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਂ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, purekkharāno hoti? Idha , gahapati, ekaccassa bhikkhuno evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti tattha nandiṃ samannāneti, ‘evaṃvedano siyaṃ… evaṃsañño siyaṃ… evaṃsaṅkhāro siyaṃ… evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃ kho, gahapati, purekkharāno hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਗਹਪਤਿ, ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਏવਂਰੂਪੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਂ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਤਿ, ‘ਏવਂવੇਦਨੋ ਸਿਯਂ… ਏવਂਸਞ੍ਞੋ ਸਿਯਂ… ਏવਂਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸਿਯਂ… ਏવਂવਿਞ੍ਞਾਣੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਂ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca , gahapati, apurekkharāno hoti? Idha, gahapati, ekaccassa bhikkhuno evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti na tattha nandiṃ samannāneti, ‘evaṃvedano siyaṃ… evaṃsañño siyaṃ… evaṃsaṅkhāro siyaṃ… evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti na tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃ kho, gahapati, apurekkharāno hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਏવਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ – ‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤ੍વਮਸਿ, ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਸਹਿਤਂ ਮੇ, ਅਸਹਿਤਂ ਤੇ, ਪੁਰੇ વਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅવਚ, ਪਚ੍ਛਾ વਚਨੀਯਂ ਪੁਰੇ ਅવਚ, ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ ਤੇ વਿਪਰਾવਤ੍ਤਂ, ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ વਾਦੋ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਤ੍વਮਸਿ, ਚਰ વਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯ, ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Kathañca, gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti? Idha, gahapati, ekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, pure vacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’ti. Evaṃ kho, gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti.

    ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਨ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਨ ਏવਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ – ‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਨ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਕੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਪਞ੍ਹੇ –

    ‘‘Kathañca, gahapati, kathaṃ viggayha janena na kattā hoti? Idha, gahapati, ekacco na evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’ti. Evaṃ kho, gahapati, viggayha janena na kattā hoti. Iti kho, gahapati, yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā aṭṭhakavaggike māgaṇḍiyapañhe –

    ‘‘ਓਕਂ ਪਹਾਯ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ, ਗਾਮੇ ਅਕੁਬ੍ਬਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਥવਾਨਿ।

    ‘‘Okaṃ pahāya aniketasārī, gāme akubbaṃ muni santhavāni;

    ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ, ਕਥਂ ਨ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਯਿਰਾ’’ਤਿ॥

    Kāmehi ritto apurekkharāno, kathaṃ na viggayha janena kayirā’’ti.

    ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।

    ‘‘Imassa kho, gahapati, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਓਕਂ ਪਹਾਯ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ, ਗਾਮੇ ਅਕੁਬ੍ਬਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਥવਾਨਿ।

    ‘‘Okaṃ pahāya aniketasārī, gāme akubbaṃ muni santhavāni;

    ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ, ਕਥਂ ਨ વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਯਿਰਾ’’ਤਿ॥

    Kāmehi ritto apurekkharāno, kathaṃ na viggayha janena kayirā’’ti.

    ੮੦.

    80.

    ਯੇਹਿ વਿવਿਤ੍ਤੋ વਿਚਰੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ, ਨ ਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ વਦੇਯ੍ਯ ਨਾਗੋ।

    Yehi vivitto vicareyya loke, na tāni uggayha vadeyya nāgo;

    ਏਲਮ੍ਬੁਜਂ ਕਣ੍ਡਕવਾਰਿਜਂ 25 ਯਥਾ, ਜਲੇਨ ਪਙ੍ਕੇਨ ਚਨੂਪਲਿਤ੍ਤਂ।

    Elambujaṃ kaṇḍakavārijaṃ26yathā, jalena paṅkena canūpalittaṃ;

    ਏવਂ ਮੁਨੀ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ॥

    Evaṃ munī santivādo agiddho, kāme ca loke ca anūpalitto.

    ਯੇਹਿ વਿવਿਤ੍ਤੋ વਿਚਰੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇਤਿ। ਯੇਹੀਤਿ ਯੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇਹਿ। વਿવਿਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਰਿਤ੍ਤੋ વਿવਿਤ੍ਤੋ ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ… ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ… ਰਾਗੇਨ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ વਿવਿਤ੍ਤੋ ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ। વਿਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ વਿਚਰੇਯ੍ਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯ ਇਰਿਯੇਯ੍ਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਪਾਲੇਯ੍ਯ ਯਪੇਯ੍ਯ ਯਾਪੇਯ੍ਯ। ਲੋਕੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਤਿ – ਯੇਹਿ વਿવਿਤ੍ਤੋ વਿਚਰੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ।

    Yehi vivitto vicareyya loketi. Yehīti yehi diṭṭhigatehi. Vivittoti kāyaduccaritena ritto vivitto pavivitto, vacīduccaritena… manoduccaritena… rāgena…pe… sabbākusalābhisaṅkhārehi ritto vivitto pavivitto. Vicareyyāti vicareyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya. Loketi manussaloketi – yehi vivitto vicareyya loke.

    ਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ વਦੇਯ੍ਯ ਨਾਗੋਤਿ। ਨਾਗੋਤਿ ਆਗੁਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ, ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ, ਨਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ। ਕਥਂ ਆਗੁਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ? ਆਗੂ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਭવਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ।

    Natāni uggayha vadeyya nāgoti. Nāgoti āguṃ na karotīti – nāgo, na gacchatīti – nāgo, nāgacchatīti – nāgo. Kathaṃ āguṃ na karotīti – nāgo? Āgū vuccanti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

    ਆਗੁਂ ਨ ਕਰੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ, [ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    Āguṃ na karoti kiñci loke, [sabhiyāti bhagavā]

    ਸਬ੍ਬਸਞ੍ਞੋਗੇ વਿਸਜ੍ਜ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ।

    Sabbasaññoge visajja bandhanāni;

    ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਨਾਗੋ ਤਾਦੀ ਪવੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ॥

    Sabbattha na sajjati vimutto, nāgo tādī pavuccate tathattā.

    ਏવਂ ਆਗੁਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ।

    Evaṃ āguṃ na karotīti – nāgo.

    ਕਥਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਰਾਗવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮਾਨવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਾਨੁਸਯવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ વਗ੍ਗੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਯਾਯਤਿ ਨੀਯਤਿ વੁਯ੍ਹਤਿ ਸਂਹਰੀਯਤਿ। ਏવਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ।

    Kathaṃ na gacchatīti – nāgo? Na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, nānusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati saṃharīyati. Evaṃ na gacchatīti – nāgo.

    ਕਥਂ ਨਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ? ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ… ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਂ ਨਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨਾਗੋ।

    Kathaṃ nāgacchatīti – nāgo? Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Sakadāgāmimaggena… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Evaṃ nāgacchatīti – nāgo.

    ਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ વਦੇਯ੍ਯ ਨਾਗੋਤਿ। ਨਾਗੋ ਨ ਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ વਦੇਯ੍ਯ ਕਥੇਯ੍ਯ ਭਣੇਯ੍ਯ ਦੀਪਯੇਯ੍ਯ વੋਹਰੇਯ੍ਯ; ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ…ਪੇ॰… ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ ਕਥੇਯ੍ਯ ਭਣੇਯ੍ਯ ਦੀਪਯੇਯ੍ਯ વੋਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ વਦੇਯ੍ਯ ਨਾਗੋ।

    Natāni uggayha vadeyya nāgoti. Nāgo na tāni diṭṭhigatāni gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyya; ‘‘sassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyyāti – na tāni uggayha vadeyya nāgo.

    ਏਲਮ੍ਬੁਜਂ ਕਣ੍ਡਕવਾਰਿਜਂ ਯਥਾ, ਜਲੇਨ ਪਙ੍ਕੇਨ ਚਨੂਪਲਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ, ਅਮ੍ਬੁਜਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਦੁਮਂ, ਕਣ੍ਡਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਖਰਦਣ੍ਡੋ, વਾਰਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ, વਾਰਿਜਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਦੁਮਂ વਾਰਿਸਮ੍ਭવਂ, ਜਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ, ਪਙ੍ਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਦ੍ਦਮੋ। ਯਥਾ ਪਦੁਮਂ વਾਰਿਜਂ વਾਰਿਸਮ੍ਭવਂ ਜਲੇਨ ਚ ਪਙ੍ਕੇਨ ਚ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਪਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਅਲਿਤ੍ਤਂ ਅਸਂਲਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਏਲਮ੍ਬੁਜਂ ਕਣ੍ਡਕવਾਰਿਜਂ ਯਥਾ ਜਲੇਨ ਪਙ੍ਕੇਨ ਚਨੂਪਲਿਤ੍ਤਂ।

    Elambujaṃ kaṇḍakavārijaṃ yathā, jalena paṅkena canūpalittanti. Elaṃ vuccati udakaṃ, ambujaṃ vuccati padumaṃ, kaṇḍako vuccati kharadaṇḍo, vāri vuccati udakaṃ, vārijaṃ vuccati padumaṃ vārisambhavaṃ, jalaṃ vuccati udakaṃ, paṅko vuccati kaddamo. Yathā padumaṃ vārijaṃ vārisambhavaṃ jalena ca paṅkena ca na limpati na palimpati na upalimpati, alittaṃ asaṃlittaṃ anupalittanti – elambujaṃ kaṇḍakavārijaṃ yathā jalena paṅkena canūpalittaṃ.

    ਏવਂ ਮੁਨੀ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋਤਿ। ਏવਨ੍ਤਿ ਓਪਮ੍ਮਸਂਪਟਿਪਾਦਨਂ। ਮੁਨੀਤਿ। ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਗਜਾਲਮਤਿਚ੍ਚ ਸੋ ਮੁਨਿ। ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋਤਿ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਮੁਨਿ ਤਾਣવਾਦੋ ਲੇਣવਾਦੋ ਸਰਣવਾਦੋ ਅਭਯવਾਦੋ ਅਚ੍ਚੁਤવਾਦੋ ਅਮਤવਾਦੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨવਾਦੋਤਿ – ਏવਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ। ਅਗਿਦ੍ਧੋਤਿ। ਗੇਧੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਯਸ੍ਸੇਸੋ ਗੇਧੋ ਪਹੀਨੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢੋ ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਗਿਦ੍ਧੋ। ਸੋ ਰੂਪੇ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਕੁਲੇ… ਗਣੇ… ਆવਾਸੇ… ਲਾਭੇ… ਯਸੇ… ਪਸਂਸਾਯ… ਸੁਖੇ… ਚੀવਰੇ… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ … ਸੇਨਾਸਨੇ… ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ… ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ … ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ… ਅਰੂਪਧਾਤੁਯਾ… ਕਾਮਭવੇ… ਰੂਪਭવੇ… ਅਰੂਪਭવੇ… ਸਞ੍ਞਾਭવੇ… ਅਸਞ੍ਞਾਭવੇ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭવੇ… ਏਕવੋਕਾਰਭવੇ… ਚਤੁવੋਕਾਰਭવੇ… ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવੇ… ਅਤੀਤੇ… ਅਨਾਗਤੇ… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ… ਦਿਟ੍ਠ-ਸੁਤ-ਮੁਤ-વਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਗਿਦ੍ਧੋ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨੋ 27, વੀਤਗੇਧੋ વਿਗਤਗੇਧੋ ਚਤ੍ਤਗੇਧੋ વਨ੍ਤਗੇਧੋ ਮੁਤ੍ਤਗੇਧੋ ਪਹੀਨਗੇਧੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਗੇਧੋ, વੀਤਰਾਗੋ વਿਗਤਰਾਗੋ ਚਤ੍ਤਰਾਗੋ વਨ੍ਤਰਾਗੋ ਮੁਤ੍ਤਰਾਗੋ ਪਹੀਨਰਾਗੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਰਾਗੋ, ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤਿਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਏવਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ।

    Evaṃ munī santivādo agiddho, kāme ca loke ca anūpalittoti. Evanti opammasaṃpaṭipādanaṃ. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Santivādoti santivādo muni tāṇavādo leṇavādo saraṇavādo abhayavādo accutavādo amatavādo nibbānavādoti – evaṃ muni santivādo. Agiddhoti. Gedho vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yasseso gedho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho so vuccati agiddho. So rūpe agiddho, sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kule… gaṇe… āvāse… lābhe… yase… pasaṃsāya… sukhe… cīvare… piṇḍapāte … senāsane… gilānapaccayabhesajjaparikkhāre… kāmadhātuyā … rūpadhātuyā… arūpadhātuyā… kāmabhave… rūpabhave… arūpabhave… saññābhave… asaññābhave… nevasaññānāsaññābhave… ekavokārabhave… catuvokārabhave… pañcavokārabhave… atīte… anāgate… paccuppanne… diṭṭha-suta-muta-viññātabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhosanno 28, vītagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahīnagedho paṭinissaṭṭhagedho, vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo, nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – evaṃ muni santivādo agiddho.

    ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋਤਿ। ਕਾਮਾਤਿ ਉਦਾਨਤੋ ਦ੍વੇ ਕਾਮਾ – વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਚ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ। ਲੋਕੇਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਦੇવਲੋਕੇ ਖਨ੍ਧਲੋਕੇ ਧਾਤੁਲੋਕੇ ਆਯਤਨਲੋਕੇ। ਲੇਪਾਤਿ ਦ੍વੇ ਲੇਪਾ – ਤਣ੍ਹਾਲੇਪੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਲੇਪੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪੋ। ਮੁਨਿ ਤਣ੍ਹਾਲੇਪਂ ਪਹਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਪਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਅਲਿਤ੍ਤੋ ਅਪਲਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਏવਂ ਮੁਨੀ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ।

    Kāme ca loke ca anūpalittoti. Kāmāti udānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Lepāti dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo…pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Muni taṇhālepaṃ pahāya diṭṭhilepaṃ paṭinissajjitvā kāme ca loke ca na limpati na palimpati na upalimpati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – evaṃ munī santivādo agiddho, kāme ca loke ca anūpalitto.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਯੇਹਿ વਿવਿਤ੍ਤੋ વਿਚਰੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ, ਨ ਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ વਦੇਯ੍ਯ ਨਾਗੋ।

    ‘‘Yehi vivitto vicareyya loke, na tāni uggayha vadeyya nāgo;

    ਏਲਮ੍ਬੁਜਂ ਕਣ੍ਡਕવਾਰਿਜਂ ਯਥਾ, ਜਲੇਨ ਪਙ੍ਕੇਨ ਚਨੂਪਲਿਤ੍ਤਂ।

    Elambujaṃ kaṇḍakavārijaṃ yathā, jalena paṅkena canūpalittaṃ;

    ਏવਂ ਮੁਨੀ ਸਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ॥

    Evaṃ munī santivādo agiddho, kāme ca loke ca anūpalitto’’ti.

    ੮੧.

    81.

    ਨ વੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ 29 ਨ ਮੁਤਿਯਾ, ਸ ਮਾਨਮੇਤਿ ਨ ਹਿ ਤਮ੍ਮਯੋ ਸੋ।

    Na vedagū diṭṭhiyā30na mutiyā, sa mānameti na hi tammayo so;

    ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨੋਪਿ ਸੁਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਅਨੂਪਨੀਤੋ ਸ ਨਿવੇਸਨੇਸੁ॥

    Na kammunā nopi sutena neyyo, anūpanīto sa nivesanesu.

    વੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਮੁਤਿਯਾ, ਸ ਮਾਨਮੇਤੀਤਿ। ਨਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। વੇਦਗੂਤਿ। વੇਦੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਞਾਣਂ , ਪਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ વੀਮਂਸਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਤੇਹਿ વੇਦੇਹਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਗਤੋ ਅਨ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕੋਟਿਗਤੋ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਗਤੋ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, વੋਸਾਨਗਤੋ વੋਸਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਾਣਗਤੋ ਤਾਣਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਲੇਣਗਤੋ ਲੇਣਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਰਣਗਤੋ ਸਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਅਭਯਗਤੋ ਅਭਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਅਚ੍ਚੁਤਗਤੋ ਅਚ੍ਚੁਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ , ਅਮਤਗਤੋ ਅਮਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, વੇਦਾਨਂ વਾ ਅਨ੍ਤਂ ਗਤੋਤਿ વੇਦਗੂ, વੇਦੇਹਿ વਾ ਅਨ੍ਤਂ ਗਤੋਤਿ વੇਦਗੂ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ વਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ વਿਦਿਤਤ੍ਤਾ વੇਦਗੂ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ વਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ વਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਰਾਗੋ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਾਨੋ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, વਿਦਿਤਾਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਭવਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ।

    Navedagū diṭṭhiyā na mutiyā, sa mānametīti. ti paṭikkhepo. Vedagūti. Vedo vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ , paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto, koṭigato koṭippatto, pariyantagato pariyantappatto, vosānagato vosānappatto, tāṇagato tāṇappatto, leṇagato leṇappatto, saraṇagato saraṇappatto, abhayagato abhayappatto, accutagato accutappatto , amatagato amatappatto, nibbānagato nibbānappatto, vedānaṃ vā antaṃ gatoti vedagū, vedehi vā antaṃ gatoti vedagū, sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū, sakkāyadiṭṭhi viditā hoti, vicikicchā viditā hoti, sīlabbataparāmāso vidito hoti, rāgo vidito hoti, doso vidito hoti, moho vidito hoti, māno vidito hoti, viditāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

    વੇਦਾਨਿ વਿਚੇਯ੍ਯ ਕੇવਲਾਨਿ, [ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ]

    Vedāni viceyya kevalāni, [sabhiyāti bhagavā]

    ਸਮਣਾਨਂ ਯਾਨੀਧਤ੍ਥਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ।

    Samaṇānaṃ yānīdhatthi brāhmaṇānaṃ;

    ਸਬ੍ਬવੇਦਨਾਸੁ વੀਤਰਾਗੋ, ਸਬ੍ਬਂ વੇਦਮਤਿਚ੍ਚ વੇਦਗੂ ਸੋਤਿ॥

    Sabbavedanāsu vītarāgo, sabbaṃ vedamaticca vedagū soti.

    ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਪਹੀਨਾਨਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ વੂਪਸਨ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਿ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾਨਿ। ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਯਾਯਤਿ ਨ ਨੀਯਤਿ ਨ વੁਯ੍ਹਤਿ ਨ ਸਂਹਰੀਯਤਿ, ਨਪਿ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਨ વੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ। ਨ ਮੁਤਿਯਾਤਿ ਮੁਤਰੂਪੇਨ વਾ ਪਰਤੋ ਘੋਸੇਨ વਾ ਮਹਾਜਨਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ વਾ ਮਾਨਂ ਨੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਪਰਾਮਸਤਿ ਨਾਭਿਨਿવਿਸਤੀਤਿ – ਨ વੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਮੁਤਿਯਾ ਸ ਮਾਨਮੇਤਿ।

    Na diṭṭhiyāti tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. So diṭṭhiyā na yāyati na nīyati na vuyhati na saṃharīyati, napi taṃ diṭṭhigataṃ sārato pacceti na paccāgacchatīti – na vedagū diṭṭhiyā. Na mutiyāti mutarūpena vā parato ghosena vā mahājanasammutiyā vā mānaṃ neti na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – na vedagū diṭṭhiyā na mutiyā sa mānameti.

    ਨ ਹਿ ਤਮ੍ਮਯੋ ਸੋਤਿ ਨ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਤਮ੍ਮਯੋ ਹੋਤਿ ਤਪ੍ਪਰਮੋ ਤਪ੍ਪਰਾਯਨੋ। ਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਮਾਨੋ ਚਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨ ਤਮ੍ਮਯੋ ਹੋਤਿ ਨ ਤਪ੍ਪਰਮੋ ਨ ਤਪ੍ਪਰਾਯਨੋਤਿ – ਸ ਮਾਨਮੇਤਿ ਨ ਹਿ ਤਮ੍ਮਯੋ ਸੋ।

    Na hi tammayo soti na taṇhāvasena diṭṭhivasena tammayo hoti tapparamo tapparāyano. Yato taṇhā ca diṭṭhi ca māno cassa pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā ettāvatā na tammayo hoti na tapparamo na tapparāyanoti – sa mānameti na hi tammayo so.

    ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨੋਪਿ ਸੁਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋਤਿ। ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ વਾ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ વਾ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ વਾ ਨ ਯਾਯਤਿ ਨ ਨੀਯਤਿ ਨ વੁਯ੍ਹਤਿ ਨ ਸਂਹਰੀਯਤੀਤਿ – ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ। ਨੋਪਿ ਸੁਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋਤਿ ਸੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯਾ વਾ ਪਰਤੋ ਘੋਸੇਨ વਾ ਮਹਾਜਨਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ વਾ ਨ ਯਾਯਤਿ ਨ ਨੀਯਤਿ ਨ વੁਯ੍ਹਤਿ ਨ ਸਂਹਰੀਯਤੀਤਿ – ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨੋਪਿ ਸੁਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋ।

    Nakammunā nopi sutena neyyoti. Na kammunāti puññābhisaṅkhārena vā apuññābhisaṅkhārena vā āneñjābhisaṅkhārena vā na yāyati na nīyati na vuyhati na saṃharīyatīti – na kammunā. Nopi sutena neyyoti sutasuddhiyā vā parato ghosena vā mahājanasammutiyā vā na yāyati na nīyati na vuyhati na saṃharīyatīti – na kammunā nopi sutena neyyo.

    ਅਨੂਪਨੀਤੋ ਸ ਨਿવੇਸਨੇਸੂਤਿ। ਉਪਯਾਤਿ ਦ੍વੇ ਉਪਯਾ – ਤਣ੍ਹੂਪਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠੂਪਯੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹੂਪਯੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠੂਪਯੋ। ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹੂਪਯੋ ਪਹੀਨੋ, ਦਿਟ੍ਠੂਪਯੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ। ਤਣ੍ਹੂਪਯਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ, ਦਿਟ੍ਠੂਪਯਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋ ਨਿવੇਸਨੇਸੁ ਅਨੂਪਨੀਤੋ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਗਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਿਤੋ ਅਨਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਅਨੂਪਨੀਤੋ ਸ ਨਿવੇਸਨੇਸੁ।

    Anūpanīto sa nivesanesūti. Upayāti dve upayā – taṇhūpayo ca diṭṭhūpayo ca…pe… ayaṃ taṇhūpayo…pe… ayaṃ diṭṭhūpayo. Tassa taṇhūpayo pahīno, diṭṭhūpayo paṭinissaṭṭho. Taṇhūpayassa pahīnattā, diṭṭhūpayassa paṭinissaṭṭhattā so nivesanesu anūpanīto anupalitto anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – anūpanīto sa nivesanesu.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਨ વੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਮੁਤਿਯਾ, ਸ ਮਾਨਮੇਤਿ ਨ ਹਿ ਤਮ੍ਮਯੋ ਸੋ।

    ‘‘Na vedagū diṭṭhiyā na mutiyā, sa mānameti na hi tammayo so;

    ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨੋਪਿ ਸੁਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਅਨੂਪਨੀਤੋ ਸ ਨਿવੇਸਨੇਸੂ’’ਤਿ॥

    Na kammunā nopi sutena neyyo, anūpanīto sa nivesanesū’’ti.

    ੮੨.

    82.

    ਸਞ੍ਞਾવਿਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਾ, ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੋਹਾ।

    Saññāvirattassana santi ganthā, paññāvimuttassa na santi mohā;

    ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਯੇ ਅਗ੍ਗਹੇਸੁਂ, ਤੇ ਘਟ੍ਟਮਾਨਾ 31 વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ॥

    Saññañca diṭṭhiñca ye aggahesuṃ, te ghaṭṭamānā32vicaranti loke.

    ਸਞ੍ਞਾવਿਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਾਤਿ। ਯੋ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਉਪਾਦਾਯ ਗਨ੍ਥਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਅਰਹਤੋ ਗਨ੍ਥਾ ਚ ਮੋਹਾ ਚ ਨੀવਰਣਾ ਚ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਾ વਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞਾ ਚ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ – ਸਞ੍ਞਾવਿਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਾ।

    Saññāvirattassa na santi ganthāti. Yo samathapubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti tassa ādito upādāya ganthā vikkhambhitā honti, arahatte patte arahato ganthā ca mohā ca nīvaraṇā ca kāmasaññā byāpādasaññā vihiṃsāsaññā diṭṭhisaññā ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammāti – saññāvirattassa na santi ganthā.

    ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੋਹਾਤਿ। ਯੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਉਪਾਦਾਯ ਮੋਹਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਅਰਹਤੋ ਮੋਹਾ ਚ ਗਨ੍ਥਾ ਚ ਨੀવਰਣਾ ਚ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਾ વਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞਾ ਚ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ – ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੋਹਾ।

    Paññāvimuttassa na santi mohāti. Yo vipassanāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti, tassa ādito upādāya mohā vikkhambhitā honti, arahatte patte arahato mohā ca ganthā ca nīvaraṇā ca kāmasaññā byāpādasaññā vihiṃsāsaññā diṭṭhisaññā ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammāti – paññāvimuttassa na santi mohā.

    ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਯੇ ਅਗ੍ਗਹੇਸੁਂ, ਤੇ ਘਟ੍ਟਮਾਨਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇਤਿ। ਯੇ ਸਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਂ વਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਂ ਤੇ ਸਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਾਨੋਪਿ ਰਾਜੂਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯੇਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤੀਪਿ ਗਹਪਤੀਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਮਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਪਿਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਪਿਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਭਗਿਨੀਪਿ ਭਗਿਨਿਯਾ વਿવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਗਿਨਿਯਾ વਿવਦਤਿ, ਭਗਿਨੀਪਿ ਭਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਸਹਾਯੋਪਿ ਸਹਾਯੇਨ વਿવਦਤਿ । ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਕਲਹવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਮਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਾਣੀਹਿਪਿ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਲੇਡ੍ਡੂਹਿਪਿ 33 ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਦਣ੍ਡੇਹਿਪਿ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥੇਹਿਪਿ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਮਰਣਮ੍ਪਿ ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ‘‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ વਾ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਤੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਗਣਤੋ ਗਣਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਪਦਾਯ ਪਟਿਪਦਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਤੋ ਮਗ੍ਗਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ।

    Saññañca diṭṭhiñca ye aggahesuṃ, te ghaṭṭamānā vicaranti loketi. Ye saññaṃ gaṇhanti kāmasaññaṃ byāpādasaññaṃ vihiṃsāsaññaṃ te saññāvasena ghaṭṭenti saṅghaṭṭenti. Rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhātarā vivadati, bhaginīpi bhaginiyā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati . Te tattha kalahaviggahavivādamāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti, leḍḍūhipi 34 upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ye diṭṭhiṃ gaṇhanti ‘‘sassato loko’’ti vā…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā te diṭṭhivasena ghaṭṭenti saṅghaṭṭenti, satthārato satthāraṃ ghaṭṭenti, dhammakkhānato dhammakkhānaṃ ghaṭṭenti, gaṇato gaṇaṃ ghaṭṭenti, diṭṭhiyā diṭṭhiṃ ghaṭṭenti, paṭipadāya paṭipadaṃ ghaṭṭenti, maggato maggaṃ ghaṭṭenti.

    ਅਥ વਾ ਤੇ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, વਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, વਿવਾਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮੇਧਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਤੇਸਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ; ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਗਤਿਯਾ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਯੇ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਾ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਦੇવਲੋਕੇ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਗਤਿਯਾ ਗਤਿਂ… ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ… ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ… ਭવੇਨ ਭવਂ… ਸਂਸਾਰੇਨ ਸਂਸਾਰਂ… વਟ੍ਟੇਨ વਟ੍ਟਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਇਰਿਯਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ ਯਪੇਨ੍ਤਿ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਲੋਕੇਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਆਯਤਨਲੋਕੇਤਿ – ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਯੇ ਅਗ੍ਗਹੇਸੁਂ ਤੇ ਘਟ੍ਟਮਾਨਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ।

    Atha vā te vivadanti, kalahaṃ karonti, bhaṇḍanaṃ karonti, viggahaṃ karonti, vivādaṃ karonti, medhagaṃ karonti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Tesaṃ abhisaṅkhārā appahīnā; abhisaṅkhārānaṃ appahīnattā gatiyā ghaṭṭenti, niraye ghaṭṭenti, tiracchānayoniyā ghaṭṭenti, pettivisaye ghaṭṭenti, manussaloke ghaṭṭenti, devaloke ghaṭṭenti, gatiyā gatiṃ… upapattiyā upapattiṃ… paṭisandhiyā paṭisandhiṃ… bhavena bhavaṃ… saṃsārena saṃsāraṃ… vaṭṭena vaṭṭaṃ ghaṭṭenti saṅghaṭṭenti vadanti vicaranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpenti. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – saññañca diṭṭhiñca ye aggahesuṃ te ghaṭṭamānā vicaranti loke.

    ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਸਞ੍ਞਾવਿਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਾ, ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੋਹਾ।

    ‘‘Saññāvirattassa na santi ganthā, paññāvimuttassa na santi mohā;

    ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਯੇ ਅਗ੍ਗਹੇਸੁਂ, ਤੇ ਘਟ੍ਟਮਾਨਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ’’ਤਿ॥

    Saññañca diṭṭhiñca ye aggahesuṃ, te ghaṭṭamānā vicaranti loke’’ti.

    ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨવਮੋ।

    Māgaṇḍiyasuttaniddeso navamo.







    Footnotes:
    1. ਮਾਗਨ੍ਦਿਯਾਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰)
    2. māgandiyāti (sī. syā.)
    3. ਪਞ੍ਞਾવਨ੍ਤੇਹਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰)
    4. paññāvantehi (sī. syā.)
    5. ਸੁਕਟਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ (ਸੀ॰)
    6. ਸਮਗ੍ਗਤਾ (ਕ॰)
    7. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਂ ਞਾਣਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਂ ਞਾਣਂ (ਸੀ॰ ਕ॰) ਞਾਣવਿਭਙ੍ਗੇਪਿ
    8. sukaṭadukkaṭānaṃ (sī.)
    9. samaggatā (ka.)
    10. kammassakataṃ ñāṇaṃ saccānulomikaṃ ñāṇaṃ (sī. ka.) ñāṇavibhaṅgepi
    11. ਅਕਮ੍ਮਯਤਾ (ਸੀ॰ ਕ॰)
    12. akammayatā (sī. ka.)
    13. ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    14. diṭṭhīsu (sī. syā. ka.)
    15. ਸਮੋਹਮਾਗਾ (ਕ॰)
    16. samohamāgā (ka.)
    17. ਸਨ੍ਧવਾਨਿ (ਕ॰)
    18. sandhavāni (ka.)
    19. ਹਲਿਦ੍ਦਕਾਨੀ (ਸੀ॰)
    20. haliddakānī (sī.)
    21. ਰਾਗવਿਨਿਬਦ੍ਧਞ੍ਚ (ਸੀ॰)
    22. rāgavinibaddhañca (sī.)
    23. ਉਪਯੁਪਾਦਾਨਾ (ਕ॰)
    24. upayupādānā (ka.)
    25. ਕਣ੍ਟਕਂ વਾਰਿਜਂ (ਸੀ॰)
    26. kaṇṭakaṃ vārijaṃ (sī.)
    27. ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ (ਸੀ॰), ਅਨਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨੋ (ਸ੍ਯਾ॰)
    28. anajjhāpanno (sī.), anajjhopanno (syā.)
    29. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਯਕੋ (ਕ॰ ਅਟ੍ਠ॰) ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੫੨
    30. diṭṭhiyāyako (ka. aṭṭha.) su. ni. 852
    31. ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤਾ (ਸ੍ਯਾ॰) ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੫੩
    32. ghaṭṭayantā (syā.) su. ni. 853
    33. ਲੇਟ੍ਟੂਹਿਪਿ (ਕ॰)
    34. leṭṭūhipi (ka.)



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ੯. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 9. Māgaṇḍiyasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact