| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੫. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā
੨੦੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇਤਿ ਅਗ੍ਗਿਹੋਮਸਾਲਯਂ। ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੇਤਿ ਦ੍વੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਮਾਤੁਲੋ ਚ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਚ। ਤੇਸੁ ਮਾਤੁਲੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋਪਿ ਸਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਮਣੀਯਂ ਦੇવਗਬ੍ਭਸਦਿਸਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਹਾਯ ਤਤ੍ਥ ਛਾਰਿਕਤਿਣਕਚવਰਾਦੀਹਿ ਉਕ੍ਲਾਪੇ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਸਙ੍ਗਹਕਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਿਪਾਹਂ વਸਿਤ੍ਥ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤਂਦਿવਸਮੇવ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ ਦਾਰਕਦਾਰਿਕਾਹਿ ਓਕਿਣ੍ਣਂ ਅવਿવਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਮ੍ਪਿ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਸਾਯਂ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਥ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ।
207.Evaṃme sutanti māgaṇḍiyasuttaṃ. Tattha agyāgāreti aggihomasālayaṃ. Tiṇasanthāraketi dve māgaṇḍiyā mātulo ca bhāgineyyo ca. Tesu mātulo pabbajitvā arahattaṃ patto, bhāgineyyopi saupanissayo nacirasseva pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissati. Athassa bhagavā upanissayaṃ disvā ramaṇīyaṃ devagabbhasadisaṃ gandhakuṭiṃ pahāya tattha chārikatiṇakacavarādīhi uklāpe agyāgāre tiṇasanthārakaṃ paññāpetvā parasaṅgahakaraṇatthaṃ katipāhaṃ vasittha. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tenupasaṅkamīti na kevalaṃ taṃdivasameva, yasmā pana taṃ agyāgāraṃ gāmūpacāre dārakadārikāhi okiṇṇaṃ avivittaṃ, tasmā bhagavā niccakālampi divasabhāgaṃ tasmiṃ vanasaṇḍe vītināmetvā sāyaṃ vāsatthāya tattha upagacchati.
ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ…ਪੇ॰… ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂਦਿવਸਂ ਪਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਅਗਮਾਸਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਦਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾવ ਅਦ੍ਦਸ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਾਹਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਰੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਕਰਣਤ੍ਥਮੇવ ਹਿ ਮਯਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰਿਤਾ’’ਤਿ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਅਗਮਾਸਿ।
Addasākho…pe… tiṇasanthārakaṃ paññattanti bhagavā aññesu divasesu tiṇasanthārakaṃ saṅgharitvā saññāṇaṃ katvā gacchati, taṃdivasaṃ pana paññapetvāva agamāsi. Kasmā? Tadā hi paccūsasamaye lokaṃ oloketvāva addasa – ‘‘ajja māgaṇḍiyo idhāgantvā imaṃ tiṇasanthārakaṃ disvā bhāradvājena saddhiṃ tiṇasanthārakaṃ ārabbha kathāsallāpaṃ karissati, athāhaṃ āgantvā dhammaṃ desessāmi, so dhammaṃ sutvā mama santike pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissati. Paresaṃ saṅgahakaraṇatthameva hi mayā pāramiyo pūritā’’ti tiṇasanthārakaṃ paññapetvāva agamāsi.
ਸਮਣਸੇਯ੍ਯਾਨੁਰੂਪਂ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਇਮਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ ਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਾਮਿ। ਨ ਚ ਅਸਞ੍ਞਤਸਮਣਸ੍ਸ ਨਿવੁਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ। ਤਥਾਹੇਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥੇਨ ਆਕਡ੍ਢਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਪਾਦੇਨ ਆਕਡ੍ਢਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਸੀਸੇਨ ਪਹਟਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਨਾਕੁਲੋ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣੋ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਛੇਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰੇਨ ਤੂਲਿਕਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ વਿਯ। ਸਞ੍ਞਤਸਮਣਸ੍ਸ વਸਿਤਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਸ੍ਸ ਭੋ વਸਿਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਭੂਨਹੁਨੋਤਿ ਹਤવਡ੍ਢਿਨੋ ਮਰਿਯਾਦਕਾਰਕਸ੍ਸ। ਕਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ? ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ વਡ੍ਢਿਪਞ੍ਞਾਪਨਲਦ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ – ਚਕ੍ਖੁ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਂ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੋਤਂ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਂ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਸੁਤਂ ਸੋਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਤਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਘਾਨਂ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਂ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਘਾਯਿਤਂ ਘਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਘਾਯਿਤਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਜਿવ੍ਹਾ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਸ੍ਸਾਯਿਤਂ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਾਯਿਤਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਾਯੋ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬੋ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਫੁਟ੍ਠਂ ਫੁਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਫੁਟ੍ਠਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਨੋ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬੋ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬੋ, ਅવਿਞ੍ਞਾਤਂ વਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ, વਿਞ੍ਞਾਤਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਸੋ ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ વਡ੍ਢਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ –
Samaṇaseyyānurūpaṃ maññeti imaṃ tiṇasanthārakaṃ ‘‘samaṇassa anucchavikā seyyā’’ti maññāmi. Na ca asaññatasamaṇassa nivutthaṭṭhānametaṃ. Tathāhettha hatthena ākaḍḍhitaṭṭhānaṃ vā pādena ākaḍḍhitaṭṭhānaṃ vā sīsena pahaṭaṭṭhānaṃ vā na paññāyati, anākulo anākiṇṇo abhinno chekena cittakārena tūlikāya paricchinditvā paññatto viya. Saññatasamaṇassa vasitaṭṭhānaṃ, kassa bho vasitaṭṭhānanti pucchati. Bhūnahunoti hatavaḍḍhino mariyādakārakassa. Kasmā evamāha? Chasu dvāresu vaḍḍhipaññāpanaladdhikattā. Ayañhi tassa laddhi – cakkhu brūhetabbaṃ vaḍḍhetabbaṃ, adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ, diṭṭhaṃ samatikkamitabbaṃ. Sotaṃ brūhetabbaṃ vaḍḍhetabbaṃ, asutaṃ sotabbaṃ, sutaṃ samatikkamitabbaṃ. Ghānaṃ brūhetabbaṃ vaḍḍhetabbaṃ, aghāyitaṃ ghāyitabbaṃ, ghāyitaṃ samatikkamitabbaṃ. Jivhā brūhetabbā vaḍḍhetabbā, assāyitaṃ sāyitabbaṃ, sāyitaṃ samatikkamitabbaṃ. Kāyo brūhetabbo vaḍḍhetabbo, aphuṭṭhaṃ phusitabbaṃ, phuṭṭhaṃ samatikkamitabbaṃ. Mano brūhetabbo vaḍḍhetabbo, aviññātaṃ vijānitabbaṃ, viññātaṃ samatikkamitabbaṃ. Evaṃ so chasu dvāresu vaḍḍhiṃ paññapeti. Bhagavā pana –
‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਸੋਤੇਨ ਸਂવਰੋ।
‘‘Cakkhunā saṃvaro sādhu, sādhu sotena saṃvaro;
ਘਾਨੇਨ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਸਂવਰੋ॥
Ghānena saṃvaro sādhu, sādhu jivhāya saṃvaro.
ਕਾਯੇਨ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ વਾਚਾਯ ਸਂવਰੋ।
Kāyena saṃvaro sādhu, sādhu vācāya saṃvaro;
ਮਨਸਾ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂવਰੋ।
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂવੁਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੬੦-੩੬੧) –
Sabbattha saṃvuto bhikkhu, sabbadukkhā pamuccatī’’ti. (dha. pa. 360-361) –
ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਸਂવਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ‘‘વਡ੍ਢਿਹਤੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਮਰਿਯਾਦਕਾਰਕੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਭੂਨਹੁਨੋ’’ਤਿ ਆਹ।
Chasu dvāresu saṃvaraṃ paññapeti. Tasmā so ‘‘vaḍḍhihato samaṇo gotamo mariyādakārako’’ti maññamāno ‘‘bhūnahuno’’ti āha.
ਅਰਿਯੇ ਞਾਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕੁਸਲੇਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਕਾਰਣਧਮ੍ਮੇ ਅਨવਜ੍ਜੇ। ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਨਾਮ ਉਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਉਪਰਿ વਾਚਂ ਭਾਸਮਾਨੇਨ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਮੁਖੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਾ ਸਹਸਾ ਅਭਾਸਿ, ਮੁਖੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਹੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਚਰਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਏવਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮਯਂ ਮੁਖਾਰੁਲ਼੍ਹਿਚ੍ਛਾਮਤ੍ਤਂ વਦਾਮ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਨਾਮ ਆਗਤਂ વਦਮਾਨਾ ਕਸ੍ਸ ਭਾਯੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਨਂ વਦੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ ਮਮ ਰਕ੍ਖਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਅવਾવਟੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੁਤ੍ਤੋવ ਨਂ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤੋવ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਜਮ੍ਬੂਆਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਯ ਅਪੂਰਯਮਾਨੋ ਮਯਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਭવਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਦੇਯ੍ਯ, વਦਸ੍ਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Ariye ñāye dhamme kusaleti parisuddhe kāraṇadhamme anavajje. Iminā kiṃ dasseti? Evarūpassa nāma uggatassa paññātassa yasassino upari vācaṃ bhāsamānena vīmaṃsitvā upadhāretvā mukhe ārakkhaṃ ṭhapetvā bhāsitabbo hoti. Tasmā mā sahasā abhāsi, mukhe ārakkhaṃ ṭhapehīti dasseti. Evañhi no sutte ocaratīti yasmā amhākaṃ sutte evaṃ āgacchati, na mayaṃ mukhāruḷhicchāmattaṃ vadāma, sutte ca nāma āgataṃ vadamānā kassa bhāyeyyāma, tasmā sammukhāpi naṃ vadeyyāmāti attho. Appossukkoti mama rakkhanatthāya anussukko avāvaṭo hutvāti attho. Vuttova naṃ vadeyyāti mayā vuttova hutvā apucchitova kathaṃ samuṭṭhāpetvā ambajambūādīni gahetvā viya apūrayamāno mayā kathitaniyāmena bhavaṃ bhāradvājo vadeyya, vadassūti attho.
੨੦੮. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਆਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਂ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸੋਸਿ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ। ਸਂવਿਗ੍ਗੋਤਿ ਪੀਤਿਸਂવੇਗੇਨ ਸਂવਿਗ੍ਗੋ ਚਲਿਤੋ ਕਮ੍ਪਿਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨੇવ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਆਰੋਚਿਤਂ, ਨ ਮਯਾ। ਅਮ੍ਹੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਏਤ੍ਥ ਤਤਿਯੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਦ੍ਦੋ ਤਿਖਿਣਸੋਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨવਨવੁਤਿਲੋਮਕੂਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਾਨਿ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂવਿਗ੍ਗੋ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪਭਿਨ੍ਨਮੁਖਂ વਿਯ ਬੀਜਂ ਪਰਿਪਾਕਗਤਂ ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਆਹਿਣ੍ਡਮਾਨੋ ਪੁਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
208.Assosikhoti satthā ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbacakkhunā māgaṇḍiyaṃ tattha āgataṃ addasa, dvinnaṃ janānaṃ bhāsamānānaṃ dibbasotena saddampi assosi. Paṭisallānā vuṭṭhitoti phalasamāpattiyā vuṭṭhito. Saṃviggoti pītisaṃvegena saṃviggo calito kampito. Tassa kira etadahosi – ‘‘neva māgaṇḍiyena samaṇassa gotamassa ārocitaṃ, na mayā. Amhe muñcitvā añño ettha tatiyopi natthi, suto bhavissati amhākaṃ saddo tikhiṇasotena purisenā’’ti. Athassa abbhantare pīti uppajjitvā navanavutilomakūpasahassāni uddhaggāni akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘saṃviggo lomahaṭṭhajāto’’ti. Athakho māgaṇḍiyo paribbājakoti paribbājakassa pabhinnamukhaṃ viya bījaṃ paripākagataṃ ñāṇaṃ, tasmā sannisīdituṃ asakkonto āhiṇḍamāno puna satthu santikaṃ āgantvā ekamantaṃ nisīdi. Taṃ dassetuṃ ‘‘atha kho māgaṇḍiyo’’tiādi vuttaṃ.
੨੦੯. ਸਤ੍ਥਾ – ‘‘ਏવਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਮਂ ਅવਚਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾવ ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਤ੍ਥ વਸਨਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਰਾਮੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਰਾਮਂ। ਰੂਪੇ ਰਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਰਤਂ। ਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਆਮੋਦਿਤਂ ਪਮੋਦਿਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਸਮੁਦਿਤਂ। ਦਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ। ਗੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗੋਪਿਤਂ। ਰਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ ਠਪਿਤਰਕ੍ਖਂ। ਸਂવੁਤਨ੍ਤਿ ਪਿਹਿਤਂ। ਸਂવਰਾਯਾਤਿ ਪਿਧਾਨਤ੍ਥਾਯ।
209. Satthā – ‘‘evaṃ kira tvaṃ, māgaṇḍiya, maṃ avacā’’ti avatvāva cakkhuṃ kho, māgaṇḍiyāti paribbājakassa dhammadesanaṃ ārabhi. Tattha vasanaṭṭhānaṭṭhena rūpaṃ cakkhussa ārāmoti cakkhu rūpārāmaṃ. Rūpe ratanti rūparataṃ. Rūpena cakkhu āmoditaṃ pamoditanti rūpasamuditaṃ. Dantanti nibbisevanaṃ. Guttanti gopitaṃ. Rakkhitanti ṭhapitarakkhaṃ. Saṃvutanti pihitaṃ. Saṃvarāyāti pidhānatthāya.
੨੧੦. ਪਰਿਚਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਰਮਿਤਪੁਬ੍ਬੋ। ਰੂਪਪਰਿਲ਼ਾਹਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਪਰਿਲ਼ਾਹਂ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕਿਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਰੂਪਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਤਯਾ ਕਿਂ વਚਨਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸ, વੁਡ੍ਢਿਹਤੋ ਮਰਿਯਾਦਕਾਰਕੋਤਿ ਇਦਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੇਸਦ੍વਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
210.Paricāritapubboti abhiramitapubbo. Rūpapariḷāhanti rūpaṃ ārabbha uppajjanapariḷāhaṃ. Imassa pana te, māgaṇḍiya, kimassa vacanīyanti imassa rūpaṃ pariggaṇhitvā arahattappattassa khīṇāsavassa tayā kiṃ vacanaṃ vattabbaṃ assa, vuḍḍhihato mariyādakārakoti idaṃ vattabbaṃ, na vattabbanti pucchati. Na kiñci, bho gotamāti, bho gotama, kiñci vattabbaṃ natthi. Sesadvāresupi eseva nayo.
੨੧੧. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਯਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਹਂ ਖੋ ਪਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਸਿਕੋਤਿਆਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ વਸ੍ਸਕਾਲੇ વਸਿਤੁਂ, ਅਯਂ વਸ੍ਸਿਕੋ। ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਚਨਤ੍ਥੋ – વਸ੍ਸਂ વਾਸੋ વਸ੍ਸਂ, વਸ੍ਸਂ ਅਰਹਤੀਤਿ વਸ੍ਸਿਕੋ। ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
211. Idāni yasmā tayā pañcakkhandhe pariggahetvā arahattappattassa khīṇāsavassa kiñci vattabbaṃ natthi, ahañca pañcakkhandhe pariggahetvā sabbaññutaṃ patto, tasmā ahampi te na kiñci vattabboti dassetuṃ ahaṃ kho panātiādimāha. Tassa mayhaṃ māgaṇḍiyāti gihikāle attano sampattiṃ dassento āha. Tattha vassikotiādīsu yattha sukhaṃ hoti vassakāle vasituṃ, ayaṃ vassiko. Itaresupi eseva nayo. Ayaṃ panettha vacanattho – vassaṃ vāso vassaṃ, vassaṃ arahatīti vassiko. Itaresupi eseva nayo.
ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਸਿਕੋ ਪਾਸਾਦੋ ਨਾਤਿਉਚ੍ਚੋ ਹੋਤਿ ਨਾਤਿਨੀਚੋ, ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿਪਿਸ੍ਸ ਨਾਤਿਤਨੂਨਿ ਨਾਤਿਬਹੂਨਿ, ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਾਨਿਪੇਤ੍ਥ ਮਿਸ੍ਸਕਾਨੇવ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਥਮ੍ਭਾਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਯੋਪਿ ਨੀਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਤਨੁਕਾਨਿ ਸੁਖੁਮਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ। ਉਣ੍ਹਪવੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਭਿਤ੍ਤਿਨਿਯੂਹਾਨਿ ਨੀਹਰੀਯਨ੍ਤਿ। ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਣ੍ਹવੀਰਿਯਾਨਿ ਕਮ੍ਬਲਾਦੀਨਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ ਕਟੁਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ। ਗਿਮ੍ਹਿਕੇ ਥਮ੍ਭਾਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਯੋਪਿ ਉਚ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬਹੂਨਿ વਿਪੁਲਜਾਲਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ। ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਾਦੀਨਿ ਦੁਕੂਲਮਯਾਨਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਾਨਿ ਮਧੁਰਰਸਸੀਤવੀਰਿਯਾਨਿ। વਾਤਪਾਨਸਮੀਪੇਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਨવ ਚਾਟਿਯੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਦੀਹਿ ਸਞ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਉਦਕਯਨ੍ਤਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਯੇਹਿ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ વਿਯ ਉਦਕਧਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ।
Tattha vassiko pāsādo nātiucco hoti nātinīco, dvāravātapānānipissa nātitanūni nātibahūni, bhūmattharaṇapaccattharaṇakhajjabhojjānipettha missakāneva vaṭṭanti. Hemantike thambhāpi bhittiyopi nīcā honti, dvāravātapānāni tanukāni sukhumacchiddāni. Uṇhapavesanatthāya bhittiniyūhāni nīharīyanti. Bhūmattharaṇapaccattharaṇanivāsanapārupanāni panettha uṇhavīriyāni kambalādīni vaṭṭanti. Khajjabhojjaṃ siniddhaṃ kaṭukasannissitañca. Gimhike thambhāpi bhittiyopi uccā honti. Dvāravātapānāni panettha bahūni vipulajālāni bhavanti. Bhūmattharaṇādīni dukūlamayāni vaṭṭanti, khajjabhojjāni madhurarasasītavīriyāni. Vātapānasamīpesu cettha nava cāṭiyo ṭhapetvā udakassa pūretvā nīluppalādīhi sañchādenti. Tesu tesu padesesu udakayantāni karonti, yehi deve vassante viya udakadhārā nikkhamanti.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਤਸੁવਣ੍ਣਘਟੇ ਚ ਰਜਤਘਟੇ ਚ ਗਨ੍ਧੋਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਗਚ੍ਛਕੇ ਕਤ੍વਾ ਸਯਨਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਮਹਨ੍ਤੇਸੁ ਲੋਹਕਟਾਹੇਸੁ ਗਨ੍ਧਕਲਲਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਉਤੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਠਪੇਸੁਂ। ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮੀਹਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ। ਨਾਨਾવਿਧਾ ਭਮਰਗਣਾ ਪਾਸਾਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫੇਸੁ ਰਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਪਾਸਾਦੋ ਅਤਿਸੁਗਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਯਮਕਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰੇ ਲੋਹਨਾਲ਼ਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨવਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਆਕਾਸਙ੍ਗਣੇ ਰਤਨਮਣ੍ਡਪਮਤ੍ਥਕੇ ਸੁਖੁਮਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਂ ਜਾਲਂ ਬਦ੍ਧਂ ਅਹੋਸਿ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੁਕ੍ਖਮਹਿਂਸਚਮ੍ਮਂ ਪਸਾਰੇਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਕੀਲ਼ਨવੇਲਾਯ ਮਹਿਂਸਚਮ੍ਮੇ ਪਾਸਾਣਗੁਲ਼ੇ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਮੇਘਥਨਿਤਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਉਦਕਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਜਾਲਮਤ੍ਥਕੇ ਪਤਤਿ, વਸ੍ਸਪਤਨਸਲਿਲਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨੀਲਪਟਂ ਨਿવਾਸੇਤਿ, ਨੀਲਪਟਂ ਪਾਰੁਪਤਿ, ਨੀਲਪਸਾਧਨਂ ਪਸਾਧੇਤਿ। ਪਰਿવਾਰਾਪਿਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਾਟਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਨੀਲવਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨੇવ ਨੀਲવਿਲੇਪਨਾਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਰਤਨਮਣ੍ਡਪਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਦਿવਸਭਾਗਂ ਉਦਕਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਸੀਤਲਂ ਉਤੁਸੁਖਂ ਅਨੁਭੋਤਿ।
Bodhisattassa pana aṭṭhasatasuvaṇṇaghaṭe ca rajataghaṭe ca gandhodakassa pūretvā nīluppalagacchake katvā sayanaṃ parivāretvā ṭhapayiṃsu. Mahantesu lohakaṭāhesu gandhakalalaṃ pūretvā nīluppalapadumapuṇḍarīkāni ropetvā utuggahaṇatthāya tattha tattha ṭhapesuṃ. Sūriyarasmīhi pupphāni pupphanti. Nānāvidhā bhamaragaṇā pāsādaṃ pavisitvā pupphesu rasaṃ gaṇhantā vicaranti. Pāsādo atisugandho hoti. Yamakabhittiyā antare lohanāḷiṃ ṭhapetvā navabhūmikapāsādassa upari ākāsaṅgaṇe ratanamaṇḍapamatthake sukhumacchiddakaṃ jālaṃ baddhaṃ ahosi. Ekasmiṃ ṭhāne sukkhamahiṃsacammaṃ pasāreti. Bodhisattassa udakakīḷanavelāya mahiṃsacamme pāsāṇaguḷe khipanti, meghathanitasaddo viya hoti. Heṭṭhā yantaṃ parivattenti, udakaṃ abhiruhitvā jālamatthake patati, vassapatanasalilaṃ viya hoti. Tadā bodhisatto nīlapaṭaṃ nivāseti, nīlapaṭaṃ pārupati, nīlapasādhanaṃ pasādheti. Parivārāpissa cattālīsanāṭakasahassāni nīlavatthābharaṇāneva nīlavilepanāni hutvā mahāpurisaṃ parivāretvā ratanamaṇḍapaṃ gacchanti. Divasabhāgaṃ udakakīḷaṃ kīḷanto sītalaṃ utusukhaṃ anubhoti.
ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦਿવਾਕਾਲੇ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਸਕੁਣਗਣਾ ਪਾਚੀਨਸਰਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ વਿਰવਮਾਨਾ ਪਾਸਾਦਮਤ੍ਥਕੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਸਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਸਰਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਾਚੀਨਸਰਂ, ਉਤ੍ਤਰਸਰਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਸਰਂ, ਦਕ੍ਖਿਣਸਰਤੋ ਉਤ੍ਤਰਸਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰવਸ੍ਸਸਮਯੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਪਾਸਾਦੋ ਪਨ ਪਞ੍ਚਭੂਮਿਕੋ ਅਹੋਸਿ, વਸ੍ਸਿਕਪਾਸਾਦੋ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕੋ।
Pāsādassa catūsu disāsu cattāro sarā honti. Divākāle nānāvaṇṇasakuṇagaṇā pācīnasarato vuṭṭhāya viravamānā pāsādamatthakena pacchimasaraṃ gacchanti. Pacchimasarato vuṭṭhāya pācīnasaraṃ, uttarasarato dakkhiṇasaraṃ, dakkhiṇasarato uttarasaraṃ gacchanti, antaravassasamayo viya hoti. Hemantikapāsādo pana pañcabhūmiko ahosi, vassikapāsādo sattabhūmiko.
ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹੀਤਿ ਪੁਰਿਸવਿਰਹਿਤੇਹਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤੂਰਿਯਾਨੇવ ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨੇવ । ਦੋવਾਰਿਕਾਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋવ, ਨ੍ਹਾਪਨਾਦਿਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਾਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋવ। ਰਾਜਾ ਕਿਰ – ‘‘ਤਥਾਰੂਪਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸੁਖਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਇਤ੍ਥਿਯੋવ ਠਪੇਸਿ। ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨੋਤਿ ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
Nippurisehīti purisavirahitehi. Na kevalañcettha tūriyāneva nippurisāni, sabbaṭṭhānānipi nippurisāneva . Dovārikāpi itthiyova, nhāpanādiparikammakarāpi itthiyova. Rājā kira – ‘‘tathārūpaṃ issariyasukhasampattiṃ anubhavamānassa purisaṃ disvā parisaṅkā uppajjati, sā me puttassa mā ahosī’’ti sabbakiccesu itthiyova ṭhapesi. Tāya ratiyā ramamānoti idaṃ catutthajjhānikaphalasamāpattiratiṃ sandhāya vuttaṃ.
੨੧੨. ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਤ੍ਥਨਾ ਹੋਤਿ, ਮਹਾ ਚ ਨੇਸਂ ਪਪਞ੍ਚੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤਿਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤੇ ਗવੇਸਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਿਨੋ ਪਨ ਮੁਦ੍ਦਾਗਣਨਮਤ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂਯੇવ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਆવਟ੍ਟੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਾਨੁਸਕਕਾਮਹੇਤੁ ਆવਟ੍ਟੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਾਤਿ વਿਸਿਟ੍ਠਤਰਾ। ਪਣੀਤਤਰਾਤਿ ਅਤਪ੍ਪਕਤਰਾ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
212.Gahapati vā gahapatiputto vāti ettha yasmā khattiyānaṃ setacchattasmiṃyeva patthanā hoti, mahā ca nesaṃ papañco, brāhmaṇā mantehi atittā mante gavesantā vicaranti, gahapatino pana muddāgaṇanamattaṃ uggahitakālato paṭṭhāya sampattiṃyeva anubhavanti, tasmā khattiyabrāhmaṇe aggahetvā ‘‘gahapati vā gahapatiputto vā’’ti āha. Āvaṭṭeyyāti mānusakakāmahetu āvaṭṭo bhaveyyāti attho. Abhikkantatarāti visiṭṭhatarā. Paṇītatarāti atappakatarā. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ਕੁਸਗ੍ਗੇਨੁਦਕਮਾਦਾਯ, ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਉਦਕਂ ਮਿਨੇ।
‘‘Kusaggenudakamādāya, samudde udakaṃ mine;
ਏવਂ ਮਾਨੁਸਕਾ ਕਾਮਾ, ਦਿਬ੍ਬਕਾਮਾਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੩੮੯) –
Evaṃ mānusakā kāmā, dibbakāmāna santike’’ti. (jā. 2.21.389) –
ਸਮਧਿਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વਿਸਿਟ੍ਠਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।
Samadhigayha tiṭṭhatīti dibbasukhaṃ gaṇhitvā tato visiṭṭhatarā hutvā tiṭṭhati.
ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਕਾਲੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਪਾਸਾਦੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਹਸ੍ਸਇਤ੍ਥਿਮਜ੍ਝੇ ਮੋਦਨਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਸੁਚਰਿਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਲੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਕਾਲੋ , ਤਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਨવਨੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨਕਾਲੋ વਿਯ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਯਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਨਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਮਾਨੁਸਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਅਪਤ੍ਥਨਕਾਲੋ વਿਯ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਯਾ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੀਨਜਨਸੁਖਸ੍ਸ ਅਪਤ੍ਥਨਕਾਲੋਤਿ।
Opammasaṃsandanaṃ panettha evaṃ veditabbaṃ – gahapatissa pañcahi kāmaguṇehi samaṅgībhūtakālo viya bodhisattassa tīsu pāsādesu cattālīsasahassaitthimajjhe modanakālo, tassa sucaritaṃ pūretvā sagge nibbattakālo viya bodhisattassa abhinikkhamanaṃ katvā bodhipallaṅke sabbaññutaṃ paṭividdhakālo , tassa nandanavane sampattiṃ anubhavanakālo viya tathāgatassa catutthajjhānikaphalasamāpattiratiyā vītivattanakālo, tassa mānusakānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ apatthanakālo viya tathāgatassa catutthajjhānikaphalasamāpattiratiyā vītināmentassa hīnajanasukhassa apatthanakāloti.
੨੧੩. ਸੁਖੀਤਿ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਸੁਖਿਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਸੇਰੀਤਿ ਪਠਮਂ વੇਜ੍ਜਦੁਤਿਯਕੋ ਪਚ੍ਛਾ ਸੇਰੀ ਏਕਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਸਯਂવਸੀਤਿ ਪਠਮਂ વੇਜ੍ਜਸ੍ਸ વਸੇ વਤ੍ਤਮਾਨੋ વੇਜ੍ਜੇਨ ਨਿਸੀਦਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ, ਨਿਪਜ੍ਜਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ, ਭੁਞ੍ਜਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿ, ਪਿવਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਿવਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸਯਂવਸੀ ਜਾਤੋ। ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਗਮੋਤਿ ਪਠਮਂ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਾਲਤ੍ਥ, ਪਚ੍ਛਾ ਰੋਗੇ વੂਪਸਨ੍ਤੇ વਨਦਸ੍ਸਨ-ਗਿਰਿਦਸ੍ਸਨ-ਪਬ੍ਬਤਦਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁਪਿ ਯੇਨਕਾਮਂ ਗਮੋ ਜਾਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇવ ਗਨ੍ਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ।
213.Sukhīti paṭhamaṃ dukkhito pacchā sukhito assa. Serīti paṭhamaṃ vejjadutiyako pacchā serī ekako bhaveyya. Sayaṃvasīti paṭhamaṃ vejjassa vase vattamāno vejjena nisīdāti vutte nisīdi, nipajjāti vutte nipajji, bhuñjāti vutte bhuñji, pivāti vutte pivi, pacchā sayaṃvasī jāto. Yena kāmaṃgamoti paṭhamaṃ icchiticchitaṭṭhānaṃ gantuṃ nālattha, pacchā roge vūpasante vanadassana-giridassana-pabbatadassanādīsupi yenakāmaṃ gamo jāto, yattha yattheva gantuṃ icchati, tattha tattheva gaccheyya.
ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕੁਟ੍ਠਿਕਾਲੋ વਿਯ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨਕਾਲੋ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲਂ વਿਯ ਏਕਂ ਕਾਮવਤ੍ਥੁ, ਦ੍વੇ ਕਪਲ੍ਲਾਨਿ વਿਯ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਕੋਟਿਯਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲਾਨਿ વਿਯ ਅਡ੍ਢਤਿਯਨਾਟਕਕੋਟਿਯੋ, ਨਖੇਹਿ વਣਮੁਖਾਨਿ ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲੇ ਪਰਿਤਾਪਨਂ વਿਯ વਤ੍ਥੁਪਟਿਸੇવਨਂ, ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਰੋਗਕਾਲੋ વਿਯ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਕਾਲੇ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਯਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਨਕਾਲੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਟ੍ਠਿਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਪਤ੍ਥਨਕਾਲੋ વਿਯ ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੀਨਜਨਰਤਿਯਾ ਅਪਤ੍ਥਨਕਾਲੋਤਿ।
Etthāpi idaṃ opammasaṃsandanaṃ – purisassa kuṭṭhikālo viya hi bodhisattassa agāramajjhe vasanakālo, aṅgārakapallaṃ viya ekaṃ kāmavatthu, dve kapallāni viya dve vatthūni, sakkassa pana devarañño aḍḍhateyyakoṭiyāni aṅgārakapallāni viya aḍḍhatiyanāṭakakoṭiyo, nakhehi vaṇamukhāni tacchetvā aṅgārakapalle paritāpanaṃ viya vatthupaṭisevanaṃ, bhesajjaṃ āgamma arogakālo viya kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme ca ānisaṃsaṃ disvā nikkhamma buddhabhūtakāle catutthajjhānikaphalasamāpattiratiyā vītivattanakālo, aññaṃ kuṭṭhipurisaṃ disvā apatthanakālo viya tāya ratiyā vītināmentassa hīnajanaratiyā apatthanakāloti.
੨੧੪. ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਕਿਮਿਰਕੁਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮ ਉਪਹਤਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੋ। ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਉਪਹਤਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ। ਤੇ ਯਥਾ ਸੋ ਉਪਹਤਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਮਿਂ ਸੁਖਮਿਤਿ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਲਤ੍ਥ, ਏવਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਹਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਸ੍વੇવ ਕਾਮੇਸੁ ਸੁਖਮਿਤਿ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਲਤ੍ਥੁਂ।
214.Upahatindriyoti kimirakuṭṭhena nāma upahatakāyappasādo. Upahatindriyāti upahatapaññindriyā. Te yathā so upahatakāyindriyo kuṭṭhī dukkhasamphassasmiṃyeva aggismiṃ sukhamiti viparītasaññaṃ paccalattha, evaṃ paññindriyassa upahatattā dukkhasamphassesveva kāmesu sukhamiti viparītasaññaṃ paccalatthuṃ.
੨੧੫. ਅਸੁਚਿਤਰਾਨਿ ਚੇવਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਕਤਿਯਾવ ਤਾਨਿ ਅਸੁਚੀਨਿ ਚ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾਨਿ ਚ ਪੂਤੀਨਿ ਚ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਅਸੁਚਿਤਰਾਨਿ ਚੇવ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਤਰਾਨਿ ਚ ਪੂਤਿਤਰਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਾਚੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਿਤਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਣ੍ਡੂવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਾਣਕਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ, ਦੁਟ੍ਠਲੋਹਿਤਦੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਕਾਚਿ ਅਸ੍ਸਾਦਮਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ।
215.Asucitarāni cevātiādīsu pakatiyāva tāni asucīni ca duggandhāni ca pūtīni ca, idāni pana asucitarāni ceva duggandhatarāni ca pūtitarāni ca honti. Kācīti tassa hi paritāpentassa ca kaṇḍūvantassa ca pāṇakā anto pavisanti, duṭṭhalohitaduṭṭhapubbā paggharanti. Evamassa kāci assādamattā hoti.
ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾਤਿ ਗਾਥਾਯ ਯੇ ਕੇਚਿ ਧਨਲਾਭਾ વਾ ਯਸਲਾਭਾ વਾ ਪੁਤ੍ਤਲਾਭਾ વਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਤੇਸਂ ਪਰਮਂ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ ਲਾਭੋਤਿ, ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ਲਾਭਾ। ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਝਾਨਸੁਖਂ વਾ ਮਗ੍ਗਸੁਖਂ વਾ ਫਲਸੁਖਂ વਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਪਰਮਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖਂ। ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਗਮਨੇਨੇવ ਅਮਤਗਾਮੀਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਖੇਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋ ਖੇਮਤਰੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਗ੍ਗੋ। ਅਥ વਾ ਖੇਮਂ ਅਮਤਗਾਮਿਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖੇਮਨ੍ਤਿਪਿ ਅਮਤਨ੍ਤਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ। ਯਾવਤਾ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਰਪ੍ਪવਾਦਾ ਖੇਮਗਾਮਿਨੋ ਚ ਅਮਤਗਾਮਿਨੋ ਚਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਗਹਿਤਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤੇਸਂ ਖੇਮਅਮਤਗਾਮੀਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਪਰਮੋ ਉਤ੍ਤਮੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ।
Ārogyaparamāti gāthāya ye keci dhanalābhā vā yasalābhā vā puttalābhā vā atthi, ārogyaṃ tesaṃ paramaṃ uttamaṃ, natthi tato uttaritaro lābhoti, ārogyaparamā lābhā. Yaṃkiñci jhānasukhaṃ vā maggasukhaṃ vā phalasukhaṃ vā atthi, nibbānaṃ tattha paramaṃ, natthi tato uttaritaraṃ sukhanti nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ. Aṭṭhaṅgiko maggānanti pubbabhāgamaggānaṃ pubbabhāgagamaneneva amatagāmīnaṃ aṭṭhaṅgiko khemo, natthi tato khemataro añño maggo. Atha vā khemaṃ amatagāminanti ettha khemantipi amatantipi nibbānasseva nāmaṃ. Yāvatā puthusamaṇabrāhmaṇā parappavādā khemagāmino ca amatagāmino cāti laddhivasena gahitā, sabbesaṃ tesaṃ khemaamatagāmīnaṃ maggānaṃ aṭṭhaṅgiko paramo uttamoti ayamettha attho.
੨੧੬. ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚੇવ ਆਚਰਿਯਾਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚ। ਸਮੇਤੀਤਿ ਏਕਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਤਂ વਿਯ ਏਕਤੁਲਾਯ ਤੁਲਿਤਂ વਿਯ ਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਂ। ਅਨੋਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਾਣਿਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਜਤਿ – ‘‘ਇਦਂ ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਇਦਂ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਸੀਸਂ ਕਾਲੇਨ ਉਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
216.Ācariyapācariyānanti ācariyānañceva ācariyācariyānañca. Sametīti ekanāḷiyā mitaṃ viya ekatulāya tulitaṃ viya sadisaṃ hoti ninnānākaraṇaṃ. Anomajjatīti pāṇiṃ heṭṭhā otārento majjati – ‘‘idaṃ taṃ, bho gotama, ārogyaṃ, idaṃ taṃ nibbāna’’nti kālena sīsaṃ kālena uraṃ parimajjanto evamāha.
੨੧੭. ਛੇਕਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰੇਨਾਤਿ ਕਾਲ਼ਕੇਹਿ ਏਲ਼ਕਲੋਮੇਹਿ ਕਤਥੂਲਚੀਰੇਨ। ਸਙ੍ਕਾਰਚੋਲ਼ਕੇਨਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਾਲੇਨ ਦਸਾਯ ਕਾਲੇਨ ਅਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇਨ ਮਜ੍ਝੇ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯ, વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬਕੇਹੇਸਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਏਸਾ। વਿਪਸ੍ਸੀਪਿ ਹਿ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ ਭਗવਾ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ, ‘‘ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਗਾਥਾ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨੋ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ। ਤੇ ਪੋਤ੍ਥਕਗਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਦਦ੍વਯਮੇવ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤੇਨਾਹ – ਸਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗਾਥਾਤਿ।
217.Chekanti sampannaṃ. Sāhuḷicīrenāti kāḷakehi eḷakalomehi katathūlacīrena. Saṅkāracoḷakenātipi vadanti. Vācaṃ nicchāreyyāti kālena dasāya kālena ante kālena majjhe parimajjanto nicchāreyya, vadeyyāti attho. Pubbakehesāti pubbakehi esā. Vipassīpi hi bhagavā…pe… kassapopi bhagavā catuparisamajjhe nisinno imaṃ gāthaṃ abhāsi, ‘‘atthanissitagāthā’’ti mahājano uggaṇhi. Satthari parinibbute aparabhāge paribbājakānaṃ antaraṃ paviṭṭhā. Te potthakagataṃ katvā padadvayameva rakkhituṃ sakkhiṃsu. Tenāha – sā etarahi anupubbena puthujjanagāthāti.
੨੧੮. ਰੋਗੋવ ਭੂਤੋਤਿ ਰੋਗਭੂਤੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਰਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਮਗ੍ਗਞਾਣਞ੍ਚ। ਪਹੋਤੀਤਿ ਸਮਤ੍ਥੋ। ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂવਿਰੇਚਨਂ ਅਧੋવਿਰੇਚਨਂ ਅਞ੍ਜਨਞ੍ਚਾਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
218. Rogova bhūtoti rogabhūto. Sesapadesupi eseva nayo. Ariyaṃ cakkhunti parisuddhaṃ vipassanāñāṇañceva maggañāṇañca. Pahotīti samattho. Bhesajjaṃ kareyyāti uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ añjanañcāti bhesajjaṃ kareyya.
੨੧੯. ਨ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦਿਪਲਿવੇਠੇਨ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੋ ਉਪਹਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਛੇਕਂ વੇਜ੍ਜਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਪ੍ਪਾਯਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸੇવਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਨਾਮ। ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂਯੇવ વਿਨਟ੍ਠਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਨ ਲਭਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
219.Na cakkhūni uppādeyyāti yassa hi antarā pittasemhādipaliveṭhena cakkhupasādo upahato hoti, so chekaṃ vejjaṃ āgamma sappāyabhesajjaṃ sevanto cakkhūni uppādeti nāma. Jaccandhassa pana mātukucchiyaṃyeva vinaṭṭhāni, tasmā so na labhati. Tena vuttaṃ ‘‘na cakkhūni uppādeyyā’’ti.
੨੨੦. ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋਤਿ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਪਲਿવੇਠੇਨ ਅਨ੍ਧੋ। ਅਮੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤੇ। ਅਮਿਤ੍ਤਤੋਪਿ ਦਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਮਿਤ੍ਤੋ ਮੇ ਅਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਮਿਤ੍ਤਤੋ ਠਪੇਯ੍ਯ। ਦੁਤਿਯਪਦੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ વਟ੍ਟੇ ਅਨੁਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏਕਸਨ੍ਧਿ ਦ੍વਿਸਙ੍ਖੇਪੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਕਥਿਤੋ, વਟ੍ਟਂ વਿਭਾવਿਤਂ।
220. Dutiyavāre jaccandhoti jātakālato paṭṭhāya pittādipaliveṭhena andho. Amusminti tasmiṃ pubbe vutte. Amittatopi daheyyāti amitto me ayanti evaṃ amittato ṭhapeyya. Dutiyapadepi eseva nayo. Iminā cittenāti vaṭṭe anugatacittena. Tassa me upādānapaccayāti ekasandhi dvisaṅkhepo paccayākāro kathito, vaṭṭaṃ vibhāvitaṃ.
੨੨੧. ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਪਟਿਪਦਂ। ਇਮੇ ਰੋਗਾ ਗਣ੍ਡਾ ਸਲ੍ਲਾਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾਤਿ વਿવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
221.Dhammānudhammanti dhammassa anudhammaṃ anucchavikaṃ paṭipadaṃ. Ime rogā gaṇḍā sallāti pañcakkhandhe dasseti. Upādānanirodhāti vivaṭṭaṃ dassento āha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੫. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Māgaṇḍiyasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੫. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā
