Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
൫. മാഗണ്ഡിയസുത്തവണ്ണനാ
5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā
൨൦൭. ദ്വേ മാഗണ്ഡിയാതി ദ്വേ മാഗണ്ഡിയനാമകാ. ദേവഗബ്ഭസദിസന്തി ദേവാനം വസനഓവരകസദിസം. ഏതം വുത്തന്തി ‘‘ഭാരദ്വാജഗോത്തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ അഗ്യാഗാരേ തിണസന്ഥാരകേ’’തി ഏതം വുത്തം. ന കേവലം തം ദിവസമേവാതി യം ദിവസം മാഗണ്ഡിയോ പരിബ്ബാജകോ തിണസന്ഥാരകം പഞ്ഞത്തം, ന കേവലം തം ദിവസമേവ ഭഗവാ യേനഞ്ഞതരോ വനസണ്ഡോ, തേനുപസങ്കമീതി യോജനാ. ഗാമൂപചാരേതി ഗാമസമീപേ. സഞ്ഞാണം കത്വാതി സഞ്ഞാണം കത്വാ വിയ. ന ഹി ഭഗവതോ തസ്സ സഞ്ഞാണകരണേ പയോജനം അത്ഥി.
207.Dvemāgaṇḍiyāti dve māgaṇḍiyanāmakā. Devagabbhasadisanti devānaṃ vasanaovarakasadisaṃ. Etaṃ vuttanti ‘‘bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāre tiṇasanthārake’’ti etaṃ vuttaṃ. Na kevalaṃ taṃ divasamevāti yaṃ divasaṃ māgaṇḍiyo paribbājako tiṇasanthārakaṃ paññattaṃ, na kevalaṃ taṃ divasameva bhagavā yenaññataro vanasaṇḍo, tenupasaṅkamīti yojanā. Gāmūpacāreti gāmasamīpe. Saññāṇaṃ katvāti saññāṇaṃ katvā viya. Na hi bhagavato tassa saññāṇakaraṇe payojanaṃ atthi.
സമണസേയ്യാനുരൂപന്തി സമണസ്സ അനുച്ഛവികാ സേയ്യാ. പാസംസത്ഥോ ഹി അയം രൂപ-സദ്ദോ. തേനാഹ ‘‘ഇമം തിണസന്ഥാരക’’ന്തിആദി. അനാകിണ്ണോതി വിലുളിതോ അഘട്ടിതോ. ഹത്ഥപാദസീസേഹി തത്ഥ തത്ഥ പഹടേന ന ചലിതോ അഭിന്നോ, അചലിതത്താ ഏവ അഭിന്നം അത്ഥരണം. പരിച്ഛിന്ദിത്വാ പഞ്ഞത്തോ വിയാതി അയം ഛേകേന ചിത്തകാരേന ചിന്തേത്വാ തുലികായ പരിച്ഛിന്നലേഖായ പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ലിഖിതാ ചിത്തകതസേയ്യാ വിയ. ഭൂനം വുച്ചതി വഡ്ഢിതം, തം ഹന്തീതി ഭൂനഹുനോ. തേനാഹ ‘‘ഹതവഡ്ഢിനോ’’തി. തം പനായം ചക്ഖാദീസു സംവരവിധാനം വഡ്ഢിഹനനം മഞ്ഞതി. തേനാഹ ‘‘മരിയാദകാരകസ്സാ’’തി. ബ്രൂഹേതബ്ബന്തി ഉളാരവിസയൂപഹാരേന വഡ്ഢേതബ്ബം പീണേതബ്ബം. തം പന അനനുഭൂതാനുഭവനേന ഹോതീതി ആഹ ‘‘അദിട്ഠം ദക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി. അനുഭൂതം പന അപണീതം ഹോതീതി വുത്തം ‘‘ദിട്ഠം സമതിക്കമിതബ്ബ’’ന്തി. സേസവാരേസുപി ഏസേവ നയോ. പരമദിട്ഠധമ്മനിബ്ബാനവാദീ കിരേസ പരിബ്ബാജകോ, തസ്മാ ഏവം ഛസു ദ്വാരേസു വഡ്ഢിം പഞ്ഞപേതി. യസ്മാ യം ഛന്നമ്പി ചക്ഖാദീനം യഥാസകം വിസയഗ്ഗഹണം പടിക്ഖിപന്തോ ലോകസ്സ അവഡ്ഢിതം വിനാസമേവ പഞ്ഞപേതി, തസ്മാ സോ സയമ്പി വഡ്ഢിഹതോ ഹതവഡ്ഢിതോ.
Samaṇaseyyānurūpanti samaṇassa anucchavikā seyyā. Pāsaṃsattho hi ayaṃ rūpa-saddo. Tenāha ‘‘imaṃ tiṇasanthāraka’’ntiādi. Anākiṇṇoti viluḷito aghaṭṭito. Hatthapādasīsehi tattha tattha pahaṭena na calito abhinno, acalitattā eva abhinnaṃ attharaṇaṃ. Paricchinditvā paññatto viyāti ayaṃ chekena cittakārena cintetvā tulikāya paricchinnalekhāya paricchinditvā likhitā cittakataseyyā viya. Bhūnaṃ vuccati vaḍḍhitaṃ, taṃ hantīti bhūnahuno. Tenāha ‘‘hatavaḍḍhino’’ti. Taṃ panāyaṃ cakkhādīsu saṃvaravidhānaṃ vaḍḍhihananaṃ maññati. Tenāha ‘‘mariyādakārakassā’’ti. Brūhetabbanti uḷāravisayūpahārena vaḍḍhetabbaṃ pīṇetabbaṃ. Taṃ pana ananubhūtānubhavanena hotīti āha ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabba’’nti. Anubhūtaṃ pana apaṇītaṃ hotīti vuttaṃ ‘‘diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti. Sesavāresupi eseva nayo. Paramadiṭṭhadhammanibbānavādī kiresa paribbājako, tasmā evaṃ chasu dvāresu vaḍḍhiṃ paññapeti. Yasmā yaṃ channampi cakkhādīnaṃ yathāsakaṃ visayaggahaṇaṃ paṭikkhipanto lokassa avaḍḍhitaṃ vināsameva paññapeti, tasmā so sayampi vaḍḍhihato hatavaḍḍhito.
സംകിലേസതോ ആരകത്താ അരിയോ നിയ്യാനികധമ്മഭാവതോ ഞായോ ധമ്മോ. വജ്ജലേസസ്സപി അഭാവതോ കുസലോ. തേനാഹ ‘‘പരിസുദ്ധേ കാരണധമ്മേ അനവജ്ജേ’’തി. ഉഗ്ഗതസ്സാതി ഉച്ചകുലീനതാദിനാ ഉളാരസ്സ. മുഖേ ആരക്ഖം ഠപേത്വാതി മുഖേന സംയതോ ഹുത്വാ. അമ്ബജമ്ബൂആദീനി ഗഹേത്വാ വിയ അപൂരയമാനോതി അമ്ബജമ്ബൂആദീനി അഞ്ഞമഞ്ഞവിസദിസാനി വിയ പൂരണകഥാനയേന യം കിഞ്ചി അകഥേത്വാ. തേനാഹ ‘‘മയാ കഥിതനിയാമേനാ’’തി.
Saṃkilesato ārakattā ariyo niyyānikadhammabhāvato ñāyo dhammo. Vajjalesassapi abhāvato kusalo. Tenāha ‘‘parisuddhe kāraṇadhamme anavajje’’ti. Uggatassāti uccakulīnatādinā uḷārassa. Mukhe ārakkhaṃ ṭhapetvāti mukhena saṃyato hutvā. Ambajambūādīni gahetvā viya apūrayamānoti ambajambūādīni aññamaññavisadisāni viya pūraṇakathānayena yaṃ kiñci akathetvā. Tenāha ‘‘mayā kathitaniyāmenā’’ti.
൨൦൮. ഫലസമാപത്തിയാ വുട്ഠിതോതി ദിവാവിഹാരതോ വുട്ഠിതോതി അത്ഥോ. ദിവാവിഹാരോപി ഹി ‘‘പടിസല്ലാന’’ന്തി വുച്ചതി ‘‘രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദീ’’തിആദീസു (പാരാ॰ ൧൮). ഭഗവാ ഹി ഫലസമാപത്തിതോ വുട്ഠാനുത്തരകാലം തേസം കഥാസല്ലാപം സുത്വാ ദിവാവിഹാരതോ വുട്ഠായ തത്ഥ ഗതോ. സംവേഗോ നാമ സഹോത്തപ്പഞാണം, തം നിബ്ബിന്ദനവസേനപി ഹോതി, സംവേഗനിസ്സിതം സന്ധായാഹ ‘‘പീതിസംവേഗേന സംവിഗ്ഗോ’’തി. സോ പന യസ്മാ പുരിമാവത്ഥായ ചലനം ഹോതി ചിത്തസ്സ, തസ്മാ ആഹ ‘‘ചലിതോ കമ്പിതോ’’തി. തിഖിണസോതേന പുരിസേനാതി ഭഗവന്തം സന്ധായാഹ.
208.Phalasamāpattiyāvuṭṭhitoti divāvihārato vuṭṭhitoti attho. Divāvihāropi hi ‘‘paṭisallāna’’nti vuccati ‘‘rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādī’’tiādīsu (pārā. 18). Bhagavā hi phalasamāpattito vuṭṭhānuttarakālaṃ tesaṃ kathāsallāpaṃ sutvā divāvihārato vuṭṭhāya tattha gato. Saṃvego nāma sahottappañāṇaṃ, taṃ nibbindanavasenapi hoti, saṃveganissitaṃ sandhāyāha ‘‘pītisaṃvegena saṃviggo’’ti. So pana yasmā purimāvatthāya calanaṃ hoti cittassa, tasmā āha ‘‘calito kampito’’ti. Tikhiṇasotena purisenāti bhagavantaṃ sandhāyāha.
൨൦൯. ധമ്മദേസനം ആരഭി യഥാ വിനേയ്യദമനകുസലോ വസനട്ഠാനട്ഠേനാതി ഇദം ആരമിതബ്ബഭാവസ്സ ഭാവലക്ഖണവചനം. ആരമതി ഏത്ഥാതി ആരാമോ, രൂപം ആരാമോ ഏതസ്സാതി രൂപാരാമം, തതോ ഏവ തന്നിന്നഭാവേന രൂപേ രതന്തി രൂപരതം, തേന സമ്മോ ദുപ്പത്തിയാ രൂപേന സമ്മുദിതന്തി രൂപസമ്മുദിതം, തദേതം തദഭിഹതജവനകിച്ചം തത്ഥ ആരോപേത്വാ വുത്തം. ദന്തന്തിആദീസുപി ഏസേവ നയോ. ദന്തം ദമിതം. നിബ്ബിസേവനന്തി വിഗതവിസുകായികം. ഗുത്തന്തി സതിയാ ഗുത്തം. രക്ഖിതന്തി തസ്സേവ വേവചനം. സംവുതന്തി അപനീതം പവേസനിവാരണേന. തേനാഹ ‘‘പിഹിത’’ന്തി.
209.Dhammadesanaṃ ārabhi yathā vineyyadamanakusalo vasanaṭṭhānaṭṭhenāti idaṃ āramitabbabhāvassa bhāvalakkhaṇavacanaṃ. Āramati etthāti ārāmo, rūpaṃ ārāmo etassāti rūpārāmaṃ, tato eva tanninnabhāvena rūpe ratanti rūparataṃ, tena sammo duppattiyā rūpena sammuditanti rūpasammuditaṃ, tadetaṃ tadabhihatajavanakiccaṃ tattha āropetvā vuttaṃ. Dantantiādīsupi eseva nayo. Dantaṃ damitaṃ. Nibbisevananti vigatavisukāyikaṃ. Guttanti satiyā guttaṃ. Rakkhitanti tasseva vevacanaṃ. Saṃvutanti apanītaṃ pavesanivāraṇena. Tenāha ‘‘pihita’’nti.
൨൧൦. ഉപ്പജ്ജനപരിളാഹന്തി ഉപ്പജ്ജനകിലേസപരിളാഹം. കിം വചനം വത്തബ്ബം അസ്സാതി രൂപാരമ്മണം അനുഭവിത്വാ സമുദയാദിപഹാനം പരിഗ്ഗണ്ഹിത്വാ പരിനിബ്ബിന്ദിത്വാ വിരജ്ജിത്വാ യോ വിമുത്തോ, തത്ഥ കിം വുദ്ധിഹതപരിയായോ അവസ്സം ലഭതി ന ലഭതീതി പുച്ഛതി. പരിബ്ബാജകോ താദിസേ സാരബദ്ധവിമുത്തികേ വുദ്ധിഹതോതി ന വദേയ്യാതി ആഹ ‘‘ന കിഞ്ചി, ഭോ, ഗോതമാ’’തി.
210.Uppajjanapariḷāhanti uppajjanakilesapariḷāhaṃ. Kiṃ vacanaṃ vattabbaṃ assāti rūpārammaṇaṃ anubhavitvā samudayādipahānaṃ pariggaṇhitvā parinibbinditvā virajjitvā yo vimutto, tattha kiṃ vuddhihatapariyāyo avassaṃ labhati na labhatīti pucchati. Paribbājako tādise sārabaddhavimuttike vuddhihatoti na vadeyyāti āha ‘‘na kiñci, bho, gotamā’’ti.
൨൧൧. തേതി തയാ, അയമേവ വാ പാഠോ. വസ്സം വാസോ വസ്സം ഉത്തരപദലോപേന, വസ്സിതും അരഹതീതി വസ്സികോ, വസ്സകാലേ നിവാസാനുച്ഛവികോതി അത്ഥോ.
211.Teti tayā, ayameva vā pāṭho. Vassaṃ vāso vassaṃ uttarapadalopena, vassituṃ arahatīti vassiko, vassakāle nivāsānucchavikoti attho.
നാതിഉച്ചോ ഹോതി നാതിനീചോതി ഗിമ്ഹികോ വിയ ഉച്ചോ, ഹേമന്തികോ വിയ നീചോ ന ഹോതി, അഥ ഖോ തദുഭയവേമജ്ഝലക്ഖണതായ നാതിഉച്ചോ ഹോതി നാതിനീചോ. നാതിതനൂനീതി ഹേമന്തികസ്സ വിയ ന ഖുദ്ദകാനി. നാതിബഹൂനീതി ഗിമ്ഹികസ്സ വിയ ന അതിബഹൂനി. മിസ്സകാനേവാതി ഹേമന്തികഗിമ്ഹികേസു വുത്തലക്ഖണവോമിസ്സകാനി. ഉണ്ഹപവേസനത്ഥായാതി നിയൂഹേസു പുരേഭത്തം പച്ഛാഭത്തഞ്ച പതിതസൂരിയോഭാസവസേന ഉണ്ഹസ്സ അബ്ഭന്തരപവേസനത്ഥായ. ഭിത്തിനിയൂഹാനി നീഹരീയന്തീതി ദക്ഖിണപസ്സേ ഭിത്തീസു നിയൂഹാനി നീഹരിത്വാ കരീയന്തി. വിപുലജാലാനീതി പുഥുലഛിദ്ദാനി. ഉദകയന്താനീതി ഉദകവാഹകയന്താനി.
Nātiucco hoti nātinīcoti gimhiko viya ucco, hemantiko viya nīco na hoti, atha kho tadubhayavemajjhalakkhaṇatāya nātiucco hoti nātinīco. Nātitanūnīti hemantikassa viya na khuddakāni. Nātibahūnīti gimhikassa viya na atibahūni. Missakānevāti hemantikagimhikesu vuttalakkhaṇavomissakāni. Uṇhapavesanatthāyāti niyūhesu purebhattaṃ pacchābhattañca patitasūriyobhāsavasena uṇhassa abbhantarapavesanatthāya. Bhittiniyūhāni nīharīyantīti dakkhiṇapasse bhittīsu niyūhāni nīharitvā karīyanti. Vipulajālānīti puthulachiddāni. Udakayantānīti udakavāhakayantāni.
നീലുപ്പലഗച്ഛകേ കത്വാതി വികസിതേഹി നീലുപ്പലേഹി ഗച്ഛകേ നളിനികേ കത്വാ. ഗന്ധകലലന്തി ഗന്ധമിസ്സകകദ്ദമം. യമകഭിത്തീതി യുഗളഭിത്തി, തസ്സാ അന്തരേ നാളി, യതോ ഉദകം അഭിരുഹതി. ലോഹനാളിന്തി ലോഹമയയന്തനാളിം. ജാലന്തി തമ്ബലോഹമയം ജാലം. ഹേട്ഠാ യന്തം പരിവത്തേന്തീതി ഹേട്ഠാഭാഗേ ഉദകയന്തം ഗമേന്തി. ഉദകഫുസിതേ തേമേന്തേ വിവണ്ണതാ മാഹോസീതി നീലപടം നിവാസേതി. ദിവാകാലേതി ദിവസവേലായ. അജ്ഝത്തം വൂപസന്തചിത്തോ വിഹരാമീതി ഏതേന അത്തനോ ഫലസമാപത്തിവിഹാരോ ഭഗവതാ ദസ്സിതോതി ആഹ – ‘‘തായ രതിയാ രമമാനോതി ഇദം ചതുത്ഥജ്ഝാനികഫലസമാപത്തിരതിം സന്ധായ വുത്ത’’ന്തി.
Nīluppalagacchake katvāti vikasitehi nīluppalehi gacchake naḷinike katvā. Gandhakalalanti gandhamissakakaddamaṃ. Yamakabhittīti yugaḷabhitti, tassā antare nāḷi, yato udakaṃ abhiruhati. Lohanāḷinti lohamayayantanāḷiṃ. Jālanti tambalohamayaṃ jālaṃ. Heṭṭhā yantaṃ parivattentīti heṭṭhābhāge udakayantaṃ gamenti. Udakaphusite temente vivaṇṇatā māhosīti nīlapaṭaṃ nivāseti. Divākāleti divasavelāya. Ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmīti etena attano phalasamāpattivihāro bhagavatā dassitoti āha – ‘‘tāya ratiyā ramamānoti idaṃ catutthajjhānikaphalasamāpattiratiṃ sandhāya vutta’’nti.
൨൧൨. മഹാ ച നേസം പപഞ്ചോതി നേസം രാജൂനം മഹാപപഞ്ചോ രാജിദ്ധിവസേന സബ്ബദാ സമ്പത്തിവിസയോ ച, അനുഭവിതും ന ലഭന്തീതി അധിപ്പായോ. മന്തേ ഗവേസന്താ വിചരന്തി, ന ഭോഗസുഖം. ഗണനാ നാമ അച്ഛിന്നഗണനാ, ന വിഗണഗണനാ ന പണഗണനാ. ആവട്ടോതി യഥാധിഗതേ ദിബ്ബേ കാമേ പഹായ കാമഹേതു ആവട്ടോ നിവത്തോ പരിവത്തിതോ ഭവേയ്യ. ഏവം മാനുസകാ കാമാതി യഥാ കോചി കുസഗ്ഗേന ഉദകം ഗഹേത്വാ മഹാസമുദ്ദേ ഉദകം മിനേയ്യ. തത്ഥ മഹാസമുദ്ദേ ഉദകമേവ മഹന്തം വിപുലം പണീതഞ്ച, ഏവം ദിബ്ബാനം കാമാനം സമീപേ ഉപനിധായ മാനുസകാ കാമാ അപ്പമത്തകാ ഓരമത്തകാ നിഹീനാ, ദിബ്ബാവ കാമാ മഹന്താ വിപുലാ ഉളാരാ പണീതാ. സമധിഗയ്ഹാതി സമ്മാ അധിഗമനവസേന നിഗ്ഗയ്ഹ ദിബ്ബമ്പി സുഖം ഹീനം കത്വാ തിട്ഠതി.
212.Mahāca nesaṃ papañcoti nesaṃ rājūnaṃ mahāpapañco rājiddhivasena sabbadā sampattivisayo ca, anubhavituṃ na labhantīti adhippāyo. Mante gavesantā vicaranti, na bhogasukhaṃ. Gaṇanā nāma acchinnagaṇanā, na vigaṇagaṇanā na paṇagaṇanā. Āvaṭṭoti yathādhigate dibbe kāme pahāya kāmahetu āvaṭṭo nivatto parivattito bhaveyya. Evaṃ mānusakā kāmāti yathā koci kusaggena udakaṃ gahetvā mahāsamudde udakaṃ mineyya. Tattha mahāsamudde udakameva mahantaṃ vipulaṃ paṇītañca, evaṃ dibbānaṃ kāmānaṃ samīpe upanidhāya mānusakā kāmā appamattakā oramattakā nihīnā, dibbāva kāmā mahantā vipulā uḷārā paṇītā. Samadhigayhāti sammā adhigamanavasena niggayha dibbampi sukhaṃ hīnaṃ katvā tiṭṭhati.
൨൧൩. ആരോഗ്യഹേതുകം സുഖം അസ്സ അത്ഥീതി സുഖീ, തം പനസ്സ രോഗവിഗമതോവാതി ആഹ ‘‘പഠമം ദുക്ഖിതോ പച്ഛാ സുഖിതോ’’തി. സേരീ നാമ അത്താധീനവുത്തീതി ആഹ ‘‘സേരീ ഏകകോ ഭവേയ്യാ’’തി. അത്തനോ വസോ സയംവസോ, സോ ഏതസ്സ അത്ഥീതി സയംവസീ. അങ്ഗാരകപല്ലം വിയ കാമവത്ഥുപരിളാഹഹേതുതോ. തച്ഛേത്വാതി ഘട്ടേത്വാ, കണ്ഡൂയിത്വാതി അത്ഥോ.
213. Ārogyahetukaṃ sukhaṃ assa atthīti sukhī, taṃ panassa rogavigamatovāti āha ‘‘paṭhamaṃ dukkhito pacchā sukhito’’ti. Serī nāma attādhīnavuttīti āha ‘‘serī ekako bhaveyyā’’ti. Attano vaso sayaṃvaso, so etassa atthīti sayaṃvasī. Aṅgārakapallaṃ viya kāmavatthupariḷāhahetuto. Tacchetvāti ghaṭṭetvā, kaṇḍūyitvāti attho.
൨൧൪. യേന കായോ മധുരകജാതോ ഹോതി, തം കിര കുട്ഠം ഛവിം വിനാസേതി, ചമ്മം ഛിദ്ദജാതം വിയ ഹോതി. തേനേവാഹ ‘‘ഉപഹതകായപ്പസാദോ’’തി. പച്ചലത്ഥാതി പടിലഭി. അവിജ്ജാഭിഭൂതതായ വിരോധിപച്ചയസമായോഗേന പഞ്ഞിന്ദ്രിയസ്സ ഉപഹതത്താ. ആയതിം ദുക്ഖഫലതായ ഏതരഹി ച കിലേസദുക്ഖബഹുലതായ കാമാനം ദുക്ഖസമ്ഫസ്സതാ, തദുഭയസംയുത്തേസു തേസു ച തം അസല്ലക്ഖിത്വാ ഏകന്തസുഖാഭിനിവേസോ വിപരീതസഞ്ഞായ, ന കേവലായ സുഖവേദനായ സുഖാതി പവത്തസഞ്ഞീ.
214. Yena kāyo madhurakajāto hoti, taṃ kira kuṭṭhaṃ chaviṃ vināseti, cammaṃ chiddajātaṃ viya hoti. Tenevāha ‘‘upahatakāyappasādo’’ti. Paccalatthāti paṭilabhi. Avijjābhibhūtatāya virodhipaccayasamāyogena paññindriyassa upahatattā. Āyatiṃ dukkhaphalatāya etarahi ca kilesadukkhabahulatāya kāmānaṃ dukkhasamphassatā, tadubhayasaṃyuttesu tesu ca taṃ asallakkhitvā ekantasukhābhiniveso viparītasaññāya, na kevalāya sukhavedanāya sukhāti pavattasaññī.
൨൧൫. താനീതി കുട്ഠസരീരേ വണമുഖാനി. അസുചീനീതി അസുഭാനി. ദുഗ്ഗന്ധാനീതി വിസ്സഗന്ധാനി. പൂതീനീതി കുണപഭൂതാനി. ഇദാനീതി ഏതരഹി. നഖേഹി വിപ്പതച്ഛനഅഗ്ഗിപരിതാപനേഹി അതിനിപ്പീളനകാലേ പാണകാ…പേ॰… പഗ്ഘരന്തി, തേന വേദനാ തനുകാ ഹോതി. ഏവന്തി വുത്തനയേന വേദനായ തനുകഭാവതോ.
215.Tānīti kuṭṭhasarīre vaṇamukhāni. Asucīnīti asubhāni. Duggandhānīti vissagandhāni. Pūtīnīti kuṇapabhūtāni. Idānīti etarahi. Nakhehi vippatacchanaaggiparitāpanehi atinippīḷanakāle pāṇakā…pe… paggharanti, tena vedanā tanukā hoti. Evanti vuttanayena vedanāya tanukabhāvato.
ആരോഗ്യഭാവേ ധനലാഭാദിലാഭുപ്പത്തിതോ, അസതി ച ആരോഗ്യേ ലാഭസ്സ നിരത്ഥകഭാവതോ, ദിട്ഠധമ്മികാദിസബ്ബസമ്പത്തീനം ലാഭസ്സ നിമിത്തഭാവതോ ച ആരോഗ്യപരമാ ലാഭാ. നിബ്ബാനേ സുഖുപ്പത്തിതോ, അസതി ച നിബ്ബാനാധിഗമേ താദിസസ്സ സുഖസ്സ അനുപലബ്ഭനതോ, സബ്ബസങ്ഖതവിവിത്തത്താ ച സബ്ബസോ ച സംസാരദുക്ഖാഭാവതോ, അധിഗതേ ച തസ്മിം സകലവട്ടദുക്ഖാഭാവതോ ച നിബ്ബാനം പരമം സുഖം. പുബ്ബഭാഗമഗ്ഗാനന്തി കായാനുപസ്സനാദിഭേദഭിന്നാനം അരിയമഗ്ഗസ്സ പുബ്ബഭാഗിയാനം മഗ്ഗാനം. തേസഞ്ച അമതഗാമിതാ നാമ തന്നിന്നതാവസേനേവ സച്ഛികിരിയാവസേനാതി ആഹ ‘‘പുബ്ബഭാഗഗമനേനേവ അമതഗാമിന’’ന്തി. അട്ഠങ്ഗികോ അരിയമഗ്ഗോ ഖേമോ സബ്ബപരിസ്സയസമുഗ്ഘാതനേന അനുപദ്ദുതത്താ, തംസമങ്ഗീനം സബ്ബസോ അനുപദ്ദുതത്താ തംസമങ്ഗീനം സബ്ബസോ അനുപദ്ദവഹേതുതോ ച. ലദ്ധിവസേന ഗഹിതാതി സസ്സതവാദാദീഹി കേവലം തേസം ലദ്ധിവസേന തഥാ ഗഹിതാ. ഖേമഅമതഗാമിനന്തി ഇമിനാ ഹി ‘‘ഖേമംഅമതഗാമിന’’ന്തി വിഭത്തിഅലോപേന നിദ്ദേസോ, അത്ഥോ പന വിഭത്തിലോപേന ദട്ഠബ്ബോതി ദസ്സേതി.
Ārogyabhāve dhanalābhādilābhuppattito, asati ca ārogye lābhassa niratthakabhāvato, diṭṭhadhammikādisabbasampattīnaṃ lābhassa nimittabhāvato ca ārogyaparamā lābhā. Nibbāne sukhuppattito, asati ca nibbānādhigame tādisassa sukhassa anupalabbhanato, sabbasaṅkhatavivittattā ca sabbaso ca saṃsāradukkhābhāvato, adhigate ca tasmiṃ sakalavaṭṭadukkhābhāvato ca nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ. Pubbabhāgamaggānanti kāyānupassanādibhedabhinnānaṃ ariyamaggassa pubbabhāgiyānaṃ maggānaṃ. Tesañca amatagāmitā nāma tanninnatāvaseneva sacchikiriyāvasenāti āha ‘‘pubbabhāgagamaneneva amatagāmina’’nti. Aṭṭhaṅgiko ariyamaggo khemo sabbaparissayasamugghātanena anupaddutattā, taṃsamaṅgīnaṃ sabbaso anupaddutattā taṃsamaṅgīnaṃ sabbaso anupaddavahetuto ca. Laddhivasena gahitāti sassatavādādīhi kevalaṃ tesaṃ laddhivasena tathā gahitā. Khemaamatagāminanti iminā hi ‘‘khemaṃamatagāmina’’nti vibhattialopena niddeso, attho pana vibhattilopena daṭṭhabboti dasseti.
൨൧൬. അനോമജ്ജതീതി അനു അനു ഓമജ്ജതി. അപരാപരം ഹത്ഥം ഹേട്ഠാ ഓതാരേന്തോ മജ്ജതി.
216.Anomajjatīti anu anu omajjati. Aparāparaṃ hatthaṃ heṭṭhā otārento majjati.
൨൧൭. ഛേകന്തി ഘനഭാവേന വീതം. ഘനമട്ഠഭാവേന സുന്ദരം ഹോതീതി ആഹ ‘‘സമ്പന്ന’’ന്തി. സാധൂഹി പരമപ്പിച്ഛസന്തുട്ഠേഹി ലാതോ ഗഹിതോതി സാഹുളി. സങ്കാരചോളകം നിച്ചകാളകം.
217.Chekanti ghanabhāvena vītaṃ. Ghanamaṭṭhabhāvena sundaraṃ hotīti āha ‘‘sampanna’’nti. Sādhūhi paramappicchasantuṭṭhehi lāto gahitoti sāhuḷi. Saṅkāracoḷakaṃ niccakāḷakaṃ.
൨൧൮. തത്ഥ തത്ഥ രുജനട്ഠേന വിബാധനട്ഠേന രോഗോവ ഭൂതോ. വിപസ്സനാഞാണേനപി സിഖാപ്പത്തേന ആരോഗ്യം ഏകദേസേന പസ്സതി, നിബ്ബാനഞ്ച വട്ടപടിപക്ഖതോതി ആഹ ‘‘വിപസ്സനാഞാണഞ്ചേവാ’’തി.
218. Tattha tattha rujanaṭṭhena vibādhanaṭṭhena rogova bhūto. Vipassanāñāṇenapi sikhāppattena ārogyaṃ ekadesena passati, nibbānañca vaṭṭapaṭipakkhatoti āha ‘‘vipassanāñāṇañcevā’’ti.
൨൧൯. അന്തരാതി പഠമുപ്പത്തി ജരാമരണാനം വേമജ്ഝേ. ഉപഹതോതി പിത്തസേമ്ഹാദിദോസേഹി ദൂസിതഭാവേന കഥിതോ. പിത്താദിദോസേ പന ഭേസജ്ജസേവനായ നിവത്തേന്തോ ഉപഹതം പടിപാകതികം കരോന്തോ ചക്ഖൂനി ഉപ്പാദേതി നാമ. വിനട്ഠാനീതി അനുപ്പത്തിധമ്മതം ആപന്നാനി.
219.Antarāti paṭhamuppatti jarāmaraṇānaṃ vemajjhe. Upahatoti pittasemhādidosehi dūsitabhāvena kathito. Pittādidose pana bhesajjasevanāya nivattento upahataṃ paṭipākatikaṃ karonto cakkhūni uppādeti nāma. Vinaṭṭhānīti anuppattidhammataṃ āpannāni.
൨൨൦. പുബ്ബേ വുത്തേ സാഹുളിയചീരേ. വട്ടേ അനുഗതചിത്തേനാതി അനമതഗ്ഗേ സംസാരവട്ടേ അനാദീനവദസ്സിതായ അനുഗാമിചിത്തേന.
220.Pubbe vutte sāhuḷiyacīre. Vaṭṭe anugatacittenāti anamatagge saṃsāravaṭṭe anādīnavadassitāya anugāmicittena.
൨൨൧. ധമ്മസ്സാതി നിബ്ബാനസ്സ. അനുധമ്മന്തി അനുരൂപം നിയ്യാനധമ്മം. തേനാഹ ‘‘അനുച്ഛവികം പടിപദ’’ന്തി. പഞ്ചക്ഖന്ധേതി പഞ്ചുപാദാനക്ഖന്ധേ ദസ്സേതി. ‘‘ദീഘരത്തം വത, ഭോ’’തിആദിനാ പാളിയം വിവട്ടം ദസ്സിതം. തേനാഹ ‘‘ഉപാദാനനിരോധാതി വിവട്ടം ദസ്സേന്തോ’’തി. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.
221.Dhammassāti nibbānassa. Anudhammanti anurūpaṃ niyyānadhammaṃ. Tenāha ‘‘anucchavikaṃ paṭipada’’nti. Pañcakkhandheti pañcupādānakkhandhe dasseti. ‘‘Dīgharattaṃ vata, bho’’tiādinā pāḷiyaṃ vivaṭṭaṃ dassitaṃ. Tenāha ‘‘upādānanirodhāti vivaṭṭaṃ dassento’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
മാഗണ്ഡിയസുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.
Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൫. മാഗണ്ഡിയസുത്തം • 5. Māgaṇḍiyasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. മാഗണ്ഡിയസുത്തവണ്ണനാ • 5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā