| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๗. มคฺคทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา
7. Maggadāyakattheraapadānavaṇṇanā
อุตฺตริตฺวาน นทิกนฺติอาทิกํ อายสฺมโต มคฺคทายกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตาธิกาโร อเนเกสุ ภเวสุ นิพฺพานาธิคมตฺถาย ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล โลกสมฺมเต กุเล นิพฺพโตฺต วุทฺธิมนฺวาย ฆราวาสํ วสโนฺต เอกทิวสํ ภควนฺตํ เอกํ นทิํ อุตฺตริตฺวา วนนฺตรํ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ‘‘อิทานิ มยา ภควโต มคฺคํ สมํ กาตุํ วฎฺฎตี’’ติ จิเนฺตตฺวา กุทาลญฺจ ปิฎกญฺจ อาทาย ภควโต คมนมคฺคํ สมํ กตฺวา วาลุกํ โอกิริตฺวา ภควโต ปาเท วนฺทิตฺวา, ‘‘ภเนฺต, อิมินา มคฺคาลงฺการกรเณน นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฎฺฐาเน ปูชนีโย ภเวยฺยํ, นิพฺพานญฺจ ปาปุเณยฺย’’นฺติ ปตฺถนํ อกาสิฯ ภควา ‘‘ยถาธิปฺปายํ สมิชฺฌตู’’ติ อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ
Uttaritvāna nadikantiādikaṃ āyasmato maggadāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimajinavaresu katādhikāro anekesu bhavesu nibbānādhigamatthāya puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle lokasammate kule nibbatto vuddhimanvāya gharāvāsaṃ vasanto ekadivasaṃ bhagavantaṃ ekaṃ nadiṃ uttaritvā vanantaraṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso ‘‘idāni mayā bhagavato maggaṃ samaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā kudālañca piṭakañca ādāya bhagavato gamanamaggaṃ samaṃ katvā vālukaṃ okiritvā bhagavato pāde vanditvā, ‘‘bhante, iminā maggālaṅkārakaraṇena nibbattanibbattaṭṭhāne pūjanīyo bhaveyyaṃ, nibbānañca pāpuṇeyya’’nti patthanaṃ akāsi. Bhagavā ‘‘yathādhippāyaṃ samijjhatū’’ti anumodanaṃ vatvā pakkāmi.
๓๒-๓. โส เตน ปุเญฺญน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต สพฺพตฺถ ปูชิโต อโหสิฯ อิมสฺมิํ ปน พุทฺธุปฺปาเท ปากเฎ เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพโตฺต สตฺถริ ปสโนฺน ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา นจิรเสฺสว อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ ปจฺจกฺขโต ญตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต อุตฺตริตฺวาน นทิกนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ นทติ สทฺทํ กโรติ คจฺฉตีติ นที, นทีเยว นทิกา, ตํ นทิกํ อุตฺตริตฺวา อติกฺกมิตฺวาติ อโตฺถฯ กุทาลปิฎกมาทายาติ กุ วุจฺจติ ปถวี, ตํ วิทาลเน ปทาลเน ฉินฺทเน อลนฺติ กุทาลํ, ปิฎกํ วุจฺจติ ปํสุวาลิกาทิวาหกํ, ตาลปณฺณเวตฺตลตาทีหิ กตภาชนํ, กุทาลญฺจ ปิฎกญฺจ กุทาลปิฎกํ, ตํ อาทาย คเหตฺวาติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
32-3. So tena puññena devamanussesu saṃsaranto sabbattha pūjito ahosi. Imasmiṃ pana buddhuppāde pākaṭe ekasmiṃ kule nibbatto satthari pasanno pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ patvā attano pubbakammaṃ paccakkhato ñatvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento uttaritvāna nadikantiādimāha. Tattha nadati saddaṃ karoti gacchatīti nadī, nadīyeva nadikā, taṃ nadikaṃ uttaritvā atikkamitvāti attho. Kudālapiṭakamādāyāti ku vuccati pathavī, taṃ vidālane padālane chindane alanti kudālaṃ, piṭakaṃ vuccati paṃsuvālikādivāhakaṃ, tālapaṇṇavettalatādīhi katabhājanaṃ, kudālañca piṭakañca kudālapiṭakaṃ, taṃ ādāya gahetvāti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
มคฺคทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Maggadāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๗. มคฺคทายกเตฺถรอปทานํ • 7. Maggadāyakattheraapadānaṃ
