Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๙. มคฺคกถา
9. Maggakathā
๒๓๗. มโคฺคติ เกนเฎฺฐน มโคฺค? โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ ทสฺสนเฎฺฐน สมฺมาทิฎฺฐิ มิจฺฉาทิฎฺฐิยา ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย 1 มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
237. Maggoti kenaṭṭhena maggo? Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya 2 maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
อภินิโรปนเฎฺฐน สมฺมาสงฺกโปฺป มิจฺฉาสงฺกปฺปสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
ปริคฺคหเฎฺฐน สมฺมาวาจา มิจฺฉาวาจาย ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
สมุฎฺฐานเฎฺฐน สมฺมากมฺมโนฺต มิจฺฉากมฺมนฺตสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
โวทานเฎฺฐน สมฺมาอาชีโว มิจฺฉาอาชีวสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ…เป.… ปคฺคหเฎฺฐน สมฺมาวายาโม มิจฺฉาวายามสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ…เป.… อุปฎฺฐานเฎฺฐน สมฺมาสติ มิจฺฉาสติยา ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ…เป.… อวิเกฺขปเฎฺฐน สมฺมาสมาธิ มิจฺฉาสมาธิสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvassa pahānāya maggo ceva hetu ca…pe… paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmassa pahānāya maggo ceva hetu ca…pe… upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā pahānāya maggo ceva hetu ca…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhissa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
สกทาคามิมคฺคกฺขเณ ทสฺสนเฎฺฐน สมฺมาทิฎฺฐิ…เป.… อวิเกฺขปเฎฺฐน สมฺมาสมาธิ โอฬาริกสฺส กามราคสโญฺญชนสฺส ปฎิฆสโญฺญชนสฺส โอฬาริกสฺส กามราคานุสยสฺส ปฎิฆานุสยสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikassa kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa oḷārikassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
อนาคามิมคฺคกฺขเณ ทสฺสนเฎฺฐน สมฺมาทิฎฺฐิ…เป.… อวิเกฺขปเฎฺฐน สมฺมาสมาธิ อนุสหคตสฺส กามราคสโญฺญชนสฺส ปฎิฆสโญฺญชนสฺส, อนุสหคตสฺส กามราคานุสยสฺส ปฎิฆานุสยสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ , วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi anusahagatassa kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa, anusahagatassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca , visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
อรหตฺตมคฺคกฺขเณ ทสฺสนเฎฺฐน สมฺมาทิฎฺฐิ…เป.… อวิเกฺขปเฎฺฐน สมฺมาสมาธิ รูปราคสฺส อรูปราคสฺส มานสฺส อุทฺธจฺจสฺส อวิชฺชาย, มานานุสยสฺส ภวราคานุสยสฺส อวิชฺชานุสยสฺส ปหานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, กิเลสานํ ปริยาทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, ปฎิเวธาทิวิโสธนาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, จิตฺตสฺส, โวทานาย มโคฺค เจว เหตุ จ, วิเสสาธิคมาย มโคฺค เจว เหตุ จ, อุตฺตริ ปฎิเวธาย มโคฺค เจว เหตุ จ, สจฺจาภิสมยาย มโคฺค เจว, เหตุ จ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปนาย มโคฺค เจว เหตุ จฯ
Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgassa arūparāgassa mānassa uddhaccassa avijjāya, mānānusayassa bhavarāgānusayassa avijjānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa, vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva, hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
ทสฺสนมโคฺค สมฺมาทิฎฺฐิ, อภินิโรปนมโคฺค สมฺมาสงฺกโปฺป , ปริคฺคหมโคฺค สมฺมาวาจา, สมุฎฺฐานมโคฺค สมฺมากมฺมโนฺต, โวทานมโคฺค สมฺมาอาชีโว, ปคฺคหมโคฺค สมฺมาวายาโม, อุปฎฺฐานมโคฺค สมฺมาสติ, อวิเกฺขปมโคฺค สมฺมาสมาธิฯ อุปฎฺฐานมโคฺค สติสโมฺพชฺฌโงฺค, ปวิจยมโคฺค ธมฺมวิจยสโมฺพชฺฌโงฺค, ปคฺคหมโคฺค วีริยสโมฺพชฺฌโงฺค, ผรณมโคฺค ปีติสโมฺพชฺฌโงฺค, อุปสมมโคฺค ปสฺสทฺธิสโมฺพชฺฌโงฺค, อวิเกฺขปมโคฺค สมาธิสโมฺพชฺฌโงฺค, ปฎิสงฺขานมโคฺค อุเปกฺขาสโมฺพชฺฌโงฺคฯ
Dassanamaggo sammādiṭṭhi, abhiniropanamaggo sammāsaṅkappo , pariggahamaggo sammāvācā, samuṭṭhānamaggo sammākammanto, vodānamaggo sammāājīvo, paggahamaggo sammāvāyāmo, upaṭṭhānamaggo sammāsati, avikkhepamaggo sammāsamādhi. Upaṭṭhānamaggo satisambojjhaṅgo, pavicayamaggo dhammavicayasambojjhaṅgo, paggahamaggo vīriyasambojjhaṅgo, pharaṇamaggo pītisambojjhaṅgo, upasamamaggo passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepamaggo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānamaggo upekkhāsambojjhaṅgo.
อสฺสทฺธิเย อกมฺปิยมโคฺค สทฺธาพลํ, โกสเชฺช อกมฺปิยมโคฺค วีริยพลํ, ปมาเท อกมฺปิยมโคฺค สติพลํ, อุทฺธเจฺจ อกมฺปิยมโคฺค สมาธิพลํ, อวิชฺชาย อกมฺปิยมโคฺค ปญฺญาพลํฯ อธิโมกฺขมโคฺค สทฺธินฺทฺริยํ, ปคฺคหมโคฺค วีริยินฺทฺริยํ, อุปฎฺฐานมโคฺค สตินฺทฺริยํ, อวิเกฺขปมโคฺค สมาธินฺทฺริยํ, ทสฺสนมโคฺค ปญฺญินฺทฺริยํฯ
Assaddhiye akampiyamaggo saddhābalaṃ, kosajje akampiyamaggo vīriyabalaṃ, pamāde akampiyamaggo satibalaṃ, uddhacce akampiyamaggo samādhibalaṃ, avijjāya akampiyamaggo paññābalaṃ. Adhimokkhamaggo saddhindriyaṃ, paggahamaggo vīriyindriyaṃ, upaṭṭhānamaggo satindriyaṃ, avikkhepamaggo samādhindriyaṃ, dassanamaggo paññindriyaṃ.
อาธิปเตยฺยเฎฺฐน อินฺทฺริยา มโคฺค, อกมฺปิยเฎฺฐน พลา มโคฺค, นิยฺยานเฎฺฐน โพชฺฌงฺคา มโคฺค, เหตุเฎฺฐน มคฺคงฺคา มโคฺค, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สติปฎฺฐานา มโคฺค, ปทหนเฎฺฐน สมฺมปฺปธานา มโคฺค, อิชฺฌนเฎฺฐน อิทฺธิปาทา มโคฺค, ตถเฎฺฐน สจฺจานิ มโคฺค, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมโถ มโคฺค, อนุปสฺสนเฎฺฐน วิปสฺสนา มโคฺค, เอกรสเฎฺฐน สมถวิปสฺสนา มโคฺค, อนติวตฺตนเฎฺฐน ยุคนทฺธา มโคฺค, สํวรเฎฺฐน สีลวิสุทฺธิ มโคฺค, อวิเกฺขปเฎฺฐน จิตฺตวิสุทฺธิ มโคฺค, ทสฺสนเฎฺฐน ทิฎฺฐิวิสุทฺธิ มโคฺค, มุตฺตเฎฺฐน วิโมโกฺข มโคฺค, ปฎิเวธเฎฺฐน วิชฺชา มโคฺค, ปริจฺจาคเฎฺฐน วิมุตฺติ มโคฺค, สมุเจฺฉทเฎฺฐน ขเย ญาณํ มโคฺค, ฉโนฺท มูลเฎฺฐน มโคฺค, มนสิกาโร สมุฎฺฐานเฎฺฐน มโคฺค, ผโสฺส สโมธานเฎฺฐน มโคฺค, เวทนา สโมสรณเฎฺฐน มโคฺค, สมาธิ ปมุขเฎฺฐน มโคฺค, สติ อาธิปเตยฺยเฎฺฐน มโคฺค, ปญฺญา ตตุตฺตรเฎฺฐน มโคฺค, วิมุตฺติ สารเฎฺฐน มโคฺค, อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานเฎฺฐน มโคฺคติฯ
Ādhipateyyaṭṭhena indriyā maggo, akampiyaṭṭhena balā maggo, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā maggo, hetuṭṭhena maggaṅgā maggo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā maggo, padahanaṭṭhena sammappadhānā maggo, ijjhanaṭṭhena iddhipādā maggo, tathaṭṭhena saccāni maggo, avikkhepaṭṭhena samatho maggo, anupassanaṭṭhena vipassanā maggo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maggo, anativattanaṭṭhena yuganaddhā maggo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maggo, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi maggo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maggo, muttaṭṭhena vimokkho maggo, paṭivedhaṭṭhena vijjā maggo, pariccāgaṭṭhena vimutti maggo, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ maggo, chando mūlaṭṭhena maggo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maggo, phasso samodhānaṭṭhena maggo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maggo, samādhi pamukhaṭṭhena maggo, sati ādhipateyyaṭṭhena maggo, paññā tatuttaraṭṭhena maggo, vimutti sāraṭṭhena maggo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maggoti.
มคฺคกถา นิฎฺฐิตาฯ
Maggakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / มคฺคกถาวณฺณนา • Maggakathāvaṇṇanā