| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
9. මග්‌ගකථා
9. Maggakathā
මග්‌ගකථාවණ්‌ණනා
Maggakathāvaṇṇanā
237. ඉදානි තෙසං තිණ්‌ණං විපල්‌ලාසානං පහානකරං අරියමග්‌ගං දස්‌සෙන්‌තෙන කථිතාය මග්‌ගකථාය අපුබ්‌බත්‌ථානුවණ්‌ණනා. තත්‌ථ මග්‌ගොති කෙනට්‌ඨෙන මග්‌ගොති යො බුද්‌ධසාසනෙ මග්‌ගොති වුච්‌චති, සො කෙනට්‌ඨෙන මග්‌ගො නාම හොතීති අත්‌ථො. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨියා පහානායාතිආදීසු දසසු පරියායෙසු පඨමො පඨමො තස්‌ස තස්‌ස මග්‌ගඞ්‌ගස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවසෙන වුත්‌තො. මග්‌ගො චෙව හෙතු චාති තස්‌ස තස්‌ස කිච්‌චස්‌ස කරණාය පටිපදට්‌ඨෙන මග්‌ගො, සම්‌පාපකට්‌ඨෙන හෙතු. තෙන මග්‌ගස්‌ස පටිපදට්‌ඨො සම්‌පාපකට්‌ඨො ච වුත්‌තො හොති. ‘‘අයං මග්‌ගො අයං පටිපදා’’තිආදීසු (සං. නි. 5.5, 48) හි පටිපදා මග්‌ගො, ‘‘මග්‌ගස්‌ස නිය්‍යානට්‌ඨො හෙතුට්‌ඨො’’තිආදීසු (පටි. ම. 2.8) සම්‌පාපකො හෙතු. එවං ද්‌වීහි ද්‌වීහි පදෙහි ‘‘මග්‌ගොති කෙනට්‌ඨෙන මග්‌ගො’’ති පුච්‌ඡාය විස්‌සජ්‌ජනං කතං හොති. සහජාතානං ධම්‌මානං උපත්‌ථම්‌භනායාති අත්‌තනා සහජාතානං අරූපධම්‌මානං සහජාතඅඤ්‌ඤමඤ්‌ඤනිස්‌සයාදිභාවෙන උපත්‌ථම්‌භනභාවාය. කිලෙසානං පරියාදානායාති තංතංමග්‌ගවජ්‌ඣානං වුත්‌තාවසෙසකිලෙසානං ඛෙපනාය. පටිවෙධාදිවිසොධනායාති එත්‌ථ යස්‌මා ‘‘කො චාදි කුසලානං ධම්‌මානං, සීලඤ්‌ච සුවිසුද්‌ධං දිට්‌ඨි ච උජුකා’’ති (සං. නි. 5.369, 381) වචනතො සීලඤ්‌ච දිට්‌ඨි ච සච්‌චපටිවෙධස්‌ස ආදි. සො ච ආදිමග්‌ගක්‌ඛණෙ විසුජ්‌ඣති. තස්‌මා ‘‘පටිවෙධාදිවිසොධනායා’’ති වුත්‌තං. චිත්‌තස්‌ස අධිට්‌ඨානායාති සම්‌පයුත්‌තචිත්‌තස්‌ස සකකිච්‌චෙ පතිට්‌ඨානාය. චිත්‌තස්‌ස වොදානායාති චිත්‌තස්‌ස පරිසුද්‌ධභාවාය. විසෙසාධිගමායාති ලොකියතො විසෙසපටිලාභාය. උත්‌තරි පටිවෙධායාති ලොකියතො උත්‌තරි පටිවිජ්‌ඣනත්‌ථාය. සච්‌චාභිසමයායාති චතුන්‌නං සච්‌චානං එකාභිසමයාය කිච්‌චනිප්‌ඵත්‌තිවසෙන එකපටිවෙධාය. නිරොධෙ පතිට්‌ඨාපනායාති චිත්‌තස්‌ස වා පුග්‌ගලස්‌ස වා නිබ්‌බානෙ පතිට්‌ඨාපනත්‌ථාය. සකදාගාමිමග්‌ගක්‌ඛණාදීසු අට්‌ඨ මග්‌ගඞ්‌ගානි එකතො කත්‌වා තංතංමග්‌ගවජ්‌ඣකිලෙසප්‌පහානං වුත්‌තං. එවං වචනෙ කාරණං හෙට්‌ඨා වුත්‌තමෙව. යස්‌මා උපරූපරිමග්‌ගෙනාපි සුට්‌ඨු ආදිවිසොධනා සුට්‌ඨු චිත්‌තවොදානඤ්‌ච හොති, තස්‌මා තානිපි පදානි වුත්‌තානි.
237. Idāni tesaṃ tiṇṇaṃ vipallāsānaṃ pahānakaraṃ ariyamaggaṃ dassentena kathitāya maggakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha maggoti kenaṭṭhena maggoti yo buddhasāsane maggoti vuccati, so kenaṭṭhena maggo nāma hotīti attho. Micchādiṭṭhiyā pahānāyātiādīsu dasasu pariyāyesu paṭhamo paṭhamo tassa tassa maggaṅgassa ujuvipaccanīkavasena vutto. Maggo ceva hetu cāti tassa tassa kiccassa karaṇāya paṭipadaṭṭhena maggo, sampāpakaṭṭhena hetu. Tena maggassa paṭipadaṭṭho sampāpakaṭṭho ca vutto hoti. ‘‘Ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.5, 48) hi paṭipadā maggo, ‘‘maggassa niyyānaṭṭho hetuṭṭho’’tiādīsu (paṭi. ma. 2.8) sampāpako hetu. Evaṃ dvīhi dvīhi padehi ‘‘maggoti kenaṭṭhena maggo’’ti pucchāya vissajjanaṃ kataṃ hoti. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāyāti attanā sahajātānaṃ arūpadhammānaṃ sahajātaaññamaññanissayādibhāvena upatthambhanabhāvāya. Kilesānaṃ pariyādānāyāti taṃtaṃmaggavajjhānaṃ vuttāvasesakilesānaṃ khepanāya. Paṭivedhādivisodhanāyāti ettha yasmā ‘‘ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ, sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.369, 381) vacanato sīlañca diṭṭhi ca saccapaṭivedhassa ādi. So ca ādimaggakkhaṇe visujjhati. Tasmā ‘‘paṭivedhādivisodhanāyā’’ti vuttaṃ. Cittassa adhiṭṭhānāyāti sampayuttacittassa sakakicce patiṭṭhānāya. Cittassa vodānāyāti cittassa parisuddhabhāvāya. Visesādhigamāyāti lokiyato visesapaṭilābhāya. Uttari paṭivedhāyāti lokiyato uttari paṭivijjhanatthāya. Saccābhisamayāyāti catunnaṃ saccānaṃ ekābhisamayāya kiccanipphattivasena ekapaṭivedhāya. Nirodhe patiṭṭhāpanāyāti cittassa vā puggalassa vā nibbāne patiṭṭhāpanatthāya. Sakadāgāmimaggakkhaṇādīsu aṭṭha maggaṅgāni ekato katvā taṃtaṃmaggavajjhakilesappahānaṃ vuttaṃ. Evaṃ vacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Yasmā uparūparimaggenāpi suṭṭhu ādivisodhanā suṭṭhu cittavodānañca hoti, tasmā tānipi padāni vuttāni.
දස්‌සනමග්‌ගොතිආදීහි යාව පරියොසානා තස්‌ස ධම්‌මස්‌ස ලක්‌ඛණවසෙන මග්‌ගට්‌ඨො වුත්‌තො. තානි සබ්‌බානිපි පදානි අභිඤ්‌ඤෙය්‍යනිද්‌දෙසෙ වුත්‌තත්‌ථානෙව. එවමෙත්‌ථ යථාසම්‌භවං ලොකියලොකුත්‌තරො මග්‌ගො නිද්‌දිට්‌ඨො. හෙතුට්‌ඨෙන මග්‌ගොති ච අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො නිද්‌දිට්‌ඨො. නිප්‌පරියායමග්‌ගත්‌තා චස්‌ස පුන ‘‘මග්‌ගො’’ති න වුත්‌තං. ආධිපතෙය්‍යට්‌ඨෙන ඉන්‌ද්‍රියාති ආදීනි ච ඉන්‌ද්‍රියාදීනං අත්‌ථවසෙන වුත්‌තානි, න මග්‌ගට්‌ඨවසෙන. සච්‌චානීති චෙත්‌ථ සච්‌චඤාණානි. සබ්‌බෙපි තෙ ධම්‌මා නිබ්‌බානස්‌ස පටිපදට්‌ඨෙන මග්‌ගො. අන්‌තෙ වුත්‌තං නිබ්‌බානං පන සංසාරදුක්‌ඛාභිභූතෙහි දුක්‌ඛනිස්‌සරණත්‌ථිකෙහි සප්‌පුරිසෙහි මග්‌ගීයති ගවෙසීයතීති මග්‌ගොති වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Dassanamaggotiādīhi yāva pariyosānā tassa dhammassa lakkhaṇavasena maggaṭṭho vutto. Tāni sabbānipi padāni abhiññeyyaniddese vuttatthāneva. Evamettha yathāsambhavaṃ lokiyalokuttaro maggo niddiṭṭho. Hetuṭṭhena maggoti ca aṭṭhaṅgiko maggo niddiṭṭho. Nippariyāyamaggattā cassa puna ‘‘maggo’’ti na vuttaṃ. Ādhipateyyaṭṭhena indriyāti ādīni ca indriyādīnaṃ atthavasena vuttāni, na maggaṭṭhavasena. Saccānīti cettha saccañāṇāni. Sabbepi te dhammā nibbānassa paṭipadaṭṭhena maggo. Ante vuttaṃ nibbānaṃ pana saṃsāradukkhābhibhūtehi dukkhanissaraṇatthikehi sappurisehi maggīyati gavesīyatīti maggoti vuttanti veditabbanti.
මග්‌ගකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Maggakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 9. මග්‌ගකථා • 9. Maggakathā
