| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੯. ਮਗ੍ਗਕਥਾ
9. Maggakathā
ਮਗ੍ਗਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Maggakathāvaṇṇanā
੨੩੭. ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ ਪਹਾਨਕਰਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਕਥਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਕਥਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾਨੁવਣ੍ਣਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਮਗ੍ਗੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹਾਨਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਦਸਸੁ ਪਰਿਯਾਯੇਸੁ ਪਠਮੋ ਪਠਮੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਮਗ੍ਗੋ ਚੇવ ਹੇਤੁ ਚਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਰਣਾਯ ਪਟਿਪਦਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋ, ਸਮ੍ਪਾਪਕਟ੍ਠੇਨ ਹੇਤੁ। ਤੇਨ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਟ੍ਠੋ ਸਮ੍ਪਾਪਕਟ੍ਠੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ‘‘ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੫, ੪੮) ਹਿ ਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗੋ, ‘‘ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੨.੮) ਸਮ੍ਪਾਪਕੋ ਹੇਤੁ। ਏવਂ ਦ੍વੀਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ‘‘ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਭਾવੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਭਾવਾਯ। ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯਾਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਾਨਂ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਕਿਲੇਸਾਨਂ ਖੇਪਨਾਯ। ਪਟਿવੇਧਾਦਿવਿਸੋਧਨਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੬੯, ੩੮੧) વਚਨਤੋ ਸੀਲਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਸਚ੍ਚਪਟਿવੇਧਸ੍ਸ ਆਦਿ। ਸੋ ਚ ਆਦਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਟਿવੇਧਾਦਿવਿਸੋਧਨਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਕਿਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વੋਦਾਨਾਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾવਾਯ। વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਯਾਤਿ ਲੋਕਿਯਤੋ વਿਸੇਸਪਟਿਲਾਭਾਯ। ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਟਿવੇਧਾਯਾਤਿ ਲੋਕਿਯਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਤ੍ਥਾਯ। ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਾਯਾਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਏਕਾਭਿਸਮਯਾਯ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਏਕਪਟਿવੇਧਾਯ। ਨਿਰੋਧੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਾਯ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ વਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਰੂਪਰਿਮਗ੍ਗੇਨਾਪਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਦਿવਿਸੋਧਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਿਤ੍ਤવੋਦਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿਪਿ ਪਦਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ।
237. Idāni tesaṃ tiṇṇaṃ vipallāsānaṃ pahānakaraṃ ariyamaggaṃ dassentena kathitāya maggakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha maggoti kenaṭṭhena maggoti yo buddhasāsane maggoti vuccati, so kenaṭṭhena maggo nāma hotīti attho. Micchādiṭṭhiyā pahānāyātiādīsu dasasu pariyāyesu paṭhamo paṭhamo tassa tassa maggaṅgassa ujuvipaccanīkavasena vutto. Maggo ceva hetu cāti tassa tassa kiccassa karaṇāya paṭipadaṭṭhena maggo, sampāpakaṭṭhena hetu. Tena maggassa paṭipadaṭṭho sampāpakaṭṭho ca vutto hoti. ‘‘Ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.5, 48) hi paṭipadā maggo, ‘‘maggassa niyyānaṭṭho hetuṭṭho’’tiādīsu (paṭi. ma. 2.8) sampāpako hetu. Evaṃ dvīhi dvīhi padehi ‘‘maggoti kenaṭṭhena maggo’’ti pucchāya vissajjanaṃ kataṃ hoti. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāyāti attanā sahajātānaṃ arūpadhammānaṃ sahajātaaññamaññanissayādibhāvena upatthambhanabhāvāya. Kilesānaṃ pariyādānāyāti taṃtaṃmaggavajjhānaṃ vuttāvasesakilesānaṃ khepanāya. Paṭivedhādivisodhanāyāti ettha yasmā ‘‘ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ, sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.369, 381) vacanato sīlañca diṭṭhi ca saccapaṭivedhassa ādi. So ca ādimaggakkhaṇe visujjhati. Tasmā ‘‘paṭivedhādivisodhanāyā’’ti vuttaṃ. Cittassa adhiṭṭhānāyāti sampayuttacittassa sakakicce patiṭṭhānāya. Cittassa vodānāyāti cittassa parisuddhabhāvāya. Visesādhigamāyāti lokiyato visesapaṭilābhāya. Uttari paṭivedhāyāti lokiyato uttari paṭivijjhanatthāya. Saccābhisamayāyāti catunnaṃ saccānaṃ ekābhisamayāya kiccanipphattivasena ekapaṭivedhāya. Nirodhe patiṭṭhāpanāyāti cittassa vā puggalassa vā nibbāne patiṭṭhāpanatthāya. Sakadāgāmimaggakkhaṇādīsu aṭṭha maggaṅgāni ekato katvā taṃtaṃmaggavajjhakilesappahānaṃ vuttaṃ. Evaṃ vacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Yasmā uparūparimaggenāpi suṭṭhu ādivisodhanā suṭṭhu cittavodānañca hoti, tasmā tānipi padāni vuttāni.
ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗੋਤਿਆਦੀਹਿ ਯਾવ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇવ। ਏવਮੇਤ੍ਥ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਹੇਤੁਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਮਗ੍ਗਤ੍ਤਾ ਚਸ੍ਸ ਪੁਨ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਆਦੀਨਿ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਨ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠવਸੇਨ। ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਞਾਣਾਨਿ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋ। ਅਨ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਨ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਮਗ੍ਗੀਯਤਿ ਗવੇਸੀਯਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
Dassanamaggotiādīhi yāva pariyosānā tassa dhammassa lakkhaṇavasena maggaṭṭho vutto. Tāni sabbānipi padāni abhiññeyyaniddese vuttatthāneva. Evamettha yathāsambhavaṃ lokiyalokuttaro maggo niddiṭṭho. Hetuṭṭhena maggoti ca aṭṭhaṅgiko maggo niddiṭṭho. Nippariyāyamaggattā cassa puna ‘‘maggo’’ti na vuttaṃ. Ādhipateyyaṭṭhena indriyāti ādīni ca indriyādīnaṃ atthavasena vuttāni, na maggaṭṭhavasena. Saccānīti cettha saccañāṇāni. Sabbepi te dhammā nibbānassa paṭipadaṭṭhena maggo. Ante vuttaṃ nibbānaṃ pana saṃsāradukkhābhibhūtehi dukkhanissaraṇatthikehi sappurisehi maggīyati gavesīyatīti maggoti vuttanti veditabbanti.
ਮਗ੍ਗਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Maggakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੯. ਮਗ੍ਗਕਥਾ • 9. Maggakathā
