Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
౧౧. మగ్గఞాణనిద్దేసవణ్ణనా
11. Maggañāṇaniddesavaṇṇanā
౬౧. మగ్గఞాణనిద్దేసే మిచ్ఛాదిట్ఠియా వుట్ఠాతీతి దిట్ఠానుసయప్పహానేన సముచ్ఛేదవసేన ద్వాసట్ఠిభేదతో మిచ్ఛాదిట్ఠితో వుట్ఠాతి. తదనువత్తకకిలేసేహీతి మిచ్ఛాదిట్ఠిసమ్పయోగవసేన చ మిచ్ఛాదిట్ఠిఉపనిస్సయేన చ ఉప్పజ్జమానేహి మిచ్ఛాదిట్ఠిఅనువత్తమానేహి నానావిధేహి కిలేసేహి. తేన తదేకట్ఠకిలేసప్పహానం వుత్తం హోతి. దువిధఞ్హి ఏకట్ఠం సహజేకట్ఠం పహానేకట్ఠఞ్చ. తాయ దిట్ఠియా సహ ఏకస్మిం చిత్తే, ఏకస్మిం పుగ్గలే వా యావ పహానా ఠితాతి తదేకట్ఠా. దిట్ఠియా హి పహీయమానాయ దిట్ఠిసమ్పయుత్తేసు ద్వీసు అసఙ్ఖారికచిత్తేసు తాయ దిట్ఠియా సహజాతా లోభో మోహో ఉద్ధచ్చం అహిరికం అనోత్తప్పన్తి ఇమే కిలేసా, ద్వీసు ససఙ్ఖారికచిత్తేసు తాయ దిట్ఠియా సహజాతా లోభో మోహో థినం ఉద్ధచ్చం అహిరికం అనోత్తప్పన్తి ఇమే కిలేసా సహజేకట్ఠవసేన పహీయన్తి. దిట్ఠికిలేసేయేవ పహీయమానే తేన సహ ఏకస్మిం పుగ్గలే ఠితా అపాయగమనీయా లోభో దోసో మోహో మానో విచికిచ్ఛా థినం ఉద్ధచ్చం అహిరికం అనోత్తప్పన్తి ఇమే కిలేసా పహానేకట్ఠవసేన పహీయన్తి. ఖన్ధేహీతి తదనువత్తకేహేవ ఖన్ధేహి, తం దిట్ఠిం అనువత్తమానేహి సహజేకట్ఠేహి చ పహానేకట్ఠేహి చ చతూహి అరూపక్ఖన్ధేహి, తంసముట్ఠానరూపేహి వా సహ పఞ్చహి ఖన్ధేహి మిచ్ఛాదిట్ఠిఆదికిలేసపచ్చయా అనాగతే ఉప్పజ్జితబ్బేహి విపాకక్ఖన్ధేహి. బహిద్ధా చ సబ్బనిమిత్తేహీతి యథావుత్తకిలేసక్ఖన్ధతో బహిభూతేహి సబ్బసఙ్ఖారనిమిత్తేహి. మిచ్ఛాసఙ్కప్పా వుట్ఠాతీతి సోతాపత్తిమగ్గేన పహాతబ్బేసు చతూసు దిట్ఠిసమ్పయుత్తేసు, విచికిచ్ఛాసహగతే చాతి పఞ్చసు చిత్తేసు అపాయగమనీయసేసాకుసలచిత్తేసు చ మిచ్ఛాసఙ్కప్పా వుట్ఠాతి.
61. Maggañāṇaniddese micchādiṭṭhiyā vuṭṭhātīti diṭṭhānusayappahānena samucchedavasena dvāsaṭṭhibhedato micchādiṭṭhito vuṭṭhāti. Tadanuvattakakilesehīti micchādiṭṭhisampayogavasena ca micchādiṭṭhiupanissayena ca uppajjamānehi micchādiṭṭhianuvattamānehi nānāvidhehi kilesehi. Tena tadekaṭṭhakilesappahānaṃ vuttaṃ hoti. Duvidhañhi ekaṭṭhaṃ sahajekaṭṭhaṃ pahānekaṭṭhañca. Tāya diṭṭhiyā saha ekasmiṃ citte, ekasmiṃ puggale vā yāva pahānā ṭhitāti tadekaṭṭhā. Diṭṭhiyā hi pahīyamānāya diṭṭhisampayuttesu dvīsu asaṅkhārikacittesu tāya diṭṭhiyā sahajātā lobho moho uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ime kilesā, dvīsu sasaṅkhārikacittesu tāya diṭṭhiyā sahajātā lobho moho thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ime kilesā sahajekaṭṭhavasena pahīyanti. Diṭṭhikileseyeva pahīyamāne tena saha ekasmiṃ puggale ṭhitā apāyagamanīyā lobho doso moho māno vicikicchā thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ime kilesā pahānekaṭṭhavasena pahīyanti. Khandhehīti tadanuvattakeheva khandhehi, taṃ diṭṭhiṃ anuvattamānehi sahajekaṭṭhehi ca pahānekaṭṭhehi ca catūhi arūpakkhandhehi, taṃsamuṭṭhānarūpehi vā saha pañcahi khandhehi micchādiṭṭhiādikilesapaccayā anāgate uppajjitabbehi vipākakkhandhehi. Bahiddhā ca sabbanimittehīti yathāvuttakilesakkhandhato bahibhūtehi sabbasaṅkhāranimittehi. Micchāsaṅkappā vuṭṭhātīti sotāpattimaggena pahātabbesu catūsu diṭṭhisampayuttesu, vicikicchāsahagate cāti pañcasu cittesu apāyagamanīyasesākusalacittesu ca micchāsaṅkappā vuṭṭhāti.
మిచ్ఛావాచాయ వుట్ఠాతీతి ముసావాదతో చేవ అపాయగమనీయపిసుణఫరుససమ్ఫప్పలాపేహి చ వుట్ఠాతి . మిచ్ఛాకమ్మన్తా వుట్ఠాతీతి పాణాతిపాతాదిన్నాదానమిచ్ఛాచారేహి వుట్ఠాతి. మిచ్ఛాఆజీవా వుట్ఠాతీతి కుహనా లపనా నేమిత్తికతా నిప్పేసికతా లాభేనలాభంనిజిగీసనతా, ఆజీవహేతుకేహి వా సత్తహిపి కాయవచీకమ్మేహి వుట్ఠాతి. మిచ్ఛావాయామమిచ్ఛాసతిమిచ్ఛాసమాధీహి వుట్ఠానం మిచ్ఛాసఙ్కప్పవుట్ఠానే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. మిచ్ఛాసతీతి చ సతియా పటిపక్ఖాకారేన ఉప్పజ్జమానా అకుసలచిత్తుప్పాదమత్తమేవ. ఉపరిమగ్గత్తయే ‘‘దస్సనట్ఠేన సమ్మాదిట్ఠీ’’తిఆదీని అట్ఠ మగ్గఙ్గాని యథా పఠమజ్ఝానికే పఠమమగ్గే లబ్భన్తి, తథేవ లబ్భన్తి. తత్థ పఠమమగ్గే సమ్మాదిట్ఠి మిచ్ఛాదిట్ఠిం పజహతీతి సమ్మాదిట్ఠి. సమ్మాసఙ్కప్పాదయోపి మిచ్ఛాసఙ్కప్పాదీనం పజహనట్ఠేనేవ వేదితబ్బా. ఏవం సన్తే పఠమమగ్గేనేవ ద్వాసట్ఠియా దిట్ఠిగతానం పహీనత్తా ఉపరిమగ్గత్తయేన పహాతబ్బా దిట్ఠి నామ నత్థి.
Micchāvācāya vuṭṭhātīti musāvādato ceva apāyagamanīyapisuṇapharusasamphappalāpehi ca vuṭṭhāti . Micchākammantā vuṭṭhātīti pāṇātipātādinnādānamicchācārehi vuṭṭhāti. Micchāājīvāvuṭṭhātīti kuhanā lapanā nemittikatā nippesikatā lābhenalābhaṃnijigīsanatā, ājīvahetukehi vā sattahipi kāyavacīkammehi vuṭṭhāti. Micchāvāyāmamicchāsatimicchāsamādhīhi vuṭṭhānaṃ micchāsaṅkappavuṭṭhāne vuttanayeneva veditabbaṃ. Micchāsatīti ca satiyā paṭipakkhākārena uppajjamānā akusalacittuppādamattameva. Uparimaggattaye ‘‘dassanaṭṭhena sammādiṭṭhī’’tiādīni aṭṭha maggaṅgāni yathā paṭhamajjhānike paṭhamamagge labbhanti, tatheva labbhanti. Tattha paṭhamamagge sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiṃ pajahatīti sammādiṭṭhi. Sammāsaṅkappādayopi micchāsaṅkappādīnaṃ pajahanaṭṭheneva veditabbā. Evaṃ sante paṭhamamaggeneva dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ pahīnattā uparimaggattayena pahātabbā diṭṭhi nāma natthi.
తత్థ సమ్మాదిట్ఠీతి నామం కథం హోతీతి? యథా విసం అత్థి వా హోతు మా వా, అగదో అగదోత్వేవ వుచ్చతి, ఏవం మిచ్ఛాదిట్ఠి అత్థి వా హోతు మా వా, అయం సమ్మాదిట్ఠి ఏవ నామ. యది ఏవం నామమత్తమేవేతం హోతి, ఉపరిమగ్గత్తయే పన సమ్మాదిట్ఠియా కిచ్చాభావో ఆపజ్జతి, మగ్గఙ్గాని న పరిపూరేన్తి. తస్మా సమ్మాదిట్ఠి సకిచ్చకా కాతబ్బా, మగ్గఙ్గాని పరిపూరేతబ్బానీతి. సకిచ్చకా చేత్థ సమ్మాదిట్ఠి యథాలాభనియమేన దీపేతబ్బా. ఉపరిమగ్గత్తయవజ్ఝో హి ఏకో మానో అత్థి, సో దిట్ఠిట్ఠానే తిట్ఠతి, సా తం మానం పజహతీతి సమ్మాదిట్ఠి. సోతాపత్తిమగ్గస్మిఞ్హి సమ్మాదిట్ఠి మిచ్ఛాదిట్ఠిం పజహతి. సోతాపన్నస్స పన సకదాగామిమగ్గవజ్ఝో మానో అత్థి, తం మానం పజహతీతి సమ్మాదిట్ఠి. తస్సేవ సత్తఅకుసలచిత్తసహజాతో సఙ్కప్పో అత్థి, తేహేవ చిత్తేహి వాచఙ్గచోపనం అత్థి, కాయఙ్గచోపనం అత్థి, పచ్చయపరిభోగో అత్థి, సహజాతవాయామో అత్థి, అస్సతియభావో అత్థి, సహజాతచిత్తేకగ్గతా అత్థి, ఏతే మిచ్ఛాసఙ్కప్పాదయో నామ. సకదాగామిమగ్గే సమ్మాసఙ్కప్పాదయో తేసం పహానేన సమ్మాసఙ్కప్పాదయోతి వేదితబ్బా. ఏవం సకదాగామిమగ్గే అట్ఠఙ్గాని సకిచ్చకాని హోన్తి. సకదాగామిస్స అనాగామిమగ్గవజ్ఝో మానో అత్థి, సో దిట్ఠిట్ఠానే తిట్ఠతి. తస్సేవ సత్తహి చిత్తేహి సహజాతా సఙ్కప్పాదయో అత్థి. తేసం పహానేన అనాగామిమగ్గే అట్ఠన్నం అఙ్గానం సకిచ్చకతా వేదితబ్బా. అనాగామిస్స అరహత్తమగ్గవజ్ఝో మానో అత్థి, సో దిట్ఠిట్ఠానే తిట్ఠతి. యాని పనస్స పఞ్చ అకుసలచిత్తాని, తేహి సహజాతా సఙ్కప్పాదయో అత్థి. తేసం పహానేన అరహత్తమగ్గే అట్ఠన్నం అఙ్గానం సకిచ్చకతా వేదితబ్బా.
Tattha sammādiṭṭhīti nāmaṃ kathaṃ hotīti? Yathā visaṃ atthi vā hotu mā vā, agado agadotveva vuccati, evaṃ micchādiṭṭhi atthi vā hotu mā vā, ayaṃ sammādiṭṭhi eva nāma. Yadi evaṃ nāmamattamevetaṃ hoti, uparimaggattaye pana sammādiṭṭhiyā kiccābhāvo āpajjati, maggaṅgāni na paripūrenti. Tasmā sammādiṭṭhi sakiccakā kātabbā, maggaṅgāni paripūretabbānīti. Sakiccakā cettha sammādiṭṭhi yathālābhaniyamena dīpetabbā. Uparimaggattayavajjho hi eko māno atthi, so diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati, sā taṃ mānaṃ pajahatīti sammādiṭṭhi. Sotāpattimaggasmiñhi sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiṃ pajahati. Sotāpannassa pana sakadāgāmimaggavajjho māno atthi, taṃ mānaṃ pajahatīti sammādiṭṭhi. Tasseva sattaakusalacittasahajāto saṅkappo atthi, teheva cittehi vācaṅgacopanaṃ atthi, kāyaṅgacopanaṃ atthi, paccayaparibhogo atthi, sahajātavāyāmo atthi, assatiyabhāvo atthi, sahajātacittekaggatā atthi, ete micchāsaṅkappādayo nāma. Sakadāgāmimagge sammāsaṅkappādayo tesaṃ pahānena sammāsaṅkappādayoti veditabbā. Evaṃ sakadāgāmimagge aṭṭhaṅgāni sakiccakāni honti. Sakadāgāmissa anāgāmimaggavajjho māno atthi, so diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati. Tasseva sattahi cittehi sahajātā saṅkappādayo atthi. Tesaṃ pahānena anāgāmimagge aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ sakiccakatā veditabbā. Anāgāmissa arahattamaggavajjho māno atthi, so diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati. Yāni panassa pañca akusalacittāni, tehi sahajātā saṅkappādayo atthi. Tesaṃ pahānena arahattamagge aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ sakiccakatā veditabbā.
ఓళారికాతి కాయవచీద్వారే వీతిక్కమస్స పచ్చయభావేన థూలభూతమ్హా. కామరాగసఞ్ఞోజనాతి మేథునరాగసఙ్ఖాతా సఞ్ఞోజనా. సో హి కామభవే సఞ్ఞోజేతీతి సఞ్ఞోజనన్తి వుచ్చతి. పటిఘసఞ్ఞోజనాతి బ్యాపాదసఞ్ఞోజనా. సో హి ఆరమ్మణే పటిహఞ్ఞతీతి పటిఘన్తి వుచ్చతి. తే ఏవ థామగతట్ఠేన సన్తానే అనుసేన్తీతి అనుసయా. అణుసహగతాతి అణుభూతా, సుఖుమభూతాతి అత్థో. తబ్భావే హి ఏత్థ సహగతసద్దో. సకదాగామిస్స హి కామరాగబ్యాపాదా ద్వీహి కారణేహి అణుభూతా అధిచ్చుప్పత్తియా చ పరియుట్ఠానమన్దతాయ చ. తస్స హి బాలపుథుజ్జనస్స వియ కిలేసా అభిణ్హం న ఉప్పజ్జన్తి, కదాచి కరహచి ఉప్పజ్జన్తి. ఉప్పజ్జమానా చ బాలపుథుజ్జనస్స వియ మద్దన్తా ఫరన్తా ఛాదేన్తా అన్ధఅన్ధం కరోన్తా న ఉప్పజ్జన్తి, ద్వీహి పన మగ్గేహి పహీనత్తా మన్దమన్దా తనుకాకారా హుత్వా ఉప్పజ్జన్తి, వీతిక్కమం పాపేతుం సమత్థా న హోన్తి. ఏవం తనుభూతా అనాగామిమగ్గేన పహీయన్తి రూపరాగాతి రూపభవే ఛన్దరాగా. అరూపరాగాతి అరూపభవే ఛన్దరాగా. మానాతి ఉన్నతిలక్ఖణా. ఉద్ధచ్చాతి అవూపసమలక్ఖణా. అవిజ్జాయాతి అన్ధలక్ఖణాయ. భవరాగానుసయాతి రూపరాగారూపరాగవసేన పవత్తభవరాగానుసయా.
Oḷārikāti kāyavacīdvāre vītikkamassa paccayabhāvena thūlabhūtamhā. Kāmarāgasaññojanāti methunarāgasaṅkhātā saññojanā. So hi kāmabhave saññojetīti saññojananti vuccati. Paṭighasaññojanāti byāpādasaññojanā. So hi ārammaṇe paṭihaññatīti paṭighanti vuccati. Te eva thāmagataṭṭhena santāne anusentīti anusayā. Aṇusahagatāti aṇubhūtā, sukhumabhūtāti attho. Tabbhāve hi ettha sahagatasaddo. Sakadāgāmissa hi kāmarāgabyāpādā dvīhi kāraṇehi aṇubhūtā adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Tassa hi bālaputhujjanassa viya kilesā abhiṇhaṃ na uppajjanti, kadāci karahaci uppajjanti. Uppajjamānā ca bālaputhujjanassa viya maddantā pharantā chādentā andhaandhaṃ karontā na uppajjanti, dvīhi pana maggehi pahīnattā mandamandā tanukākārā hutvā uppajjanti, vītikkamaṃ pāpetuṃ samatthā na honti. Evaṃ tanubhūtā anāgāmimaggena pahīyanti rūparāgāti rūpabhave chandarāgā. Arūparāgāti arūpabhave chandarāgā. Mānāti unnatilakkhaṇā. Uddhaccāti avūpasamalakkhaṇā. Avijjāyāti andhalakkhaṇāya. Bhavarāgānusayāti rūparāgārūparāgavasena pavattabhavarāgānusayā.
౬౨. ఇదాని మగ్గఞాణసంవణ్ణనం కరోన్తో అజాతం ఝాపేతీతిఆదిమాహ. తత్థ చ అజాతం ఝాపేతి జాతేన, ఝానం తేన పవుచ్చతీతి అత్తనో సన్తానే పాతుభూతేన తేన తేన లోకుత్తరజ్ఝానేన తంసమఙ్గీపుగ్గలో అజాతమేవ తం తం కిలేసం ఝాపేతి దహతి సముచ్ఛిన్దతి, తేన కారణేన తం లోకుత్తరం ఝానన్తి పవుచ్చతీతి అత్థో. ఝానవిమోక్ఖే కుసలతాతి తస్మిం అరియమగ్గసమ్పయుత్తే వితక్కాదికే ఝానే చ విమోక్ఖసఙ్ఖాతే అరియమగ్గే చ అసమ్మోహవసేన కుసలతాయ పఠమమగ్గేనేవ పహీనాసు నానాదిట్ఠీసు న కమ్పతి. ఝానం నామ దువిధం ఆరమ్మణూపనిజ్ఝానఞ్చ లక్ఖణూపనిజ్ఝానఞ్చ. లోకియపఠమజ్ఝానాదికం కసిణాదిఆరమ్మణూపనిజ్ఝానట్ఠేన ఝానం, విపస్సనాసఙ్ఖారానం సభావసామఞ్ఞలక్ఖణూపనిజ్ఝానట్ఠేన ఝానం, లోకుత్తరం నిబ్బానే తథలక్ఖణూపనిజ్ఝానట్ఠేన ఝానం. ఇధ పన గోత్రభునాపి సాధారణం లక్ఖణూపనిజ్ఝానట్ఠం అనామసిత్వా అసాధారణేన కిలేసఝాపనట్ఠేన ఝానం వుత్తం. విమోక్ఖట్ఠో పనేత్థ నిబ్బానారమ్మణే సుట్ఠు అధిముచ్చనట్ఠో కిలేసేహి చ సుట్ఠు ముచ్చనట్ఠో.
62. Idāni maggañāṇasaṃvaṇṇanaṃ karonto ajātaṃ jhāpetītiādimāha. Tattha ca ajātaṃ jhāpeti jātena, jhānaṃ tena pavuccatīti attano santāne pātubhūtena tena tena lokuttarajjhānena taṃsamaṅgīpuggalo ajātameva taṃ taṃ kilesaṃ jhāpeti dahati samucchindati, tena kāraṇena taṃ lokuttaraṃ jhānanti pavuccatīti attho. Jhānavimokkhe kusalatāti tasmiṃ ariyamaggasampayutte vitakkādike jhāne ca vimokkhasaṅkhāte ariyamagge ca asammohavasena kusalatāya paṭhamamaggeneva pahīnāsu nānādiṭṭhīsu na kampati. Jhānaṃ nāma duvidhaṃ ārammaṇūpanijjhānañca lakkhaṇūpanijjhānañca. Lokiyapaṭhamajjhānādikaṃ kasiṇādiārammaṇūpanijjhānaṭṭhena jhānaṃ, vipassanāsaṅkhārānaṃ sabhāvasāmaññalakkhaṇūpanijjhānaṭṭhena jhānaṃ, lokuttaraṃ nibbāne tathalakkhaṇūpanijjhānaṭṭhena jhānaṃ. Idha pana gotrabhunāpi sādhāraṇaṃ lakkhaṇūpanijjhānaṭṭhaṃ anāmasitvā asādhāraṇena kilesajhāpanaṭṭhena jhānaṃ vuttaṃ. Vimokkhaṭṭho panettha nibbānārammaṇe suṭṭhu adhimuccanaṭṭho kilesehi ca suṭṭhu muccanaṭṭho.
సమాదహిత్వా యథా చే విపస్సతీతి అప్పనూపచారఖణికసమాధీనం అఞ్ఞతరేన సమాధినా పఠమం చిత్తసమాధానం కత్వా పచ్ఛా యథా విపస్సతి చ. సముచ్చయత్థో చే-సద్దో విపస్సనం సముచ్చినోతి. విపస్సమానో తథా చే సమాదహేతి విపస్సనా నామేసా లూఖభూతా నిరస్సాదా, సమథో చ నామ సినిద్ధభూతో సఅస్సాదో. తస్మా తాయ లూఖభూతం చిత్తం సినేహేతుం విపస్సమానో తథా చ సమాదహే. విపస్సమానో పున సమాధిం పవిసిత్వా చిత్తసమాధానఞ్చ తథేవ కరేయ్య, యథేవ విపస్సనన్తి అత్థో. ఇధ చే-సద్దో సమాదహనం సముచ్చినోతి. ఉభయత్థాపి గాథాబన్ధానువత్తనేన చే-కారో కతో, అత్థో పన చ-కారత్థో ఏవ. విపస్సనా చ సమథో తదా అహూతి యస్మా సమథవిపస్సనానం యుగనద్ధభావే సతి అరియమగ్గపాతుభావో హోతి, తస్మా అరియమగ్గజననసమత్థత్తా యదా తదుభయసమాయోగో హోతి, తదా విపస్సనా చ సమథో చ అహు, సమథవిపస్సనా భూతా నామ హోతీతి అత్థో. తా చ సమథవిపస్సనా అరియమగ్గాభిముఖీకాలే చ మగ్గక్ఖణే చ సమానభాగా యుగనద్ధా వత్తరే సమానో సమో భాగో కోట్ఠాసో ఏతేసన్తి సమానభాగా, యుగే నద్ధా వియాతి యుగనద్ధా, అఞ్ఞమఞ్ఞం అనతివత్తనట్ఠేన సమధురా సమబలాతి అత్థో. విత్థారో పనస్స యుగనద్ధకథాయం ఆవిభవిస్సతి.
Samādahitvā yathā ce vipassatīti appanūpacārakhaṇikasamādhīnaṃ aññatarena samādhinā paṭhamaṃ cittasamādhānaṃ katvā pacchā yathā vipassati ca. Samuccayattho ce-saddo vipassanaṃ samuccinoti. Vipassamāno tathā ce samādaheti vipassanā nāmesā lūkhabhūtā nirassādā, samatho ca nāma siniddhabhūto saassādo. Tasmā tāya lūkhabhūtaṃ cittaṃ sinehetuṃ vipassamāno tathā ca samādahe. Vipassamāno puna samādhiṃ pavisitvā cittasamādhānañca tatheva kareyya, yatheva vipassananti attho. Idha ce-saddo samādahanaṃ samuccinoti. Ubhayatthāpi gāthābandhānuvattanena ce-kāro kato, attho pana ca-kārattho eva. Vipassanā ca samatho tadā ahūti yasmā samathavipassanānaṃ yuganaddhabhāve sati ariyamaggapātubhāvo hoti, tasmā ariyamaggajananasamatthattā yadā tadubhayasamāyogo hoti, tadā vipassanā ca samatho ca ahu, samathavipassanā bhūtā nāma hotīti attho. Tā ca samathavipassanā ariyamaggābhimukhīkāle ca maggakkhaṇe ca samānabhāgā yuganaddhā vattare samāno samo bhāgo koṭṭhāso etesanti samānabhāgā, yuge naddhā viyāti yuganaddhā, aññamaññaṃ anativattanaṭṭhena samadhurā samabalāti attho. Vitthāro panassa yuganaddhakathāyaṃ āvibhavissati.
దుక్ఖా సఙ్ఖారా సుఖో, నిరోధో ఇతి దస్సనం. దుభతో వుట్ఠితా పఞ్ఞా, ఫస్సేతి అమతం పదన్తి దుక్ఖా సఙ్ఖారా, సుఖో నిరోధో నిబ్బానన్తి పటిపన్నస్స తతో నిబ్బానదస్సనం అరియమగ్గఞాణం దుభతో వుట్ఠితా పఞ్ఞా నామ. సా ఏవ చ పఞ్ఞా అమతం పదం నిబ్బానం ఆరమ్మణఫుసనేన ఫుసతి, పటిలభతీతి అత్థో. నిబ్బానఞ్హి అతప్పకట్ఠేన అమతసదిసన్తి అమతం, నాస్స మతం మరణం వయో అత్థీతిపి అమతం, పుబ్బభాగతో పట్ఠాయ మహతా ఉస్సాహేన మహతియా పటిపదాయ పజ్జతి పటిపజ్జీయతీతి పదన్తి వుచ్చతి.
Dukkhā saṅkhārā sukho, nirodho iti dassanaṃ. Dubhato vuṭṭhitāpaññā, phasseti amataṃpadanti dukkhā saṅkhārā, sukho nirodho nibbānanti paṭipannassa tato nibbānadassanaṃ ariyamaggañāṇaṃ dubhato vuṭṭhitā paññā nāma. Sā eva ca paññā amataṃ padaṃ nibbānaṃ ārammaṇaphusanena phusati, paṭilabhatīti attho. Nibbānañhi atappakaṭṭhena amatasadisanti amataṃ, nāssa mataṃ maraṇaṃ vayo atthītipi amataṃ, pubbabhāgato paṭṭhāya mahatā ussāhena mahatiyā paṭipadāya pajjati paṭipajjīyatīti padanti vuccati.
విమోక్ఖచరియం జానాతీతి విమోక్ఖపవత్తిం అసమ్మోహవసేన జానాతి, పచ్చవేక్ఖణవసేన జానాతి. ‘‘దుభతో వుట్ఠానో విమోక్ఖో, దుభతో వుట్ఠానా చత్తారో విమోక్ఖా, దుభతో వుట్ఠానానం అనులోమా చత్తారో విమోక్ఖా, దుభతో వుట్ఠానపటిప్పస్సద్ధి చత్తారో విమోక్ఖా’’తి హి ఉపరి విమోక్ఖకథాయంయేవ (పటి॰ మ॰ ౧.౨౦౯ ఆదయో) ఆగతా విమోక్ఖచరియా వేదితబ్బా. తేసం విత్థారో తత్థేవ ఆగతో. నానత్తేకత్తకోవిదోతి తేసం విమోక్ఖానం నానాభావే ఏకభావే చ కుసలో. దుభతో వుట్ఠానవిమోక్ఖవసేన హి తేసం ఏకత్తం, చతుఅరియమగ్గవసేన నానత్తం, ఏకేకస్సాపి వా అరియమగ్గస్స అనుపస్సనాభేదేన నానత్తం, అరియమగ్గభావేన ఏకత్తం వేదితబ్బం. ద్విన్నం ఞాణానం కుసలతాతి దస్సనసఙ్ఖాతస్స చ భావనాసఙ్ఖాతస్స చాతి ఇమేసం ద్విన్నం ఞాణానం కుసలతాయ. దస్సనన్తి హి సోతాపత్తిమగ్గో. సో హి పఠమం నిబ్బానదస్సనతో దస్సనన్తి వుత్తో. గోత్రభు పన కిఞ్చాపి పఠమతరం నిబ్బానం పస్సతి, యథా పన రఞ్ఞో సన్తికం కేనచిదేవ కరణీయేన ఆగతో పురిసో దూరతోవ రథికాయ చరన్తం హత్థిక్ఖన్ధగతం రాజానం దిస్వాపి ‘‘దిట్ఠో తే రాజా’’తి పుట్ఠో దిస్వా కత్తబ్బకిచ్చస్స అకతత్తా ‘‘న పస్సామీ’’తి ఆహ, ఏవమేవ నిబ్బానం దిస్వా కత్తబ్బస్స కిలేసప్పహానస్సాభావా న ‘‘దస్సన’’న్తి వుచ్చతి. తఞ్హి ఞాణం మగ్గస్స ఆవజ్జనట్ఠానే తిట్ఠతి. భావనాతి సేసమగ్గత్తయం. తఞ్హి పఠమమగ్గేన దిట్ఠస్మింయేవ ధమ్మే భావనావసేన ఉప్పజ్జతి, న అదిట్ఠపుబ్బం కిఞ్చి పస్సతి, తస్మా ‘‘భావనా’’తి వుచ్చతి. హేట్ఠా పన భావనామగ్గస్స అపరినిట్ఠితత్తా ‘‘ద్విన్నం ఞాణాన’’న్తి అవత్వా సోతాపత్తిసకదాగామిఅనాగామిమగ్గలాభినో సన్ధాయ ‘‘ఝానవిమోక్ఖే కుసలతా’’తి వుత్తం, అరహత్తమగ్గలాభినో పన భావనామగ్గస్స పరినిట్ఠితత్తా ‘‘ద్విన్నం ఞాణానం కుసలతా’’తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం.
Vimokkhacariyaṃ jānātīti vimokkhapavattiṃ asammohavasena jānāti, paccavekkhaṇavasena jānāti. ‘‘Dubhato vuṭṭhāno vimokkho, dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā, dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā, dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā’’ti hi upari vimokkhakathāyaṃyeva (paṭi. ma. 1.209 ādayo) āgatā vimokkhacariyā veditabbā. Tesaṃ vitthāro tattheva āgato. Nānattekattakovidoti tesaṃ vimokkhānaṃ nānābhāve ekabhāve ca kusalo. Dubhato vuṭṭhānavimokkhavasena hi tesaṃ ekattaṃ, catuariyamaggavasena nānattaṃ, ekekassāpi vā ariyamaggassa anupassanābhedena nānattaṃ, ariyamaggabhāvena ekattaṃ veditabbaṃ. Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatāti dassanasaṅkhātassa ca bhāvanāsaṅkhātassa cāti imesaṃ dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatāya. Dassananti hi sotāpattimaggo. So hi paṭhamaṃ nibbānadassanato dassananti vutto. Gotrabhu pana kiñcāpi paṭhamataraṃ nibbānaṃ passati, yathā pana rañño santikaṃ kenacideva karaṇīyena āgato puriso dūratova rathikāya carantaṃ hatthikkhandhagataṃ rājānaṃ disvāpi ‘‘diṭṭho te rājā’’ti puṭṭho disvā kattabbakiccassa akatattā ‘‘na passāmī’’ti āha, evameva nibbānaṃ disvā kattabbassa kilesappahānassābhāvā na ‘‘dassana’’nti vuccati. Tañhi ñāṇaṃ maggassa āvajjanaṭṭhāne tiṭṭhati. Bhāvanāti sesamaggattayaṃ. Tañhi paṭhamamaggena diṭṭhasmiṃyeva dhamme bhāvanāvasena uppajjati, na adiṭṭhapubbaṃ kiñci passati, tasmā ‘‘bhāvanā’’ti vuccati. Heṭṭhā pana bhāvanāmaggassa apariniṭṭhitattā ‘‘dvinnaṃ ñāṇāna’’nti avatvā sotāpattisakadāgāmianāgāmimaggalābhino sandhāya ‘‘jhānavimokkhe kusalatā’’ti vuttaṃ, arahattamaggalābhino pana bhāvanāmaggassa pariniṭṭhitattā ‘‘dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatā’’ti vuttanti veditabbaṃ.
మగ్గఞాణనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Maggañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౧౧. మగ్గఞాణనిద్దేసో • 11. Maggañāṇaniddeso