| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
මග්‌ගඞ්‌ගනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
Maggaṅganiddesavaṇṇanā
24. සුත්‌තන්‌තනිද්‌දෙසෙ සම්‌මාදිට්‌ඨියාති සාමිවචනං. ඣානවිපස්‌සනාමග්‌ගඵලනිබ්‌බානෙසු ලොකියවිරතිසම්‌පයුත්‌තචිත්‌තෙ ච යථායොගං සම්‌පයොගතො ච ආරම්‌මණතො ච වත්‌තමානාය සම්‌මාදිට්‌ඨියා සාමඤ්‌ඤලක්‌ඛණතො එකීභූතාය සම්‌මාදිට්‌ඨියා. වික්‌ඛම්‌භනවිවෙකොති වික්‌ඛම්‌භනවසෙන දූරීකරණවසෙන විවෙකො. කෙසං? නීවරණානං. තස්‌ස පඨමං ඣානං භාවයතොතිආදි වික්‌ඛම්‌භනවසෙන පඨමජ්‌ඣානමෙව වුත්‌තං. තස්‌මිං වුත්‌තෙ සෙසජ්‌ඣානානිපි වුත්‌තානෙව හොන්‌ති. ඣානෙසුපි සම්‌මාදිට්‌ඨියා විජ්‌ජමානත්‌තා සම්‌මාදිට්‌ඨියා විවෙකො නාම හොති. තදඞ්‌ගවිවෙකොති තෙන තෙන විපස්‌සනාඤාණඞ්‌ගෙන විවෙකො. දිට්‌ඨිගතානන්‌ති දිට්‌ඨිවිවෙකස්‌ස දුක්‌කරත්‌තා පධානත්‌තා ච දිට්‌ඨිවිවෙකොව වුත්‌තො. තස්‌මිං වුත්‌තෙ නිච්‌චසඤ්‌ඤාදිවිවෙකොපි වුත්‌තොව හොති. නිබ්‌බෙධභාගියං සමාධින්‌ති විපස්‌සනාසම්‌පයුත්‌තසමාධිං. සමුච්‌ඡෙදවිවෙකොති කිලෙසානං සමුච්‌ඡෙදෙන විවෙකො. ලොකුත්‌තරං ඛයගාමිමග්‌ගන්‌ති ඛයසඞ්‌ඛාතනිබ්‌බානගාමිලොකුත්‌තරමග්‌ගං. පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිවිවෙකොති කිලෙසානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා විවෙකො. නිස්‌සරණවිවෙකොති සබ්‌බසඞ්‌ඛතනිස්‌සරණභූතො සඞ්‌ඛාරවිවෙකො. ඡන්‌දජාතො හොතීති පුබ්‌බභාගෙ ජාතධම්‌මඡන්‌දො හොති. සද්‌ධාධිමුත්‌තොති පුබ්‌බභාගෙයෙව සද්‌ධාය අධිමුත්‌තො හොති. චිත්‌තඤ්‌චස්‌ස ස්‌වාධිට්‌ඨිතන්‌ති පුබ්‌බභාගෙයෙව චිත්‌තඤ්‌ච අස්‌ස යොගිස්‌ස සුඅධිට්‌ඨිතං සුට්‌ඨු පතිට්‌ඨිතං හොති. ඉති ඡන්‌දො සද්‌ධා චිත්‌තන්‌ති ඉමෙ තයො ධම්‌මා පුබ්‌බභාගෙ උප්‌පන්‌නවිවෙකානං උපනිස්‌සයත්‌තා නිස්‌සයා නාම. කෙචි පන ‘‘චිත්‌තඤ්‌චස්‌ස ස්‌වාධිට්‌ඨිතන්‌ති සමාධි වුත්‌තො’’ති වදන්‌ති. විරාගාදීසුපි එසෙව නයො.
24. Suttantaniddese sammādiṭṭhiyāti sāmivacanaṃ. Jhānavipassanāmaggaphalanibbānesu lokiyaviratisampayuttacitte ca yathāyogaṃ sampayogato ca ārammaṇato ca vattamānāya sammādiṭṭhiyā sāmaññalakkhaṇato ekībhūtāya sammādiṭṭhiyā. Vikkhambhanavivekoti vikkhambhanavasena dūrīkaraṇavasena viveko. Kesaṃ? Nīvaraṇānaṃ. Tassa paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvayatotiādi vikkhambhanavasena paṭhamajjhānameva vuttaṃ. Tasmiṃ vutte sesajjhānānipi vuttāneva honti. Jhānesupi sammādiṭṭhiyā vijjamānattā sammādiṭṭhiyā viveko nāma hoti. Tadaṅgavivekoti tena tena vipassanāñāṇaṅgena viveko. Diṭṭhigatānanti diṭṭhivivekassa dukkarattā padhānattā ca diṭṭhivivekova vutto. Tasmiṃ vutte niccasaññādivivekopi vuttova hoti. Nibbedhabhāgiyaṃ samādhinti vipassanāsampayuttasamādhiṃ. Samucchedavivekoti kilesānaṃ samucchedena viveko. Lokuttaraṃ khayagāmimagganti khayasaṅkhātanibbānagāmilokuttaramaggaṃ. Paṭippassaddhivivekoti kilesānaṃ paṭippassaddhiyā viveko. Nissaraṇavivekoti sabbasaṅkhatanissaraṇabhūto saṅkhāraviveko. Chandajāto hotīti pubbabhāge jātadhammachando hoti. Saddhādhimuttoti pubbabhāgeyeva saddhāya adhimutto hoti. Cittañcassa svādhiṭṭhitanti pubbabhāgeyeva cittañca assa yogissa suadhiṭṭhitaṃ suṭṭhu patiṭṭhitaṃ hoti. Iti chando saddhā cittanti ime tayo dhammā pubbabhāge uppannavivekānaṃ upanissayattā nissayā nāma. Keci pana ‘‘cittañcassa svādhiṭṭhitanti samādhi vutto’’ti vadanti. Virāgādīsupi eseva nayo.
නිරොධවාරෙ පන නිරොධසද්‌දතො අඤ්‌ඤං පරියායවචනං දස්‌සෙන්‌තෙන අමතා ධාතූති වුත්‌තං, සෙසෙසු නිරොධො නිබ්‌බානන්‌ති උභයත්‌ථාපි නිබ්‌බානමෙව. ද්‌වාදස නිස්‌සයාති ඡන්‌දසද්‌ධාචිත්‌තානියෙව විවෙකාදීසු චතූසු එකෙකස්‌මිං තයො තයො කත්‌වා ද්‌වාදස නිස්‌සයා හොන්‌ති.
Nirodhavāre pana nirodhasaddato aññaṃ pariyāyavacanaṃ dassentena amatā dhātūti vuttaṃ, sesesu nirodho nibbānanti ubhayatthāpi nibbānameva. Dvādasa nissayāti chandasaddhācittāniyeva vivekādīsu catūsu ekekasmiṃ tayo tayo katvā dvādasa nissayā honti.
25. සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පවායාමසතිසමාධීනම්‌පි ඉමිනාව නයෙන අත්‌ථයොජනා වෙදිතබ්‌බා. සම්‌මාවාචාකම්‌මන්‌තා ජීවානං පන ඣානක්‌ඛණෙ විපස්‌සනාක්‌ඛණෙ ච අභාවා ඣානවිපස්‌සනානං පුබ්‌බභාගපරභාගවසෙන වත්‌තමානා විරතියො ඣානවිපස්‌සනා සන්‌නිස්‌සිතා කත්‌වා වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බං. නීවරණානං දිට්‌ඨිගතානඤ්‌ච විවෙකවිරාගනිරොධපටිනිස්‌සග්‌ගා තථා පවත්‌තමානානං විරතීනං විවෙකාදයො නාමාති වෙදිතබ්‌බං. යථා අට්‌ඨකනිපාතෙ ‘‘තතො, ත්‌වං භික්‌ඛු, ඉමං සමාධිං සවිතක්‌කං සවිචාරම්‌පි භාවෙය්‍යාසි, අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තම්‌පි භාවෙය්‍යාසි, අවිතක්‌කං අවිචාරම්‌පි භාවෙය්‍යාසි, සප්‌පීතිකම්‌පි භාවෙය්‍යාසි, නිප්‌පීතිකම්‌පි භාවෙය්‍යාසි, සාතසහගතම්‌පි භාවෙය්‍යාසි, උපෙක්‌ඛාසහගතම්‌පි භාවෙය්‍යාසී’’ති (අ. නි. 8.63) මෙත්‌තාදයො කායානුපස්‌සනාදයො ච නියකජ්‌ඣත්‌තමූලසමාධිවසෙන චතුක්‌කපඤ්‌චකජ්‌ඣානිකා විය වුත්‌තා, එවමිධාපි පුබ්‌බභාගපරභාගවසෙන විරතියො වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බං. බ්‍යඤ්‌ජනච්‌ඡායමත්‌තං ගහෙත්‌වා න භගවා අබ්‌භාචික්‌ඛිතබ්‌බො. ගම්‌භීරඤ්‌හි බුද්‌ධවචනං, ආචරියෙ පයිරුපාසිත්‌වා අධිප්‌පායතො ගහෙතබ්‌බං.
25. Sammāsaṅkappavāyāmasatisamādhīnampi imināva nayena atthayojanā veditabbā. Sammāvācākammantā jīvānaṃ pana jhānakkhaṇe vipassanākkhaṇe ca abhāvā jhānavipassanānaṃ pubbabhāgaparabhāgavasena vattamānā viratiyo jhānavipassanā sannissitā katvā vuttāti veditabbaṃ. Nīvaraṇānaṃ diṭṭhigatānañca vivekavirāganirodhapaṭinissaggā tathā pavattamānānaṃ viratīnaṃ vivekādayo nāmāti veditabbaṃ. Yathā aṭṭhakanipāte ‘‘tato, tvaṃ bhikkhu, imaṃ samādhiṃ savitakkaṃ savicārampi bhāveyyāsi, avitakkavicāramattampi bhāveyyāsi, avitakkaṃ avicārampi bhāveyyāsi, sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi, upekkhāsahagatampi bhāveyyāsī’’ti (a. ni. 8.63) mettādayo kāyānupassanādayo ca niyakajjhattamūlasamādhivasena catukkapañcakajjhānikā viya vuttā, evamidhāpi pubbabhāgaparabhāgavasena viratiyo vuttāti veditabbaṃ. Byañjanacchāyamattaṃ gahetvā na bhagavā abbhācikkhitabbo. Gambhīrañhi buddhavacanaṃ, ācariye payirupāsitvā adhippāyato gahetabbaṃ.
26-27. බොජ්‌ඣඞ්‌ගබලඉන්‌ද්‍රියවාරෙසුපි ඉමිනාව නයෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බොති.
26-27. Bojjhaṅgabalaindriyavāresupi imināva nayena attho veditabboti.
විවෙකකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vivekakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 1. මග්‌ගඞ්‌ගනිද්‌දෙසො • 1. Maggaṅganiddeso
