| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
Maggaṅganiddesavaṇṇanā
੨੪. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨੇਸੁ ਲੋਕਿਯવਿਰਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ વਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਤੋ ਏਕੀਭੂਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ। વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿવੇਕੋਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਦੂਰੀਕਰਣવਸੇਨ વਿવੇਕੋ। ਕੇਸਂ? ਨੀવਰਣਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਭਾવਯਤੋਤਿਆਦਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੇਸਜ੍ਝਾਨਾਨਿਪਿ વੁਤ੍ਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਿવੇਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਦਙ੍ਗવਿવੇਕੋਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਙ੍ਗੇਨ વਿવੇਕੋ। ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿવੇਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਤ੍ਤਾ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿવਿવੇਕੋવ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ વੁਤ੍ਤੇ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਿવਿવੇਕੋਪਿ વੁਤ੍ਤੋવ ਹੋਤਿ। ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਂ। ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿવੇਕੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ વਿવੇਕੋ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਖਯਗਾਮਿਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਂ। ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਿવੇਕੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ વਿવੇਕੋ। ਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਨਿਸ੍ਸਰਣਭੂਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰવਿવੇਕੋ। ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਜਾਤਧਮ੍ਮਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ। ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਯੇવ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸ੍વਾਧਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਯੇવ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸ ਯੋਗਿਸ੍ਸ ਸੁਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਸਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨવਿવੇਕਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਨਾਮ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸ੍વਾਧਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧਿ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਿਰਾਗਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
24. Suttantaniddese sammādiṭṭhiyāti sāmivacanaṃ. Jhānavipassanāmaggaphalanibbānesu lokiyaviratisampayuttacitte ca yathāyogaṃ sampayogato ca ārammaṇato ca vattamānāya sammādiṭṭhiyā sāmaññalakkhaṇato ekībhūtāya sammādiṭṭhiyā. Vikkhambhanavivekoti vikkhambhanavasena dūrīkaraṇavasena viveko. Kesaṃ? Nīvaraṇānaṃ. Tassa paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvayatotiādi vikkhambhanavasena paṭhamajjhānameva vuttaṃ. Tasmiṃ vutte sesajjhānānipi vuttāneva honti. Jhānesupi sammādiṭṭhiyā vijjamānattā sammādiṭṭhiyā viveko nāma hoti. Tadaṅgavivekoti tena tena vipassanāñāṇaṅgena viveko. Diṭṭhigatānanti diṭṭhivivekassa dukkarattā padhānattā ca diṭṭhivivekova vutto. Tasmiṃ vutte niccasaññādivivekopi vuttova hoti. Nibbedhabhāgiyaṃ samādhinti vipassanāsampayuttasamādhiṃ. Samucchedavivekoti kilesānaṃ samucchedena viveko. Lokuttaraṃ khayagāmimagganti khayasaṅkhātanibbānagāmilokuttaramaggaṃ. Paṭippassaddhivivekoti kilesānaṃ paṭippassaddhiyā viveko. Nissaraṇavivekoti sabbasaṅkhatanissaraṇabhūto saṅkhāraviveko. Chandajāto hotīti pubbabhāge jātadhammachando hoti. Saddhādhimuttoti pubbabhāgeyeva saddhāya adhimutto hoti. Cittañcassa svādhiṭṭhitanti pubbabhāgeyeva cittañca assa yogissa suadhiṭṭhitaṃ suṭṭhu patiṭṭhitaṃ hoti. Iti chando saddhā cittanti ime tayo dhammā pubbabhāge uppannavivekānaṃ upanissayattā nissayā nāma. Keci pana ‘‘cittañcassa svādhiṭṭhitanti samādhi vutto’’ti vadanti. Virāgādīsupi eseva nayo.
ਨਿਰੋਧવਾਰੇ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਦ੍ਦਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਅਮਤਾ ਧਾਤੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਸੇਸੇਸੁ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ। ਦ੍વਾਦਸ ਨਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਛਨ੍ਦਸਦ੍ਧਾਚਿਤ੍ਤਾਨਿਯੇવ વਿવੇਕਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਤਯੋ ਤਯੋ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વਾਦਸ ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Nirodhavāre pana nirodhasaddato aññaṃ pariyāyavacanaṃ dassentena amatā dhātūti vuttaṃ, sesesu nirodho nibbānanti ubhayatthāpi nibbānameva. Dvādasa nissayāti chandasaddhācittāniyeva vivekādīsu catūsu ekekasmiṃ tayo tayo katvā dvādasa nissayā honti.
੨੫. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪવਾਯਾਮਸਤਿਸਮਾਧੀਨਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਜੀવਾਨਂ ਪਨ ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਚ ਅਭਾવਾ ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਰਭਾਗવਸੇਨ વਤ੍ਤਮਾਨਾ વਿਰਤਿਯੋ ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨੀવਰਣਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਞ੍ਚ વਿવੇਕવਿਰਾਗਨਿਰੋਧਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਤਥਾ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ વਿਰਤੀਨਂ વਿવੇਕਾਦਯੋ ਨਾਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਕਨਿਪਾਤੇ ‘‘ਤਤੋ, ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਂ ਸਮਾਧਿਂ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਾਤਸਹਗਤਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੬੩) ਮੇਤ੍ਤਾਦਯੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਚ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਮੂਲਸਮਾਧਿવਸੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਿਯ વੁਤ੍ਤਾ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਰਭਾਗવਸੇਨ વਿਰਤਿਯੋ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨ ਭਗવਾ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ। ਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ, ਆਚਰਿਯੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤ੍વਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
25. Sammāsaṅkappavāyāmasatisamādhīnampi imināva nayena atthayojanā veditabbā. Sammāvācākammantā jīvānaṃ pana jhānakkhaṇe vipassanākkhaṇe ca abhāvā jhānavipassanānaṃ pubbabhāgaparabhāgavasena vattamānā viratiyo jhānavipassanā sannissitā katvā vuttāti veditabbaṃ. Nīvaraṇānaṃ diṭṭhigatānañca vivekavirāganirodhapaṭinissaggā tathā pavattamānānaṃ viratīnaṃ vivekādayo nāmāti veditabbaṃ. Yathā aṭṭhakanipāte ‘‘tato, tvaṃ bhikkhu, imaṃ samādhiṃ savitakkaṃ savicārampi bhāveyyāsi, avitakkavicāramattampi bhāveyyāsi, avitakkaṃ avicārampi bhāveyyāsi, sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi, upekkhāsahagatampi bhāveyyāsī’’ti (a. ni. 8.63) mettādayo kāyānupassanādayo ca niyakajjhattamūlasamādhivasena catukkapañcakajjhānikā viya vuttā, evamidhāpi pubbabhāgaparabhāgavasena viratiyo vuttāti veditabbaṃ. Byañjanacchāyamattaṃ gahetvā na bhagavā abbhācikkhitabbo. Gambhīrañhi buddhavacanaṃ, ācariye payirupāsitvā adhippāyato gahetabbaṃ.
੨੬-੨੭. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਬਲਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਾਰੇਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।
26-27. Bojjhaṅgabalaindriyavāresupi imināva nayena attho veditabboti.
વਿવੇਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vivekakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੧. ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 1. Maggaṅganiddeso
