| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
១៨. មគ្គបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
18. Maggapaccayaniddesavaṇṇanā
១៨. ទុវិធម្បិ សង្កប្បន្តិ សម្មាសង្កប្បោ មិច្ឆាសង្កប្បោតិ ច ឯវំ អនវជ្ជសាវជ្ជភេទេន ទុវិធម្បិ។ វីរិយំ សមាធិន្តិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ សង្គណ្ហិត្វា វិតក្កាទិភាវសាមញ្ញេន សហ គហេត្វា, ឯកេកមេវ កត្វា គហេត្វាតិ អត្ថោ។ តេហិ មិច្ឆាវាចាកម្មន្តាជីវេហិ។ ឥធាតិ ឥមស្មិំ មគ្គបច្ចយនិទ្ទេសេ លព្ភមានានិ ច មគ្គបច្ចយភាវតោ, ច-សទ្ទេន អលព្ភមានានិ ច មគ្គបច្ចយត្តាភាវា។ យទិ ឯវំ កស្មា វុត្តានីតិ អាហ ‘‘មគ្គង្គវចនសាមញ្ញេនា’’តិ។ ឯវំ បរិយាយនិទ្ទេសោ ឥធ កិមត្ថិយោតិ ចោទនំ សន្ធាយាហ ‘‘ឯវញ្ហិ សុត្តវោហារោបិ ទស្សិតោ ហោតី’’តិ។ ឯវំ បន ទស្សេន្តេនាតិ បរមត្ថតោ អមគ្គង្គានិបិ សុត្តេ មគ្គង្គវោហារសិទ្ធិយា ឥធ មគ្គង្គេហិ សហ ទស្សេន្តេន។ ឧទ្ធរិត្វាតិ បទុទ្ធារំ កត្វា។ ឥទានិ មិច្ឆាវាចាទីហិ សទ្ធិំ ទ្វាទសង្គានិ ន ទស្សេតព្ពានិ, កស្មាតិ ចេតិ អាហ ‘‘ន ហិ បាឡិយំ…បេ.… វត្តព្ពោ’’តិ។ តប្បដិបក្ខភាវតោយេវ មិច្ឆាមគ្គង្គានិ, ន មិច្ឆាទិដ្ឋិអាទយោ វិយ សភាវតោតិ អធិប្បាយោ។
18. Duvidhampi saṅkappanti sammāsaṅkappo micchāsaṅkappoti ca evaṃ anavajjasāvajjabhedena duvidhampi. Vīriyaṃ samādhinti etthāpi eseva nayo. Saṅgaṇhitvā vitakkādibhāvasāmaññena saha gahetvā, ekekameva katvā gahetvāti attho. Tehi micchāvācākammantājīvehi. Idhāti imasmiṃ maggapaccayaniddese labbhamānāni ca maggapaccayabhāvato, ca-saddena alabbhamānāni ca maggapaccayattābhāvā. Yadi evaṃ kasmā vuttānīti āha ‘‘maggaṅgavacanasāmaññenā’’ti. Evaṃ pariyāyaniddeso idha kimatthiyoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘evañhi suttavohāropi dassito hotī’’ti. Evaṃ pana dassentenāti paramatthato amaggaṅgānipi sutte maggaṅgavohārasiddhiyā idha maggaṅgehi saha dassentena. Uddharitvāti paduddhāraṃ katvā. Idāni micchāvācādīhi saddhiṃ dvādasaṅgāni na dassetabbāni, kasmāti ceti āha ‘‘na hi pāḷiyaṃ…pe… vattabbo’’ti. Tappaṭipakkhabhāvatoyeva micchāmaggaṅgāni, na micchādiṭṭhiādayo viya sabhāvatoti adhippāyo.
បរិយាយនិប្បរិយាយមគ្គង្គទស្សនត្ថេបិ អត្ថវចនេ ឯវំ ន វត្តព្ពមេវាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘បរិយាយ…បេ.… អធិករណានី’’តិ អាហ។ តស្សត្ថោ – យថា ‘‘អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្សា’’តិ ឯត្ថ បាឡិគតអធិករណសទ្ទបតិរូបកោ អញ្ញោ អធិករណសទ្ទោ បាឡិគតតទញ្ញសាធារណតាយ ឧភយបទត្ថោ ឧទ្ធដោ ‘‘អធិករណំ នាម ចត្តារិ អធិករណានី’’តិ, ឯវមិធាបិ និប្បរិយាយំ ឥតរញ្ច មគ្គង្គំ ទស្សេតុកាមេន បាឡិគតតទញ្ញសាធារណោ មគ្គង្គសទ្ទោ ឧទ្ធរិតព្ពោ សិយា, តថា ន កតន្តិ។ តស្មាតិ យស្មា បាឡិគតោយេវ មគ្គង្គសទ្ទោ ឧទ្ធដោ, ន តទញ្ញសាធារណោ, ន ច អត្ថុទ្ធារមុខេន អធិប្បេតត្ថោ និយមិតោ, តស្មា។ តេសូតិ អហេតុកចិត្តុប្បាទេសុ។ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិ…បេ.… សមាធយោ’’តិ ឯត្ថ សង្កប្បវាយាមសមាធយោ សម្មាមិច្ឆាសទ្ទេហិ វិសេសេត្វា វុត្តាតិ អាហ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិអាទយោ យថាវុត្តា សន្តី’’តិ។ សង្កប្បវាយាមសមាធិប្បត្តា បន តត្ថ កេចិ សន្តិយេវាតិ។ អថ វា សម្មាទិដ្ឋិអាទយោតិ វុត្តប្បការេ សម្មាទិដ្ឋិអាទិកេ អនវសេសេ សន្ធាយ វុត្តំ។ តេនាហ ‘‘យថាវុត្តា’’តិ។ ឧប្បត្តិដ្ឋាននិយមនត្ថត្តា ន វិសេសនត្ថត្តាតិ អធិប្បាយោ។
Pariyāyanippariyāyamaggaṅgadassanatthepi atthavacane evaṃ na vattabbamevāti dassento ‘‘pariyāya…pe… adhikaraṇānī’’ti āha. Tassattho – yathā ‘‘aññabhāgiyassa adhikaraṇassā’’ti ettha pāḷigataadhikaraṇasaddapatirūpako añño adhikaraṇasaddo pāḷigatatadaññasādhāraṇatāya ubhayapadattho uddhaṭo ‘‘adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇānī’’ti, evamidhāpi nippariyāyaṃ itarañca maggaṅgaṃ dassetukāmena pāḷigatatadaññasādhāraṇo maggaṅgasaddo uddharitabbo siyā, tathā na katanti. Tasmāti yasmā pāḷigatoyeva maggaṅgasaddo uddhaṭo, na tadaññasādhāraṇo, na ca atthuddhāramukhena adhippetattho niyamito, tasmā. Tesūti ahetukacittuppādesu. ‘‘Sammādiṭṭhi…pe… samādhayo’’ti ettha saṅkappavāyāmasamādhayo sammāmicchāsaddehi visesetvā vuttāti āha ‘‘sammādiṭṭhiādayo yathāvuttā santī’’ti. Saṅkappavāyāmasamādhippattā pana tattha keci santiyevāti. Atha vā sammādiṭṭhiādayoti vuttappakāre sammādiṭṭhiādike anavasese sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘yathāvuttā’’ti. Uppattiṭṭhānaniyamanatthattā na visesanatthattāti adhippāyo.
មគ្គបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Maggapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ១៨. មគ្គបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា • 18. Maggapaccayaniddesavaṇṇanā
