Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
၁၈. မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
18. Maggapaccayaniddesavaṇṇanā
၁၈. ဒုဝိဓမ္ပိ သင္ကပ္ပန္တိ သမ္မာသင္ကပ္ပော မိစ္ဆာသင္ကပ္ပောတိ စ ဧဝံ အနဝဇ္ဇသာဝဇ္ဇဘေဒေန ဒုဝိဓမ္ပိ။ ဝီရိယံ သမာဓိန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သင္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ဝိတက္ကာဒိဘာဝသာမညေန သဟ ဂဟေတ္ဝာ, ဧကေကမေဝ ကတ္ဝာ ဂဟေတ္ဝာတိ အတ္ထော။ တေဟိ မိစ္ဆာဝာစာကမ္မန္တာဇီဝေဟိ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသေ လဗ္ဘမာနာနိ စ မဂ္ဂပစ္စယဘာဝတော, စ-သဒ္ဒေန အလဗ္ဘမာနာနိ စ မဂ္ဂပစ္စယတ္တာဘာဝာ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ဝုတ္တာနီတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂင္ဂဝစနသာမညေနာ’’တိ။ ဧဝံ ပရိယာယနိဒ္ဒေသော ဣဓ ကိမတ္ထိယောတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဧဝဉ္ဟိ သုတ္တဝောဟာရောပိ ဒသ္သိတော ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ ပန ဒသ္သေန္တေနာတိ ပရမတ္ထတော အမဂ္ဂင္ဂာနိပိ သုတ္တေ မဂ္ဂင္ဂဝောဟာရသိဒ္ဓိယာ ဣဓ မဂ္ဂင္ဂေဟိ သဟ ဒသ္သေန္တေန။ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာတိ ပဒုဒ္ဓာရံ ကတ္ဝာ။ ဣဒာနိ မိစ္ဆာဝာစာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ဒ္ဝာဒသင္ဂာနိ န ဒသ္သေတဗ္ဗာနိ, ကသ္မာတိ စေတိ အာဟ ‘‘န ဟိ ပာဠိယံ။ပေ.။ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။ တပ္ပဋိပက္ခဘာဝတောယေဝ မိစ္ဆာမဂ္ဂင္ဂာနိ, န မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒယော ဝိယ သဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။
18. Duvidhampi saṅkappanti sammāsaṅkappo micchāsaṅkappoti ca evaṃ anavajjasāvajjabhedena duvidhampi. Vīriyaṃ samādhinti etthāpi eseva nayo. Saṅgaṇhitvā vitakkādibhāvasāmaññena saha gahetvā, ekekameva katvā gahetvāti attho. Tehi micchāvācākammantājīvehi. Idhāti imasmiṃ maggapaccayaniddese labbhamānāni ca maggapaccayabhāvato, ca-saddena alabbhamānāni ca maggapaccayattābhāvā. Yadi evaṃ kasmā vuttānīti āha ‘‘maggaṅgavacanasāmaññenā’’ti. Evaṃ pariyāyaniddeso idha kimatthiyoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘evañhi suttavohāropi dassito hotī’’ti. Evaṃ pana dassentenāti paramatthato amaggaṅgānipi sutte maggaṅgavohārasiddhiyā idha maggaṅgehi saha dassentena. Uddharitvāti paduddhāraṃ katvā. Idāni micchāvācādīhi saddhiṃ dvādasaṅgāni na dassetabbāni, kasmāti ceti āha ‘‘na hi pāḷiyaṃ…pe… vattabbo’’ti. Tappaṭipakkhabhāvatoyeva micchāmaggaṅgāni, na micchādiṭṭhiādayo viya sabhāvatoti adhippāyo.
ပရိယာယနိပ္ပရိယာယမဂ္ဂင္ဂဒသ္သနတ္ထေပိ အတ္ထဝစနေ ဧဝံ န ဝတ္တဗ္ဗမေဝာတိ ဒသ္သေန္တော ‘‘ပရိယာယ။ပေ.။ အဓိကရဏာနီ’’တိ အာဟ။ တသ္သတ္ထော – ယထာ ‘‘အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သာ’’တိ ဧတ္ထ ပာဠိဂတအဓိကရဏသဒ္ဒပတိရူပကော အညော အဓိကရဏသဒ္ဒော ပာဠိဂတတဒညသာဓာရဏတာယ ဥဘယပဒတ္ထော ဥဒ္ဓဋော ‘‘အဓိကရဏံ နာမ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနီ’’တိ, ဧဝမိဓာပိ နိပ္ပရိယာယံ ဣတရဉ္စ မဂ္ဂင္ဂံ ဒသ္သေတုကာမေန ပာဠိဂတတဒညသာဓာရဏော မဂ္ဂင္ဂသဒ္ဒော ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗော သိယာ, တထာ န ကတန္တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပာဠိဂတောယေဝ မဂ္ဂင္ဂသဒ္ဒော ဥဒ္ဓဋော, န တဒညသာဓာရဏော, န စ အတ္ထုဒ္ဓာရမုခေန အဓိပ္ပေတတ္ထော နိယမိတော, တသ္မာ။ တေသူတိ အဟေတုကစိတ္တုပ္ပာဒေသု။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမာဓယော’’တိ ဧတ္ထ သင္ကပ္ပဝာယာမသမာဓယော သမ္မာမိစ္ဆာသဒ္ဒေဟိ ဝိသေသေတ္ဝာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော ယထာဝုတ္တာ သန္တီ’’တိ။ သင္ကပ္ပဝာယာမသမာဓိပ္ပတ္တာ ပန တတ္ထ ကေစိ သန္တိယေဝာတိ။ အထ ဝာ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယောတိ ဝုတ္တပ္ပကာရေ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိကေ အနဝသေသေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ယထာဝုတ္တာ’’တိ။ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနနိယမနတ္ထတ္တာ န ဝိသေသနတ္ထတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။
Pariyāyanippariyāyamaggaṅgadassanatthepi atthavacane evaṃ na vattabbamevāti dassento ‘‘pariyāya…pe… adhikaraṇānī’’ti āha. Tassattho – yathā ‘‘aññabhāgiyassa adhikaraṇassā’’ti ettha pāḷigataadhikaraṇasaddapatirūpako añño adhikaraṇasaddo pāḷigatatadaññasādhāraṇatāya ubhayapadattho uddhaṭo ‘‘adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇānī’’ti, evamidhāpi nippariyāyaṃ itarañca maggaṅgaṃ dassetukāmena pāḷigatatadaññasādhāraṇo maggaṅgasaddo uddharitabbo siyā, tathā na katanti. Tasmāti yasmā pāḷigatoyeva maggaṅgasaddo uddhaṭo, na tadaññasādhāraṇo, na ca atthuddhāramukhena adhippetattho niyamito, tasmā. Tesūti ahetukacittuppādesu. ‘‘Sammādiṭṭhi…pe… samādhayo’’ti ettha saṅkappavāyāmasamādhayo sammāmicchāsaddehi visesetvā vuttāti āha ‘‘sammādiṭṭhiādayo yathāvuttā santī’’ti. Saṅkappavāyāmasamādhippattā pana tattha keci santiyevāti. Atha vā sammādiṭṭhiādayoti vuttappakāre sammādiṭṭhiādike anavasese sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘yathāvuttā’’ti. Uppattiṭṭhānaniyamanatthattā na visesanatthattāti adhippāyo.
မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Maggapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ပဋ္ဌာနပာဠိ • Paṭṭhānapāḷi / (၂) ပစ္စယနိဒ္ဒေသော • (2) Paccayaniddeso
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၁၈. မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 18. Maggapaccayaniddesavaṇṇanā