Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၄. မဂ္ဂုပ္ပာဒနပဉ္ဟော
4. Magguppādanapañho
၄. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘တထာဂတော ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ။ ပုန စ ဘဏိတံ ‘အဒ္ဒသံ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏံ အဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတ’န္တိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, တထာဂတော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ, တေန ဟိ ‘အဒ္ဒသံ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏံ အဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတ’န္တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ တထာဂတေန ဘဏိတံ ‘အဒ္ဒသံ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏံ အဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတ’န္တိ, တေန ဟိ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ တမ္ပိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတ္တော, သော တယာ နိဗ္ဗာဟိတဗ္ဗော’’တိ။
4. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘tathāgato bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti. Puna ca bhaṇitaṃ ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti. Yadi, bhante nāgasena, tathāgato anuppannassa maggassa uppādetā, tena hi ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatena bhaṇitaṃ ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti, tena hi ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ , မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ။ ဘဏိတဉ္စ ‘အဒ္ဒသံ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏံ အဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတ’န္တိ, တံ ဒ္ဝယမ္ပိ သဘာဝဝစနမေဝ, ပုဗ္ဗကာနံ, မဟာရာဇ, တထာဂတာနံ အန္တရဓာနေန အသတိ အနုသာသကေ မဂ္ဂော အန္တရဓာယိ, တံ 1 တထာဂတော မဂ္ဂံ လုဂ္ဂံ ပလုဂ္ဂံ ဂူဠ္ဟံ ပိဟိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ အသဉ္စရဏံ ပညာစက္ခုနာ သမ္ပသ္သမာနော 2 အဒ္ဒသ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတံ, တံကာရဏာ အာဟ ‘အဒ္ဒသံ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏံ အဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတ’န္တိ။
‘‘Bhāsitampetaṃ , mahārāja, bhagavatā ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti. Bhaṇitañca ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti, taṃ dvayampi sabhāvavacanameva, pubbakānaṃ, mahārāja, tathāgatānaṃ antaradhānena asati anusāsake maggo antaradhāyi, taṃ 3 tathāgato maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññācakkhunā sampassamāno 4 addasa pubbakehi sammāsambuddhehi anuyātaṃ, taṃkāraṇā āha ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti.
‘‘ပုဗ္ဗကာနံ, မဟာရာဇ, တထာဂတာနံ အန္တရဓာနေန အသတိ အနုသာသကေ လုဂ္ဂံ ပလုဂ္ဂံ ဂူဠ္ဟံ ပိဟိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ အသဉ္စရဏံ မဂ္ဂံ ယံ ဒာနိ တထာဂတော သဉ္စရဏံ အကာသိ, တံကာရဏာ အာဟ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ။
‘‘Pubbakānaṃ, mahārāja, tathāgatānaṃ antaradhānena asati anusāsake luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ maggaṃ yaṃ dāni tathāgato sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘ဣဓ, မဟာရာဇ, ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ အန္တရဓာနေန မဏိရတနံ ဂိရိသိခန္တရေ နိလီယတိ, အပရသ္သ စက္ကဝတ္တိသ္သ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဥပဂစ္ဆတိ, အပိ နု ခော တံ, မဟာရာဇ, မဏိရတနံ တသ္သ ပကတ’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ပာကတိကံ ယေဝ တံ မဏိရတနံ, တေန ပန နိဗ္ဗတ္တိတ’’န္တိ 5။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ပာကတိကံ ပုဗ္ဗကေဟိ တထာဂတေဟိ အနုစိဏ္ဏံ အဋ္ဌင္ဂိကံ သိဝံ မဂ္ဂံ အသတိ အနုသာသကေ လုဂ္ဂံ ပလုဂ္ဂံ ဂူဠ္ဟံ ပိဟိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ အသဉ္စရဏံ ဘဂဝာ ပညာစက္ခုနာ သမ္ပသ္သမာနော ဥပ္ပာဒေသိ, သဉ္စရဏံ အကာသိ, တံကာရဏာ အာဟ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ။
‘‘Idha, mahārāja, rañño cakkavattissa antaradhānena maṇiratanaṃ girisikhantare nilīyati, aparassa cakkavattissa sammāpaṭipattiyā upagacchati, api nu kho taṃ, mahārāja, maṇiratanaṃ tassa pakata’’nti? ‘‘Na hi, bhante, pākatikaṃ yeva taṃ maṇiratanaṃ, tena pana nibbattita’’nti 6. ‘‘Evameva kho, mahārāja, pākatikaṃ pubbakehi tathāgatehi anuciṇṇaṃ aṭṭhaṅgikaṃ sivaṃ maggaṃ asati anusāsake luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ bhagavā paññācakkhunā sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, သန္တံ ယေဝ ပုတ္တံ ယောနိယာ ဇနယိတ္ဝာ မာတာ ‘ဇနိကာ’တိ ဝုစ္စတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော သန္တံ ယေဝ မဂ္ဂံ လုဂ္ဂံ ပလုဂ္ဂံ ဂူဠ္ဟံ ပိဟိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ အသဉ္စရဏံ ပညာစက္ခုနာ သမ္ပသ္သမာနော ဥပ္ပာဒေသိ, သဉ္စရဏံ အကာသိ, တံကာရဏာ အာဟ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, santaṃ yeva puttaṃ yoniyā janayitvā mātā ‘janikā’ti vuccati, evameva kho, mahārāja, tathāgato santaṃ yeva maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññācakkhunā sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ကောစိ ပုရိသော ယံ ကိဉ္စိ နဋ္ဌံ ပသ္သတိ, ‘တေန တံ ဘဏ္ဍံ နိဗ္ဗတ္တိတ’န္တိ ဇနော ဝောဟရတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော သန္တံ ယေဝ မဂ္ဂံ လုဂ္ဂံ ပလုဂ္ဂံ ဂူဠ္ဟံ ပိဟိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ အသဉ္စရဏံ ပညာစက္ခုနာ သမ္ပသ္သမာနော ဥပ္ပာဒေသိ, သဉ္စရဏံ အကာသိ, တံကာရဏာ အာဟ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso yaṃ kiñci naṭṭhaṃ passati, ‘tena taṃ bhaṇḍaṃ nibbattita’nti jano voharati, evameva kho, mahārāja, tathāgato santaṃ yeva maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññācakkhunā sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ကောစိ ပုရိသော ဝနံ သောဓေတ္ဝာ ဘူမိံ နီဟရတိ, ‘တသ္သ သာ ဘူမီ’တိ ဇနော ဝောဟရတိ, န စေသာ ဘူမိ တေန ပဝတ္တိတာ, တံ ဘူမိံ ကာရဏံ ကတ္ဝာ ဘူမိသာမိကော နာမ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော သန္တံ ယေဝ မဂ္ဂံ လုဂ္ဂံ ပလုဂ္ဂံ ဂူဠ္ဟံ ပိဟိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ အသဉ္စရဏံ ပညာယ သမ္ပသ္သမာနော ဥပ္ပာဒေသိ, သဉ္စရဏံ အကာသိ, တံကာရဏာ အာဟ ‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso vanaṃ sodhetvā bhūmiṃ nīharati, ‘tassa sā bhūmī’ti jano voharati, na cesā bhūmi tena pavattitā, taṃ bhūmiṃ kāraṇaṃ katvā bhūmisāmiko nāma hoti, evameva kho, mahārāja, tathāgato santaṃ yeva maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññāya sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
မဂ္ဂုပ္ပာဒနပဉ္ဟော စတုတ္ထော။
Magguppādanapañho catuttho.
Footnotes: