| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
4. මග්‌ගුප්‌පාදනපඤ්‌හො
4. Magguppādanapañho
4. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, භාසිතම්‌පෙතං භගවතා ‘තථාගතො භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති. පුන ච භණිතං ‘අද්‌දසං ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, පුරාණං මග්‌ගං පුරාණං අඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාත’න්‌ති. යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, තථාගතො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා, තෙන හි ‘අද්‌දසං ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, පුරාණං මග්‌ගං පුරාණං අඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාත’න්‌ති යං වචනං, තං මිච්‌ඡා. යදි තථාගතෙන භණිතං ‘අද්‌දසං ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, පුරාණං මග්‌ගං පුරාණං අඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාත’න්‌ති, තෙන හි ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති තම්‌පි වචනං මිච්‌ඡා. අයම්‌පි උභතො කොටිකො පඤ්‌හො තවානුප්‌පත්‌තො, සො තයා නිබ්‌බාහිතබ්‌බො’’ති.
4. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘tathāgato bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti. Puna ca bhaṇitaṃ ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti. Yadi, bhante nāgasena, tathāgato anuppannassa maggassa uppādetā, tena hi ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatena bhaṇitaṃ ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti, tena hi ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘භාසිතම්‌පෙතං , මහාරාජ, භගවතා ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති. භණිතඤ්‌ච ‘අද්‌දසං ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, පුරාණං මග්‌ගං පුරාණං අඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාත’න්‌ති, තං ද්‌වයම්‌පි සභාවවචනමෙව, පුබ්‌බකානං, මහාරාජ, තථාගතානං අන්‌තරධානෙන අසති අනුසාසකෙ මග්‌ගො අන්‌තරධායි, තං 1 තථාගතො මග්‌ගං ලුග්‌ගං පලුග්‌ගං ගූළ්‌හං පිහිතං පටිච්‌ඡන්‌නං අසඤ්‌චරණං පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා සම්‌පස්‌සමානො 2 අද්‌දස පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාතං, තංකාරණා ආහ ‘අද්‌දසං ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, පුරාණං මග්‌ගං පුරාණං අඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාත’න්‌ති.
‘‘Bhāsitampetaṃ , mahārāja, bhagavatā ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti. Bhaṇitañca ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti, taṃ dvayampi sabhāvavacanameva, pubbakānaṃ, mahārāja, tathāgatānaṃ antaradhānena asati anusāsake maggo antaradhāyi, taṃ 3 tathāgato maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññācakkhunā sampassamāno 4 addasa pubbakehi sammāsambuddhehi anuyātaṃ, taṃkāraṇā āha ‘addasaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, purāṇaṃ maggaṃ purāṇaṃ añjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāta’nti.
‘‘පුබ්‌බකානං, මහාරාජ, තථාගතානං අන්‌තරධානෙන අසති අනුසාසකෙ ලුග්‌ගං පලුග්‌ගං ගූළ්‌හං පිහිතං පටිච්‌ඡන්‌නං අසඤ්‌චරණං මග්‌ගං යං දානි තථාගතො සඤ්‌චරණං අකාසි, තංකාරණා ආහ ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති.
‘‘Pubbakānaṃ, mahārāja, tathāgatānaṃ antaradhānena asati anusāsake luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ maggaṃ yaṃ dāni tathāgato sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘ඉධ, මහාරාජ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස අන්‌තරධානෙන මණිරතනං ගිරිසිඛන්‌තරෙ නිලීයති, අපරස්‌ස චක්‌කවත්‌තිස්‌ස සම්‌මාපටිපත්‌තියා උපගච්‌ඡති, අපි නු ඛො තං, මහාරාජ, මණිරතනං තස්‌ස පකත’’න්‌ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ, පාකතිකං යෙව තං මණිරතනං, තෙන පන නිබ්‌බත්‌තිත’’න්‌ති 5. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, පාකතිකං පුබ්‌බකෙහි තථාගතෙහි අනුචිණ්‌ණං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං සිවං මග්‌ගං අසති අනුසාසකෙ ලුග්‌ගං පලුග්‌ගං ගූළ්‌හං පිහිතං පටිච්‌ඡන්‌නං අසඤ්‌චරණං භගවා පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා සම්‌පස්‌සමානො උප්‌පාදෙසි, සඤ්‌චරණං අකාසි, තංකාරණා ආහ ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති.
‘‘Idha, mahārāja, rañño cakkavattissa antaradhānena maṇiratanaṃ girisikhantare nilīyati, aparassa cakkavattissa sammāpaṭipattiyā upagacchati, api nu kho taṃ, mahārāja, maṇiratanaṃ tassa pakata’’nti? ‘‘Na hi, bhante, pākatikaṃ yeva taṃ maṇiratanaṃ, tena pana nibbattita’’nti 6. ‘‘Evameva kho, mahārāja, pākatikaṃ pubbakehi tathāgatehi anuciṇṇaṃ aṭṭhaṅgikaṃ sivaṃ maggaṃ asati anusāsake luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ bhagavā paññācakkhunā sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, සන්‌තං යෙව පුත්‌තං යොනියා ජනයිත්‌වා මාතා ‘ජනිකා’ති වුච්‌චති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො සන්‌තං යෙව මග්‌ගං ලුග්‌ගං පලුග්‌ගං ගූළ්‌හං පිහිතං පටිච්‌ඡන්‌නං අසඤ්‌චරණං පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා සම්‌පස්‌සමානො උප්‌පාදෙසි, සඤ්‌චරණං අකාසි, තංකාරණා ආහ ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, santaṃ yeva puttaṃ yoniyā janayitvā mātā ‘janikā’ti vuccati, evameva kho, mahārāja, tathāgato santaṃ yeva maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññācakkhunā sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, කොචි පුරිසො යං කිඤ්‌චි නට්‌ඨං පස්‌සති, ‘තෙන තං භණ්‌ඩං නිබ්‌බත්‌තිත’න්‌ති ජනො වොහරති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො සන්‌තං යෙව මග්‌ගං ලුග්‌ගං පලුග්‌ගං ගූළ්‌හං පිහිතං පටිච්‌ඡන්‌නං අසඤ්‌චරණං පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා සම්‌පස්‌සමානො උප්‌පාදෙසි, සඤ්‌චරණං අකාසි, තංකාරණා ආහ ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso yaṃ kiñci naṭṭhaṃ passati, ‘tena taṃ bhaṇḍaṃ nibbattita’nti jano voharati, evameva kho, mahārāja, tathāgato santaṃ yeva maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññācakkhunā sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’ti.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, කොචි පුරිසො වනං සොධෙත්‌වා භූමිං නීහරති, ‘තස්‌ස සා භූමී’ති ජනො වොහරති, න චෙසා භූමි තෙන පවත්‌තිතා, තං භූමිං කාරණං කත්‌වා භූමිසාමිකො නාම හොති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො සන්‌තං යෙව මග්‌ගං ලුග්‌ගං පලුග්‌ගං ගූළ්‌හං පිහිතං පටිච්‌ඡන්‌නං අසඤ්‌චරණං පඤ්‌ඤාය සම්‌පස්‌සමානො උප්‌පාදෙසි, සඤ්‌චරණං අකාසි, තංකාරණා ආහ ‘තථාගතො, භික්‌ඛවෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා’’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්‌පටිච්‌ඡාමී’’ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso vanaṃ sodhetvā bhūmiṃ nīharati, ‘tassa sā bhūmī’ti jano voharati, na cesā bhūmi tena pavattitā, taṃ bhūmiṃ kāraṇaṃ katvā bhūmisāmiko nāma hoti, evameva kho, mahārāja, tathāgato santaṃ yeva maggaṃ luggaṃ paluggaṃ gūḷhaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ asañcaraṇaṃ paññāya sampassamāno uppādesi, sañcaraṇaṃ akāsi, taṃkāraṇā āha ‘tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā’’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
මග්‌ගුප්‌පාදනපඤ්‌හො චතුත්‌ථො.
Magguppādanapañho catuttho.
Footnotes:
