| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၃. မဃဒေဝသုတ္တံ
3. Maghadevasuttaṃ
၃၀၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ မိထိလာယံ ဝိဟရတိ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ 1။ အထ ခော ဘဂဝာ အညတရသ္မိံ ပဒေသေ သိတံ ပာတ္ဝာကာသိ။ အထ ခော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကော နု ခော ဟေတု, ကော ပစ္စယော ဘဂဝတော သိတသ္သ ပာတုကမ္မာယ? န အကာရဏေန တထာဂတာ သိတံ ပာတုကရောန္တီ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧကံသံ စီဝရံ ကတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကော နု ခော, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ဘဂဝတော သိတသ္သ ပာတုကမ္မာယ? န အကာရဏေန တထာဂတာ သိတံ ပာတုကရောန္တီ’’တိ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, အာနန္ဒ, ဣမိသ္သာယေဝ မိထိလာယံ ရာဇာ အဟောသိ မဃဒေဝော နာမ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မေ ဌိတော မဟာရာဇာ; ဓမ္မံ စရတိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ; ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသတိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, ရာဇာ မဃဒေဝော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ကပ္ပကံ အာမန္တေသိ – ‘ယဒာ မေ, သမ္မ ကပ္ပက, ပသ္သေယ္ယာသိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ, အထ မေ အာရောစေယ္ယာသီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ရညော မဃဒေဝသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အဒ္ဒသာ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ရညော မဃဒေဝသ္သ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ။ ဒိသ္ဝာန ရာဇာနံ မဃဒေဝံ ဧတဒဝောစ – ‘ပာတုဘူတာ ခော ဒေဝသ္သ ဒေဝဒူတာ, ဒိသ္သန္တိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနီ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ ကပ္ပက, တာနိ ပလိတာနိ သာဓုကံ သဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ မမ အဉ္ဇလိသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ရညော မဃဒေဝသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တာနိ ပလိတာနိ သာဓုကံ သဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ရညော မဃဒေဝသ္သ အဉ္ဇလိသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။
308. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati maghadevaambavane 2. Atha kho bhagavā aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ko nu kho hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti. Atha kho āyasmā ānando ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti. ‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, imissāyeva mithilāyaṃ rājā ahosi maghadevo nāma dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa. Atha kho, ānanda, rājā maghadevo bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño maghadevassa sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna rājānaṃ maghadevaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā, dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño maghadevassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.
၃၀၉. ‘‘အထ ခော, အာနန္ဒ, ရာဇာ မဃဒေဝော ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ပာတုဘူတာ ခော မေ, တာတ ကုမာရ, ဒေဝဒူတာ; ဒိသ္သန္တိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ; ဘုတ္တာ ခော ပန မေ မာနုသကာ ကာမာ; သမယော ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပရိယေသိတုံ။ ဧဟိ တ္ဝံ, တာတ ကုမာရ, ဣမံ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇ။ အဟံ ပန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ။ တေန ဟိ, တာတ ကုမာရ, ယဒာ တ္ဝမ္ပိ ပသ္သေယ္ယာသိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ, အထ ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယာသိ။ ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာသိ, မာ ခော မေ တ္ဝံ အန္တိမပုရိသော အဟောသိ။ ယသ္မိံ ခော, တာတ ကုမာရ, ပုရိသယုဂေ ဝတ္တမာနေ ဧဝရူပသ္သ ကလ္ယာဏသ္သ ဝတ္တသ္သ သမုစ္ဆေဒော ဟောတိ သော တေသံ အန္တိမပုရိသော ဟောတိ။ တံ တာဟံ, တာတ ကုမာရ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာသိ, မာ ခော မေ တ္ဝံ အန္တိမပုရိသော အဟောသီ’တိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, ရာဇာ မဃဒေဝော ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ သော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန 3 ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။
309. ‘‘Atha kho, ānanda, rājā maghadevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti. Atha kho, ānanda, rājā maghadevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena 4 pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi.
‘‘ရာဇာ ခော ပနာနန္ဒ, မဃဒေဝော စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ကုမာရကီဠိတံ ကီဠိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဗ္ရဟ္မစရိယမစရိ။ သော စတ္တာရော ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဗ္ရဟ္မလောကူပဂော အဟောသိ။
‘‘Rājā kho panānanda, maghadevo caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi.
၃၁၀. ‘‘အထ ခော ရညော, အာနန္ဒ, မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ကပ္ပကံ အာမန္တေသိ – ‘ယဒာ မေ, သမ္မ ကပ္ပက, ပသ္သေယ္ယာသိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ, အထ ခော အာရောစေယ္ယာသီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အဒ္ဒသာ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တသ္သ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ။ ဒိသ္ဝာန ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘ပာတုဘူတာ ခော ဒေဝသ္သ ဒေဝဒူတာ; ဒိသ္သန္တိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနီ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ ကပ္ပက, တာနိ ပလိတာနိ သာဓုကံ သဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ မမ အဉ္ဇလိသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တာနိ ပလိတာနိ သာဓုကံ သဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တသ္သ အဉ္ဇလိသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။
310. ‘‘Atha kho rañño, ānanda, maghadevassa putto bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kho āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa puttassa paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño maghadevassa puttassa sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna rañño maghadevassa puttaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa puttassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño maghadevassa puttassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.
‘‘အထ ခော, အာနန္ဒ, ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တော ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ပာတုဘူတာ ခော, မေ, တာတ ကုမာရ, ဒေဝဒူတာ; ဒိသ္သန္တိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ; ဘုတ္တာ ခော ပန မေ မာနုသကာ ကာမာ; သမယော ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပရိယေသိတုံ။ ဧဟိ တ္ဝံ, တာတ ကုမာရ, ဣမံ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇ။ အဟံ ပန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ။ တေန ဟိ, တာတ ကုမာရ, ယဒာ တ္ဝမ္ပိ ပသ္သေယ္ယာသိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ, အထ ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယာသိ။ ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာသိ, မာ ခော မေ တ္ဝံ အန္တိမပုရိသော အဟောသိ။ ယသ္မိံ ခော, တာတ ကုမာရ, ပုရိသယုဂေ ဝတ္တမာနေ ဧဝရူပသ္သ ကလ္ယာဏသ္သ ဝတ္တသ္သ သမုစ္ဆေဒော ဟောတိ သော တေသံ အန္တိမပုရိသော ဟောတိ။ တံ တာဟံ, တာတ ကုမာရ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာသိ, မာ ခော မေ တ္ဝံ အန္တိမပုရိသော အဟောသီ’တိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, ရညော မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တော ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ သော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။ ရညော ခော ပနာနန္ဒ, မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တော စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ကုမာရကီဠိတံ ကီဠိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဗ္ရဟ္မစရိယမစရိ။ သော စတ္တာရော ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဗ္ရဟ္မလောကူပဂော အဟောသိ။
‘‘Atha kho, ānanda, rañño maghadevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho, me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti. Atha kho, ānanda, rañño maghadevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Rañño kho panānanda, maghadevassa putto caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi.
၃၁၁. ‘‘ရညော ခော ပနာနန္ဒ, မဃဒေဝသ္သ ပုတ္တပပုတ္တကာ တသ္သ ပရမ္ပရာ စတုရာသီတိရာဇသဟသ္သာနိ 5 ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိံသု။ တေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိံသု, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိံသု။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိံသု, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိံသု။ စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ကုမာရကီဠိတံ ကီဠိံသု, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသုံ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ရဇ္ဇံ ကာရေသုံ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ဗ္ရဟ္မစရိယမစရိံသု။ တေ စတ္တာရော ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဗ္ရဟ္မလောကူပဂာ အဟေသုံ။ နိမိ တေသံ ရာဇာ 6 ပစ္ဆိမကော အဟောသိ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မေ ဌိတော မဟာရာဇာ; ဓမ္မံ စရတိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ; ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသတိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သ။
311. ‘‘Rañño kho panānanda, maghadevassa puttapaputtakā tassa paramparā caturāsītirājasahassāni 7 imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃsu. Te mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihariṃsu. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihariṃsu. Caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷiṃsu, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresuṃ, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresuṃ, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā brahmacariyamacariṃsu. Te cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpagā ahesuṃ. Nimi tesaṃ rājā 8 pacchimako ahosi dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa.
၃၁၂. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, အာနန္ဒ, ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပာဒိ – ‘လာဘာ ဝတ, ဘော, ဝိဒေဟာနံ, သုလဒ္ဓံ ဝတ, ဘော, ဝိဒေဟာနံ, ယေသံ နိမိ ရာဇာ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မေ ဌိတော မဟာရာဇာ; ဓမ္မံ စရတိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ; ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသတိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သာ’တိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ – ‘ဣစ္ဆေယ္ယာထ နော တုမ္ဟေ, မာရိသာ, နိမိံ ရာဇာနံ ဒဋ္ဌု’န္တိ? ‘ဣစ္ဆာမ မယံ, မာရိသ, နိမိံ ရာဇာနံ ဒဋ္ဌု’န္တိ။ တေန ခော ပန, အာနန္ဒ, သမယေန နိမိ ရာဇာ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ သီသံန္ဟာတော 9 ဥပောသထိကော ဥပရိပာသာဒဝရဂတော နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော – သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ – ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု အန္တရဟိတော နိမိသ္သ ရညော ပမုခေ ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော နိမိံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘လာဘာ တေ, မဟာရာဇ, သုလဒ္ဓံ တေ, မဟာရာဇ။ ဒေဝာ, မဟာရာဇ, တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ ကိတ္တယမာနရူပာ သန္နိသိန္နာ – ‘‘လာဘာ ဝတ, ဘော, ဝိဒေဟာနံ, သုလဒ္ဓံ ဝတ, ဘော, ဝိဒေဟာနံ, ယေသံ နိမိ ရာဇာ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မေ ဌိတော မဟာရာဇာ; ဓမ္မံ စရတိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ; ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသတိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သာ’’တိ။ ဒေဝာ တေ, မဟာရာဇ, တာဝတိံသာ ဒသ္သနကာမာ။ တသ္သ တေ အဟံ, မဟာရာဇ, သဟသ္သယုတ္တံ အာဇညရထံ ပဟိဏိသ္သာမိ; အဘိရုဟေယ္ယာသိ, မဟာရာဇ, ဒိဗ္ဗံ ယာနံ အဝိကမ္ပမာနော’တိ။ အဓိဝာသေသိ ခော, အာနန္ဒ, နိမိ ရာဇာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။
312. ‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’ti. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi – ‘iccheyyātha no tumhe, mārisā, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu’nti? ‘Icchāma mayaṃ, mārisa, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu’nti. Tena kho pana, ānanda, samayena nimi rājā tadahuposathe pannarase sīsaṃnhāto 10 uposathiko uparipāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – devesu tāvatiṃsesu antarahito nimissa rañño pamukhe pāturahosi. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘lābhā te, mahārāja, suladdhaṃ te, mahārāja. Devā, mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā – ‘‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’’ti. Devā te, mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā. Tassa te ahaṃ, mahārāja, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ pahiṇissāmi; abhiruheyyāsi, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno’ti. Adhivāsesi kho, ānanda, nimi rājā tuṇhībhāvena.
၃၁၃. ‘‘အထ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော နိမိသ္သ ရညော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ – သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ – နိမိသ္သ ရညော ပမုခေ အန္တရဟိတော ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော မာတလိံ သင္ဂာဟကံ အာမန္တေသိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, သမ္မ မာတလိ, သဟသ္သယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတ္ဝာ နိမိံ ရာဇာနံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒေဟိ – အယံ တေ, မဟာရာဇ, သဟသ္သယုတ္တော အာဇညရထော သက္ကေန ဒေဝာနမိန္ဒေန ပေသိတော; အဘိရုဟေယ္ယာသိ, မဟာရာဇ, ဒိဗ္ဗံ ယာနံ အဝိကမ္ပမာနော’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘဒ္ဒန္တဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, မာတလိ သင္ဂာဟကော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ သဟသ္သယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတ္ဝာ နိမိံ ရာဇာနံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘အယံ တေ, မဟာရာဇ, သဟသ္သယုတ္တော အာဇညရထော သက္ကေန ဒေဝာနမိန္ဒေန ပေသိတော; အဘိရုဟ, မဟာရာဇ, ဒိဗ္ဗံ ယာနံ အဝိကမ္ပမာနော။ အပိ စ, မဟာရာဇ, ကတမေန တံ နေမိ, ယေန ဝာ ပာပကမ္မာ ပာပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပာကံ ပဋိသံဝေဒေန္တိ, ယေန ဝာ ကလ္ယာဏကမ္မာ ကလ္ယာဏကမ္မာနံ ဝိပာကံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ? ‘ဥဘယေနေဝ မံ, မာတလိ, နေဟီ’တိ။ သမ္ပဝေသေသိ 11 ခော, အာနန္ဒ, မာတလိ, သင္ဂာဟကော နိမိံ ရာဇာနံ သုဓမ္မံ သဘံ။ အဒ္ဒသာ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော နိမိံ ရာဇာနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန နိမိံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘ဧဟိ ခော, မဟာရာဇ။ သ္ဝာဂတံ, မဟာရာဇ။ ဒေဝာ တေ ဒသ္သနကာမာ, မဟာရာဇ, တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ ကိတ္တယမာနရူပာ သန္နိသိန္နာ – ‘‘လာဘာ ဝတ, ဘော, ဝိဒေဟာနံ, သုလဒ္ဓံ ဝတ, ဘော, ဝိဒေဟာနံ, ယေသံ နိမိ ရာဇာ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မေ ဌိတော မဟာရာဇာ; ဓမ္မံ စရတိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ; ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသတိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သာ’’တိ။ ဒေဝာ တေ, မဟာရာဇ, တာဝတိံသာ ဒသ္သနကာမာ ။ အဘိရမ, မဟာရာဇ, ဒေဝေသု ဒေဝာနုဘာဝေနာ’တိ။ ‘အလံ, မာရိသ, တတ္ထေဝ မံ မိထိလံ ပဋိနေတု။ တထာဟံ ဓမ္မံ စရိသ္သာမိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ; ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသာမိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သာ’တိ။
313. ‘‘Atha kho, ānanda, sakko devānamindo nimissa rañño adhivāsanaṃ viditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – nimissa rañño pamukhe antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo mātaliṃ saṅgāhakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma mātali, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadehi – ayaṃ te, mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito; abhiruheyyāsi, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno’ti. ‘Evaṃ, bhaddantavā’ti kho, ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘ayaṃ te, mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito; abhiruha, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno. Api ca, mahārāja, katamena taṃ nemi, yena vā pāpakammā pāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedenti, yena vā kalyāṇakammā kalyāṇakammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedentī’ti? ‘Ubhayeneva maṃ, mātali, nehī’ti. Sampavesesi 12 kho, ānanda, mātali, saṅgāhako nimiṃ rājānaṃ sudhammaṃ sabhaṃ. Addasā kho, ānanda, sakko devānamindo nimiṃ rājānaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘ehi kho, mahārāja. Svāgataṃ, mahārāja. Devā te dassanakāmā, mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā – ‘‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’’ti. Devā te, mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā . Abhirama, mahārāja, devesu devānubhāvenā’ti. ‘Alaṃ, mārisa, tattheva maṃ mithilaṃ paṭinetu. Tathāhaṃ dhammaṃ carissāmi brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasāmi cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’ti.
၃၁၄. ‘‘အထ ခော, အာနန္ဒ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော မာတလိံ သင္ဂာဟကံ အာမန္တေသိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, သမ္မ မာတလိ, သဟသ္သယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတ္ဝာ နိမိံ ရာဇာနံ တတ္ထေဝ မိထိလံ ပဋိနေဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘဒ္ဒန္တဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, မာတလိ သင္ဂာဟကော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ သဟသ္သယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတ္ဝာ နိမိံ ရာဇာနံ တတ္ထေဝ မိထိလံ ပဋိနေသိ။ တတ္ရ သုဒံ, အာနန္ဒ, နိမိ ရာဇာ ဓမ္မံ စရတိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ, ဥပောသထဉ္စ ဥပဝသတိ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဋ္ဌမိဉ္စ ပက္ခသ္သာတိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, နိမိ ရာဇာ ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ကပ္ပကံ အာမန္တေသိ – ‘ယဒာ မေ, သမ္မ ကပ္ပက, ပသ္သေယ္ယာသိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ, အထ မေ အာရောစေယ္ယာသီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော နိမိသ္သ ရညော ပစ္စသ္သောသိ။ အဒ္ဒသာ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန နိမိသ္သ ရညော သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ။ ဒိသ္ဝာန နိမိံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘ပာတုဘူတာ ခော ဒေဝသ္သ ဒေဝဒူတာ; ဒိသ္သန္တိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနီ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ ကပ္ပက, တာနိ ပလိတာနိ သာဓုကံ သဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ မမ အဉ္ဇလိသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, အာနန္ဒ, ကပ္ပကော နိမိသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ တာနိ ပလိတာနိ သာဓုကံ သဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ နိမိသ္သ ရညော အဉ္ဇလိသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ အထ ခော, အာနန္ဒ, နိမိ ရာဇာ ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ပာတုဘူတာ ခော မေ, တာတ ကုမာရ, ဒေဝဒူတာ; ဒိသ္သန္တိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ; ဘုတ္တာ ခော ပန မေ မာနုသကာ ကာမာ; သမယော ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပရိယေသိတုံ။ ဧဟိ တ္ဝံ, တာတ ကုမာရ, ဣမံ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇ။ အဟံ ပန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ။ တေန ဟိ, တာတ ကုမာရ, ယဒာ တ္ဝမ္ပိ ပသ္သေယ္ယာသိ သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ, အထ ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယာသိ။ ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာသိ, မာ ခော မေ တ္ဝံ အန္တိမပုရိသော အဟောသိ။ ယသ္မိံ ခော, တာတ ကုမာရ, ပုရိသယုဂေ ဝတ္တမာနေ ဧဝရူပသ္သ ကလ္ယာဏသ္သ ဝတ္တသ္သ သမုစ္ဆေဒော ဟောတိ သော တေသံ အန္တိမပုရိသော ဟောတိ။ တံ တာဟံ, တာတ ကုမာရ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာသိ, မာ ခော မေ တ္ဝံ အန္တိမပုရိသော အဟောသီ’တိ။
314. ‘‘Atha kho, ānanda, sakko devānamindo mātaliṃ saṅgāhakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma mātali, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinehī’ti. ‘Evaṃ, bhaddantavā’ti kho, ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinesi. Tatra sudaṃ, ānanda, nimi rājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca, uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassāti. Atha kho, ānanda, nimi rājā bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako nimissa rañño paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena nimissa rañño sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako nimissa rañño paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā nimissa rañño añjalismiṃ patiṭṭhāpesi. Atha kho, ānanda, nimi rājā kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti.
၃၁၅. ‘‘အထ ခော, အာနန္ဒ, နိမိ ရာဇာ ကပ္ပကသ္သ ဂာမဝရံ ဒတ္ဝာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ သော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ , တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။ နိမိ ခော, ပနာနန္ဒ, ရာဇာ စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ကုမာရကီဠိတံ ကီဠိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ ဣမသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဗ္ရဟ္မစရိယမစရိ။ သော စတ္တာရော ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဗ္ရဟ္မလောကူပဂော အဟောသိ။ နိမိသ္သ ခော ပနာနနန္ဒ , ရညော ကဠာရဇနကော နာမ ပုတ္တော အဟောသိ။ န သော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ သော တံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ သမုစ္ဆိန္ဒိ။ သော တေသံ အန္တိမပုရိသော အဟောသိ။
315. ‘‘Atha kho, ānanda, nimi rājā kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ , tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Nimi kho, panānanda, rājā caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi. Nimissa kho panānananda , rañño kaḷārajanako nāma putto ahosi. Na so agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ samucchindi. So tesaṃ antimapuriso ahosi.
၃၁၆. ‘‘သိယာ ခော ပန တေ, အာနန္ဒ, ဧဝမသ္သ – ‘အညော နူန တေန သမယေန ရာဇာ မဃဒေဝော အဟောသိ, ယေန တံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတ’န္တိ 13။ န ခော ပနေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဟံ တေန သမယေန ရာဇာ မဃဒေဝော အဟောသိံ။ (အဟံ တံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိနိံ,) 14 မယာ တံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ; ပစ္ဆိမာ ဇနတာ အနုပ္ပဝတ္တေသိ။ တံ ခော ပနာနန္ဒ, ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ န နိဗ္ဗိဒာယ န ဝိရာဂာယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ ဗ္ရဟ္မလောကူပပတ္တိယာ။ ဣဒံ ခော ပနာနန္ဒ, ဧတရဟိ မယာ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတရဟိ မယာ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော, သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင္ကပ္ပော, သမ္မာဝာစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝော, သမ္မာဝာယာမော , သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ခော, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ မယာ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ တံ ဝော အဟံ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာထ, မာ ခော မေ တုမ္ဟေ အန္တိမပုရိသာ အဟုဝတ္ထ’။ ယသ္မိံ ခော, အာနန္ဒ, ပုရိသယုဂေ ဝတ္တမာနေ ဧဝရူပသ္သ ကလ္ယာဏသ္သ ဝတ္တသ္သ သမုစ္ဆေဒော ဟောတိ သော တေသံ အန္တိမပုရိသော ဟောတိ။ တံ ဝော အဟံ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘ယေန မေ ဣဒံ ကလ္ယာဏံ ဝတ္တံ နိဟိတံ အနုပ္ပဝတ္တေယ္ယာထ, မာ ခော မေ တုမ္ဟေ အန္တိမပုရိသာ အဟုဝတ္ထာ’’’တိ။
316. ‘‘Siyā kho pana te, ānanda, evamassa – ‘añño nūna tena samayena rājā maghadevo ahosi, yena taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihita’nti 15. Na kho panetaṃ, ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Ahaṃ tena samayena rājā maghadevo ahosiṃ. (Ahaṃ taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihiniṃ,) 16 mayā taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ; pacchimā janatā anuppavattesi. Taṃ kho panānanda, kalyāṇaṃ vattaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva brahmalokūpapattiyā. Idaṃ kho panānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Katamañcānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo , sammāsati, sammāsamādhi. Idaṃ kho, ānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Taṃ vo ahaṃ, ānanda, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapurisā ahuvattha’. Yasmiṃ kho, ānanda, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ vo ahaṃ, ānanda, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapurisā ahuvatthā’’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
မဃဒေဝသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
Maghadevasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. မဃဒေဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၃. မဃဒေဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
