| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
3. මඝදෙවසුත්‌තං
3. Maghadevasuttaṃ
308. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා මිථිලායං විහරති මඝදෙවඅම්‌බවනෙ 1. අථ ඛො භගවා අඤ්‌ඤතරස්‌මිං පදෙසෙ සිතං පාත්‌වාකාසි. අථ ඛො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස එතදහොසි – ‘‘කො නු ඛො හෙතු, කො පච්‌චයො භගවතො සිතස්‌ස පාතුකම්‌මාය? න අකාරණෙන තථාගතා සිතං පාතුකරොන්‌තී’’ති. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො එකංසං චීවරං කත්‌වා යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කො නු ඛො, භන්‌තෙ, හෙතු, කො පච්‌චයො භගවතො සිතස්‌ස පාතුකම්‌මාය? න අකාරණෙන තථාගතා සිතං පාතුකරොන්‌තී’’ති. ‘‘භූතපුබ්‌බං, ආනන්‌ද, ඉමිස්‌සායෙව මිථිලායං රාජා අහොසි මඝදෙවො නාම ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මෙ ඨිතො මහාරාජා; ධම්‌මං චරති බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච; උපොසථඤ්‌ච උපවසති චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌ස. අථ ඛො, ආනන්‌ද, රාජා මඝදෙවො බහූනං වස්‌සානං බහූනං වස්‌සසතානං බහූනං වස්‌සසහස්‌සානං අච්‌චයෙන කප්‌පකං ආමන්‌තෙසි – ‘යදා මෙ, සම්‌ම කප්‌පක, පස්‌සෙය්‍යාසි සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි, අථ මෙ ආරොචෙය්‍යාසී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පච්‌චස්‌සොසි. අද්‌දසා ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො බහූනං වස්‌සානං බහූනං වස්‌සසතානං බහූනං වස්‌සසහස්‌සානං අච්‌චයෙන රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි. දිස්‌වාන රාජානං මඝදෙවං එතදවොච – ‘පාතුභූතා ඛො දෙවස්‌ස දෙවදූතා, දිස්‌සන්‌ති සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානී’ති. ‘තෙන හි, සම්‌ම කප්‌පක, තානි පලිතානි සාධුකං සණ්‌ඩාසෙන උද්‌ධරිත්‌වා මම අඤ්‌ජලිස්‌මිං පතිට්‌ඨාපෙහී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා තානි පලිතානි සාධුකං සණ්‌ඩාසෙන උද්‌ධරිත්‌වා රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස අඤ්‌ජලිස්‌මිං පතිට්‌ඨාපෙසි.
308. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati maghadevaambavane 2. Atha kho bhagavā aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ko nu kho hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti. Atha kho āyasmā ānando ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti. ‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, imissāyeva mithilāyaṃ rājā ahosi maghadevo nāma dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa. Atha kho, ānanda, rājā maghadevo bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño maghadevassa sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna rājānaṃ maghadevaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā, dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño maghadevassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.
309. ‘‘අථ ඛො, ආනන්‌ද, රාජා මඝදෙවො කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං ආමන්‌තාපෙත්‌වා එතදවොච – ‘පාතුභූතා ඛො මෙ, තාත කුමාර, දෙවදූතා; දිස්‌සන්‌ති සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි; භුත්‌තා ඛො පන මෙ මානුසකා කාමා; සමයො දිබ්‌බෙ කාමෙ පරියෙසිතුං. එහි ත්‌වං, තාත කුමාර, ඉමං රජ්‌ජං පටිපජ්‌ජ. අහං පන කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාමි. තෙන හි, තාත කුමාර, යදා ත්‌වම්‌පි පස්‌සෙය්‍යාසි සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි, අථ කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං සාධුකං රජ්‌ජෙ සමනුසාසිත්‌වා කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍යාසි. යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාසි, මා ඛො මෙ ත්‌වං අන්‌තිමපුරිසො අහොසි. යස්‌මිං ඛො, තාත කුමාර, පුරිසයුගෙ වත්‌තමානෙ එවරූපස්‌ස කල්‍යාණස්‌ස වත්‌තස්‌ස සමුච්‌ඡෙදො හොති සො තෙසං අන්‌තිමපුරිසො හොති. තං තාහං, තාත කුමාර, එවං වදාමි – යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාසි, මා ඛො මෙ ත්‌වං අන්‌තිමපුරිසො අහොසී’ති. අථ ඛො, ආනන්‌ද, රාජා මඝදෙවො කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං සාධුකං රජ්‌ජෙ සමනුසාසිත්‌වා ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජි. සො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන 3 ඵරිත්‌වා විහාසි. කරුණාසහගතෙන චෙතසා… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහාසි.
309. ‘‘Atha kho, ānanda, rājā maghadevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti. Atha kho, ānanda, rājā maghadevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena 4 pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi.
‘‘රාජා ඛො පනානන්‌ද, මඝදෙවො චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි කුමාරකීළිතං කීළි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඔපරජ්‌ජං කාරෙසි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි රජ්‌ජං කාරෙසි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො බ්‍රහ්‌මචරියමචරි. සො චත්‌තාරො බ්‍රහ්‌මවිහාරෙ භාවෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මලොකූපගො අහොසි.
‘‘Rājā kho panānanda, maghadevo caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi.
310. ‘‘අථ ඛො රඤ්‌ඤො, ආනන්‌ද, මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තො බහූනං වස්‌සානං බහූනං වස්‌සසතානං බහූනං වස්‌සසහස්‌සානං අච්‌චයෙන කප්‌පකං ආමන්‌තෙසි – ‘යදා මෙ, සම්‌ම කප්‌පක, පස්‌සෙය්‍යාසි සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි, අථ ඛො ආරොචෙය්‍යාසී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තස්‌ස පච්‌චස්‌සොසි. අද්‌දසා ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො බහූනං වස්‌සානං බහූනං වස්‌සසතානං බහූනං වස්‌සසහස්‌සානං අච්‌චයෙන රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තස්‌ස සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි. දිස්‌වාන රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තං එතදවොච – ‘පාතුභූතා ඛො දෙවස්‌ස දෙවදූතා; දිස්‌සන්‌ති සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානී’ති. ‘තෙන හි, සම්‌ම කප්‌පක, තානි පලිතානි සාධුකං සණ්‌ඩාසෙන උද්‌ධරිත්‌වා මම අඤ්‌ජලිස්‌මිං පතිට්‌ඨාපෙහී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා තානි පලිතානි සාධුකං සණ්‌ඩාසෙන උද්‌ධරිත්‌වා රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තස්‌ස අඤ්‌ජලිස්‌මිං පතිට්‌ඨාපෙසි.
310. ‘‘Atha kho rañño, ānanda, maghadevassa putto bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kho āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa puttassa paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño maghadevassa puttassa sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna rañño maghadevassa puttaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa puttassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño maghadevassa puttassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.
‘‘අථ ඛො, ආනන්‌ද, රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තො කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං ආමන්‌තාපෙත්‌වා එතදවොච – ‘පාතුභූතා ඛො, මෙ, තාත කුමාර, දෙවදූතා; දිස්‌සන්‌ති සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි; භුත්‌තා ඛො පන මෙ මානුසකා කාමා; සමයො දිබ්‌බෙ කාමෙ පරියෙසිතුං. එහි ත්‌වං, තාත කුමාර, ඉමං රජ්‌ජං පටිපජ්‌ජ. අහං පන කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාමි. තෙන හි, තාත කුමාර, යදා ත්‌වම්‌පි පස්‌සෙය්‍යාසි සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි, අථ කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං සාධුකං රජ්‌ජෙ සමනුසාසිත්‌වා කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍යාසි. යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාසි, මා ඛො මෙ ත්‌වං අන්‌තිමපුරිසො අහොසි. යස්‌මිං ඛො, තාත කුමාර, පුරිසයුගෙ වත්‌තමානෙ එවරූපස්‌ස කල්‍යාණස්‌ස වත්‌තස්‌ස සමුච්‌ඡෙදො හොති සො තෙසං අන්‌තිමපුරිසො හොති. තං තාහං, තාත කුමාර, එවං වදාමි – යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාසි, මා ඛො මෙ ත්‌වං අන්‌තිමපුරිසො අහොසී’ති. අථ ඛො, ආනන්‌ද, රඤ්‌ඤො මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තො කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං සාධුකං රජ්‌ජෙ සමනුසාසිත්‌වා ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජි. සො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහාසි. කරුණාසහගතෙන චෙතසා… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහාසි. රඤ්‌ඤො ඛො පනානන්‌ද, මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තො චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි කුමාරකීළිතං කීළි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඔපරජ්‌ජං කාරෙසි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි රජ්‌ජං කාරෙසි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො බ්‍රහ්‌මචරියමචරි. සො චත්‌තාරො බ්‍රහ්‌මවිහාරෙ භාවෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මලොකූපගො අහොසි.
‘‘Atha kho, ānanda, rañño maghadevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho, me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti. Atha kho, ānanda, rañño maghadevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Rañño kho panānanda, maghadevassa putto caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi.
311. ‘‘රඤ්‌ඤො ඛො පනානන්‌ද, මඝදෙවස්‌ස පුත්‌තපපුත්‌තකා තස්‌ස පරම්‌පරා චතුරාසීතිරාජසහස්‌සානි 5 ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිංසු. තෙ මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරිංසු, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිංසු. කරුණාසහගතෙන චෙතසා… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරිංසු, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිංසු. චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි කුමාරකීළිතං කීළිංසු, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඔපරජ්‌ජං කාරෙසුං, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි රජ්‌ජං කාරෙසුං, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතා බ්‍රහ්‌මචරියමචරිංසු. තෙ චත්‌තාරො බ්‍රහ්‌මවිහාරෙ භාවෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මලොකූපගා අහෙසුං. නිමි තෙසං රාජා 6 පච්‌ඡිමකො අහොසි ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මෙ ඨිතො මහාරාජා; ධම්‌මං චරති බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච; උපොසථඤ්‌ච උපවසති චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌ස.
311. ‘‘Rañño kho panānanda, maghadevassa puttapaputtakā tassa paramparā caturāsītirājasahassāni 7 imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃsu. Te mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihariṃsu. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihariṃsu. Caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷiṃsu, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresuṃ, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresuṃ, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā brahmacariyamacariṃsu. Te cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpagā ahesuṃ. Nimi tesaṃ rājā 8 pacchimako ahosi dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa.
312. ‘‘භූතපුබ්‌බං, ආනන්‌ද, දෙවානං තාවතිංසානං සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අයමන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘ලාභා වත, භො, විදෙහානං, සුලද්‌ධං වත, භො, විදෙහානං, යෙසං නිමි රාජා ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මෙ ඨිතො මහාරාජා; ධම්‌මං චරති බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච; උපොසථඤ්‌ච උපවසති චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌සා’ති. අථ ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි – ‘ඉච්‌ඡෙය්‍යාථ නො තුම්‌හෙ, මාරිසා, නිමිං රාජානං දට්‌ඨු’න්‌ති? ‘ඉච්‌ඡාම මයං, මාරිස, නිමිං රාජානං දට්‌ඨු’න්‌ති. තෙන ඛො පන, ආනන්‌ද, සමයෙන නිමි රාජා තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ සීසංන්‌හාතො 9 උපොසථිකො උපරිපාසාදවරගතො නිසින්‌නො හොති. අථ ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො – සෙය්‍යථාපි නාම බලවා පුරිසො සමිඤ්‌ජිතං වා බාහං පසාරෙය්‍ය, පසාරිතං වා බාහං සමිඤ්‌ජෙය්‍ය, එවමෙව – දෙවෙසු තාවතිංසෙසු අන්‌තරහිතො නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො පමුඛෙ පාතුරහොසි. අථ ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො නිමිං රාජානං එතදවොච – ‘ලාභා තෙ, මහාරාජ, සුලද්‌ධං තෙ, මහාරාජ. දෙවා, මහාරාජ, තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං කිත්‌තයමානරූපා සන්‌නිසින්‌නා – ‘‘ලාභා වත, භො, විදෙහානං, සුලද්‌ධං වත, භො, විදෙහානං, යෙසං නිමි රාජා ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මෙ ඨිතො මහාරාජා; ධම්‌මං චරති බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච; උපොසථඤ්‌ච උපවසති චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌සා’’ති. දෙවා තෙ, මහාරාජ, තාවතිංසා දස්‌සනකාමා. තස්‌ස තෙ අහං, මහාරාජ, සහස්‌සයුත්‌තං ආජඤ්‌ඤරථං පහිණිස්‌සාමි; අභිරුහෙය්‍යාසි, මහාරාජ, දිබ්‌බං යානං අවිකම්‌පමානො’ති. අධිවාසෙසි ඛො, ආනන්‌ද, නිමි රාජා තුණ්‌හීභාවෙන.
312. ‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’ti. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi – ‘iccheyyātha no tumhe, mārisā, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu’nti? ‘Icchāma mayaṃ, mārisa, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu’nti. Tena kho pana, ānanda, samayena nimi rājā tadahuposathe pannarase sīsaṃnhāto 10 uposathiko uparipāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – devesu tāvatiṃsesu antarahito nimissa rañño pamukhe pāturahosi. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘lābhā te, mahārāja, suladdhaṃ te, mahārāja. Devā, mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā – ‘‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’’ti. Devā te, mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā. Tassa te ahaṃ, mahārāja, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ pahiṇissāmi; abhiruheyyāsi, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno’ti. Adhivāsesi kho, ānanda, nimi rājā tuṇhībhāvena.
313. ‘‘අථ ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො අධිවාසනං විදිත්‌වා – සෙය්‍යථාපි නාම බලවා පුරිසො සමිඤ්‌ජිතං වා බාහං පසාරෙය්‍ය, පසාරිතං වා බාහං සමිඤ්‌ජෙය්‍ය, එවමෙව – නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො පමුඛෙ අන්‌තරහිතො දෙවෙසු තාවතිංසෙසු පාතුරහොසි. අථ ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො මාතලිං සඞ්‌ගාහකං ආමන්‌තෙසි – ‘එහි ත්‌වං, සම්‌ම මාතලි, සහස්‌සයුත්‌තං ආජඤ්‌ඤරථං යොජෙත්‌වා නිමිං රාජානං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදෙහි – අයං තෙ, මහාරාජ, සහස්‌සයුත්‌තො ආජඤ්‌ඤරථො සක්‌කෙන දෙවානමින්‌දෙන පෙසිතො; අභිරුහෙය්‍යාසි, මහාරාජ, දිබ්‌බං යානං අවිකම්‌පමානො’ති. ‘එවං, භද්‌දන්‌තවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, මාතලි සඞ්‌ගාහකො සක්‌කස්‌ස දෙවානමින්‌දස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා සහස්‌සයුත්‌තං ආජඤ්‌ඤරථං යොජෙත්‌වා නිමිං රාජානං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතදවොච – ‘අයං තෙ, මහාරාජ, සහස්‌සයුත්‌තො ආජඤ්‌ඤරථො සක්‌කෙන දෙවානමින්‌දෙන පෙසිතො; අභිරුහ, මහාරාජ, දිබ්‌බං යානං අවිකම්‌පමානො. අපි ච, මහාරාජ, කතමෙන තං නෙමි, යෙන වා පාපකම්‌මා පාපකානං කම්‌මානං විපාකං පටිසංවෙදෙන්‌ති, යෙන වා කල්‍යාණකම්‌මා කල්‍යාණකම්‌මානං විපාකං පටිසංවෙදෙන්‌තී’ති? ‘උභයෙනෙව මං, මාතලි, නෙහී’ති. සම්‌පවෙසෙසි 11 ඛො, ආනන්‌ද, මාතලි, සඞ්‌ගාහකො නිමිං රාජානං සුධම්‌මං සභං. අද්‌දසා ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො නිමිං රාජානං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන නිමිං රාජානං එතදවොච – ‘එහි ඛො, මහාරාජ. ස්‌වාගතං, මහාරාජ. දෙවා තෙ දස්‌සනකාමා, මහාරාජ, තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං කිත්‌තයමානරූපා සන්‌නිසින්‌නා – ‘‘ලාභා වත, භො, විදෙහානං, සුලද්‌ධං වත, භො, විදෙහානං, යෙසං නිමි රාජා ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මෙ ඨිතො මහාරාජා; ධම්‌මං චරති බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච; උපොසථඤ්‌ච උපවසති චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌සා’’ති. දෙවා තෙ, මහාරාජ, තාවතිංසා දස්‌සනකාමා . අභිරම, මහාරාජ, දෙවෙසු දෙවානුභාවෙනා’ති. ‘අලං, මාරිස, තත්‌ථෙව මං මිථිලං පටිනෙතු. තථාහං ධම්‌මං චරිස්‌සාමි බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච; උපොසථඤ්‌ච උපවසාමි චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌සා’ති.
313. ‘‘Atha kho, ānanda, sakko devānamindo nimissa rañño adhivāsanaṃ viditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – nimissa rañño pamukhe antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo mātaliṃ saṅgāhakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma mātali, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadehi – ayaṃ te, mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito; abhiruheyyāsi, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno’ti. ‘Evaṃ, bhaddantavā’ti kho, ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘ayaṃ te, mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito; abhiruha, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno. Api ca, mahārāja, katamena taṃ nemi, yena vā pāpakammā pāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedenti, yena vā kalyāṇakammā kalyāṇakammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedentī’ti? ‘Ubhayeneva maṃ, mātali, nehī’ti. Sampavesesi 12 kho, ānanda, mātali, saṅgāhako nimiṃ rājānaṃ sudhammaṃ sabhaṃ. Addasā kho, ānanda, sakko devānamindo nimiṃ rājānaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘ehi kho, mahārāja. Svāgataṃ, mahārāja. Devā te dassanakāmā, mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā – ‘‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’’ti. Devā te, mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā . Abhirama, mahārāja, devesu devānubhāvenā’ti. ‘Alaṃ, mārisa, tattheva maṃ mithilaṃ paṭinetu. Tathāhaṃ dhammaṃ carissāmi brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasāmi cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’ti.
314. ‘‘අථ ඛො, ආනන්‌ද, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො මාතලිං සඞ්‌ගාහකං ආමන්‌තෙසි – ‘එහි ත්‌වං, සම්‌ම මාතලි, සහස්‌සයුත්‌තං ආජඤ්‌ඤරථං යොජෙත්‌වා නිමිං රාජානං තත්‌ථෙව මිථිලං පටිනෙහී’ති. ‘එවං, භද්‌දන්‌තවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, මාතලි සඞ්‌ගාහකො සක්‌කස්‌ස දෙවානමින්‌දස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා සහස්‌සයුත්‌තං ආජඤ්‌ඤරථං යොජෙත්‌වා නිමිං රාජානං තත්‌ථෙව මිථිලං පටිනෙසි. තත්‍ර සුදං, ආනන්‌ද, නිමි රාජා ධම්‌මං චරති බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමෙසු චෙව ජානපදෙසු ච, උපොසථඤ්‌ච උපවසති චාතුද්‌දසිං පඤ්‌චදසිං අට්‌ඨමිඤ්‌ච පක්‌ඛස්‌සාති. අථ ඛො, ආනන්‌ද, නිමි රාජා බහූනං වස්‌සානං බහූනං වස්‌සසතානං බහූනං වස්‌සසහස්‌සානං අච්‌චයෙන කප්‌පකං ආමන්‌තෙසි – ‘යදා මෙ, සම්‌ම කප්‌පක, පස්‌සෙය්‍යාසි සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි, අථ මෙ ආරොචෙය්‍යාසී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො පච්‌චස්‌සොසි. අද්‌දසා ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො බහූනං වස්‌සානං බහූනං වස්‌සසතානං බහූනං වස්‌සසහස්‌සානං අච්‌චයෙන නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි. දිස්‌වාන නිමිං රාජානං එතදවොච – ‘පාතුභූතා ඛො දෙවස්‌ස දෙවදූතා; දිස්‌සන්‌ති සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානී’ති. ‘තෙන හි, සම්‌ම කප්‌පක, තානි පලිතානි සාධුකං සණ්‌ඩාසෙන උද්‌ධරිත්‌වා මම අඤ්‌ජලිස්‌මිං පතිට්‌ඨාපෙහී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, ආනන්‌ද, කප්‌පකො නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා තානි පලිතානි සාධුකං සණ්‌ඩාසෙන උද්‌ධරිත්‌වා නිමිස්‌ස රඤ්‌ඤො අඤ්‌ජලිස්‌මිං පතිට්‌ඨාපෙසි. අථ ඛො, ආනන්‌ද, නිමි රාජා කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං ආමන්‌තාපෙත්‌වා එතදවොච – ‘පාතුභූතා ඛො මෙ, තාත කුමාර, දෙවදූතා; දිස්‌සන්‌ති සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි; භුත්‌තා ඛො පන මෙ මානුසකා කාමා; සමයො දිබ්‌බෙ කාමෙ පරියෙසිතුං. එහි ත්‌වං, තාත කුමාර, ඉමං රජ්‌ජං පටිපජ්‌ජ. අහං පන කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාමි. තෙන හි, තාත කුමාර, යදා ත්‌වම්‌පි පස්‌සෙය්‍යාසි සිරස්‌මිං පලිතානි ජාතානි, අථ කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං සාධුකං රජ්‌ජෙ සමනුසාසිත්‌වා කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍යාසි. යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාසි, මා ඛො මෙ ත්‌වං අන්‌තිමපුරිසො අහොසි. යස්‌මිං ඛො, තාත කුමාර, පුරිසයුගෙ වත්‌තමානෙ එවරූපස්‌ස කල්‍යාණස්‌ස වත්‌තස්‌ස සමුච්‌ඡෙදො හොති සො තෙසං අන්‌තිමපුරිසො හොති. තං තාහං, තාත කුමාර, එවං වදාමි – ‘යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාසි, මා ඛො මෙ ත්‌වං අන්‌තිමපුරිසො අහොසී’ති.
314. ‘‘Atha kho, ānanda, sakko devānamindo mātaliṃ saṅgāhakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma mātali, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinehī’ti. ‘Evaṃ, bhaddantavā’ti kho, ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinesi. Tatra sudaṃ, ānanda, nimi rājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca, uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassāti. Atha kho, ānanda, nimi rājā bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako nimissa rañño paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena nimissa rañño sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako nimissa rañño paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā nimissa rañño añjalismiṃ patiṭṭhāpesi. Atha kho, ānanda, nimi rājā kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti.
315. ‘‘අථ ඛො, ආනන්‌ද, නිමි රාජා කප්‌පකස්‌ස ගාමවරං දත්‌වා ජෙට්‌ඨපුත්‌තං කුමාරං සාධුකං රජ්‌ජෙ සමනුසාසිත්‌වා ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජි. සො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං , තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහාසි. කරුණාසහගතෙන චෙතසා… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං; ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහාසි. නිමි ඛො, පනානන්‌ද, රාජා චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි කුමාරකීළිතං කීළි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඔපරජ්‌ජං කාරෙසි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි රජ්‌ජං කාරෙසි, චතුරාසීතිවස්‌සසහස්‌සානි ඉමස්‌මිංයෙව මඝදෙවඅම්‌බවනෙ අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො බ්‍රහ්‌මචරියමචරි. සො චත්‌තාරො බ්‍රහ්‌මවිහාරෙ භාවෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මලොකූපගො අහොසි. නිමිස්‌ස ඛො පනානනන්‌ද , රඤ්‌ඤො කළාරජනකො නාම පුත්‌තො අහොසි. න සො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජි. සො තං කල්‍යාණං වත්‌තං සමුච්‌ඡින්‌දි. සො තෙසං අන්‌තිමපුරිසො අහොසි.
315. ‘‘Atha kho, ānanda, nimi rājā kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ , tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Nimi kho, panānanda, rājā caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi. Nimissa kho panānananda , rañño kaḷārajanako nāma putto ahosi. Na so agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ samucchindi. So tesaṃ antimapuriso ahosi.
316. ‘‘සියා ඛො පන තෙ, ආනන්‌ද, එවමස්‌ස – ‘අඤ්‌ඤො නූන තෙන සමයෙන රාජා මඝදෙවො අහොසි, යෙන තං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිත’න්‌ති 13. න ඛො පනෙතං, ආනන්‌ද, එවං දට්‌ඨබ්‌බං. අහං තෙන සමයෙන රාජා මඝදෙවො අහොසිං. (අහං තං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිනිං,) 14 මයා තං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං; පච්‌ඡිමා ජනතා අනුප්‌පවත්‌තෙසි. තං ඛො පනානන්‌ද, කල්‍යාණං වත්‌තං න නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, යාවදෙව බ්‍රහ්‌මලොකූපපත්‌තියා. ඉදං ඛො පනානන්‌ද, එතරහි මයා කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. කතමඤ්‌චානන්‌ද, එතරහි මයා කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති? අයමෙව අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො, සම්‌මාවාචා, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො, සම්‌මාආජීවො, සම්‌මාවායාමො , සම්‌මාසති, සම්‌මාසමාධි. ඉදං ඛො, ආනන්‌ද, එතරහි මයා කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. තං වො අහං, ආනන්‌ද, එවං වදාමි – ‘යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාථ, මා ඛො මෙ තුම්‌හෙ අන්‌තිමපුරිසා අහුවත්‌ථ’. යස්‌මිං ඛො, ආනන්‌ද, පුරිසයුගෙ වත්‌තමානෙ එවරූපස්‌ස කල්‍යාණස්‌ස වත්‌තස්‌ස සමුච්‌ඡෙදො හොති සො තෙසං අන්‌තිමපුරිසො හොති. තං වො අහං, ආනන්‌ද, එවං වදාමි – ‘යෙන මෙ ඉදං කල්‍යාණං වත්‌තං නිහිතං අනුප්‌පවත්‌තෙය්‍යාථ, මා ඛො මෙ තුම්‌හෙ අන්‌තිමපුරිසා අහුවත්‌ථා’’’ති.
316. ‘‘Siyā kho pana te, ānanda, evamassa – ‘añño nūna tena samayena rājā maghadevo ahosi, yena taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihita’nti 15. Na kho panetaṃ, ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Ahaṃ tena samayena rājā maghadevo ahosiṃ. (Ahaṃ taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihiniṃ,) 16 mayā taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ; pacchimā janatā anuppavattesi. Taṃ kho panānanda, kalyāṇaṃ vattaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva brahmalokūpapattiyā. Idaṃ kho panānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Katamañcānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo , sammāsati, sammāsamādhi. Idaṃ kho, ānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Taṃ vo ahaṃ, ānanda, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapurisā ahuvattha’. Yasmiṃ kho, ānanda, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ vo ahaṃ, ānanda, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapurisā ahuvatthā’’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
මඝදෙවසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං තතියං.
Maghadevasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 3. මඝදෙවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 3. මඝදෙවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
