| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೩. ಮಘದೇವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Maghadevasuttavaṇṇanā
೩೦೮. ಪುಬ್ಬೇ ಮಘದೇವೋ ನಾಮ ರಾಜಾತಿ ಅತೀತಕಾಲೇ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಚತುರಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜೂನಂ ಆದಿಪುರಿಸೋ ಮಘದೇವೋತಿ ಏವಂನಾಮೋ ರಾಜಾ।
308.Pubbemaghadevo nāma rājāti atītakāle imasmiṃyeva kappe anekavassasahassāyukesu manussesu paṭipāṭiyā uppannānaṃ caturāsītisahassānaṃ cakkavattirājūnaṃ ādipuriso maghadevoti evaṃnāmo rājā.
ಧಮ್ಮೋತಿ ರಾಜಧಮ್ಮೋತಿ ಲೋಕಿಕಾ ವದನ್ತಿ। ಮಹಾಬೋಧಿನಿಧಾನಪಾರಮಿತಾಸಙ್ಖಾತೋ ಪನ ಧಮ್ಮೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ। ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಞಾಯೇನ। ತದಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾದಿಭಾವನಾಧಮ್ಮಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಅನಧಿಗತತ್ತಾ ತಸ್ಸಪಿ ವಾ ಅನಭಿಜ್ಝಾದೀಹಿ ಸಮಾನಯೋಗಕ್ಖಮತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇ ಠಿತೋ’’ತಿ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಧಮ್ಮತೋ ಅನಪೇತಂ। ತಥಾ ಹಿ ಚ ಸೋ ಪಕ್ಖಪಾತಾಭಾವತೋ ‘‘ಸಮೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮಂ ಚರತೀ’’ತಿ। ಪಕತಿನಿಯಾಮೇನೇವಾತಿ ಪವೇಣಿಯಾ ಆಗತನಿಯಾಮೇನೇವ। ಯಸ್ಮಾ ನಿಗಮಜನಪದೇಸು ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಗಹಪತೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ, ತಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಗಹಪತಿಕಾನ’’ನ್ತ್ವೇವ ವುತ್ತಂ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಅಞ್ಞಮೇವ ನಾಗರಚಾರಿತ್ತಂ, ಅಞ್ಞಂ ನೇಗಮಜನಪದಚಾರಿತ್ತನ್ತಿ ತೇ ವಿಸುಂ ಗಹಿತಾ ‘‘ನೇಗಮೇಸು ಚೇವ ಜನಪದೇಸು ಚಾ’’ತಿ। ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನನಿಗ್ಗಮನವಸೇನ ಉಪೋಸಥಸ್ಸ ಪಟಿಹರಣಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯೋ, ಸೋ ಏವ ಪಾಟಿಹಾರಿಕೋ, ಪಕ್ಖೋ। ಇಮೇ ದಿವಸಾತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ದಿವಸಾ।
Dhammoti rājadhammoti lokikā vadanti. Mahābodhinidhānapāramitāsaṅkhāto pana dhammo atthīti dhammiko. Dhammenāti ñāyena. Tadā brahmavihārādibhāvanādhammassa rañño anadhigatattā tassapi vā anabhijjhādīhi samānayogakkhamattā vuttaṃ ‘‘dasakusalakammapathe ṭhito’’ti. Dhammanti dhammato anapetaṃ. Tathā hi ca so pakkhapātābhāvato ‘‘samo’’ti vuccatīti āha ‘‘samaṃ caratī’’ti. Pakatiniyāmenevāti paveṇiyā āgataniyāmeneva. Yasmā nigamajanapadesu yebhuyyena gahapatīnaṃ saṅgaho, tasmā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gahapatikāna’’ntveva vuttaṃ. Pāḷiyaṃ pana aññameva nāgaracārittaṃ, aññaṃ negamajanapadacārittanti te visuṃ gahitā ‘‘negamesu ceva janapadesu cā’’ti. Paccuggamananiggamanavasena uposathassa paṭiharaṇaṃ pāṭihāriyo, so eva pāṭihāriko, pakkho. Ime divasāti ime cattāro divasā.
೩೦೯. ದೇವೋತಿ ಮಚ್ಚು ಅಭಿಭವನಟ್ಠೇನ। ಯಥಾ ಹಿ ದೇವೋ ಪಕತಿಸತ್ತೇ ಅಭಿಭವತಿ, ಏವಂ ಮಚ್ಚು ಸತ್ತೇ ಅಭಿಭವತಿ। ‘‘ಅಹಂ ಅಸುಕಂ ಮದ್ದಿತುಂ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ತ್ವಂ ತಸ್ಸ ಕೇಸೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಹೀ’’ತಿ ಮಚ್ಚುದೇವಸ್ಸ ಆಣಾಕರಾ ದೂತಾ ವಿಯಾತಿ ದೂತಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಾಯಾತಿ ಇದಂ ಅತ್ತನೋ ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವಂ ಆವಿಕತ್ವಾ ಠಿತಾಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ದೇವತಾಬ್ಯಾಕರಣಸದಿಸಮೇವ ಹೋತಿ ನ ಚಿರೇನೇವ ಮರಣಸಮ್ಭವತೋ। ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾನನ್ತಿ ಖೀಣಾಸವಬ್ರಹ್ಮಾನಂ। ತೇ ಹಿ ಚರಿಮಭವೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಜಿಣ್ಣಾದಿಕೇ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ।
309.Devoti maccu abhibhavanaṭṭhena. Yathā hi devo pakatisatte abhibhavati, evaṃ maccu satte abhibhavati. ‘‘Ahaṃ asukaṃ maddituṃ āgamissāmi, tvaṃ tassa kese gahetvā mā vissajjehī’’ti maccudevassa āṇākarā dūtā viyāti dūtāti vuccanti. Alaṅkatapaṭiyattāyāti idaṃ attano dibbānubhāvaṃ āvikatvā ṭhitāyāti dassetuṃ vuttaṃ. Devatābyākaraṇasadisameva hoti na cireneva maraṇasambhavato. Visuddhidevānanti khīṇāsavabrahmānaṃ. Te hi carimabhave bodhisattānaṃ jiṇṇādike dassenti.
ದುಖಿತಞ್ಚ ಬ್ಯಾಧಿತನ್ತಿ ಬ್ಯಾಧಿಭಾವೇನ ಸಞ್ಜಾತದುಕ್ಖನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನ್ತಿಮಭವಿಕಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಾಪಿತಭಾವಂ ಉಪಾದಾಯ ತದಞ್ಞೇಸಂ ತೇಹಿ ಅನುಪಟ್ಠಾಪಿತಾನಮ್ಪಿ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ತಥಾ ವೋಹರಿತಬ್ಬತಾ ಪರಿಯಾಯಸಿದ್ಧಾತಿ ಆಹ ‘‘ಇಮಿನಾ ಪರಿಯಾಯೇನಾ’’ತಿ।
Dukhitañca byādhitanti byādhibhāvena sañjātadukkhanti attho. Antimabhavikabodhisattānaṃ visuddhidevehi upaṭṭhāpitabhāvaṃ upādāya tadaññesaṃ tehi anupaṭṭhāpitānampi paṇḍitānaṃ tathā voharitabbatā pariyāyasiddhāti āha ‘‘iminā pariyāyenā’’ti.
ದಿಸಮ್ಪತೀತಿ ವಿಭತ್ತಿಅಲೋಪೇನ ನಿದ್ದೇಸೋ, ದಿಸಾಸೀಸೇನ ದೇಸಾ ವುತ್ತಾತಿ ದೇಸಾನಂ ಅಧಿಪತಿರಾಜಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉತ್ತಮಙ್ಗೇ ಸಿರಸಿ ರುಹನ್ತೀತಿ ಉತ್ತಮಙ್ಗರುಹಾ, ಕೇಸಾ। ತೇ ಪನೇತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಪಲಿತತ್ತಾ ಅವಿಸೇಸತೋ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮವಯಸನ್ದಸ್ಸಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ವಯೋಹರಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ।
Disampatīti vibhattialopena niddeso, disāsīsena desā vuttāti desānaṃ adhipatirājāti attho. Uttamaṅge sirasi ruhantīti uttamaṅgaruhā, kesā. Te panettha yasmā palitattā avisesato sabbapacchimavayasandassakā honti, tasmā ‘‘vayoharā’’ti vuttā.
ಪುರಿಸಯುಗೋ ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಮಿಂ ವಂಸೇ ಸಞ್ಜಾತಪುರಿಸಟ್ಠಿತಿಯಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ಆಹ ‘‘ವಂಸಸಮ್ಭವೇ ಪುರಿಸೇ’’ತಿ। ರಾಜಗೇಹತೋ ಆಹಟಭಿಕ್ಖಾಯ ಯಾಪೇನ್ತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಕುಮಾರಕಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಉಪಗತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Purisayugo yasmā tasmiṃ vaṃse sañjātapurisaṭṭhitiyā paricchinno, tasmā āha ‘‘vaṃsasambhave purise’’ti. Rājagehato āhaṭabhikkhāya yāpentoti iminā kumārakapabbajjāya upagatabhāvaṃ dasseti.
ಪರಿಹರಿಯಮಾನೋವಾತಿ ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞೇನ ಪರಿಹರಿಯಮಾನೋ ವಿಯ ವೇಲಾಯ ವೇಲಾಯ ತೇನ ಮಹತಾ ಪರಿಜನೇನ ಉಪಟ್ಠಿಯಮಾನೋ ಕುಮಾರಕೀಳಂ ಕೀಳೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಪರಿಹರಿಯಮಾನೋ ಏವಾ’’ತಿ ಅವಧಾರಣವಸೇನ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ, ತಥಾ ಸತಿ ಚತುರಾಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಥಞ್ಞಪಾಯೀ ತರುಣದಾರಕೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ತದಯುತ್ತಂ। ಕುಮಾರಕಾಲಂ ವತ್ವಾ ತದನನ್ತರಂ ಓಪರಜ್ಜವಚನತೋ ವಿರುದ್ಧಞ್ಚೇತಂ। (ಪಞ್ಚಮಙ್ಗಲವಚನೇನ ಉನ್ನಙ್ಗಲಮಙ್ಗಲಉಕ್ಕನ್ತನಮಙ್ಗಲಕಮ್ಮಹಾಯಮಙ್ಗಲದುಸ್ಸಮಙ್ಗಲಾನಿ ಸಮುಪಗತಾನಿ ಏವ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ)।
Parihariyamānovāti aññena aññena parihariyamāno viya velāya velāya tena mahatā parijanena upaṭṭhiyamāno kumārakīḷaṃ kīḷīti attho. Keci pana ‘‘parihariyamāno evā’’ti avadhāraṇavasena atthaṃ vadanti, tathā sati caturāsītivassasahassāni thaññapāyī taruṇadārako ahosīti āpajjatīti tadayuttaṃ. Kumārakālaṃ vatvā tadanantaraṃ oparajjavacanato viruddhañcetaṃ. (Pañcamaṅgalavacanena unnaṅgalamaṅgalaukkantanamaṅgalakammahāyamaṅgaladussamaṅgalāni samupagatāni eva ahesunti daṭṭhabbaṃ).
೩೧೧. ಸವಂಸವಸೇನ ಆಗತಾ ಪುತ್ತನತ್ತುಆದಯೋ ಪುತ್ತಾ ಚ ಪಪುತ್ತಾ ಚ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಪುತ್ತಪಪುತ್ತಕಾ ಪರಮ್ಪರಾ। ನಿಹತನ್ತಿ ನಿಹಿತಂ ಠಪಿತಂ, ಪವತ್ತಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಹತನ್ತಿ ವಾ ಸತತಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವೇನ ವಳಞ್ಜಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಲ್ಯಾಣವತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅತಿರೇಕತರಾ ದ್ವೇ ಗುಣಾತಿ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಮಘದೇವಕಾಲತೋ ಅತಿರೇಕತರಾ ದ್ವೇ ಗುಣಾ ಇತರರಾಜೂಹಿ ಪನ ಅತಿರೇಕತರಾ ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸಪ್ಪಭೇದಾ ಏವ ಗುಣಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ।
311. Savaṃsavasena āgatā puttanattuādayo puttā ca paputtā ca etissāti puttapaputtakā paramparā. Nihatanti nihitaṃ ṭhapitaṃ, pavattitanti attho. Nihatanti vā satataṃ patiṭṭhitabhāvena vaḷañjitanti attho. Tenāha ‘‘kalyāṇavatta’’nti. Atirekatarā dve guṇāti mahāsattassa maghadevakālato atirekatarā dve guṇā itararājūhi pana atirekatarā anekasatasahassappabhedā eva guṇā ahesunti.
೩೧೨. ತೇತ್ತಿಂಸ ಸಹಪುಞ್ಞಕಾರಿನೋ ಏತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಾತಿ ತಂಸಹಚರಿತಟ್ಠಾನಂ ತೇತ್ತಿಂಸಂ, ತದೇವ ತಾವತಿಂಸಂ, ತಂನಿವಾಸೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ತಾವತಿಂಸಾ। ನಿವಾಸಭಾವೋ ಚ ತೇಸಂ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತನಪುಬ್ಬಕೋತಿ ಆಹ – ‘‘ದೇವಾನಂ ತಾವತಿಂಸಾನನ್ತಿ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತದೇವಾನ’’ನ್ತಿ। ರಞ್ಞೋತಿ ನಿಮಿಮಹಾರಾಜಸ್ಸ। ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾತಿ ‘‘ಸೀಲಂ ಅರಕ್ಖನ್ತೋ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಮಾ ಆಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ ನಿಗ್ಗಣ್ಹನವಸೇನಪಿ, ‘‘ಏಕನ್ತತೋ ಮಮ ವಿಜಿತೇ ವಸನ್ತೇನ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಿತಓವಾದವಸೇನಪಿ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ।
312. Tettiṃsa sahapuññakārino ettha nibbattāti taṃsahacaritaṭṭhānaṃ tettiṃsaṃ, tadeva tāvatiṃsaṃ, taṃnivāso etesanti tāvatiṃsā. Nivāsabhāvo ca tesaṃ tattha nibbattanapubbakoti āha – ‘‘devānaṃ tāvatiṃsānanti tāvatiṃsabhavane nibbattadevāna’’nti. Raññoti nimimahārājassa. Ovāde ṭhatvāti ‘‘sīlaṃ arakkhanto mama santikaṃ mā āgacchatū’’ti niggaṇhanavasenapi, ‘‘ekantato mama vijite vasantena sīlaṃ rakkhitabba’’nti evaṃ pavattitaovādavasenapi ovāde ṭhatvā.
ಅಥ ನನ್ತಿ ಮಹಾಜುತಿಕಂ ಮಹಾವಿಪ್ಫಾರಂ ಮಹಾನುಭಾವಂ ನಿಮಿರಾಜಾನಂ। ‘‘ಸಕ್ಕೋಹಮಸ್ಮಿ ದೇವಿನ್ದೋ, ತವ ಸನ್ತಿಕಮಾಗತೋ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಸಕ್ಕಭಾವಂ ಪವೇದೇತ್ವಾ ‘‘ಕಙ್ಖಂ ತೇ ಪಟಿವಿನೋದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬಭೂತಾನಮಿಸ್ಸರಾ’’ತಿಆದಿ।
Athananti mahājutikaṃ mahāvipphāraṃ mahānubhāvaṃ nimirājānaṃ. ‘‘Sakkohamasmi devindo, tava santikamāgato’’ti attano sakkabhāvaṃ pavedetvā ‘‘kaṅkhaṃ te paṭivinodessāmī’’ti āha. Tenāha ‘‘sabbabhūtānamissarā’’tiādi.
ಸೀಲಂ ಉಪಾದಾಯ ಓಮಕತಾಯ ‘‘ಕಿ’’ನ್ತಿ ಹೀಳೇನ್ತೋ ವದತಿ। ಗುಣವಿಸಿಟ್ಠತಾಯಾತಿ ಲಾಭಯಸಾದೀನಞ್ಚೇವ ಪಿಯಮನಾಪತಾದೀನಞ್ಚ ಆಸವಕ್ಖಯಪರಿಯೋಸಾನಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಭಾವೇನ ಉತ್ತಮಗುಣತಾಯ। ತದಾ ಸಕ್ಕೋ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರೋ, ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪುರಿಮಜಾತಿಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಸಿದ್ಧಂವ ದಾನತೋ ಸೀಲಂ ಮಹನ್ತಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ‘‘ಅಹಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತ್ತನಾ ವಸಿಯಮಾನಂ ಕಾಮಾವಚರದೇವಲೋಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಪೇತ್ತಿವಿಸಯತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ವಿವಟ್ಟಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ಪೂರಿತಪಾರಮಿಸ್ಸ ದೇವಲೋಕೋ ಪೇತಲೋಕೋ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಅಚ್ಛರಾಗಣಸಙ್ಘುಟ್ಠಂ, ಪಿಸಾಚಗಣಸೇವಿತ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬)।
Sīlaṃ upādāya omakatāya ‘‘ki’’nti hīḷento vadati. Guṇavisiṭṭhatāyāti lābhayasādīnañceva piyamanāpatādīnañca āsavakkhayapariyosānānaṃ nimittabhāvena uttamaguṇatāya. Tadā sakko anuruddhatthero, so attano purimajātiyaṃ paccakkhasiddhaṃva dānato sīlaṃ mahantaṃ vibhāvento ‘‘ahañhī’’tiādimāha. Tattha attanā vasiyamānaṃ kāmāvacaradevalokaṃ sandhāya ‘‘pettivisayato’’ti vuttaṃ. Tassa hi kappasatasahassaṃ vivaṭṭajjhāsayassa pūritapāramissa devaloko petaloko viya upaṭṭhāsi. Tenevāha ‘‘accharāgaṇasaṅghuṭṭhaṃ, pisācagaṇasevita’’nti (saṃ. ni. 1.46).
ಖತ್ತಿಯೇತಿ ಖತ್ತಿಯಜಾತಿಯಂ। ವಿಸುಜ್ಝತೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ ಕಾಮಸಂಕಿಲೇಸವಿಸುಜ್ಝನತೋ। ಕಾಯಾತಿ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಮಾಹ।
Khattiyeti khattiyajātiyaṃ. Visujjhatīti brahmalokūpapattiṃ sandhāya vadati kāmasaṃkilesavisujjhanato. Kāyāti ca brahmakāyamāha.
ಇಮಸ್ಸ ಮಮ ಅದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಹುದೇವ ಭಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಅವಿಕಮ್ಪಮಾನೋ’’ತಿ। ಭಾಯನ್ತೋ ಹಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಛಮ್ಭಿತತ್ತೇನ ವಿಕಮ್ಪತಿ ನಾಮ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಭಾಯಮಾನೋ’’ತಿ। ಸುಖಂ ಕಥೇತುಂ ಹೋತೀತಿ ಪುಞ್ಞಫಲಂ ಕಥೇತುಂ ಸುಖಂ ಹೋತಿ।
Imassa mama adiṭṭhapubbarūpaṃ disvā ‘‘ahudeva bhaya’’nti cintetvā āha ‘‘avikampamāno’’ti. Bhāyanto hi cittassa aññathattena kāyassa ca chambhitattena vikampati nāma. Tenāha ‘‘abhāyamāno’’ti. Sukhaṃ kathetuṃ hotīti puññaphalaṃ kathetuṃ sukhaṃ hoti.
೩೧೩. ಮನಂ ಆಗಮ್ಮ ಯುತ್ತಾಯೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಮಾತಲಿಸ್ಸ ಸಕ್ಕಸ್ಸೇವ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಯುತ್ತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ, ರಥೇ ಯುತ್ತಆಜಾನೀಯಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋನ್ತಿ ದೇವಪುತ್ತಾ। ಏವಂ ತಾದಿಸೇ ಕಾಲೇ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಯಥಾ ಏರಾವಣೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಹತ್ಥಿಕಿಚ್ಚಂ। ನದ್ಧಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ರಥಪಞ್ಜರಪರಿಯನ್ತೇನ ಅಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಬನ್ಧಟ್ಠಾನಂ ನದ್ಧೀ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಅಕ್ಖೋ ಬಜ್ಝತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಅಕ್ಖಬದ್ಧೋ, ಅಕ್ಖೇನ ರಥಸ್ಸ ಬದ್ಧಟ್ಠಾನಂ। ಯಥಾ ದೇವಲೋಕತೋ ಯಾವ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಗಮನವೀಥಿ, ತಾವ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ಹೇಟ್ಠಾಮುಖಮೇವ ರಥಂ ಪೇಸೇಸಿ, ಏವಂ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಗಮನವೀಥಿತೋ ಯಾವ ರಞ್ಞೋ ಪಾಸಾದೋ, ತಾವ ತಥೇವ ಪೇಸೇಸಿ। ದ್ವೇ ಮಗ್ಗೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿ ಪತೋದಲಟ್ಠಿಯಾ ಆಕಾಸಂ ವಿಲಿಖನ್ತೋ ವಿಯ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ನಿರಯಗಾಮೀ ದೇವಲೋಕಗಾಮೀ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಮಗ್ಗೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ। ಕತಮೇನಾತಿಆದಿ ದೇಸನಾಮತ್ತಂ, ಯಥಾ ತೇನ ರಥೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ನಿರಯೋ ದೇವಲೋಕೋ ಚ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಕರಣಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ।
313.Manaṃ āgamma yuttāyeva hontīti mātalissa sakkasseva cittaṃ jānitvā yuttā viya honti, rathe yuttaājānīyakiccaṃ karonti devaputtā. Evaṃ tādise kāle tathā paṭipajjanti, yathā erāvaṇo devaputto hatthikiccaṃ. Naddhito paṭṭhāyāti rathapañjarapariyantena akkhassa sambandhaṭṭhānaṃ naddhī, tato paṭṭhāya. Akkho bajjhati etthāti akkhabaddho, akkhena rathassa baddhaṭṭhānaṃ. Yathā devalokato yāva candamaṇḍalassa gamanavīthi, tāva attano ānubhāvena heṭṭhāmukhameva rathaṃ pesesi, evaṃ candamaṇḍalassa gamanavīthito yāva rañño pāsādo, tāva tatheva pesesi. Dve magge dassetvāti patodalaṭṭhiyā ākāsaṃ vilikhanto viya attano ānubhāvena nirayagāmī devalokagāmī cāti dve magge dassetvā. Katamenātiādi desanāmattaṃ, yathā tena rathena gacchantassa nirayo devaloko ca pākaṭā honti, tathā karaṇaṃ adhippetaṃ.
ವುತ್ತಕಾರಣಮೇವ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ಮಹಾಸತ್ತೋ ‘‘ಉಭಯೇನೇವ ಮಂ ಮಾತಲಿ ನೇಹೀ’’ತಿ। ದುಗ್ಗನ್ತಿ ದುಗ್ಗಮಂ। ವೇತ್ತರಣಿನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕಂ ನಿರಯಂ। ಕುಥಿತನ್ತಿ ಪಕ್ಕುಥಿತಂ ನಿಪಕ್ಕತೇಲಸದಿಸಜಾಲಂ। ಖಾರಸಂಯುತ್ತನ್ತಿ ಖಾರೋದಕಸದಿಸಂ।
Vuttakāraṇameva sandhāyāha mahāsatto ‘‘ubhayeneva maṃ mātali nehī’’ti. Dugganti duggamaṃ. Vettaraṇinti evaṃnāmakaṃ nirayaṃ. Kuthitanti pakkuthitaṃ nipakkatelasadisajālaṃ. Khārasaṃyuttanti khārodakasadisaṃ.
ರಥಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ನಿರಯಾಭಿಮುಖತೋ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ। ಬೀರಣೀದೇವಧೀತಾಯಾತಿ ‘‘ಬೀರಣೀ’’ತಿ ಏವಂನಾಮಿಕಾಯ ಅಚ್ಛರಾಯ। ಸೋಣದಿನ್ನದೇವಪುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಸೋಣದಿನ್ನೋ’’ತಿ ಏವಂನಾಮಕಸ್ಸ ದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ। ಗಣದೇವಪುತ್ತಾನನ್ತಿ ಗಣವಸೇನ ಪುಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ಗಣವಸೇನೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತದೇವಪುತ್ತಾನಂ।
Rathaṃ nivattetvāti nirayābhimukhato nivattetvā. Bīraṇīdevadhītāyāti ‘‘bīraṇī’’ti evaṃnāmikāya accharāya. Soṇadinnadevaputtassāti ‘‘soṇadinno’’ti evaṃnāmakassa devaputtassa. Gaṇadevaputtānanti gaṇavasena puññaṃ katvā gaṇavaseneva nibbattadevaputtānaṃ.
ಪತ್ತಕಾಲೇತಿ ಉಪಕಟ್ಠಾಯ ವೇಲಾಯ। ಅತಿಥಿನ್ತಿ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಂ। ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಏಕಂ ಖೀಣಾಸವತ್ಥೇರನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಮಾತಾವ ಪುತ್ತಂ ಸಕಿಮಾಭಿನನ್ದೀತಿ ಯಥಾ ಪವಾಸತೋ ಆಗತಂ ಪುತ್ತಂ ಮಾತಾ ಸಕಿಂ ಏಕವಾರಂ ಆಗತಕಾಲೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ, ತಥಾ ನಿಚ್ಚಕಾಲೇ ಅಭಿನನ್ದಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪರಿವಿಸಿ। ಸಂಯಮಾ ಸಂವಿಭಾಗಾತಿ ಸೀಲಸಂಯಮಾ ಸಂವಿಭಾಗಸೀಲಾ। ಜಾತಕೇತಿ ನಿಮಿಜಾತಕೇ।
Pattakāleti upakaṭṭhāya velāya. Atithinti paccekasambuddhaṃ. Kassapassa bhagavato sāsane ekaṃ khīṇāsavattherantipi vadanti. Mātāva puttaṃ sakimābhinandīti yathā pavāsato āgataṃ puttaṃ mātā sakiṃ ekavāraṃ āgatakāle abhinandati, tathā niccakāle abhinandi sakkaccaṃ parivisi. Saṃyamā saṃvibhāgāti sīlasaṃyamā saṃvibhāgasīlā. Jātaketi nimijātake.
ಚಿತ್ತಕೂಟನ್ತಿ ದೇವನಗರಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣದಿಸಾಯ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಂ। ಸಕ್ಕೋ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋತಿ ಮಹಾಸತ್ತೇ ಪವತ್ತಂ ದೇವತಾನಂ ಸಕ್ಕಾರಸಮ್ಮಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅತ್ತನೋ ಉಸೂಯಚಿತ್ತಂ ಬಹಿ ಅನಾವಿಕತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಚ ನಂ ಠಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪುಞ್ಞೇನ ವಸಾಹೀತಿ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಮಹಾಸತ್ತಂ ರೋಸೇತುಕಾಮತಾಯ ಆರಾಧನಂ ನಿದಸ್ಸೇತಿ। ಪುರಾಣಸಕ್ಕೋ ದೀಘಾಯುಕೋ, ತಂ ಉಪಾದಾಯ ಜರಾಜಿಣ್ಣಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ‘‘ಜರಸಕ್ಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Cittakūṭanti devanagarassa dakkhiṇadisāya dvārakoṭṭhakaṃ. Sakko cittaṃ sandhāretuṃ asakkontoti mahāsatte pavattaṃ devatānaṃ sakkārasammānaṃ paṭicca uppannaṃ attano usūyacittaṃ bahi anāvikatvā abbhantareyeva ca naṃ ṭhapetuṃ asakkonto. Aññesaṃ puññena vasāhīti sakkassa mahāsattaṃ rosetukāmatāya ārādhanaṃ nidasseti. Purāṇasakko dīghāyuko, taṃ upādāya jarājiṇṇaṃ viya katvā ‘‘jarasakko’’ti vuttaṃ.
೩೧೫. ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜುಪಗಮನಾ ಸೇಸಂ ಅತ್ತನೋ ವಂಸೇ ಪೋರಾಣರಾಜೂನಂ ರಾಜಚಾರಿತ್ತಂ। ಪಾಕತಿಕನ್ತಿ ಪುನ ಸಭಾವತ್ತಮೇವ ಗತೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಪಬ್ಬಜಿತಭಾವವಚನೇನೇವಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಭಾವನಾದೀನಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಗುಣಾನಂ ಅಭಾವೋ ದೀಪಿತೋ ಹೋತಿ।
315.Sesaṃ sabbanti pabbajjupagamanā sesaṃ attano vaṃse porāṇarājūnaṃ rājacārittaṃ. Pākatikanti puna sabhāvattameva gato ahosi, apabbajitabhāvavacanenevassa brahmavihārabhāvanādīnaṃ pabbajjāguṇānaṃ abhāvo dīpito hoti.
೩೧೬. ವೀರಿಯಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ನ ತಾವ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ, ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸಂಸಗ್ಗಾದಿಪಚ್ಚಯಸಮವಾಯೇ ಸತಿ ಸೀಲವತಂ ಕಲ್ಯಾಣವತ್ತಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ । ದುಸ್ಸೀಲೇನ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ ತಸ್ಸ ತತ್ಥ ನಿರಾಸಭಾವೇನ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಏವ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಸತ್ತ ಸೇಖಾ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ ಕಲ್ಯಾಣವತ್ತಸ್ಸ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತಕಿಚ್ಚತ್ತಾ। ಖೀಣಾಸವೇನ ಪವತ್ತಿತಂ ನಾಮ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಕಿಚ್ಚತ್ತಾ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
316.Vīriyaṃ akaronto samucchindati, na tāva samucchinnaṃ, kalyāṇamittasaṃsaggādipaccayasamavāye sati sīlavataṃ kalyāṇavattaṃ pavattetuṃ sakkoti . Dussīlena samucchinnaṃ nāma hoti tassa tattha nirāsabhāvena paṭipattiyā eva asambhavato. Satta sekhā pavattenti kalyāṇavattassa apariniṭṭhitakiccattā. Khīṇāsavena pavattitaṃ nāma pariniṭṭhitakiccattā. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಮಘದೇವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Maghadevasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೩. ಮಘದೇವಸುತ್ತಂ • 3. Maghadevasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಮಘದೇವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
