| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi |
५. माघसुत्तं
5. Māghasuttaṃ
एवं मे सुतं – एक समयं भगवा राजगहे विहरति गिज्झकूटे पब्बते। अथ खो माघो माणवो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो माघो माणवो भगवन्तं एतदवोच –
Evaṃ me sutaṃ – eka samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho māgho māṇavo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho māgho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘अहञ्हि, भो गोतम, दायको दानपति वदञ्ञू याचयोगो; धम्मेन भोगे परियेसामि; धम्मेन भोगे परियेसित्वा धम्मलद्धेहि भोगेहि धम्माधिगतेहि एकस्सपि ददामि द्विन्नम्पि तिण्णम्पि चतुन्नम्पि पञ्चन्नम्पि छन्नम्पि सत्तन्नम्पि अट्ठन्नम्पि नवन्नम्पि दसन्नम्पि ददामि, वीसायपि तिंसायपि चत्तालीसायपि पञ्ञासायपि ददामि, सतस्सपि ददामि, भिय्योपि ददामि। कच्चाहं, भो गोतम, एवं ददन्तो एवं यजन्तो बहुं पुञ्ञं पसवामी’’ति ?
‘‘Ahañhi, bho gotama, dāyako dānapati vadaññū yācayogo; dhammena bhoge pariyesāmi; dhammena bhoge pariyesitvā dhammaladdhehi bhogehi dhammādhigatehi ekassapi dadāmi dvinnampi tiṇṇampi catunnampi pañcannampi channampi sattannampi aṭṭhannampi navannampi dasannampi dadāmi, vīsāyapi tiṃsāyapi cattālīsāyapi paññāsāyapi dadāmi, satassapi dadāmi, bhiyyopi dadāmi. Kaccāhaṃ, bho gotama, evaṃ dadanto evaṃ yajanto bahuṃ puññaṃ pasavāmī’’ti ?
‘‘तग्घ त्वं, माणव, एवं ददन्तो एवं यजन्तो बहुं पुञ्ञं पसवसि। यो खो, माणव, दायको दानपति वदञ्ञू याचयोगो; धम्मेन भोगे परियेसति; धम्मेन भोगे परियेसित्वा धम्मलद्धेहि भोगेहि धम्माधिगतेहि एकस्सपि ददाति…पे॰… सतस्सपि ददाति, भिय्योपि ददाति, बहुं सो पुञ्ञं पसवती’’ति। अथ खो माघो माणवो भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –
‘‘Taggha tvaṃ, māṇava, evaṃ dadanto evaṃ yajanto bahuṃ puññaṃ pasavasi. Yo kho, māṇava, dāyako dānapati vadaññū yācayogo; dhammena bhoge pariyesati; dhammena bhoge pariyesitvā dhammaladdhehi bhogehi dhammādhigatehi ekassapi dadāti…pe… satassapi dadāti, bhiyyopi dadāti, bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti. Atha kho māgho māṇavo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
४९१.
491.
‘‘पुच्छामहं गोतमं वदञ्ञुं, (इति माघो माणवो)
‘‘Pucchāmahaṃ gotamaṃ vadaññuṃ, (iti māgho māṇavo)
ददं परेसं इध अन्नपानं, कथं हुतं यजमानस्स सुज्झे’’॥
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ, kathaṃ hutaṃ yajamānassa sujjhe’’.
४९२.
492.
‘‘यो याचयोगो दानपति गहट्ठो, (माघाति भगवा)
‘‘Yo yācayogo dānapati gahaṭṭho, (māghāti bhagavā)
पुञ्ञत्थिको यजति पुञ्ञपेक्खो।
Puññatthiko yajati puññapekkho;
ददं परेसं इध अन्नपानं, आराधये दक्खिणेय्येभि तादि’’॥
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ, ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādi’’.
४९३.
493.
‘‘यो याचयोगो दानपति गहट्ठो, (इति माघो माणवो)
‘‘Yo yācayogo dānapati gahaṭṭho, (iti māgho māṇavo)
पुञ्ञत्थिको यजति पुञ्ञपेक्खो।
Puññatthiko yajati puññapekkho;
ददं परेसं इध अन्नपानं, अक्खाहि मे भगवा दक्खिणेय्ये’’॥
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ, akkhāhi me bhagavā dakkhiṇeyye’’.
४९४.
494.
‘‘ये वे असत्ता 7 विचरन्ति लोके, अकिञ्चना केवलिनो यतत्ता।
‘‘Ye ve asattā 8 vicaranti loke, akiñcanā kevalino yatattā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
४९५.
495.
‘‘ये सब्बसंयोजनबन्धनच्छिदा, दन्ता विमुत्ता अनीघा निरासा।
‘‘Ye sabbasaṃyojanabandhanacchidā, dantā vimuttā anīghā nirāsā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
४९६.
496.
‘‘ये सब्बसंयोजनविप्पमुत्ता, दन्ता विमुत्ता अनीघा निरासा।
‘‘Ye sabbasaṃyojanavippamuttā, dantā vimuttā anīghā nirāsā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
४९७.
497.
‘‘रागञ्च दोसञ्च पहाय मोहं, खीणासवा वूसितब्रह्मचरिया।
‘‘Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
४९८.
498.
‘‘येसु न माया वसति न मानो, खीणासवा वूसितब्रह्मचरिया।
‘‘Yesu na māyā vasati na māno, khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
४९९.
499.
‘‘ये वीतलोभा अममा निरासा, खीणासवा वूसितब्रह्मचरिया।
‘‘Ye vītalobhā amamā nirāsā, khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५००.
500.
‘‘ये वे न तण्हासु उपातिपन्ना, वितरेय्य ओघं अममा चरन्ति।
‘‘Ye ve na taṇhāsu upātipannā, vitareyya oghaṃ amamā caranti;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०१.
501.
‘‘येसं तण्हा नत्थि कुहिञ्चि लोके, भवाभवाय इध वा हुरं वा।
‘‘Yesaṃ taṇhā natthi kuhiñci loke, bhavābhavāya idha vā huraṃ vā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०२.
502.
‘‘ये कामे हित्वा अगहा चरन्ति, सुसञ्ञतत्ता तसरंव उज्जुं।
‘‘Ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujjuṃ;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०३.
503.
‘‘ये वीतरागा सुसमाहितिन्द्रिया, चन्दोव राहुग्गहणा पमुत्ता।
‘‘Ye vītarāgā susamāhitindriyā, candova rāhuggahaṇā pamuttā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०४.
504.
‘‘समिताविनो वीतरागा अकोपा, येसं गती नत्थिध विप्पहाय।
‘‘Samitāvino vītarāgā akopā, yesaṃ gatī natthidha vippahāya;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०५.
505.
‘‘जहित्वा जातिमरणं असेसं, कथंकथिं सब्बमुपातिवत्ता।
‘‘Jahitvā jātimaraṇaṃ asesaṃ, kathaṃkathiṃ sabbamupātivattā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०६.
506.
‘‘ये अत्तदीपा विचरन्ति लोके, अकिञ्चना सब्बधि विप्पमुत्ता।
‘‘Ye attadīpā vicaranti loke, akiñcanā sabbadhi vippamuttā;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०७.
507.
‘‘ये हेत्थ जानन्ति यथा तथा इदं, अयमन्तिमा नत्थि पुनब्भवोति।
‘‘Ye hettha jānanti yathā tathā idaṃ, ayamantimā natthi punabbhavoti;
कालेन तेसु हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ॥
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
५०८.
508.
‘‘यो वेदगू झानरतो सतीमा, सम्बोधिपत्तो सरणं बहूनं।
‘‘Yo vedagū jhānarato satīmā, sambodhipatto saraṇaṃ bahūnaṃ;
कालेन तम्हि हब्यं पवेच्छे, यो ब्राह्मणो पुञ्ञपेक्खो यजेथ’’॥
Kālena tamhi habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha’’.
५०९.
509.
‘‘अद्धा अमोघा मम पुच्छना अहु, अक्खासि मे भगवा दक्खिणेय्ये।
‘‘Addhā amoghā mama pucchanā ahu, akkhāsi me bhagavā dakkhiṇeyye;
त्वञ्हेत्थ जानासि यथा तथा इदं, तथा हि ते विदितो एस धम्मो॥
Tvañhettha jānāsi yathā tathā idaṃ, tathā hi te vidito esa dhammo.
५१०.
510.
‘‘यो याचयोगो दानपति गहट्ठो, (इति माघो माणवो)
‘‘Yo yācayogo dānapati gahaṭṭho, (iti māgho māṇavo)
पुञ्ञत्थिको यजति पुञ्ञपेक्खो।
Puññatthiko yajati puññapekkho;
ददं परेसं इध अन्नपानं,
Dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ,
अक्खाहि मे भगवा यञ्ञसम्पदं’’॥
Akkhāhi me bhagavā yaññasampadaṃ’’.
५११.
511.
‘‘यजस्सु यजमानो माघाति भगवा, सब्बत्थ च विप्पसादेहि चित्तं।
‘‘Yajassu yajamāno māghāti bhagavā, sabbattha ca vippasādehi cittaṃ;
आरम्मणं यजमानस्स यञ्ञो, एत्थप्पतिट्ठाय जहाति दोसं॥
Ārammaṇaṃ yajamānassa yañño, etthappatiṭṭhāya jahāti dosaṃ.
५१२.
512.
‘‘सो वीतरागो पविनेय्य दोसं, मेत्तं चित्तं भावयमप्पमाणं।
‘‘So vītarāgo pavineyya dosaṃ, mettaṃ cittaṃ bhāvayamappamāṇaṃ;
रत्तिन्दिवं सततमप्पमत्तो, सब्बा दिसा फरति अप्पमञ्ञं’’॥
Rattindivaṃ satatamappamatto, sabbā disā pharati appamaññaṃ’’.
५१३.
513.
‘‘को सुज्झति मुच्चति बज्झती च, केनत्तना गच्छति 9 ब्रह्मलोकं।
‘‘Ko sujjhati muccati bajjhatī ca, kenattanā gacchati 10 brahmalokaṃ;
अजानतो मे मुनि ब्रूहि पुट्ठो, भगवा हि मे सक्खि ब्रह्मज्जदिट्ठो।
Ajānato me muni brūhi puṭṭho, bhagavā hi me sakkhi brahmajjadiṭṭho;
तुवञ्हि नो ब्रह्मसमोसि सच्चं, कथं उपपज्जति ब्रह्मलोकं जुतिम’’॥
Tuvañhi no brahmasamosi saccaṃ, kathaṃ upapajjati brahmalokaṃ jutima’’.
५१४.
514.
‘‘यो यजति तिविधं यञ्ञसम्पदं, (माघाति भगवा)
‘‘Yo yajati tividhaṃ yaññasampadaṃ, (māghāti bhagavā)
आराधये दक्खिणेय्येभि तादि।
Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādi;
एवं यजित्वा सम्मा याचयोगो,
Evaṃ yajitvā sammā yācayogo,
उपपज्जति ब्रह्मलोकन्ति ब्रूमी’’ति॥
Upapajjati brahmalokanti brūmī’’ti.
एवं वुत्ते, माघो माणवो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अभिक्कन्तं, भो गोतम…पे॰… अज्जतग्गे पाणुपेतं सरणं गत’’न्ति।
Evaṃ vutte, māgho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
माघसुत्तं पञ्चमं निट्ठितं।
Māghasuttaṃ pañcamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā / ५. माघसुत्तवण्णना • 5. Māghasuttavaṇṇanā
