Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సుత్తనిపాత-అట్ఠకథా • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
౫. మాఘసుత్తవణ్ణనా
5. Māghasuttavaṇṇanā
ఏవం మే సుతన్తి మాఘసుత్తం. కా ఉప్పత్తి? అయమేవ యాస్స నిదానే వుత్తా. అయఞ్హి మాఘో మాణవో దాయకో అహోసి దానపతి. తస్సేతదహోసి – ‘‘సమ్పత్తకపణద్ధికాదీనం దానం దిన్నం మహప్ఫలం హోతి, ఉదాహు నోతి సమణం గోతమం ఏతమత్థం పుచ్ఛిస్సామి, సమణో కిర గోతమో అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నం జానాతీ’’తి. సో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛి. భగవా చస్స పుచ్ఛానురూపం బ్యాకాసి. తయిదం సఙ్గీతికారానం బ్రాహ్మణస్స భగవతోతి తిణ్ణమ్పి వచనం సమోధానేత్వా ‘‘మాఘసుత్త’’న్తి వుచ్చతి.
Evaṃme sutanti māghasuttaṃ. Kā uppatti? Ayameva yāssa nidāne vuttā. Ayañhi māgho māṇavo dāyako ahosi dānapati. Tassetadahosi – ‘‘sampattakapaṇaddhikādīnaṃ dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti, udāhu noti samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāmi, samaṇo kira gotamo atītānāgatapaccuppannaṃ jānātī’’ti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchi. Bhagavā cassa pucchānurūpaṃ byākāsi. Tayidaṃ saṅgītikārānaṃ brāhmaṇassa bhagavatoti tiṇṇampi vacanaṃ samodhānetvā ‘‘māghasutta’’nti vuccati.
తత్థ రాజగహేతి ఏవంనామకే నగరే. తఞ్హి మన్ధాతుమహాగోవిన్దాదీహి పరిగ్గహితత్తా ‘‘రాజగహ’’న్తి వుచ్చతి. అఞ్ఞేపేత్థ పకారే వణ్ణయన్తి. కిం తేహి, నామమేతం తస్స నగరస్స? తం పనేతం బుద్ధకాలే చ చక్కవత్తికాలే చ నగరం హోతి, సేసకాలే సుఞ్ఞం హోతి యక్ఖపరిగ్గహితం, తేసం వసన్తవనం హుత్వా తిట్ఠతి. ఏవం గోచరగామం దస్సేత్వా నివాసట్ఠానమాహ – ‘‘గిజ్ఝకూటే పబ్బతే’’తి. సో చ గిజ్ఝా తస్స కూటేసు వసింసు, గిజ్ఝసదిసాని వాస్స కూటాని, తస్మా ‘‘గిజ్ఝకూటో’’తి వుచ్చతీతి వేదితబ్బో.
Tattha rājagaheti evaṃnāmake nagare. Tañhi mandhātumahāgovindādīhi pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti vuccati. Aññepettha pakāre vaṇṇayanti. Kiṃ tehi, nāmametaṃ tassa nagarassa? Taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti, sesakāle suññaṃ hoti yakkhapariggahitaṃ, tesaṃ vasantavanaṃ hutvā tiṭṭhati. Evaṃ gocaragāmaṃ dassetvā nivāsaṭṭhānamāha – ‘‘gijjhakūṭe pabbate’’ti. So ca gijjhā tassa kūṭesu vasiṃsu, gijjhasadisāni vāssa kūṭāni, tasmā ‘‘gijjhakūṭo’’ti vuccatīti veditabbo.
అథ ఖో…పే॰… అవోచాతి ఏత్థ మాఘోతి తస్స బ్రాహ్మణస్స నామం. మాణవోతి అన్తేవాసివాసం అనతీతభావేన వుచ్చతి, జాతియా పన మహల్లకో. ‘‘పుబ్బాచిణ్ణవసేనా’’తి ఏకే పిఙ్గియో మాణవో వియ. సో హి వీసవస్ససతికోపి పుబ్బాచిణ్ణవసేన ‘‘పిఙ్గియో మాణవో’’ త్వేవ సఙ్ఖం అగమాసి. సేసం వుత్తనయమేవ.
Atha kho…pe… avocāti ettha māghoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ. Māṇavoti antevāsivāsaṃ anatītabhāvena vuccati, jātiyā pana mahallako. ‘‘Pubbāciṇṇavasenā’’ti eke piṅgiyo māṇavo viya. So hi vīsavassasatikopi pubbāciṇṇavasena ‘‘piṅgiyo māṇavo’’ tveva saṅkhaṃ agamāsi. Sesaṃ vuttanayameva.
అహఞ్హి , భో గోతమ…పే॰… పసవామీతి ఏత్థ దాయకో దానపతీతి దాయకో చేవ దానపతి చ. యో హి అఞ్ఞస్స సన్తకం తేనాణత్తో దేతి, సోపి దాయకో హోతి, తస్మిం పన దానే ఇస్సరియాభావతో న దానపతి. అయం పన అత్తనో సన్తకంయేవ దేతి. తేనాహ – ‘‘అహఞ్హి, భో గోతమ , దాయకో దానపతీ’’తి. అయమేవ హి ఏత్థ అత్థో, అఞ్ఞత్ర పన అన్తరన్తరా మచ్ఛేరేన అభిభుయ్యమానో దాయకో అనభిభూతో దానపతీతిఆదినాపి నయేన వత్తుం వట్టతి. వదఞ్ఞూతి యాచకానం వచనం జానామి వుత్తమత్తేయేవ ‘‘అయమిదమరహతి అయమిద’’న్తి పురిసవిసేసావధారణేన బహూపకారభావగహణేన వా. యాచయోగోతి యాచితుం యుత్తో. యో హి యాచకే దిస్వావ భకుటిం కత్వా ఫరుసవచనాదీని భణతి, సో న యాచయోగో హోతి. అహం పన న తాదిసోతి దీపేతి. ధమ్మేనాతి అదిన్నాదాననికతివఞ్చనాదీని వజ్జేత్వా భిక్ఖాచరియాయ, యాచనాయాతి అత్థో. యాచనా హి బ్రాహ్మణానం భోగపరియేసనే ధమ్మో, యాచమానానఞ్చ నేసం పరేహి అనుగ్గహకామేహి దిన్నా భోగా ధమ్మలద్ధా నామ ధమ్మాధిగతా చ హోన్తి, సో చ తథా పరియేసిత్వా లభి. తేనాహ – ‘‘ధమ్మేన భోగే పరియేసామి…పే॰… ధమ్మాధిగతేహీ’’తి. భియ్యోపి దదామీతి తతో ఉత్తరిపి దదామి, పమాణం నత్థి, ఏత్థ లద్ధభోగప్పమాణేన దదామీతి దస్సేతి.
Ahañhi, bho gotama…pe… pasavāmīti ettha dāyako dānapatīti dāyako ceva dānapati ca. Yo hi aññassa santakaṃ tenāṇatto deti, sopi dāyako hoti, tasmiṃ pana dāne issariyābhāvato na dānapati. Ayaṃ pana attano santakaṃyeva deti. Tenāha – ‘‘ahañhi, bho gotama , dāyako dānapatī’’ti. Ayameva hi ettha attho, aññatra pana antarantarā maccherena abhibhuyyamāno dāyako anabhibhūto dānapatītiādināpi nayena vattuṃ vaṭṭati. Vadaññūti yācakānaṃ vacanaṃ jānāmi vuttamatteyeva ‘‘ayamidamarahati ayamida’’nti purisavisesāvadhāraṇena bahūpakārabhāvagahaṇena vā. Yācayogoti yācituṃ yutto. Yo hi yācake disvāva bhakuṭiṃ katvā pharusavacanādīni bhaṇati, so na yācayogo hoti. Ahaṃ pana na tādisoti dīpeti. Dhammenāti adinnādānanikativañcanādīni vajjetvā bhikkhācariyāya, yācanāyāti attho. Yācanā hi brāhmaṇānaṃ bhogapariyesane dhammo, yācamānānañca nesaṃ parehi anuggahakāmehi dinnā bhogā dhammaladdhā nāma dhammādhigatā ca honti, so ca tathā pariyesitvā labhi. Tenāha – ‘‘dhammena bhoge pariyesāmi…pe… dhammādhigatehī’’ti. Bhiyyopi dadāmīti tato uttaripi dadāmi, pamāṇaṃ natthi, ettha laddhabhogappamāṇena dadāmīti dasseti.
తగ్ఘాతి ఏకంసవచనే నిపాతో. ఏకంసేనేవ హి సబ్బబుద్ధపచ్చేకబుద్ధసావకేహి పసత్థం దానం అన్తమసో తిరచ్ఛానగతానమ్పి దీయమానం. వుత్తఞ్చేతం ‘‘సబ్బత్థ వణ్ణితం దానం, న దానం గరహితం క్వచీ’’తి. తస్మా భగవాపి ఏకంసేనేవ తం పసంసన్తో ఆహ – ‘‘తగ్ఘ త్వం మాణవ…పే॰… పసవసీ’’తి. సేసం ఉత్తానత్థమేవ. ఏవం భగవతా ‘‘బహుం సో పుఞ్ఞం పసవతీ’’తి వుత్తేపి దక్ఖిణేయ్యతో దక్ఖిణావిసుద్ధిం సోతుకామో బ్రాహ్మణో ఉత్తరి భగవన్తం పుచ్ఛి. తేనాహు సఙ్గీతికారా – ‘‘అథ ఖో మాఘో మాణవో భగవన్తం గాథాయ అజ్ఝభాసీ’’తి. తం అత్థతో వుత్తనయమేవ.
Tagghāti ekaṃsavacane nipāto. Ekaṃseneva hi sabbabuddhapaccekabuddhasāvakehi pasatthaṃ dānaṃ antamaso tiracchānagatānampi dīyamānaṃ. Vuttañcetaṃ ‘‘sabbattha vaṇṇitaṃ dānaṃ, na dānaṃ garahitaṃ kvacī’’ti. Tasmā bhagavāpi ekaṃseneva taṃ pasaṃsanto āha – ‘‘taggha tvaṃ māṇava…pe… pasavasī’’ti. Sesaṃ uttānatthameva. Evaṃ bhagavatā ‘‘bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti vuttepi dakkhiṇeyyato dakkhiṇāvisuddhiṃ sotukāmo brāhmaṇo uttari bhagavantaṃ pucchi. Tenāhu saṅgītikārā – ‘‘atha kho māgho māṇavo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsī’’ti. Taṃ atthato vuttanayameva.
౪౯౨. పుచ్ఛామహన్తిఆదిగాథాసు పన వదఞ్ఞున్తి వచనవిదుం, సబ్బాకారేన సత్తానం వుత్తవచనాధిప్పాయఞ్ఞున్తి వుత్తం హోతి. సుజ్ఝేతి దక్ఖిణేయ్యవసేన సుద్ధం మహప్ఫలం భవేయ్య. యోజనా పనేత్థ – యో యాచయోగో దానపతి గహట్ఠో పుఞ్ఞత్థికో హుత్వా పరేసం అన్నపానం దదం యజతి, న అగ్గిమ్హి ఆహుతిమత్తం పక్ఖిపన్తో, తఞ్చ ఖో పుఞ్ఞపేక్ఖోవ న పచ్చుపకారకల్యాణకిత్తిసద్దాదిఅపేక్ఖో, తస్స ఏవరూపస్స యజమానస్స హుతం కథం సుజ్ఝేయ్యాతి?
492.Pucchāmahantiādigāthāsu pana vadaññunti vacanaviduṃ, sabbākārena sattānaṃ vuttavacanādhippāyaññunti vuttaṃ hoti. Sujjheti dakkhiṇeyyavasena suddhaṃ mahapphalaṃ bhaveyya. Yojanā panettha – yo yācayogo dānapati gahaṭṭho puññatthiko hutvā paresaṃ annapānaṃ dadaṃ yajati, na aggimhi āhutimattaṃ pakkhipanto, tañca kho puññapekkhova na paccupakārakalyāṇakittisaddādiapekkho, tassa evarūpassa yajamānassa hutaṃ kathaṃ sujjheyyāti?
౪౯౩. ఆరాధయే దక్ఖిణేయ్యేభి తాదీతి తాదిసో యాచయోగో దక్ఖిణేయ్యేహి ఆరాధయే సమ్పాదయే సోధయే, మహప్ఫలం తం హుతం కరేయ్య, న అఞ్ఞథాతి అత్థో. ఇమినాస్స ‘‘కథం హుతం యజమానస్స సుజ్ఝే’’ ఇచ్చేతం బ్యాకతం హోతి.
493.Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādīti tādiso yācayogo dakkhiṇeyyehi ārādhaye sampādaye sodhaye, mahapphalaṃ taṃ hutaṃ kareyya, na aññathāti attho. Imināssa ‘‘kathaṃ hutaṃ yajamānassa sujjhe’’ iccetaṃ byākataṃ hoti.
౪౯౪. అక్ఖాహి మే భగవా దక్ఖిణేయ్యేతి ఏత్థ యో యాచయోగో దదం పరేసం యజతి, తస్స మే భగవా దక్ఖిణేయ్యే అక్ఖాహీతి ఏవం యోజనా వేదితబ్బా.
494.Akkhāhi me bhagavā dakkhiṇeyyeti ettha yo yācayogo dadaṃ paresaṃ yajati, tassa me bhagavā dakkhiṇeyye akkhāhīti evaṃ yojanā veditabbā.
౪౯౫. అథస్స భగవా నానప్పకారేహి నయేహి దక్ఖిణేయ్యే పకాసేన్తో ‘‘యే వే అసత్తా’’తిఆదికా గాథాయో అభాసి. తత్థ అసత్తాతి రాగాదిసఙ్గవసేన అలగ్గా. కేవలినోతి పరినిట్ఠితకిచ్చా. యతత్తాతి గుత్తచిత్తా.
495. Athassa bhagavā nānappakārehi nayehi dakkhiṇeyye pakāsento ‘‘ye ve asattā’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha asattāti rāgādisaṅgavasena alaggā. Kevalinoti pariniṭṭhitakiccā. Yatattāti guttacittā.
౪౯౬-౭. దన్తా అనుత్తరేన దమథేన, విముత్తా పఞ్ఞాచేతోవిముత్తీహి, అనీఘా ఆయతిం వట్టదుక్ఖాభావేన, నిరాసా సమ్పతి కిలేసాభావేన. ఇమిస్సా పన గాథాయ దుతియగాథా భావనానుభావప్పకాసననయేన వుత్తాతి వేదితబ్బా. ‘‘భావనానుయోగమనుయుత్తస్స, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో విహరతో కిఞ్చాపి న ఏవం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జేయ్య ‘అహో వత మే అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముచ్చేయ్యా’తి (అ॰ ని॰ ౭.౭౧), అథ ఖ్వాస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముచ్చతీ’’తి ఇదం చేత్థ సుత్తం సాధకం.
496-7.Dantā anuttarena damathena, vimuttā paññācetovimuttīhi, anīghā āyatiṃ vaṭṭadukkhābhāvena, nirāsā sampati kilesābhāvena. Imissā pana gāthāya dutiyagāthā bhāvanānubhāvappakāsananayena vuttāti veditabbā. ‘‘Bhāvanānuyogamanuyuttassa, bhikkhave, bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya ‘aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti (a. ni. 7.71), atha khvāssa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatī’’ti idaṃ cettha suttaṃ sādhakaṃ.
౪౯౮-౫౦౨. రాగఞ్చ…పే॰… యేసు న మాయా…పే॰… న తణ్హాసు ఉపాతిపన్నాతి కామతణ్హాదీసు నాధిముత్తా. వితరేయ్యాతి వితరిత్వా. తణ్హాతి రూపతణ్హాదిఛబ్బిధా . భవాభవాయాతి సస్సతాయ వా ఉచ్ఛేదాయ వా. అథ వా భవస్స అభవాయ భవాభవాయ, పునబ్భవాభినిబ్బత్తియాతి వుత్తం హోతి. ఇధ వా హురం వాతి ఇదం పన ‘‘కుహిఞ్చి లోకే’’తి ఇమస్స విత్థారవచనం.
498-502.Rāgañca…pe… yesu na māyā…pe… na taṇhāsu upātipannāti kāmataṇhādīsu nādhimuttā. Vitareyyāti vitaritvā. Taṇhāti rūpataṇhādichabbidhā . Bhavābhavāyāti sassatāya vā ucchedāya vā. Atha vā bhavassa abhavāya bhavābhavāya, punabbhavābhinibbattiyāti vuttaṃ hoti. Idha vā huraṃ vāti idaṃ pana ‘‘kuhiñci loke’’ti imassa vitthāravacanaṃ.
౫౦౪. యే వీతరాగా…పే॰… సమితావినోతి సమితవన్తో, కిలేసవూపసమకారినోతి అత్థో. సమితావితత్తా చ వీతరాగా అకోపా. ఇధ విప్పహాయాతి ఇధలోకే వత్తమానే ఖన్ధే విహాయ, తతో పరం యేసం గమనం నత్థీతి వుత్తం హోతి. ఇతో పరం ‘‘యే కామే హిత్వా అగహా చరన్తి, సుసఞ్ఞతత్తా తసరంవ ఉజ్జు’’న్తి ఇమమ్పి గాథం కేచి పఠన్తి.
504.Yevītarāgā…pe… samitāvinoti samitavanto, kilesavūpasamakārinoti attho. Samitāvitattā ca vītarāgā akopā. Idha vippahāyāti idhaloke vattamāne khandhe vihāya, tato paraṃ yesaṃ gamanaṃ natthīti vuttaṃ hoti. Ito paraṃ ‘‘ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujju’’nti imampi gāthaṃ keci paṭhanti.
౫౦౬-౮. జహిత్వాతి హిత్వా. ‘‘జహిత్వానా’’తిపి పాఠో, అయమేవత్థో. అత్తదీపాతి అత్తనో గుణే ఏవ అత్తనో దీపం కత్వా విచరన్తా ఖీణాసవా వుచ్చన్తి. యే హేత్థాతి హకారో నిపాతో పదపూరణమత్తే. అయం పనత్థో – యే ఏత్థ ఖన్ధాయతనాదిసన్తానే యథా ఇదం ఖన్ధాయతనాది తథా జానన్తి, యంసభావం తంసభావంయేవ సఞ్జానన్తి అనిచ్చాదివసేన జానన్తా. అయమన్తిమా నత్థి పునబ్భవోతి అయం నో అన్తిమా జాతి, ఇదాని నత్థి పునబ్భవోతి ఏవఞ్చ యే జానన్తీతి.
506-8.Jahitvāti hitvā. ‘‘Jahitvānā’’tipi pāṭho, ayamevattho. Attadīpāti attano guṇe eva attano dīpaṃ katvā vicarantā khīṇāsavā vuccanti. Ye hetthāti hakāro nipāto padapūraṇamatte. Ayaṃ panattho – ye ettha khandhāyatanādisantāne yathā idaṃ khandhāyatanādi tathā jānanti, yaṃsabhāvaṃ taṃsabhāvaṃyeva sañjānanti aniccādivasena jānantā. Ayamantimā natthi punabbhavoti ayaṃ no antimā jāti, idāni natthi punabbhavoti evañca ye jānantīti.
౫౦౯. యో వేదగూతి ఇదాని అత్తానం సన్ధాయ భగవా ఇమం గాథమాహ. తత్థ సతిమాతి ఛసతతవిహారసతియా సమన్నాగతో. సమ్బోధిపత్తోతి సబ్బఞ్ఞుతం పత్తో. సరణం బహూనన్తి బహూనం దేవమనుస్సానం భయవిహింసనేన సరణభూతో.
509. Yo vedagūti idāni attānaṃ sandhāya bhagavā imaṃ gāthamāha. Tattha satimāti chasatatavihārasatiyā samannāgato. Sambodhipattoti sabbaññutaṃ patto. Saraṇaṃ bahūnanti bahūnaṃ devamanussānaṃ bhayavihiṃsanena saraṇabhūto.
౫౧౦. ఏవం దక్ఖిణేయ్యే సుత్వా అత్తమనో బ్రాహ్మణో ఆహ – ‘‘అద్ధా అమోఘా’’తి. తత్థ త్వఞ్హేత్థ జానాసి యథా తథా ఇదన్తి త్వఞ్హి ఏత్థ లోకే ఇదం సబ్బమ్పి ఞేయ్యం యథా తథా జానాసి యాథావతో జానాసి, యాదిసం తం తాదిసమేవ జానాసీతి వుత్తం హోతి. తథా హి తే విదితో ఏస ధమ్మోతి తథా హి తే ఏసా ధమ్మధాతు సుప్పటివిద్ధా, యస్సా సుప్పటివిద్ధతా యం యం ఇచ్ఛసి, తం తం జానాసీతి అధిప్పాయో.
510. Evaṃ dakkhiṇeyye sutvā attamano brāhmaṇo āha – ‘‘addhā amoghā’’ti. Tattha tvañhettha jānāsi yathā tathā idanti tvañhi ettha loke idaṃ sabbampi ñeyyaṃ yathā tathā jānāsi yāthāvato jānāsi, yādisaṃ taṃ tādisameva jānāsīti vuttaṃ hoti. Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā suppaṭividdhatā yaṃ yaṃ icchasi, taṃ taṃ jānāsīti adhippāyo.
౫౧౧. ఏవం సో బ్రాహ్మణో భగవన్తం పసంసిత్వా దక్ఖిణేయ్యసమ్పదాయ యఞ్ఞసమ్పదం ఞత్వా దాయకసమ్పదాయపి తం ఛళఙ్గపరిపూరం యఞ్ఞసమ్పదం సోతుకామో ‘‘యో యాచయోగో’’తి ఉత్తరిపఞ్హం పుచ్ఛి. తత్రాయం యోజనా – యో యాచయోగో దదం పరేసం యజతి, తస్స అక్ఖాహి మే భగవా యఞ్ఞసమ్పదన్తి.
511. Evaṃ so brāhmaṇo bhagavantaṃ pasaṃsitvā dakkhiṇeyyasampadāya yaññasampadaṃ ñatvā dāyakasampadāyapi taṃ chaḷaṅgaparipūraṃ yaññasampadaṃ sotukāmo ‘‘yo yācayogo’’ti uttaripañhaṃ pucchi. Tatrāyaṃ yojanā – yo yācayogo dadaṃ paresaṃ yajati, tassa akkhāhi me bhagavā yaññasampadanti.
౫౧౨. అథస్స భగవా ద్వీహి గాథాహి అక్ఖాసి. తత్థాయం అత్థయోజనా – యజస్సు మాఘ, యజమానో చ సబ్బత్థ విప్పసాదేహి చిత్తం, తీసుపి కాలేసు చిత్తం పసాదేహి. ఏవం తే యాయం –
512. Athassa bhagavā dvīhi gāthāhi akkhāsi. Tatthāyaṃ atthayojanā – yajassu māgha, yajamāno ca sabbattha vippasādehi cittaṃ, tīsupi kālesu cittaṃ pasādehi. Evaṃ te yāyaṃ –
‘‘పుబ్బేవ దానా సుమనో, దదం చిత్తం పసాదయే;
‘‘Pubbeva dānā sumano, dadaṃ cittaṃ pasādaye;
దత్వా అత్తమనో హోతి, ఏసా యఞ్ఞస్స సమ్పదా’’తి. (అ॰ ని॰ ౬.౩౭; పే॰ వ॰ ౩౦౫) –
Datvā attamano hoti, esā yaññassa sampadā’’ti. (a. ni. 6.37; pe. va. 305) –
యఞ్ఞసమ్పదా వుత్తా, తాయ సమ్పన్నో యఞ్ఞో భవిస్సతి. తత్థ సియా ‘‘కథం చిత్తం పసాదేతబ్బ’’న్తి? దోసప్పహానేన. కథం దోసప్పహానం హోతి? యఞ్ఞారమ్మణతాయ. అయఞ్హి ఆరమ్మణం యజమానస్స యఞ్ఞో ఏత్థ పతిట్ఠాయ జహాతి దోసం, అయఞ్హి సత్తేసు మేత్తాపుబ్బఙ్గమేన సమ్మాదిట్ఠిపదీపవిహతమోహన్ధకారేన చిత్తేన యజమానస్స దేయ్యధమ్మసఙ్ఖాతో యఞ్ఞో ఆరమ్మణం హోతి, సో ఏత్థ యఞ్ఞే ఆరమ్మణవసేన పవత్తియా పతిట్ఠాయ దేయ్యధమ్మపచ్చయం లోభం, పటిగ్గాహకపచ్చయం కోధం, తదుభయనిదానం మోహన్తి ఏవం తివిధమ్పి జహాతి దోసం. సో ఏవం భోగేసు వీతరాగో, సత్తేసు చ పవినేయ్య దోసం తప్పహానేనేవ పహీనపఞ్చనీవరణో అనుక్కమేన ఉపచారప్పనాభేదం అపరిమాణసత్తఫరణేన ఏకసత్తే వా అనవసేసఫరణేన అప్పమాణం మేత్తం చిత్తం భావేన్తో పున భావనావేపుల్లత్థం, రత్తిన్దివం సతతం సబ్బఇరియాపథేసు అప్పమత్తో హుత్వా తమేవ మేత్తజ్ఝానసఙ్ఖాతం సబ్బా దిసా ఫరతే అప్పమఞ్ఞన్తి.
Yaññasampadā vuttā, tāya sampanno yañño bhavissati. Tattha siyā ‘‘kathaṃ cittaṃ pasādetabba’’nti? Dosappahānena. Kathaṃ dosappahānaṃ hoti? Yaññārammaṇatāya. Ayañhi ārammaṇaṃ yajamānassa yañño ettha patiṭṭhāya jahāti dosaṃ, ayañhi sattesu mettāpubbaṅgamena sammādiṭṭhipadīpavihatamohandhakārena cittena yajamānassa deyyadhammasaṅkhāto yañño ārammaṇaṃ hoti, so ettha yaññe ārammaṇavasena pavattiyā patiṭṭhāya deyyadhammapaccayaṃ lobhaṃ, paṭiggāhakapaccayaṃ kodhaṃ, tadubhayanidānaṃ mohanti evaṃ tividhampi jahāti dosaṃ. So evaṃ bhogesu vītarāgo, sattesu ca pavineyya dosaṃ tappahāneneva pahīnapañcanīvaraṇo anukkamena upacārappanābhedaṃ aparimāṇasattapharaṇena ekasatte vā anavasesapharaṇena appamāṇaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvento puna bhāvanāvepullatthaṃ, rattindivaṃ satataṃ sabbairiyāpathesu appamatto hutvā tameva mettajjhānasaṅkhātaṃ sabbā disā pharate appamaññanti.
౫౧౪. అథ బ్రాహ్మణో తం మేత్తం ‘‘బ్రహ్మలోకమగ్గో అయ’’న్తి అజానన్తో కేవలం అత్తనో విసయాతీతం మేత్తాభావనం సుత్వా సుట్ఠుతరం సఞ్జాతసబ్బఞ్ఞుసమ్భావనో భగవతి అత్తనా బ్రహ్మలోకాధిముత్తత్తా బ్రహ్మలోకూపపత్తిమేవ చ సుద్ధిం ముత్తిఞ్చ మఞ్ఞమానో బ్రహ్మలోకమగ్గం పుచ్ఛన్తో ‘‘కో సుజ్ఝతీ’’తి గాథమాహ. తత్ర చ బ్రహ్మలోకగామిం పుఞ్ఞం కరోన్తం సన్ధాయాహ – ‘‘కో సుజ్ఝతి ముచ్చతీ’’తి, అకరోన్తం సన్ధాయ ‘‘బజ్ఝతీ చా’’తి. కేనత్తనాతి కేన కారణేన. సక్ఖి బ్రహ్మజ్జదిట్ఠోతి బ్రహ్మా అజ్జ సక్ఖి దిట్ఠో. సచ్చన్తి భగవతో బ్రహ్మసమత్తం ఆరబ్భ అచ్చాదరేన సపథం కరోతి. కథం ఉపపజ్జతీతి అచ్చాదరేనేవ పునపి పుచ్ఛతి. జుతిమాతి భగవన్తం ఆలపతి.
514. Atha brāhmaṇo taṃ mettaṃ ‘‘brahmalokamaggo aya’’nti ajānanto kevalaṃ attano visayātītaṃ mettābhāvanaṃ sutvā suṭṭhutaraṃ sañjātasabbaññusambhāvano bhagavati attanā brahmalokādhimuttattā brahmalokūpapattimeva ca suddhiṃ muttiñca maññamāno brahmalokamaggaṃ pucchanto ‘‘ko sujjhatī’’ti gāthamāha. Tatra ca brahmalokagāmiṃ puññaṃ karontaṃ sandhāyāha – ‘‘ko sujjhati muccatī’’ti, akarontaṃ sandhāya ‘‘bajjhatī cā’’ti. Kenattanāti kena kāraṇena. Sakkhi brahmajjadiṭṭhoti brahmā ajja sakkhi diṭṭho. Saccanti bhagavato brahmasamattaṃ ārabbha accādarena sapathaṃ karoti. Kathaṃ upapajjatīti accādareneva punapi pucchati. Jutimāti bhagavantaṃ ālapati.
తత్థ యస్మా యో భిక్ఖు మేత్తాయ తికచతుక్కజ్ఝానం ఉప్పాదేత్వా తమేవ పాదకం కత్వా విపస్సన్తో అరహత్తం పాపుణాతి, సో సుజ్ఝతి ముచ్చతి చ, తథారూపో చ బ్రహ్మలోకం న గచ్ఛతి. యో పన మేత్తాయ తికచతుక్కజ్ఝానం ఉప్పాదేత్వా ‘‘సన్తా ఏసా సమాపత్తీ’’తిఆదినా నయేన తం అస్సాదేతి, సో బజ్ఝతి. అపరిహీనజ్ఝానో చ తేనేవ ఝానేన బ్రహ్మలోకం గచ్ఛతి, తస్మా భగవా యో సుజ్ఝతి ముచ్చతి చ, తస్స బ్రహ్మలోకగమనం అననుజానన్తో అనామసిత్వావ తం పుగ్గలం యో బజ్ఝతి. తస్స తేన ఝానేన బ్రహ్మలోకగమనం దస్సేన్తో బ్రాహ్మణస్స సప్పాయేన నయేన ‘‘యో యజతీ’’తి ఇమం గాథమాహ.
Tattha yasmā yo bhikkhu mettāya tikacatukkajjhānaṃ uppādetvā tameva pādakaṃ katvā vipassanto arahattaṃ pāpuṇāti, so sujjhati muccati ca, tathārūpo ca brahmalokaṃ na gacchati. Yo pana mettāya tikacatukkajjhānaṃ uppādetvā ‘‘santā esā samāpattī’’tiādinā nayena taṃ assādeti, so bajjhati. Aparihīnajjhāno ca teneva jhānena brahmalokaṃ gacchati, tasmā bhagavā yo sujjhati muccati ca, tassa brahmalokagamanaṃ ananujānanto anāmasitvāva taṃ puggalaṃ yo bajjhati. Tassa tena jhānena brahmalokagamanaṃ dassento brāhmaṇassa sappāyena nayena ‘‘yo yajatī’’ti imaṃ gāthamāha.
౫౧౫. తత్థ తివిధన్తి తికాలప్పసాదం సన్ధాయాహ. తేన దాయకతో అఙ్గత్తయం దస్సేతి. ఆరాధయే దక్ఖిణేయ్యేభి తాదీతి తఞ్చ సో తాదిసో తివిధసమ్పత్తిసాధకో పుగ్గలో తివిధం యఞ్ఞసమ్పదం దక్ఖిణేయ్యేహి ఖీణాసవేహి సాధేయ్య సమ్పాదేయ్య. ఇమినా పటిగ్గాహకతో అఙ్గత్తయం దస్సేతి. ఏవం యజిత్వా సమ్మా యాచయోగోతి ఏవం మేత్తజ్ఝానపదట్ఠానభావేన ఛళఙ్గసమన్నాగతం యఞ్ఞం సమ్మా యజిత్వా సో యాచయోగో తేన ఛళఙ్గయఞ్ఞూపనిస్సయేన మేత్తజ్ఝానేన ఉపపజ్జతి బ్రహ్మలోకన్తి బ్రూమీతి బ్రాహ్మణం సముస్సాహేన్తో దేసనం సమాపేసి. సేసం సబ్బగాథాసు ఉత్తానత్థమేవ. ఇతో పరఞ్చ పుబ్బే వుత్తనయమేవాతి.
515. Tattha tividhanti tikālappasādaṃ sandhāyāha. Tena dāyakato aṅgattayaṃ dasseti. Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādīti tañca so tādiso tividhasampattisādhako puggalo tividhaṃ yaññasampadaṃ dakkhiṇeyyehi khīṇāsavehi sādheyya sampādeyya. Iminā paṭiggāhakato aṅgattayaṃ dasseti. Evaṃ yajitvā sammā yācayogoti evaṃ mettajjhānapadaṭṭhānabhāvena chaḷaṅgasamannāgataṃ yaññaṃ sammā yajitvā so yācayogo tena chaḷaṅgayaññūpanissayena mettajjhānena upapajjati brahmalokantibrūmīti brāhmaṇaṃ samussāhento desanaṃ samāpesi. Sesaṃ sabbagāthāsu uttānatthameva. Ito parañca pubbe vuttanayamevāti.
పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దక-అట్ఠకథాయ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
సుత్తనిపాత-అట్ఠకథాయ మాఘసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya māghasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / సుత్తనిపాతపాళి • Suttanipātapāḷi / ౫. మాఘసుత్తం • 5. Māghasuttaṃ