Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    5. මාඝසුත්‌තවණ්‌ණනා

    5. Māghasuttavaṇṇanā

    එවං මෙ සුතන්‌ති මාඝසුත්‌තං. කා උප්‌පත්‌ති? අයමෙව යාස්‌ස නිදානෙ වුත්‌තා. අයඤ්‌හි මාඝො මාණවො දායකො අහොසි දානපති. තස්‌සෙතදහොසි – ‘‘සම්‌පත්‌තකපණද්‌ධිකාදීනං දානං දින්‌නං මහප්‌ඵලං හොති, උදාහු නොති සමණං ගොතමං එතමත්‌ථං පුච්‌ඡිස්‌සාමි, සමණො කිර ගොතමො අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං ජානාතී’’ති. සො භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡි. භගවා චස්‌ස පුච්‌ඡානුරූපං බ්‍යාකාසි. තයිදං සඞ්‌ගීතිකාරානං බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස භගවතොති තිණ්‌ණම්‌පි වචනං සමොධානෙත්‌වා ‘‘මාඝසුත්‌ත’’න්‌ති වුච්‌චති.

    Evaṃme sutanti māghasuttaṃ. Kā uppatti? Ayameva yāssa nidāne vuttā. Ayañhi māgho māṇavo dāyako ahosi dānapati. Tassetadahosi – ‘‘sampattakapaṇaddhikādīnaṃ dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti, udāhu noti samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāmi, samaṇo kira gotamo atītānāgatapaccuppannaṃ jānātī’’ti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchi. Bhagavā cassa pucchānurūpaṃ byākāsi. Tayidaṃ saṅgītikārānaṃ brāhmaṇassa bhagavatoti tiṇṇampi vacanaṃ samodhānetvā ‘‘māghasutta’’nti vuccati.

    තත්‌ථ රාජගහෙති එවංනාමකෙ නගරෙ. තඤ්‌හි මන්‌ධාතුමහාගොවින්‌දාදීහි පරිග්‌ගහිතත්‌තා ‘‘රාජගහ’’න්‌ති වුච්‌චති. අඤ්‌ඤෙපෙත්‌ථ පකාරෙ වණ්‌ණයන්‌ති. කිං තෙහි, නාමමෙතං තස්‌ස නගරස්‌ස? තං පනෙතං බුද්‌ධකාලෙ ච චක්‌කවත්‌තිකාලෙ ච නගරං හොති, සෙසකාලෙ සුඤ්‌ඤං හොති යක්‌ඛපරිග්‌ගහිතං, තෙසං වසන්‌තවනං හුත්‌වා තිට්‌ඨති. එවං ගොචරගාමං දස්‌සෙත්‌වා නිවාසට්‌ඨානමාහ – ‘‘ගිජ්‌ඣකූටෙ පබ්‌බතෙ’’ති. සො ච ගිජ්‌ඣා තස්‌ස කූටෙසු වසිංසු, ගිජ්‌ඣසදිසානි වාස්‌ස කූටානි, තස්‌මා ‘‘ගිජ්‌ඣකූටො’’ති වුච්‌චතීති වෙදිතබ්‌බො.

    Tattha rājagaheti evaṃnāmake nagare. Tañhi mandhātumahāgovindādīhi pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti vuccati. Aññepettha pakāre vaṇṇayanti. Kiṃ tehi, nāmametaṃ tassa nagarassa? Taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti, sesakāle suññaṃ hoti yakkhapariggahitaṃ, tesaṃ vasantavanaṃ hutvā tiṭṭhati. Evaṃ gocaragāmaṃ dassetvā nivāsaṭṭhānamāha – ‘‘gijjhakūṭe pabbate’’ti. So ca gijjhā tassa kūṭesu vasiṃsu, gijjhasadisāni vāssa kūṭāni, tasmā ‘‘gijjhakūṭo’’ti vuccatīti veditabbo.

    අථ ඛො…පෙ.… අවොචාති එත්‌ථ මාඝොති තස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස නාමං. මාණවොති අන්‌තෙවාසිවාසං අනතීතභාවෙන වුච්‌චති, ජාතියා පන මහල්‌ලකො. ‘‘පුබ්‌බාචිණ්‌ණවසෙනා’’ති එකෙ පිඞ්‌ගියො මාණවො විය. සො හි වීසවස්‌සසතිකොපි පුබ්‌බාචිණ්‌ණවසෙන ‘‘පිඞ්‌ගියො මාණවො’’ ත්‌වෙව සඞ්‌ඛං අගමාසි. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Atha kho…pe… avocāti ettha māghoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ. Māṇavoti antevāsivāsaṃ anatītabhāvena vuccati, jātiyā pana mahallako. ‘‘Pubbāciṇṇavasenā’’ti eke piṅgiyo māṇavo viya. So hi vīsavassasatikopi pubbāciṇṇavasena ‘‘piṅgiyo māṇavo’’ tveva saṅkhaṃ agamāsi. Sesaṃ vuttanayameva.

    අහඤ්‌හි , භො ගොතම…පෙ.… පසවාමීති එත්‌ථ දායකො දානපතීති දායකො චෙව දානපති ච. යො හි අඤ්‌ඤස්‌ස සන්‌තකං තෙනාණත්‌තො දෙති, සොපි දායකො හොති, තස්‌මිං පන දානෙ ඉස්‌සරියාභාවතො න දානපති. අයං පන අත්‌තනො සන්‌තකංයෙව දෙති. තෙනාහ – ‘‘අහඤ්‌හි, භො ගොතම , දායකො දානපතී’’ති. අයමෙව හි එත්‌ථ අත්‌ථො, අඤ්‌ඤත්‍ර පන අන්‌තරන්‌තරා මච්‌ඡෙරෙන අභිභුය්‍යමානො දායකො අනභිභූතො දානපතීතිආදිනාපි නයෙන වත්‌තුං වට්‌ටති. වදඤ්‌ඤූති යාචකානං වචනං ජානාමි වුත්‌තමත්‌තෙයෙව ‘‘අයමිදමරහති අයමිද’’න්‌ති පුරිසවිසෙසාවධාරණෙන බහූපකාරභාවගහණෙන වා. යාචයොගොති යාචිතුං යුත්‌තො. යො හි යාචකෙ දිස්‌වාව භකුටිං කත්‌වා ඵරුසවචනාදීනි භණති, සො න යාචයොගො හොති. අහං පන න තාදිසොති දීපෙති. ධම්‌මෙනාති අදින්‌නාදානනිකතිවඤ්‌චනාදීනි වජ්‌ජෙත්‌වා භික්‌ඛාචරියාය, යාචනායාති අත්‌ථො. යාචනා හි බ්‍රාහ්‌මණානං භොගපරියෙසනෙ ධම්‌මො, යාචමානානඤ්‌ච නෙසං පරෙහි අනුග්‌ගහකාමෙහි දින්‌නා භොගා ධම්‌මලද්‌ධා නාම ධම්‌මාධිගතා ච හොන්‌ති, සො ච තථා පරියෙසිත්‌වා ලභි. තෙනාහ – ‘‘ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසාමි…පෙ.… ධම්‌මාධිගතෙහී’’ති. භිය්‍යොපි දදාමීති තතො උත්‌තරිපි දදාමි, පමාණං නත්‌ථි, එත්‌ථ ලද්‌ධභොගප්‌පමාණෙන දදාමීති දස්‌සෙති.

    Ahañhi, bho gotama…pe… pasavāmīti ettha dāyako dānapatīti dāyako ceva dānapati ca. Yo hi aññassa santakaṃ tenāṇatto deti, sopi dāyako hoti, tasmiṃ pana dāne issariyābhāvato na dānapati. Ayaṃ pana attano santakaṃyeva deti. Tenāha – ‘‘ahañhi, bho gotama , dāyako dānapatī’’ti. Ayameva hi ettha attho, aññatra pana antarantarā maccherena abhibhuyyamāno dāyako anabhibhūto dānapatītiādināpi nayena vattuṃ vaṭṭati. Vadaññūti yācakānaṃ vacanaṃ jānāmi vuttamatteyeva ‘‘ayamidamarahati ayamida’’nti purisavisesāvadhāraṇena bahūpakārabhāvagahaṇena vā. Yācayogoti yācituṃ yutto. Yo hi yācake disvāva bhakuṭiṃ katvā pharusavacanādīni bhaṇati, so na yācayogo hoti. Ahaṃ pana na tādisoti dīpeti. Dhammenāti adinnādānanikativañcanādīni vajjetvā bhikkhācariyāya, yācanāyāti attho. Yācanā hi brāhmaṇānaṃ bhogapariyesane dhammo, yācamānānañca nesaṃ parehi anuggahakāmehi dinnā bhogā dhammaladdhā nāma dhammādhigatā ca honti, so ca tathā pariyesitvā labhi. Tenāha – ‘‘dhammena bhoge pariyesāmi…pe… dhammādhigatehī’’ti. Bhiyyopi dadāmīti tato uttaripi dadāmi, pamāṇaṃ natthi, ettha laddhabhogappamāṇena dadāmīti dasseti.

    තග්‌ඝාති එකංසවචනෙ නිපාතො. එකංසෙනෙව හි සබ්‌බබුද්‌ධපච්‌චෙකබුද්‌ධසාවකෙහි පසත්‌ථං දානං අන්‌තමසො තිරච්‌ඡානගතානම්‌පි දීයමානං. වුත්‌තඤ්‌චෙතං ‘‘සබ්‌බත්‌ථ වණ්‌ණිතං දානං, න දානං ගරහිතං ක්‌වචී’’ති. තස්‌මා භගවාපි එකංසෙනෙව තං පසංසන්‌තො ආහ – ‘‘තග්‌ඝ ත්‌වං මාණව…පෙ.… පසවසී’’ති. සෙසං උත්‌තානත්‌ථමෙව. එවං භගවතා ‘‘බහුං සො පුඤ්‌ඤං පසවතී’’ති වුත්‌තෙපි දක්‌ඛිණෙය්‍යතො දක්‌ඛිණාවිසුද්‌ධිං සොතුකාමො බ්‍රාහ්‌මණො උත්‌තරි භගවන්‌තං පුච්‌ඡි. තෙනාහු සඞ්‌ගීතිකාරා – ‘‘අථ ඛො මාඝො මාණවො භගවන්‌තං ගාථාය අජ්‌ඣභාසී’’ති. තං අත්‌ථතො වුත්‌තනයමෙව.

    Tagghāti ekaṃsavacane nipāto. Ekaṃseneva hi sabbabuddhapaccekabuddhasāvakehi pasatthaṃ dānaṃ antamaso tiracchānagatānampi dīyamānaṃ. Vuttañcetaṃ ‘‘sabbattha vaṇṇitaṃ dānaṃ, na dānaṃ garahitaṃ kvacī’’ti. Tasmā bhagavāpi ekaṃseneva taṃ pasaṃsanto āha – ‘‘taggha tvaṃ māṇava…pe… pasavasī’’ti. Sesaṃ uttānatthameva. Evaṃ bhagavatā ‘‘bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti vuttepi dakkhiṇeyyato dakkhiṇāvisuddhiṃ sotukāmo brāhmaṇo uttari bhagavantaṃ pucchi. Tenāhu saṅgītikārā – ‘‘atha kho māgho māṇavo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsī’’ti. Taṃ atthato vuttanayameva.

    492. පුච්‌ඡාමහන්‌තිආදිගාථාසු පන වදඤ්‌ඤුන්‌ති වචනවිදුං, සබ්‌බාකාරෙන සත්‌තානං වුත්‌තවචනාධිප්‌පායඤ්‌ඤුන්‌ති වුත්‌තං හොති. සුජ්‌ඣෙති දක්‌ඛිණෙය්‍යවසෙන සුද්‌ධං මහප්‌ඵලං භවෙය්‍ය. යොජනා පනෙත්‌ථ – යො යාචයොගො දානපති ගහට්‌ඨො පුඤ්‌ඤත්‌ථිකො හුත්‌වා පරෙසං අන්‌නපානං දදං යජති, න අග්‌ගිම්‌හි ආහුතිමත්‌තං පක්‌ඛිපන්‌තො, තඤ්‌ච ඛො පුඤ්‌ඤපෙක්‌ඛොව න පච්‌චුපකාරකල්‍යාණකිත්‌තිසද්‌දාදිඅපෙක්‌ඛො, තස්‌ස එවරූපස්‌ස යජමානස්‌ස හුතං කථං සුජ්‌ඣෙය්‍යාති?

    492.Pucchāmahantiādigāthāsu pana vadaññunti vacanaviduṃ, sabbākārena sattānaṃ vuttavacanādhippāyaññunti vuttaṃ hoti. Sujjheti dakkhiṇeyyavasena suddhaṃ mahapphalaṃ bhaveyya. Yojanā panettha – yo yācayogo dānapati gahaṭṭho puññatthiko hutvā paresaṃ annapānaṃ dadaṃ yajati, na aggimhi āhutimattaṃ pakkhipanto, tañca kho puññapekkhova na paccupakārakalyāṇakittisaddādiapekkho, tassa evarūpassa yajamānassa hutaṃ kathaṃ sujjheyyāti?

    493. ආරාධයෙ දක්‌ඛිණෙය්‍යෙභි තාදීති තාදිසො යාචයොගො දක්‌ඛිණෙය්‍යෙහි ආරාධයෙ සම්‌පාදයෙ සොධයෙ, මහප්‌ඵලං තං හුතං කරෙය්‍ය, න අඤ්‌ඤථාති අත්‌ථො. ඉමිනාස්‌ස ‘‘කථං හුතං යජමානස්‌ස සුජ්‌ඣෙ’’ ඉච්‌චෙතං බ්‍යාකතං හොති.

    493.Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādīti tādiso yācayogo dakkhiṇeyyehi ārādhaye sampādaye sodhaye, mahapphalaṃ taṃ hutaṃ kareyya, na aññathāti attho. Imināssa ‘‘kathaṃ hutaṃ yajamānassa sujjhe’’ iccetaṃ byākataṃ hoti.

    494. අක්‌ඛාහි මෙ භගවා දක්‌ඛිණෙය්‍යෙති එත්‌ථ යො යාචයොගො දදං පරෙසං යජති, තස්‌ස මෙ භගවා දක්‌ඛිණෙය්‍යෙ අක්‌ඛාහීති එවං යොජනා වෙදිතබ්‌බා.

    494.Akkhāhi me bhagavā dakkhiṇeyyeti ettha yo yācayogo dadaṃ paresaṃ yajati, tassa me bhagavā dakkhiṇeyye akkhāhīti evaṃ yojanā veditabbā.

    495. අථස්‌ස භගවා නානප්‌පකාරෙහි නයෙහි දක්‌ඛිණෙය්‍යෙ පකාසෙන්‌තො ‘‘යෙ වෙ අසත්‌තා’’තිආදිකා ගාථායො අභාසි. තත්‌ථ අසත්‌තාති රාගාදිසඞ්‌ගවසෙන අලග්‌ගා. කෙවලිනොති පරිනිට්‌ඨිතකිච්‌චා. යතත්‌තාති ගුත්‌තචිත්‌තා.

    495. Athassa bhagavā nānappakārehi nayehi dakkhiṇeyye pakāsento ‘‘ye ve asattā’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha asattāti rāgādisaṅgavasena alaggā. Kevalinoti pariniṭṭhitakiccā. Yatattāti guttacittā.

    496-7. දන්‌තා අනුත්‌තරෙන දමථෙන, විමුත්‌තා පඤ්‌ඤාචෙතොවිමුත්‌තීහි, අනීඝා ආයතිං වට්‌ටදුක්‌ඛාභාවෙන, නිරාසා සම්‌පති කිලෙසාභාවෙන. ඉමිස්‌සා පන ගාථාය දුතියගාථා භාවනානුභාවප්‌පකාසනනයෙන වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බා. ‘‘භාවනානුයොගමනුයුත්‌තස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො විහරතො කිඤ්‌චාපි න එවං ඉච්‌ඡා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය ‘අහො වත මෙ අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චෙය්‍යා’ති (අ. නි. 7.71), අථ ඛ්‌වාස්‌ස අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චතී’’ති ඉදං චෙත්‌ථ සුත්‌තං සාධකං.

    496-7.Dantā anuttarena damathena, vimuttā paññācetovimuttīhi, anīghā āyatiṃ vaṭṭadukkhābhāvena, nirāsā sampati kilesābhāvena. Imissā pana gāthāya dutiyagāthā bhāvanānubhāvappakāsananayena vuttāti veditabbā. ‘‘Bhāvanānuyogamanuyuttassa, bhikkhave, bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya ‘aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti (a. ni. 7.71), atha khvāssa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatī’’ti idaṃ cettha suttaṃ sādhakaṃ.

    498-502. රාගඤ්‌ච…පෙ.… යෙසු න මායා…පෙ.… න තණ්‌හාසු උපාතිපන්‌නාති කාමතණ්‌හාදීසු නාධිමුත්‌තා. විතරෙය්‍යාති විතරිත්‌වා. තණ්‌හාති රූපතණ්‌හාදිඡබ්‌බිධා . භවාභවායාති සස්‌සතාය වා උච්‌ඡෙදාය වා. අථ වා භවස්‌ස අභවාය භවාභවාය, පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තියාති වුත්‌තං හොති. ඉධ වා හුරං වාති ඉදං පන ‘‘කුහිඤ්‌චි ලොකෙ’’ති ඉමස්‌ස විත්‌ථාරවචනං.

    498-502.Rāgañca…pe… yesu na māyā…pe… na taṇhāsu upātipannāti kāmataṇhādīsu nādhimuttā. Vitareyyāti vitaritvā. Taṇhāti rūpataṇhādichabbidhā . Bhavābhavāyāti sassatāya vā ucchedāya vā. Atha vā bhavassa abhavāya bhavābhavāya, punabbhavābhinibbattiyāti vuttaṃ hoti. Idha vā huraṃ vāti idaṃ pana ‘‘kuhiñci loke’’ti imassa vitthāravacanaṃ.

    504. යෙ වීතරාගා…පෙ.… සමිතාවිනොති සමිතවන්‌තො, කිලෙසවූපසමකාරිනොති අත්‌ථො. සමිතාවිතත්‌තා ච වීතරාගා අකොපා. ඉධ විප්‌පහායාති ඉධලොකෙ වත්‌තමානෙ ඛන්‌ධෙ විහාය, තතො පරං යෙසං ගමනං නත්‌ථීති වුත්‌තං හොති. ඉතො පරං ‘‘යෙ කාමෙ හිත්‌වා අගහා චරන්‌ති, සුසඤ්‌ඤතත්‌තා තසරංව උජ්‌ජු’’න්‌ති ඉමම්‌පි ගාථං කෙචි පඨන්‌ති.

    504.Yevītarāgā…pe… samitāvinoti samitavanto, kilesavūpasamakārinoti attho. Samitāvitattā ca vītarāgā akopā. Idha vippahāyāti idhaloke vattamāne khandhe vihāya, tato paraṃ yesaṃ gamanaṃ natthīti vuttaṃ hoti. Ito paraṃ ‘‘ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujju’’nti imampi gāthaṃ keci paṭhanti.

    506-8. ජහිත්‌වාති හිත්‌වා. ‘‘ජහිත්‌වානා’’තිපි පාඨො, අයමෙවත්‌ථො. අත්‌තදීපාති අත්‌තනො ගුණෙ එව අත්‌තනො දීපං කත්‌වා විචරන්‌තා ඛීණාසවා වුච්‌චන්‌ති. යෙ හෙත්‌ථාති හකාරො නිපාතො පදපූරණමත්‌තෙ. අයං පනත්‌ථො – යෙ එත්‌ථ ඛන්‌ධායතනාදිසන්‌තානෙ යථා ඉදං ඛන්‌ධායතනාදි තථා ජානන්‌ති, යංසභාවං තංසභාවංයෙව සඤ්‌ජානන්‌ති අනිච්‌චාදිවසෙන ජානන්‌තා. අයමන්‌තිමා නත්‌ථි පුනබ්‌භවොති අයං නො අන්‌තිමා ජාති, ඉදානි නත්‌ථි පුනබ්‌භවොති එවඤ්‌ච යෙ ජානන්‌තීති.

    506-8.Jahitvāti hitvā. ‘‘Jahitvānā’’tipi pāṭho, ayamevattho. Attadīpāti attano guṇe eva attano dīpaṃ katvā vicarantā khīṇāsavā vuccanti. Ye hetthāti hakāro nipāto padapūraṇamatte. Ayaṃ panattho – ye ettha khandhāyatanādisantāne yathā idaṃ khandhāyatanādi tathā jānanti, yaṃsabhāvaṃ taṃsabhāvaṃyeva sañjānanti aniccādivasena jānantā. Ayamantimā natthi punabbhavoti ayaṃ no antimā jāti, idāni natthi punabbhavoti evañca ye jānantīti.

    509. යො වෙදගූති ඉදානි අත්‌තානං සන්‌ධාය භගවා ඉමං ගාථමාහ. තත්‌ථ සතිමාති ඡසතතවිහාරසතියා සමන්‌නාගතො. සම්‌බොධිපත්‌තොති සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තො. සරණං බහූනන්‌ති බහූනං දෙවමනුස්‌සානං භයවිහිංසනෙන සරණභූතො.

    509. Yo vedagūti idāni attānaṃ sandhāya bhagavā imaṃ gāthamāha. Tattha satimāti chasatatavihārasatiyā samannāgato. Sambodhipattoti sabbaññutaṃ patto. Saraṇaṃ bahūnanti bahūnaṃ devamanussānaṃ bhayavihiṃsanena saraṇabhūto.

    510. එවං දක්‌ඛිණෙය්‍යෙ සුත්‌වා අත්‌තමනො බ්‍රාහ්‌මණො ආහ – ‘‘අද්‌ධා අමොඝා’’ති. තත්‌ථ ත්‌වඤ්‌හෙත්‌ථ ජානාසි යථා තථා ඉදන්‌ති ත්‌වඤ්‌හි එත්‌ථ ලොකෙ ඉදං සබ්‌බම්‌පි ඤෙය්‍යං යථා තථා ජානාසි යාථාවතො ජානාසි, යාදිසං තං තාදිසමෙව ජානාසීති වුත්‌තං හොති. තථා හි තෙ විදිතො එස ධම්‌මොති තථා හි තෙ එසා ධම්‌මධාතු සුප්‌පටිවිද්‌ධා, යස්‌සා සුප්‌පටිවිද්‌ධතා යං යං ඉච්‌ඡසි, තං තං ජානාසීති අධිප්‌පායො.

    510. Evaṃ dakkhiṇeyye sutvā attamano brāhmaṇo āha – ‘‘addhā amoghā’’ti. Tattha tvañhettha jānāsi yathā tathā idanti tvañhi ettha loke idaṃ sabbampi ñeyyaṃ yathā tathā jānāsi yāthāvato jānāsi, yādisaṃ taṃ tādisameva jānāsīti vuttaṃ hoti. Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā suppaṭividdhatā yaṃ yaṃ icchasi, taṃ taṃ jānāsīti adhippāyo.

    511. එවං සො බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං පසංසිත්‌වා දක්‌ඛිණෙය්‍යසම්‌පදාය යඤ්‌ඤසම්‌පදං ඤත්‌වා දායකසම්‌පදායපි තං ඡළඞ්‌ගපරිපූරං යඤ්‌ඤසම්‌පදං සොතුකාමො ‘‘යො යාචයොගො’’ති උත්‌තරිපඤ්‌හං පුච්‌ඡි. තත්‍රායං යොජනා – යො යාචයොගො දදං පරෙසං යජති, තස්‌ස අක්‌ඛාහි මෙ භගවා යඤ්‌ඤසම්‌පදන්‌ති.

    511. Evaṃ so brāhmaṇo bhagavantaṃ pasaṃsitvā dakkhiṇeyyasampadāya yaññasampadaṃ ñatvā dāyakasampadāyapi taṃ chaḷaṅgaparipūraṃ yaññasampadaṃ sotukāmo ‘‘yo yācayogo’’ti uttaripañhaṃ pucchi. Tatrāyaṃ yojanā – yo yācayogo dadaṃ paresaṃ yajati, tassa akkhāhi me bhagavā yaññasampadanti.

    512. අථස්‌ස භගවා ද්‌වීහි ගාථාහි අක්‌ඛාසි. තත්‌ථායං අත්‌ථයොජනා – යජස්‌සු මාඝ, යජමානො ච සබ්‌බත්‌ථ විප්‌පසාදෙහි චිත්‌තං, තීසුපි කාලෙසු චිත්‌තං පසාදෙහි. එවං තෙ යායං –

    512. Athassa bhagavā dvīhi gāthāhi akkhāsi. Tatthāyaṃ atthayojanā – yajassu māgha, yajamāno ca sabbattha vippasādehi cittaṃ, tīsupi kālesu cittaṃ pasādehi. Evaṃ te yāyaṃ –

    ‘‘පුබ්‌බෙව දානා සුමනො, දදං චිත්‌තං පසාදයෙ;

    ‘‘Pubbeva dānā sumano, dadaṃ cittaṃ pasādaye;

    දත්‌වා අත්‌තමනො හොති, එසා යඤ්‌ඤස්‌ස සම්‌පදා’’ති. (අ. නි. 6.37; පෙ. ව. 305) –

    Datvā attamano hoti, esā yaññassa sampadā’’ti. (a. ni. 6.37; pe. va. 305) –

    යඤ්‌ඤසම්‌පදා වුත්‌තා, තාය සම්‌පන්‌නො යඤ්‌ඤො භවිස්‌සති. තත්‌ථ සියා ‘‘කථං චිත්‌තං පසාදෙතබ්‌බ’’න්‌ති? දොසප්‌පහානෙන. කථං දොසප්‌පහානං හොති? යඤ්‌ඤාරම්‌මණතාය. අයඤ්‌හි ආරම්‌මණං යජමානස්‌ස යඤ්‌ඤො එත්‌ථ පතිට්‌ඨාය ජහාති දොසං, අයඤ්‌හි සත්‌තෙසු මෙත්‌තාපුබ්‌බඞ්‌ගමෙන සම්‌මාදිට්‌ඨිපදීපවිහතමොහන්‌ධකාරෙන චිත්‌තෙන යජමානස්‌ස දෙය්‍යධම්‌මසඞ්‌ඛාතො යඤ්‌ඤො ආරම්‌මණං හොති, සො එත්‌ථ යඤ්‌ඤෙ ආරම්‌මණවසෙන පවත්‌තියා පතිට්‌ඨාය දෙය්‍යධම්‌මපච්‌චයං ලොභං, පටිග්‌ගාහකපච්‌චයං කොධං, තදුභයනිදානං මොහන්‌ති එවං තිවිධම්‌පි ජහාති දොසං. සො එවං භොගෙසු වීතරාගො, සත්‌තෙසු ච පවිනෙය්‍ය දොසං තප්‌පහානෙනෙව පහීනපඤ්‌චනීවරණො අනුක්‌කමෙන උපචාරප්‌පනාභෙදං අපරිමාණසත්‌තඵරණෙන එකසත්‌තෙ වා අනවසෙසඵරණෙන අප්‌පමාණං මෙත්‌තං චිත්‌තං භාවෙන්‌තො පුන භාවනාවෙපුල්‌ලත්‌ථං, රත්‌තින්‌දිවං සතතං සබ්‌බඉරියාපථෙසු අප්‌පමත්‌තො හුත්‌වා තමෙව මෙත්‌තජ්‌ඣානසඞ්‌ඛාතං සබ්‌බා දිසා ඵරතෙ අප්‌පමඤ්‌ඤන්‌ති.

    Yaññasampadā vuttā, tāya sampanno yañño bhavissati. Tattha siyā ‘‘kathaṃ cittaṃ pasādetabba’’nti? Dosappahānena. Kathaṃ dosappahānaṃ hoti? Yaññārammaṇatāya. Ayañhi ārammaṇaṃ yajamānassa yañño ettha patiṭṭhāya jahāti dosaṃ, ayañhi sattesu mettāpubbaṅgamena sammādiṭṭhipadīpavihatamohandhakārena cittena yajamānassa deyyadhammasaṅkhāto yañño ārammaṇaṃ hoti, so ettha yaññe ārammaṇavasena pavattiyā patiṭṭhāya deyyadhammapaccayaṃ lobhaṃ, paṭiggāhakapaccayaṃ kodhaṃ, tadubhayanidānaṃ mohanti evaṃ tividhampi jahāti dosaṃ. So evaṃ bhogesu vītarāgo, sattesu ca pavineyya dosaṃ tappahāneneva pahīnapañcanīvaraṇo anukkamena upacārappanābhedaṃ aparimāṇasattapharaṇena ekasatte vā anavasesapharaṇena appamāṇaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvento puna bhāvanāvepullatthaṃ, rattindivaṃ satataṃ sabbairiyāpathesu appamatto hutvā tameva mettajjhānasaṅkhātaṃ sabbā disā pharate appamaññanti.

    514. අථ බ්‍රාහ්‌මණො තං මෙත්‌තං ‘‘බ්‍රහ්‌මලොකමග්‌ගො අය’’න්‌ති අජානන්‌තො කෙවලං අත්‌තනො විසයාතීතං මෙත්‌තාභාවනං සුත්‌වා සුට්‌ඨුතරං සඤ්‌ජාතසබ්‌බඤ්‌ඤුසම්‌භාවනො භගවති අත්‌තනා බ්‍රහ්‌මලොකාධිමුත්‌තත්‌තා බ්‍රහ්‌මලොකූපපත්‌තිමෙව ච සුද්‌ධිං මුත්‌තිඤ්‌ච මඤ්‌ඤමානො බ්‍රහ්‌මලොකමග්‌ගං පුච්‌ඡන්‌තො ‘‘කො සුජ්‌ඣතී’’ති ගාථමාහ. තත්‍ර ච බ්‍රහ්‌මලොකගාමිං පුඤ්‌ඤං කරොන්‌තං සන්‌ධායාහ – ‘‘කො සුජ්‌ඣති මුච්‌චතී’’ති, අකරොන්‌තං සන්‌ධාය ‘‘බජ්‌ඣතී චා’’ති. කෙනත්‌තනාති කෙන කාරණෙන. සක්‌ඛි බ්‍රහ්‌මජ්‌ජදිට්‌ඨොති බ්‍රහ්‌මා අජ්‌ජ සක්‌ඛි දිට්‌ඨො. සච්‌චන්‌ති භගවතො බ්‍රහ්‌මසමත්‌තං ආරබ්‌භ අච්‌චාදරෙන සපථං කරොති. කථං උපපජ්‌ජතීති අච්‌චාදරෙනෙව පුනපි පුච්‌ඡති. ජුතිමාති භගවන්‌තං ආලපති.

    514. Atha brāhmaṇo taṃ mettaṃ ‘‘brahmalokamaggo aya’’nti ajānanto kevalaṃ attano visayātītaṃ mettābhāvanaṃ sutvā suṭṭhutaraṃ sañjātasabbaññusambhāvano bhagavati attanā brahmalokādhimuttattā brahmalokūpapattimeva ca suddhiṃ muttiñca maññamāno brahmalokamaggaṃ pucchanto ‘‘ko sujjhatī’’ti gāthamāha. Tatra ca brahmalokagāmiṃ puññaṃ karontaṃ sandhāyāha – ‘‘ko sujjhati muccatī’’ti, akarontaṃ sandhāya ‘‘bajjhatī cā’’ti. Kenattanāti kena kāraṇena. Sakkhi brahmajjadiṭṭhoti brahmā ajja sakkhi diṭṭho. Saccanti bhagavato brahmasamattaṃ ārabbha accādarena sapathaṃ karoti. Kathaṃ upapajjatīti accādareneva punapi pucchati. Jutimāti bhagavantaṃ ālapati.

    තත්‌ථ යස්‌මා යො භික්‌ඛු මෙත්‌තාය තිකචතුක්‌කජ්‌ඣානං උප්‌පාදෙත්‌වා තමෙව පාදකං කත්‌වා විපස්‌සන්‌තො අරහත්‌තං පාපුණාති, සො සුජ්‌ඣති මුච්‌චති ච, තථාරූපො ච බ්‍රහ්‌මලොකං න ගච්‌ඡති. යො පන මෙත්‌තාය තිකචතුක්‌කජ්‌ඣානං උප්‌පාදෙත්‌වා ‘‘සන්‌තා එසා සමාපත්‌තී’’තිආදිනා නයෙන තං අස්‌සාදෙති, සො බජ්‌ඣති. අපරිහීනජ්‌ඣානො ච තෙනෙව ඣානෙන බ්‍රහ්‌මලොකං ගච්‌ඡති, තස්‌මා භගවා යො සුජ්‌ඣති මුච්‌චති ච, තස්‌ස බ්‍රහ්‌මලොකගමනං අනනුජානන්‌තො අනාමසිත්‌වාව තං පුග්‌ගලං යො බජ්‌ඣති. තස්‌ස තෙන ඣානෙන බ්‍රහ්‌මලොකගමනං දස්‌සෙන්‌තො බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස සප්‌පායෙන නයෙන ‘‘යො යජතී’’ති ඉමං ගාථමාහ.

    Tattha yasmā yo bhikkhu mettāya tikacatukkajjhānaṃ uppādetvā tameva pādakaṃ katvā vipassanto arahattaṃ pāpuṇāti, so sujjhati muccati ca, tathārūpo ca brahmalokaṃ na gacchati. Yo pana mettāya tikacatukkajjhānaṃ uppādetvā ‘‘santā esā samāpattī’’tiādinā nayena taṃ assādeti, so bajjhati. Aparihīnajjhāno ca teneva jhānena brahmalokaṃ gacchati, tasmā bhagavā yo sujjhati muccati ca, tassa brahmalokagamanaṃ ananujānanto anāmasitvāva taṃ puggalaṃ yo bajjhati. Tassa tena jhānena brahmalokagamanaṃ dassento brāhmaṇassa sappāyena nayena ‘‘yo yajatī’’ti imaṃ gāthamāha.

    515. තත්‌ථ තිවිධන්‌ති තිකාලප්‌පසාදං සන්‌ධායාහ. තෙන දායකතො අඞ්‌ගත්‌තයං දස්‌සෙති. ආරාධයෙ දක්‌ඛිණෙය්‍යෙභි තාදීති තඤ්‌ච සො තාදිසො තිවිධසම්‌පත්‌තිසාධකො පුග්‌ගලො තිවිධං යඤ්‌ඤසම්‌පදං දක්‌ඛිණෙය්‍යෙහි ඛීණාසවෙහි සාධෙය්‍ය සම්‌පාදෙය්‍ය. ඉමිනා පටිග්‌ගාහකතො අඞ්‌ගත්‌තයං දස්‌සෙති. එවං යජිත්‌වා සම්‌මා යාචයොගොති එවං මෙත්‌තජ්‌ඣානපදට්‌ඨානභාවෙන ඡළඞ්‌ගසමන්‌නාගතං යඤ්‌ඤං සම්‌මා යජිත්‌වා සො යාචයොගො තෙන ඡළඞ්‌ගයඤ්‌ඤූපනිස්‌සයෙන මෙත්‌තජ්‌ඣානෙන උපපජ්‌ජති බ්‍රහ්‌මලොකන්‌ති බ්‍රූමීති බ්‍රාහ්‌මණං සමුස්‌සාහෙන්‌තො දෙසනං සමාපෙසි. සෙසං සබ්‌බගාථාසු උත්‌තානත්‌ථමෙව. ඉතො පරඤ්‌ච පුබ්‌බෙ වුත්‌තනයමෙවාති.

    515. Tattha tividhanti tikālappasādaṃ sandhāyāha. Tena dāyakato aṅgattayaṃ dasseti. Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādīti tañca so tādiso tividhasampattisādhako puggalo tividhaṃ yaññasampadaṃ dakkhiṇeyyehi khīṇāsavehi sādheyya sampādeyya. Iminā paṭiggāhakato aṅgattayaṃ dasseti. Evaṃ yajitvā sammā yācayogoti evaṃ mettajjhānapadaṭṭhānabhāvena chaḷaṅgasamannāgataṃ yaññaṃ sammā yajitvā so yācayogo tena chaḷaṅgayaññūpanissayena mettajjhānena upapajjati brahmalokantibrūmīti brāhmaṇaṃ samussāhento desanaṃ samāpesi. Sesaṃ sabbagāthāsu uttānatthameva. Ito parañca pubbe vuttanayamevāti.

    පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය මාඝසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya māghasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / 5. මාඝසුත්‌තං • 5. Māghasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact