Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സുത്തനിപാത-അട്ഠകഥാ • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ൫. മാഘസുത്തവണ്ണനാ

    5. Māghasuttavaṇṇanā

    ഏവം മേ സുതന്തി മാഘസുത്തം. കാ ഉപ്പത്തി? അയമേവ യാസ്സ നിദാനേ വുത്താ. അയഞ്ഹി മാഘോ മാണവോ ദായകോ അഹോസി ദാനപതി. തസ്സേതദഹോസി – ‘‘സമ്പത്തകപണദ്ധികാദീനം ദാനം ദിന്നം മഹപ്ഫലം ഹോതി, ഉദാഹു നോതി സമണം ഗോതമം ഏതമത്ഥം പുച്ഛിസ്സാമി, സമണോ കിര ഗോതമോ അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം ജാനാതീ’’തി. സോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛി. ഭഗവാ ചസ്സ പുച്ഛാനുരൂപം ബ്യാകാസി. തയിദം സങ്ഗീതികാരാനം ബ്രാഹ്മണസ്സ ഭഗവതോതി തിണ്ണമ്പി വചനം സമോധാനേത്വാ ‘‘മാഘസുത്ത’’ന്തി വുച്ചതി.

    Evaṃme sutanti māghasuttaṃ. Kā uppatti? Ayameva yāssa nidāne vuttā. Ayañhi māgho māṇavo dāyako ahosi dānapati. Tassetadahosi – ‘‘sampattakapaṇaddhikādīnaṃ dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti, udāhu noti samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāmi, samaṇo kira gotamo atītānāgatapaccuppannaṃ jānātī’’ti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchi. Bhagavā cassa pucchānurūpaṃ byākāsi. Tayidaṃ saṅgītikārānaṃ brāhmaṇassa bhagavatoti tiṇṇampi vacanaṃ samodhānetvā ‘‘māghasutta’’nti vuccati.

    തത്ഥ രാജഗഹേതി ഏവംനാമകേ നഗരേ. തഞ്ഹി മന്ധാതുമഹാഗോവിന്ദാദീഹി പരിഗ്ഗഹിതത്താ ‘‘രാജഗഹ’’ന്തി വുച്ചതി. അഞ്ഞേപേത്ഥ പകാരേ വണ്ണയന്തി. കിം തേഹി, നാമമേതം തസ്സ നഗരസ്സ? തം പനേതം ബുദ്ധകാലേ ച ചക്കവത്തികാലേ ച നഗരം ഹോതി, സേസകാലേ സുഞ്ഞം ഹോതി യക്ഖപരിഗ്ഗഹിതം, തേസം വസന്തവനം ഹുത്വാ തിട്ഠതി. ഏവം ഗോചരഗാമം ദസ്സേത്വാ നിവാസട്ഠാനമാഹ – ‘‘ഗിജ്ഝകൂടേ പബ്ബതേ’’തി. സോ ച ഗിജ്ഝാ തസ്സ കൂടേസു വസിംസു, ഗിജ്ഝസദിസാനി വാസ്സ കൂടാനി, തസ്മാ ‘‘ഗിജ്ഝകൂടോ’’തി വുച്ചതീതി വേദിതബ്ബോ.

    Tattha rājagaheti evaṃnāmake nagare. Tañhi mandhātumahāgovindādīhi pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti vuccati. Aññepettha pakāre vaṇṇayanti. Kiṃ tehi, nāmametaṃ tassa nagarassa? Taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti, sesakāle suññaṃ hoti yakkhapariggahitaṃ, tesaṃ vasantavanaṃ hutvā tiṭṭhati. Evaṃ gocaragāmaṃ dassetvā nivāsaṭṭhānamāha – ‘‘gijjhakūṭe pabbate’’ti. So ca gijjhā tassa kūṭesu vasiṃsu, gijjhasadisāni vāssa kūṭāni, tasmā ‘‘gijjhakūṭo’’ti vuccatīti veditabbo.

    അഥ ഖോ…പേ॰… അവോചാതി ഏത്ഥ മാഘോതി തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ നാമം. മാണവോതി അന്തേവാസിവാസം അനതീതഭാവേന വുച്ചതി, ജാതിയാ പന മഹല്ലകോ. ‘‘പുബ്ബാചിണ്ണവസേനാ’’തി ഏകേ പിങ്ഗിയോ മാണവോ വിയ. സോ ഹി വീസവസ്സസതികോപി പുബ്ബാചിണ്ണവസേന ‘‘പിങ്ഗിയോ മാണവോ’’ ത്വേവ സങ്ഖം അഗമാസി. സേസം വുത്തനയമേവ.

    Atha kho…pe… avocāti ettha māghoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ. Māṇavoti antevāsivāsaṃ anatītabhāvena vuccati, jātiyā pana mahallako. ‘‘Pubbāciṇṇavasenā’’ti eke piṅgiyo māṇavo viya. So hi vīsavassasatikopi pubbāciṇṇavasena ‘‘piṅgiyo māṇavo’’ tveva saṅkhaṃ agamāsi. Sesaṃ vuttanayameva.

    അഹഞ്ഹി , ഭോ ഗോതമ…പേ॰… പസവാമീതി ഏത്ഥ ദായകോ ദാനപതീതി ദായകോ ചേവ ദാനപതി ച. യോ ഹി അഞ്ഞസ്സ സന്തകം തേനാണത്തോ ദേതി, സോപി ദായകോ ഹോതി, തസ്മിം പന ദാനേ ഇസ്സരിയാഭാവതോ ന ദാനപതി. അയം പന അത്തനോ സന്തകംയേവ ദേതി. തേനാഹ – ‘‘അഹഞ്ഹി, ഭോ ഗോതമ , ദായകോ ദാനപതീ’’തി. അയമേവ ഹി ഏത്ഥ അത്ഥോ, അഞ്ഞത്ര പന അന്തരന്തരാ മച്ഛേരേന അഭിഭുയ്യമാനോ ദായകോ അനഭിഭൂതോ ദാനപതീതിആദിനാപി നയേന വത്തും വട്ടതി. വദഞ്ഞൂതി യാചകാനം വചനം ജാനാമി വുത്തമത്തേയേവ ‘‘അയമിദമരഹതി അയമിദ’’ന്തി പുരിസവിസേസാവധാരണേന ബഹൂപകാരഭാവഗഹണേന വാ. യാചയോഗോതി യാചിതും യുത്തോ. യോ ഹി യാചകേ ദിസ്വാവ ഭകുടിം കത്വാ ഫരുസവചനാദീനി ഭണതി, സോ ന യാചയോഗോ ഹോതി. അഹം പന ന താദിസോതി ദീപേതി. ധമ്മേനാതി അദിന്നാദാനനികതിവഞ്ചനാദീനി വജ്ജേത്വാ ഭിക്ഖാചരിയായ, യാചനായാതി അത്ഥോ. യാചനാ ഹി ബ്രാഹ്മണാനം ഭോഗപരിയേസനേ ധമ്മോ, യാചമാനാനഞ്ച നേസം പരേഹി അനുഗ്ഗഹകാമേഹി ദിന്നാ ഭോഗാ ധമ്മലദ്ധാ നാമ ധമ്മാധിഗതാ ച ഹോന്തി, സോ ച തഥാ പരിയേസിത്വാ ലഭി. തേനാഹ – ‘‘ധമ്മേന ഭോഗേ പരിയേസാമി…പേ॰… ധമ്മാധിഗതേഹീ’’തി. ഭിയ്യോപി ദദാമീതി തതോ ഉത്തരിപി ദദാമി, പമാണം നത്ഥി, ഏത്ഥ ലദ്ധഭോഗപ്പമാണേന ദദാമീതി ദസ്സേതി.

    Ahañhi, bho gotama…pe… pasavāmīti ettha dāyako dānapatīti dāyako ceva dānapati ca. Yo hi aññassa santakaṃ tenāṇatto deti, sopi dāyako hoti, tasmiṃ pana dāne issariyābhāvato na dānapati. Ayaṃ pana attano santakaṃyeva deti. Tenāha – ‘‘ahañhi, bho gotama , dāyako dānapatī’’ti. Ayameva hi ettha attho, aññatra pana antarantarā maccherena abhibhuyyamāno dāyako anabhibhūto dānapatītiādināpi nayena vattuṃ vaṭṭati. Vadaññūti yācakānaṃ vacanaṃ jānāmi vuttamatteyeva ‘‘ayamidamarahati ayamida’’nti purisavisesāvadhāraṇena bahūpakārabhāvagahaṇena vā. Yācayogoti yācituṃ yutto. Yo hi yācake disvāva bhakuṭiṃ katvā pharusavacanādīni bhaṇati, so na yācayogo hoti. Ahaṃ pana na tādisoti dīpeti. Dhammenāti adinnādānanikativañcanādīni vajjetvā bhikkhācariyāya, yācanāyāti attho. Yācanā hi brāhmaṇānaṃ bhogapariyesane dhammo, yācamānānañca nesaṃ parehi anuggahakāmehi dinnā bhogā dhammaladdhā nāma dhammādhigatā ca honti, so ca tathā pariyesitvā labhi. Tenāha – ‘‘dhammena bhoge pariyesāmi…pe… dhammādhigatehī’’ti. Bhiyyopi dadāmīti tato uttaripi dadāmi, pamāṇaṃ natthi, ettha laddhabhogappamāṇena dadāmīti dasseti.

    തഗ്ഘാതി ഏകംസവചനേ നിപാതോ. ഏകംസേനേവ ഹി സബ്ബബുദ്ധപച്ചേകബുദ്ധസാവകേഹി പസത്ഥം ദാനം അന്തമസോ തിരച്ഛാനഗതാനമ്പി ദീയമാനം. വുത്തഞ്ചേതം ‘‘സബ്ബത്ഥ വണ്ണിതം ദാനം, ന ദാനം ഗരഹിതം ക്വചീ’’തി. തസ്മാ ഭഗവാപി ഏകംസേനേവ തം പസംസന്തോ ആഹ – ‘‘തഗ്ഘ ത്വം മാണവ…പേ॰… പസവസീ’’തി. സേസം ഉത്താനത്ഥമേവ. ഏവം ഭഗവതാ ‘‘ബഹും സോ പുഞ്ഞം പസവതീ’’തി വുത്തേപി ദക്ഖിണേയ്യതോ ദക്ഖിണാവിസുദ്ധിം സോതുകാമോ ബ്രാഹ്മണോ ഉത്തരി ഭഗവന്തം പുച്ഛി. തേനാഹു സങ്ഗീതികാരാ – ‘‘അഥ ഖോ മാഘോ മാണവോ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസീ’’തി. തം അത്ഥതോ വുത്തനയമേവ.

    Tagghāti ekaṃsavacane nipāto. Ekaṃseneva hi sabbabuddhapaccekabuddhasāvakehi pasatthaṃ dānaṃ antamaso tiracchānagatānampi dīyamānaṃ. Vuttañcetaṃ ‘‘sabbattha vaṇṇitaṃ dānaṃ, na dānaṃ garahitaṃ kvacī’’ti. Tasmā bhagavāpi ekaṃseneva taṃ pasaṃsanto āha – ‘‘taggha tvaṃ māṇava…pe… pasavasī’’ti. Sesaṃ uttānatthameva. Evaṃ bhagavatā ‘‘bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti vuttepi dakkhiṇeyyato dakkhiṇāvisuddhiṃ sotukāmo brāhmaṇo uttari bhagavantaṃ pucchi. Tenāhu saṅgītikārā – ‘‘atha kho māgho māṇavo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsī’’ti. Taṃ atthato vuttanayameva.

    ൪൯൨. പുച്ഛാമഹന്തിആദിഗാഥാസു പന വദഞ്ഞുന്തി വചനവിദും, സബ്ബാകാരേന സത്താനം വുത്തവചനാധിപ്പായഞ്ഞുന്തി വുത്തം ഹോതി. സുജ്ഝേതി ദക്ഖിണേയ്യവസേന സുദ്ധം മഹപ്ഫലം ഭവേയ്യ. യോജനാ പനേത്ഥ – യോ യാചയോഗോ ദാനപതി ഗഹട്ഠോ പുഞ്ഞത്ഥികോ ഹുത്വാ പരേസം അന്നപാനം ദദം യജതി, ന അഗ്ഗിമ്ഹി ആഹുതിമത്തം പക്ഖിപന്തോ, തഞ്ച ഖോ പുഞ്ഞപേക്ഖോവ ന പച്ചുപകാരകല്യാണകിത്തിസദ്ദാദിഅപേക്ഖോ, തസ്സ ഏവരൂപസ്സ യജമാനസ്സ ഹുതം കഥം സുജ്ഝേയ്യാതി?

    492.Pucchāmahantiādigāthāsu pana vadaññunti vacanaviduṃ, sabbākārena sattānaṃ vuttavacanādhippāyaññunti vuttaṃ hoti. Sujjheti dakkhiṇeyyavasena suddhaṃ mahapphalaṃ bhaveyya. Yojanā panettha – yo yācayogo dānapati gahaṭṭho puññatthiko hutvā paresaṃ annapānaṃ dadaṃ yajati, na aggimhi āhutimattaṃ pakkhipanto, tañca kho puññapekkhova na paccupakārakalyāṇakittisaddādiapekkho, tassa evarūpassa yajamānassa hutaṃ kathaṃ sujjheyyāti?

    ൪൯൩. ആരാധയേ ദക്ഖിണേയ്യേഭി താദീതി താദിസോ യാചയോഗോ ദക്ഖിണേയ്യേഹി ആരാധയേ സമ്പാദയേ സോധയേ, മഹപ്ഫലം തം ഹുതം കരേയ്യ, ന അഞ്ഞഥാതി അത്ഥോ. ഇമിനാസ്സ ‘‘കഥം ഹുതം യജമാനസ്സ സുജ്ഝേ’’ ഇച്ചേതം ബ്യാകതം ഹോതി.

    493.Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādīti tādiso yācayogo dakkhiṇeyyehi ārādhaye sampādaye sodhaye, mahapphalaṃ taṃ hutaṃ kareyya, na aññathāti attho. Imināssa ‘‘kathaṃ hutaṃ yajamānassa sujjhe’’ iccetaṃ byākataṃ hoti.

    ൪൯൪. അക്ഖാഹി മേ ഭഗവാ ദക്ഖിണേയ്യേതി ഏത്ഥ യോ യാചയോഗോ ദദം പരേസം യജതി, തസ്സ മേ ഭഗവാ ദക്ഖിണേയ്യേ അക്ഖാഹീതി ഏവം യോജനാ വേദിതബ്ബാ.

    494.Akkhāhi me bhagavā dakkhiṇeyyeti ettha yo yācayogo dadaṃ paresaṃ yajati, tassa me bhagavā dakkhiṇeyye akkhāhīti evaṃ yojanā veditabbā.

    ൪൯൫. അഥസ്സ ഭഗവാ നാനപ്പകാരേഹി നയേഹി ദക്ഖിണേയ്യേ പകാസേന്തോ ‘‘യേ വേ അസത്താ’’തിആദികാ ഗാഥായോ അഭാസി. തത്ഥ അസത്താതി രാഗാദിസങ്ഗവസേന അലഗ്ഗാ. കേവലിനോതി പരിനിട്ഠിതകിച്ചാ. യതത്താതി ഗുത്തചിത്താ.

    495. Athassa bhagavā nānappakārehi nayehi dakkhiṇeyye pakāsento ‘‘ye ve asattā’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha asattāti rāgādisaṅgavasena alaggā. Kevalinoti pariniṭṭhitakiccā. Yatattāti guttacittā.

    ൪൯൬-൭. ദന്താ അനുത്തരേന ദമഥേന, വിമുത്താ പഞ്ഞാചേതോവിമുത്തീഹി, അനീഘാ ആയതിം വട്ടദുക്ഖാഭാവേന, നിരാസാ സമ്പതി കിലേസാഭാവേന. ഇമിസ്സാ പന ഗാഥായ ദുതിയഗാഥാ ഭാവനാനുഭാവപ്പകാസനനയേന വുത്താതി വേദിതബ്ബാ. ‘‘ഭാവനാനുയോഗമനുയുത്തസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ വിഹരതോ കിഞ്ചാപി ന ഏവം ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജേയ്യ ‘അഹോ വത മേ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചേയ്യാ’തി (അ॰ നി॰ ൭.൭൧), അഥ ഖ്വാസ്സ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചതീ’’തി ഇദം ചേത്ഥ സുത്തം സാധകം.

    496-7.Dantā anuttarena damathena, vimuttā paññācetovimuttīhi, anīghā āyatiṃ vaṭṭadukkhābhāvena, nirāsā sampati kilesābhāvena. Imissā pana gāthāya dutiyagāthā bhāvanānubhāvappakāsananayena vuttāti veditabbā. ‘‘Bhāvanānuyogamanuyuttassa, bhikkhave, bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya ‘aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti (a. ni. 7.71), atha khvāssa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatī’’ti idaṃ cettha suttaṃ sādhakaṃ.

    ൪൯൮-൫൦൨. രാഗഞ്ച…പേ॰… യേസു ന മായാ…പേ॰… ന തണ്ഹാസു ഉപാതിപന്നാതി കാമതണ്ഹാദീസു നാധിമുത്താ. വിതരേയ്യാതി വിതരിത്വാ. തണ്ഹാതി രൂപതണ്ഹാദിഛബ്ബിധാ . ഭവാഭവായാതി സസ്സതായ വാ ഉച്ഛേദായ വാ. അഥ വാ ഭവസ്സ അഭവായ ഭവാഭവായ, പുനബ്ഭവാഭിനിബ്ബത്തിയാതി വുത്തം ഹോതി. ഇധ വാ ഹുരം വാതി ഇദം പന ‘‘കുഹിഞ്ചി ലോകേ’’തി ഇമസ്സ വിത്ഥാരവചനം.

    498-502.Rāgañca…pe… yesu na māyā…pe… na taṇhāsu upātipannāti kāmataṇhādīsu nādhimuttā. Vitareyyāti vitaritvā. Taṇhāti rūpataṇhādichabbidhā . Bhavābhavāyāti sassatāya vā ucchedāya vā. Atha vā bhavassa abhavāya bhavābhavāya, punabbhavābhinibbattiyāti vuttaṃ hoti. Idha vā huraṃ vāti idaṃ pana ‘‘kuhiñci loke’’ti imassa vitthāravacanaṃ.

    ൫൦൪. യേ വീതരാഗാ…പേ॰… സമിതാവിനോതി സമിതവന്തോ, കിലേസവൂപസമകാരിനോതി അത്ഥോ. സമിതാവിതത്താ ച വീതരാഗാ അകോപാ. ഇധ വിപ്പഹായാതി ഇധലോകേ വത്തമാനേ ഖന്ധേ വിഹായ, തതോ പരം യേസം ഗമനം നത്ഥീതി വുത്തം ഹോതി. ഇതോ പരം ‘‘യേ കാമേ ഹിത്വാ അഗഹാ ചരന്തി, സുസഞ്ഞതത്താ തസരംവ ഉജ്ജു’’ന്തി ഇമമ്പി ഗാഥം കേചി പഠന്തി.

    504.Yevītarāgā…pe… samitāvinoti samitavanto, kilesavūpasamakārinoti attho. Samitāvitattā ca vītarāgā akopā. Idha vippahāyāti idhaloke vattamāne khandhe vihāya, tato paraṃ yesaṃ gamanaṃ natthīti vuttaṃ hoti. Ito paraṃ ‘‘ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujju’’nti imampi gāthaṃ keci paṭhanti.

    ൫൦൬-൮. ജഹിത്വാതി ഹിത്വാ. ‘‘ജഹിത്വാനാ’’തിപി പാഠോ, അയമേവത്ഥോ. അത്തദീപാതി അത്തനോ ഗുണേ ഏവ അത്തനോ ദീപം കത്വാ വിചരന്താ ഖീണാസവാ വുച്ചന്തി. യേ ഹേത്ഥാതി ഹകാരോ നിപാതോ പദപൂരണമത്തേ. അയം പനത്ഥോ – യേ ഏത്ഥ ഖന്ധായതനാദിസന്താനേ യഥാ ഇദം ഖന്ധായതനാദി തഥാ ജാനന്തി, യംസഭാവം തംസഭാവംയേവ സഞ്ജാനന്തി അനിച്ചാദിവസേന ജാനന്താ. അയമന്തിമാ നത്ഥി പുനബ്ഭവോതി അയം നോ അന്തിമാ ജാതി, ഇദാനി നത്ഥി പുനബ്ഭവോതി ഏവഞ്ച യേ ജാനന്തീതി.

    506-8.Jahitvāti hitvā. ‘‘Jahitvānā’’tipi pāṭho, ayamevattho. Attadīpāti attano guṇe eva attano dīpaṃ katvā vicarantā khīṇāsavā vuccanti. Ye hetthāti hakāro nipāto padapūraṇamatte. Ayaṃ panattho – ye ettha khandhāyatanādisantāne yathā idaṃ khandhāyatanādi tathā jānanti, yaṃsabhāvaṃ taṃsabhāvaṃyeva sañjānanti aniccādivasena jānantā. Ayamantimā natthi punabbhavoti ayaṃ no antimā jāti, idāni natthi punabbhavoti evañca ye jānantīti.

    ൫൦൯. യോ വേദഗൂതി ഇദാനി അത്താനം സന്ധായ ഭഗവാ ഇമം ഗാഥമാഹ. തത്ഥ സതിമാതി ഛസതതവിഹാരസതിയാ സമന്നാഗതോ. സമ്ബോധിപത്തോതി സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തോ. സരണം ബഹൂനന്തി ബഹൂനം ദേവമനുസ്സാനം ഭയവിഹിംസനേന സരണഭൂതോ.

    509. Yo vedagūti idāni attānaṃ sandhāya bhagavā imaṃ gāthamāha. Tattha satimāti chasatatavihārasatiyā samannāgato. Sambodhipattoti sabbaññutaṃ patto. Saraṇaṃ bahūnanti bahūnaṃ devamanussānaṃ bhayavihiṃsanena saraṇabhūto.

    ൫൧൦. ഏവം ദക്ഖിണേയ്യേ സുത്വാ അത്തമനോ ബ്രാഹ്മണോ ആഹ – ‘‘അദ്ധാ അമോഘാ’’തി. തത്ഥ ത്വഞ്ഹേത്ഥ ജാനാസി യഥാ തഥാ ഇദന്തി ത്വഞ്ഹി ഏത്ഥ ലോകേ ഇദം സബ്ബമ്പി ഞേയ്യം യഥാ തഥാ ജാനാസി യാഥാവതോ ജാനാസി, യാദിസം തം താദിസമേവ ജാനാസീതി വുത്തം ഹോതി. തഥാ ഹി തേ വിദിതോ ഏസ ധമ്മോതി തഥാ ഹി തേ ഏസാ ധമ്മധാതു സുപ്പടിവിദ്ധാ, യസ്സാ സുപ്പടിവിദ്ധതാ യം യം ഇച്ഛസി, തം തം ജാനാസീതി അധിപ്പായോ.

    510. Evaṃ dakkhiṇeyye sutvā attamano brāhmaṇo āha – ‘‘addhā amoghā’’ti. Tattha tvañhettha jānāsi yathā tathā idanti tvañhi ettha loke idaṃ sabbampi ñeyyaṃ yathā tathā jānāsi yāthāvato jānāsi, yādisaṃ taṃ tādisameva jānāsīti vuttaṃ hoti. Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā suppaṭividdhatā yaṃ yaṃ icchasi, taṃ taṃ jānāsīti adhippāyo.

    ൫൧൧. ഏവം സോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം പസംസിത്വാ ദക്ഖിണേയ്യസമ്പദായ യഞ്ഞസമ്പദം ഞത്വാ ദായകസമ്പദായപി തം ഛളങ്ഗപരിപൂരം യഞ്ഞസമ്പദം സോതുകാമോ ‘‘യോ യാചയോഗോ’’തി ഉത്തരിപഞ്ഹം പുച്ഛി. തത്രായം യോജനാ – യോ യാചയോഗോ ദദം പരേസം യജതി, തസ്സ അക്ഖാഹി മേ ഭഗവാ യഞ്ഞസമ്പദന്തി.

    511. Evaṃ so brāhmaṇo bhagavantaṃ pasaṃsitvā dakkhiṇeyyasampadāya yaññasampadaṃ ñatvā dāyakasampadāyapi taṃ chaḷaṅgaparipūraṃ yaññasampadaṃ sotukāmo ‘‘yo yācayogo’’ti uttaripañhaṃ pucchi. Tatrāyaṃ yojanā – yo yācayogo dadaṃ paresaṃ yajati, tassa akkhāhi me bhagavā yaññasampadanti.

    ൫൧൨. അഥസ്സ ഭഗവാ ദ്വീഹി ഗാഥാഹി അക്ഖാസി. തത്ഥായം അത്ഥയോജനാ – യജസ്സു മാഘ, യജമാനോ ച സബ്ബത്ഥ വിപ്പസാദേഹി ചിത്തം, തീസുപി കാലേസു ചിത്തം പസാദേഹി. ഏവം തേ യായം –

    512. Athassa bhagavā dvīhi gāthāhi akkhāsi. Tatthāyaṃ atthayojanā – yajassu māgha, yajamāno ca sabbattha vippasādehi cittaṃ, tīsupi kālesu cittaṃ pasādehi. Evaṃ te yāyaṃ –

    ‘‘പുബ്ബേവ ദാനാ സുമനോ, ദദം ചിത്തം പസാദയേ;

    ‘‘Pubbeva dānā sumano, dadaṃ cittaṃ pasādaye;

    ദത്വാ അത്തമനോ ഹോതി, ഏസാ യഞ്ഞസ്സ സമ്പദാ’’തി. (അ॰ നി॰ ൬.൩൭; പേ॰ വ॰ ൩൦൫) –

    Datvā attamano hoti, esā yaññassa sampadā’’ti. (a. ni. 6.37; pe. va. 305) –

    യഞ്ഞസമ്പദാ വുത്താ, തായ സമ്പന്നോ യഞ്ഞോ ഭവിസ്സതി. തത്ഥ സിയാ ‘‘കഥം ചിത്തം പസാദേതബ്ബ’’ന്തി? ദോസപ്പഹാനേന. കഥം ദോസപ്പഹാനം ഹോതി? യഞ്ഞാരമ്മണതായ. അയഞ്ഹി ആരമ്മണം യജമാനസ്സ യഞ്ഞോ ഏത്ഥ പതിട്ഠായ ജഹാതി ദോസം, അയഞ്ഹി സത്തേസു മേത്താപുബ്ബങ്ഗമേന സമ്മാദിട്ഠിപദീപവിഹതമോഹന്ധകാരേന ചിത്തേന യജമാനസ്സ ദേയ്യധമ്മസങ്ഖാതോ യഞ്ഞോ ആരമ്മണം ഹോതി, സോ ഏത്ഥ യഞ്ഞേ ആരമ്മണവസേന പവത്തിയാ പതിട്ഠായ ദേയ്യധമ്മപച്ചയം ലോഭം, പടിഗ്ഗാഹകപച്ചയം കോധം, തദുഭയനിദാനം മോഹന്തി ഏവം തിവിധമ്പി ജഹാതി ദോസം. സോ ഏവം ഭോഗേസു വീതരാഗോ, സത്തേസു ച പവിനേയ്യ ദോസം തപ്പഹാനേനേവ പഹീനപഞ്ചനീവരണോ അനുക്കമേന ഉപചാരപ്പനാഭേദം അപരിമാണസത്തഫരണേന ഏകസത്തേ വാ അനവസേസഫരണേന അപ്പമാണം മേത്തം ചിത്തം ഭാവേന്തോ പുന ഭാവനാവേപുല്ലത്ഥം, രത്തിന്ദിവം സതതം സബ്ബഇരിയാപഥേസു അപ്പമത്തോ ഹുത്വാ തമേവ മേത്തജ്ഝാനസങ്ഖാതം സബ്ബാ ദിസാ ഫരതേ അപ്പമഞ്ഞന്തി.

    Yaññasampadā vuttā, tāya sampanno yañño bhavissati. Tattha siyā ‘‘kathaṃ cittaṃ pasādetabba’’nti? Dosappahānena. Kathaṃ dosappahānaṃ hoti? Yaññārammaṇatāya. Ayañhi ārammaṇaṃ yajamānassa yañño ettha patiṭṭhāya jahāti dosaṃ, ayañhi sattesu mettāpubbaṅgamena sammādiṭṭhipadīpavihatamohandhakārena cittena yajamānassa deyyadhammasaṅkhāto yañño ārammaṇaṃ hoti, so ettha yaññe ārammaṇavasena pavattiyā patiṭṭhāya deyyadhammapaccayaṃ lobhaṃ, paṭiggāhakapaccayaṃ kodhaṃ, tadubhayanidānaṃ mohanti evaṃ tividhampi jahāti dosaṃ. So evaṃ bhogesu vītarāgo, sattesu ca pavineyya dosaṃ tappahāneneva pahīnapañcanīvaraṇo anukkamena upacārappanābhedaṃ aparimāṇasattapharaṇena ekasatte vā anavasesapharaṇena appamāṇaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvento puna bhāvanāvepullatthaṃ, rattindivaṃ satataṃ sabbairiyāpathesu appamatto hutvā tameva mettajjhānasaṅkhātaṃ sabbā disā pharate appamaññanti.

    ൫൧൪. അഥ ബ്രാഹ്മണോ തം മേത്തം ‘‘ബ്രഹ്മലോകമഗ്ഗോ അയ’’ന്തി അജാനന്തോ കേവലം അത്തനോ വിസയാതീതം മേത്താഭാവനം സുത്വാ സുട്ഠുതരം സഞ്ജാതസബ്ബഞ്ഞുസമ്ഭാവനോ ഭഗവതി അത്തനാ ബ്രഹ്മലോകാധിമുത്തത്താ ബ്രഹ്മലോകൂപപത്തിമേവ ച സുദ്ധിം മുത്തിഞ്ച മഞ്ഞമാനോ ബ്രഹ്മലോകമഗ്ഗം പുച്ഛന്തോ ‘‘കോ സുജ്ഝതീ’’തി ഗാഥമാഹ. തത്ര ച ബ്രഹ്മലോകഗാമിം പുഞ്ഞം കരോന്തം സന്ധായാഹ – ‘‘കോ സുജ്ഝതി മുച്ചതീ’’തി, അകരോന്തം സന്ധായ ‘‘ബജ്ഝതീ ചാ’’തി. കേനത്തനാതി കേന കാരണേന. സക്ഖി ബ്രഹ്മജ്ജദിട്ഠോതി ബ്രഹ്മാ അജ്ജ സക്ഖി ദിട്ഠോ. സച്ചന്തി ഭഗവതോ ബ്രഹ്മസമത്തം ആരബ്ഭ അച്ചാദരേന സപഥം കരോതി. കഥം ഉപപജ്ജതീതി അച്ചാദരേനേവ പുനപി പുച്ഛതി. ജുതിമാതി ഭഗവന്തം ആലപതി.

    514. Atha brāhmaṇo taṃ mettaṃ ‘‘brahmalokamaggo aya’’nti ajānanto kevalaṃ attano visayātītaṃ mettābhāvanaṃ sutvā suṭṭhutaraṃ sañjātasabbaññusambhāvano bhagavati attanā brahmalokādhimuttattā brahmalokūpapattimeva ca suddhiṃ muttiñca maññamāno brahmalokamaggaṃ pucchanto ‘‘ko sujjhatī’’ti gāthamāha. Tatra ca brahmalokagāmiṃ puññaṃ karontaṃ sandhāyāha – ‘‘ko sujjhati muccatī’’ti, akarontaṃ sandhāya ‘‘bajjhatī cā’’ti. Kenattanāti kena kāraṇena. Sakkhi brahmajjadiṭṭhoti brahmā ajja sakkhi diṭṭho. Saccanti bhagavato brahmasamattaṃ ārabbha accādarena sapathaṃ karoti. Kathaṃ upapajjatīti accādareneva punapi pucchati. Jutimāti bhagavantaṃ ālapati.

    തത്ഥ യസ്മാ യോ ഭിക്ഖു മേത്തായ തികചതുക്കജ്ഝാനം ഉപ്പാദേത്വാ തമേവ പാദകം കത്വാ വിപസ്സന്തോ അരഹത്തം പാപുണാതി, സോ സുജ്ഝതി മുച്ചതി ച, തഥാരൂപോ ച ബ്രഹ്മലോകം ന ഗച്ഛതി. യോ പന മേത്തായ തികചതുക്കജ്ഝാനം ഉപ്പാദേത്വാ ‘‘സന്താ ഏസാ സമാപത്തീ’’തിആദിനാ നയേന തം അസ്സാദേതി, സോ ബജ്ഝതി. അപരിഹീനജ്ഝാനോ ച തേനേവ ഝാനേന ബ്രഹ്മലോകം ഗച്ഛതി, തസ്മാ ഭഗവാ യോ സുജ്ഝതി മുച്ചതി ച, തസ്സ ബ്രഹ്മലോകഗമനം അനനുജാനന്തോ അനാമസിത്വാവ തം പുഗ്ഗലം യോ ബജ്ഝതി. തസ്സ തേന ഝാനേന ബ്രഹ്മലോകഗമനം ദസ്സേന്തോ ബ്രാഹ്മണസ്സ സപ്പായേന നയേന ‘‘യോ യജതീ’’തി ഇമം ഗാഥമാഹ.

    Tattha yasmā yo bhikkhu mettāya tikacatukkajjhānaṃ uppādetvā tameva pādakaṃ katvā vipassanto arahattaṃ pāpuṇāti, so sujjhati muccati ca, tathārūpo ca brahmalokaṃ na gacchati. Yo pana mettāya tikacatukkajjhānaṃ uppādetvā ‘‘santā esā samāpattī’’tiādinā nayena taṃ assādeti, so bajjhati. Aparihīnajjhāno ca teneva jhānena brahmalokaṃ gacchati, tasmā bhagavā yo sujjhati muccati ca, tassa brahmalokagamanaṃ ananujānanto anāmasitvāva taṃ puggalaṃ yo bajjhati. Tassa tena jhānena brahmalokagamanaṃ dassento brāhmaṇassa sappāyena nayena ‘‘yo yajatī’’ti imaṃ gāthamāha.

    ൫൧൫. തത്ഥ തിവിധന്തി തികാലപ്പസാദം സന്ധായാഹ. തേന ദായകതോ അങ്ഗത്തയം ദസ്സേതി. ആരാധയേ ദക്ഖിണേയ്യേഭി താദീതി തഞ്ച സോ താദിസോ തിവിധസമ്പത്തിസാധകോ പുഗ്ഗലോ തിവിധം യഞ്ഞസമ്പദം ദക്ഖിണേയ്യേഹി ഖീണാസവേഹി സാധേയ്യ സമ്പാദേയ്യ. ഇമിനാ പടിഗ്ഗാഹകതോ അങ്ഗത്തയം ദസ്സേതി. ഏവം യജിത്വാ സമ്മാ യാചയോഗോതി ഏവം മേത്തജ്ഝാനപദട്ഠാനഭാവേന ഛളങ്ഗസമന്നാഗതം യഞ്ഞം സമ്മാ യജിത്വാ സോ യാചയോഗോ തേന ഛളങ്ഗയഞ്ഞൂപനിസ്സയേന മേത്തജ്ഝാനേന ഉപപജ്ജതി ബ്രഹ്മലോകന്തി ബ്രൂമീതി ബ്രാഹ്മണം സമുസ്സാഹേന്തോ ദേസനം സമാപേസി. സേസം സബ്ബഗാഥാസു ഉത്താനത്ഥമേവ. ഇതോ പരഞ്ച പുബ്ബേ വുത്തനയമേവാതി.

    515. Tattha tividhanti tikālappasādaṃ sandhāyāha. Tena dāyakato aṅgattayaṃ dasseti. Ārādhaye dakkhiṇeyyebhi tādīti tañca so tādiso tividhasampattisādhako puggalo tividhaṃ yaññasampadaṃ dakkhiṇeyyehi khīṇāsavehi sādheyya sampādeyya. Iminā paṭiggāhakato aṅgattayaṃ dasseti. Evaṃ yajitvā sammā yācayogoti evaṃ mettajjhānapadaṭṭhānabhāvena chaḷaṅgasamannāgataṃ yaññaṃ sammā yajitvā so yācayogo tena chaḷaṅgayaññūpanissayena mettajjhānena upapajjati brahmalokantibrūmīti brāhmaṇaṃ samussāhento desanaṃ samāpesi. Sesaṃ sabbagāthāsu uttānatthameva. Ito parañca pubbe vuttanayamevāti.

    പരമത്ഥജോതികായ ഖുദ്ദക-അട്ഠകഥായ

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    സുത്തനിപാത-അട്ഠകഥായ മാഘസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya māghasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / സുത്തനിപാതപാളി • Suttanipātapāḷi / ൫. മാഘസുത്തം • 5. Māghasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact