| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೯. ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Mahāassapurasuttavaṇṇanā
೪೧೫. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಙ್ಗೇಸೂತಿ ಅಙ್ಗಾ ನಾಮ ಜಾನಪದಿನೋ ರಾಜಕುಮಾರಾ, ತೇಸಂ ನಿವಾಸೋ ಏಕೋಪಿ ಜನಪದೋ ರುಳ್ಹೀಸದ್ದೇನ ‘‘ಅಙ್ಗಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಙ್ಗೇಸು ಜನಪದೇ। ಅಸ್ಸಪುರಂ ನಾಮ ಅಙ್ಗಾನಂ ನಿಗಮೋತಿ ಅಸ್ಸಪುರನ್ತಿ ನಗರನಾಮೇನ ಲದ್ಧವೋಹಾರೋ ಅಙ್ಗಾನಂ ಜನಪದಸ್ಸ ಏಕೋ ನಿಗಮೋ, ತಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ‘‘ಸಮಣಾ ಸಮಣಾತಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜನೋ ಸಞ್ಜಾನಾತೀ’’ತಿಆದಿವಚನಮವೋಚ।
415.Evaṃme sutanti mahāassapurasuttaṃ. Tattha aṅgesūti aṅgā nāma jānapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīsaddena ‘‘aṅgā’’ti vuccati, tasmiṃ aṅgesu janapade. Assapuraṃ nāma aṅgānaṃ nigamoti assapuranti nagaranāmena laddhavohāro aṅgānaṃ janapadassa eko nigamo, taṃ gocaragāmaṃ katvā viharatīti attho. Bhagavā etadavocāti etaṃ ‘‘samaṇā samaṇāti vo, bhikkhave, jano sañjānātī’’tiādivacanamavoca.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಏವಂ ಅವೋಚಾತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ನಿಗಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ ಬುದ್ಧಮಾಮಕಾ ಧಮ್ಮಮಾಮಕಾ ಸಙ್ಘಮಾಮಕಾ, ತದಹುಪಬ್ಬಜಿತಸಾಮಣೇರಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಸತಿಕತ್ಥೇರಸದಿಸಂ ಕತ್ವಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ; ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಬೀಜನಙ್ಗಲಾದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಖೇತ್ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾಪಿ, ಫರಸುಆದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸನ್ತಾಪಿ ತಾನಿ ಉಪಕರಣಾನಿ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಸೀದನಟ್ಠಾನಂ ಆಸನಸಾಲಂ ವಾ ಮಣ್ಡಪಂ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ವಾ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಅರಜಪಾನೀಯಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಯಾಗುಖಜ್ಜಕಾದೀನಿ ದತ್ವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ತತೋ ತಾನಿ ಉಪಕರಣಾನಿ ಆದಾಯ ಖೇತ್ತಂ ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಕಮ್ಮನ್ತಟ್ಠಾನೇಪಿ ನೇಸಂ ಅಞ್ಞಾ ಕಥಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಟ್ಠಾ ಚತ್ತಾರೋ ಫಲಟ್ಠಾತಿ ಅಟ್ಠ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅರಿಯಸಙ್ಘೋ ನಾಮ; ತೇ ‘‘ಏವರೂಪೇನ ಸೀಲೇನ, ಏವರೂಪೇನ ಆಚಾರೇನ, ಏವರೂಪಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಲಜ್ಜಿನೋ ಪೇಸಲಾ ಉಳಾರಗುಣಾ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸೇವ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಕಮ್ಮನ್ತಟ್ಠಾನತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭುತ್ತಸಾಯಮಾಸಾ ಘರದ್ವಾರೇ ನಿಸಿನ್ನಾಪಿ, ಸಯನಿಘರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸೇವ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾಪಚಾಯನೇ ನಿಯೋಜೇತ್ವಾ ಏತದವೋಚ।
Kasmā pana evaṃ avocāti. Tasmiṃ kira nigame manussā saddhā pasannā buddhamāmakā dhammamāmakā saṅghamāmakā, tadahupabbajitasāmaṇerampi vassasatikattherasadisaṃ katvā pasaṃsanti; pubbaṇhasamayaṃ bhikkhusaṅghaṃ piṇḍāya pavisantaṃ disvā bījanaṅgalādīni gahetvā khettaṃ gacchantāpi, pharasuādīni gahetvā araññaṃ pavisantāpi tāni upakaraṇāni nikkhipitvā bhikkhusaṅghassa nisīdanaṭṭhānaṃ āsanasālaṃ vā maṇḍapaṃ vā rukkhamūlaṃ vā sammajjitvā āsanāni paññapetvā arajapānīyaṃ paccupaṭṭhāpetvā bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā yāgukhajjakādīni datvā katabhattakiccaṃ bhikkhusaṅghaṃ uyyojetvā tato tāni upakaraṇāni ādāya khettaṃ vā araññaṃ vā gantvā attano kammāni karonti, kammantaṭṭhānepi nesaṃ aññā kathā nāma natthi. Cattāro maggaṭṭhā cattāro phalaṭṭhāti aṭṭha puggalā ariyasaṅgho nāma; te ‘‘evarūpena sīlena, evarūpena ācārena, evarūpāya paṭipattiyā samannāgatā lajjino pesalā uḷāraguṇā’’ti bhikkhusaṅghasseva vaṇṇaṃ kathenti. Kammantaṭṭhānato āgantvā bhuttasāyamāsā gharadvāre nisinnāpi, sayanigharaṃ pavisitvā nisinnāpi bhikkhusaṅghasseva vaṇṇaṃ kathenti. Bhagavā tesaṃ manussānaṃ nipaccakāraṃ disvā bhikkhusaṅghaṃ piṇḍapātāpacāyane niyojetvā etadavoca.
ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಮಣಕರಣಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕರಣಾ ಚಾತಿ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಮಾದಾಯ ಪರಿಪೂರಿತಾ ಸಮಿತಪಾಪಸಮಣಞ್ಚ ಬಾಹಿತಪಾಪಬ್ರಾಹ್ಮಣಞ್ಚ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಸ್ಸ ಸಮಣಿಯಾನಿ ಸಮಣಕರಣೀಯಾನಿ । ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನಂ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನಂ , ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೮೨) ಏತ್ಥ ಪನ ಸಮಣೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ। ತೇಪಿ ಚ ಸಮಣಕರಣಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವ। ಇಧ ಪನ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾದಿವಸೇನ ದೇಸನಾ ವಿತ್ಥಾರಿತಾ। ಏವಂ ನೋ ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಏವಂ ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಪ್ಫಲಾ ಮಹಾನಿಸಂಸಾತಿ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಮೇವ। ಅವಞ್ಝಾತಿ ಅಮೋಘಾ। ಸಫಲಾತಿ ಅಯಂ ತಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಸಾ ಹಿ ಫಲಂ ನತ್ಥಿ, ಸಾ ವಞ್ಝಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಸಉದ್ರಯಾತಿ ಸವಡ್ಢಿ, ಇದಂ ಸಫಲತಾಯ ವೇವಚನಂ। ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಇಮಿನಾ ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾದೀನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ವಚನಪಥಪಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಂ। ಸಚೇ ಹಿ ಕೋಚಿ ಅಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಬಾಲಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘‘ಭಗವಾ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾದಿಧಮ್ಮೇ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತಥಾತಿ ವದತಿ, ಕೋ ನು ಖೋ ತೇಸಂ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತನೇ ಆನಿಸಂಸೋ’’ತಿ? ತಸ್ಸ ವಚನಪಥಪಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಂ। ಅಯಞ್ಚ ಆನಿಸಂಸೋ, ಇಮೇ ಹಿ ಧಮ್ಮಾ ಸಮಾದಾಯ ಪರಿಪೂರಿತಾ ಸಮಿತಪಾಪಸಮಣಂ ನಾಮ ಬಾಹಿತಪಾಪಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮ ಕರೋನ್ತಿ, ಚತುಪಚ್ಚಯಲಾಭಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಿ, ಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲತಂ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಿ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅವಞ್ಝಂ ಸಫಲಂ ಸಉದ್ರಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ವಣ್ಣಂ ಅಭಾಸಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ವಣ್ಣಕಥಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩೭೩; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩೭೩) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Ye dhammā samaṇakaraṇā ca brāhmaṇakaraṇā cāti ye dhammā samādāya paripūritā samitapāpasamaṇañca bāhitapāpabrāhmaṇañca karontīti attho. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, samaṇassa samaṇiyāni samaṇakaraṇīyāni . Katamāni tīṇi? Adhisīlasikkhāsamādānaṃ, adhicittasikkhāsamādānaṃ , adhipaññāsikkhāsamādāna’’nti (a. ni. 3.82) ettha pana samaṇena kattabbadhammā vuttā. Tepi ca samaṇakaraṇā hontiyeva. Idha pana hirottappādivasena desanā vitthāritā. Evaṃ no ayaṃ amhākanti ettha noti nipātamattaṃ. Evaṃ ayaṃ amhākanti attho. Mahapphalā mahānisaṃsāti ubhayampi atthato ekameva. Avañjhāti amoghā. Saphalāti ayaṃ tasseva attho. Yassā hi phalaṃ natthi, sā vañjhā nāma hoti. Saudrayāti savaḍḍhi, idaṃ saphalatāya vevacanaṃ. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbanti, bhikkhave, evaṃ tumhehi sikkhitabbaṃ. Iti bhagavā iminā ettakena ṭhānena hirottappādīnaṃ dhammānaṃ vaṇṇaṃ kathesi. Kasmā? Vacanapathapacchindanatthaṃ. Sace hi koci acirapabbajito bālabhikkhu evaṃ vadeyya – ‘‘bhagavā hirottappādidhamme samādāya vattathāti vadati, ko nu kho tesaṃ samādāya vattane ānisaṃso’’ti? Tassa vacanapathapacchindanatthaṃ. Ayañca ānisaṃso, ime hi dhammā samādāya paripūritā samitapāpasamaṇaṃ nāma bāhitapāpabrāhmaṇaṃ nāma karonti, catupaccayalābhaṃ uppādenti, paccayadāyakānaṃ mahapphalataṃ sampādenti, pabbajjaṃ avañjhaṃ saphalaṃ saudrayaṃ karontīti vaṇṇaṃ abhāsi. Ayamettha saṅkhepo. Vitthārato pana vaṇṇakathā satipaṭṭhāne (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 2.373) vuttanayeneva veditabbā.
೪೧೬. ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪೇನಾತಿ ‘‘ಯಂ ಹಿರೀಯತಿ ಹಿರೀಯಿತಬ್ಬೇನ, ಓತ್ತಪ್ಪತಿ ಓತ್ತಪ್ಪಿತಬ್ಬೇನಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೩೩೧) ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರಿತಾಯ ಹಿರಿಯಾ ಚೇವ ಓತ್ತಪ್ಪೇನ ಚ। ಅಪಿಚೇತ್ಥ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಹಿರೀ, ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ। ಅತ್ತಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾ ಹಿರೀ, ಲೋಕಾಧಿಪತೇಯ್ಯಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ। ಲಜ್ಜಾಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಾ ಹಿರೀ, ಭಯಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ, ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತಾ। ಅಪಿಚ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಪಾಲನತೋ ಲೋಕಪಾಲಧಮ್ಮಾ ನಾಮಾತಿ ಕಥಿತಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಕ್ಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಪಾಲೇನ್ತಿ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಹಿರೀ ಚ ಓತ್ತಪ್ಪಞ್ಚ । ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಸುಕ್ಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಪಾಲೇನ್ತಿ। ಇಮೇ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಸುಕ್ಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ನ ಪಾಲೇಯ್ಯುಂ, ನಯಿಧ ಪಞ್ಞಾಯೇಥ, ‘ಮಾತಾ’ತಿ ವಾ, ‘ಮಾತುಚ್ಛಾ’ತಿ ವಾ, ‘ಮಾತುಲಾನೀ’ತಿ ವಾ, ‘ಆಚರಿಯಭರಿಯಾ’ತಿ ವಾ, ‘ಗರೂನಂ ದಾರಾ’ತಿ ವಾ, ಸಮ್ಭೇದಂ ಲೋಕೋ ಅಗಮಿಸ್ಸ, ಯಥಾ ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೨.೯)। ಇಮೇಯೇವ ಜಾತಕೇ ‘‘ದೇವಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಕಥಿತಾ। ಯಥಾಹ –
416.Hirottappenāti ‘‘yaṃ hirīyati hirīyitabbena, ottappati ottappitabbenā’’ti (dha. sa. 1331) evaṃ vitthāritāya hiriyā ceva ottappena ca. Apicettha ajjhattasamuṭṭhānā hirī, bahiddhāsamuṭṭhānaṃ ottappaṃ. Attādhipateyyā hirī, lokādhipateyyaṃ ottappaṃ. Lajjāsabhāvasaṇṭhitā hirī, bhayasabhāvasaṇṭhitaṃ ottappaṃ, vitthārakathā panettha sabbākārena visuddhimagge vuttā. Apica ime dve dhammā lokaṃ pālanato lokapāladhammā nāmāti kathitā. Yathāha – ‘‘dveme, bhikkhave, sukkā dhammā lokaṃ pālenti. Katame dve? Hirī ca ottappañca . Ime kho, bhikkhave, dve sukkā dhammā lokaṃ pālenti. Ime ca kho, bhikkhave, dve sukkā dhammā lokaṃ na pāleyyuṃ, nayidha paññāyetha, ‘mātā’ti vā, ‘mātucchā’ti vā, ‘mātulānī’ti vā, ‘ācariyabhariyā’ti vā, ‘garūnaṃ dārā’ti vā, sambhedaṃ loko agamissa, yathā ajeḷakā kukkuṭasūkarā soṇasiṅgālā’’ti (a. ni. 2.9). Imeyeva jātake ‘‘devadhammā’’ti kathitā. Yathāha –
‘‘ಹಿರಿಓತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನಾ , ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಸಮಾಹಿತಾ।
‘‘Hiriottappasampannā , sukkadhammasamāhitā;
ಸನ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಲೋಕೇ, ದೇವಧಮ್ಮಾತಿ ವುಚ್ಚರೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧.೬)।
Santo sappurisā loke, devadhammāti vuccare’’ti. (jā. 1.1.6);
ಮಹಾಚುನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪನ ಕಿಲೇಸಸಲ್ಲೇಖನಪಟಿಪದಾತಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಪರೇ ಅಹಿರಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಹಿರಿಮನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ। ಪರೇ ಅನೋತ್ತಾಪೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಓತ್ತಾಪೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೮೩)। ಇಮೇವ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸ ಓವಾದೂಪಸಮ್ಪದಾತಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ತಸ್ಮಾ ತಿಹ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ, ತಿಬ್ಬಂ ಮೇ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಥೇರೇಸು ನವೇಸು ಮಜ್ಝಿಮೇಸೂತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೪)। ಇಧ ಪನೇತೇ ಸಮಣಧಮ್ಮಾ ನಾಮಾತಿ ದಸ್ಸಿತಾ।
Mahācundattherassa pana kilesasallekhanapaṭipadāti katvā dassitā. Yathāha – ‘‘pare ahirikā bhavissanti, mayamettha hirimanā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. Pare anottāpī bhavissanti, mayamettha ottāpī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo’’ti (ma. ni. 1.83). Imeva mahākassapattherassa ovādūpasampadāti katvā dassitā. Vuttañhetaṃ – ‘‘tasmā tiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ, tibbaṃ me hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavissati theresu navesu majjhimesūti. Evañhi te, kassapa, sikkhitabba’’nti (saṃ. ni. 2.154). Idha panete samaṇadhammā nāmāti dassitā.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಏತ್ತಾವತಾ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಪರೇಪಿ ಸಮಣಕರಣಧಮ್ಮೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹಾಕನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋತಿ ಸಂಯುತ್ತಕೇ ತಾವ, ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಮಞ್ಞಂ? ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಮಞ್ಞಂ। ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ? ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಗಕ್ಖಯೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೬) ಮಗ್ಗೋ ‘‘ಸಾಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ, ಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿ ‘‘ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ’’ತಿ ವುತ್ತಾನಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಮಗ್ಗಮ್ಪಿ ಫಲಮ್ಪಿ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ಕಥಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಆರೋಚಯಾಮೀತಿ ಕಥೇಮಿ। ಪಟಿವೇದಯಾಮೀತಿ ಜಾನಾಪೇಮಿ।
Yasmā pana ettāvatā sāmaññattho matthakaṃ patto nāma hoti, tasmā aparepi samaṇakaraṇadhamme dassetuṃ siyā kho pana, bhikkhave, tumhākantiādimāha. Tattha sāmaññatthoti saṃyuttake tāva, ‘‘katamañca, bhikkhave, sāmaññaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi, idaṃ vuccati, bhikkhave, sāmaññaṃ. Katamo ca, bhikkhave, sāmaññattho? Yo, bhikkhave, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ayaṃ vuccati, bhikkhave, sāmaññattho’’ti (saṃ. ni. 5.36) maggo ‘‘sāmañña’’nti, phalanibbānāni ‘‘sāmaññattho’’ti vuttāni. Imasmiṃ pana ṭhāne maggampi phalampi ekato katvā sāmaññattho kathitoti veditabbo. Ārocayāmīti kathemi. Paṭivedayāmīti jānāpemi.
೪೧೭. ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನೋ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋತಿ ದುವಿಧೋ। ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಪಾಣಂ ಹನತಿ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯತಿ, ಕಾಮೇಸು ಮಿಚ್ಛಾ ಚರತಿ, ತಸ್ಸ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ, ಅಯಂ ಪನ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನೇವ ವಾರಿತೋ। ಯೋ ಪನ ಪಾಣಿನಾ ವಾ ಲೇಡ್ಡುನಾ ವಾ ದಣ್ಡೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಪರಂ ಪೋಥೇತಿ ವಿಹೇಠೇತಿ, ತಸ್ಸ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ, ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಬದ್ಧೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಅಕಥೇತ್ವಾ ಪರಮಸಲ್ಲೇಖೋ ನಾಮ ಕಥಿತೋ। ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಪಾನೀಯಘಟೇ ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವನ್ತಾನಂ, ಪತ್ತೇ ವಾ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ಕಾಕಾನಂ ನಿವಾರಣವಸೇನ ಹತ್ಥಂ ವಾ ದಣ್ಡಂ ವಾ ಲೇಡ್ಡುಂ ವಾ ಉಗ್ಗಿರತಿ, ತಸ್ಸ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ। ವಿಪರೀತೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ। ಉತ್ತಾನೋತಿ ಉಗ್ಗತೋ ಪಾಕಟೋ। ವಿವಟೋತಿ ಅನಾವಟೋ ಅಸಞ್ಛನ್ನೋ। ಉಭಯೇನಾಪಿ ಪರಿಸುದ್ಧತಂಯೇವ ದೀಪೇತಿ। ನ ಚ ಛಿದ್ದವಾತಿ ಸದಾ ಏಕಸದಿಸೋ ಅನ್ತರನ್ತರೇ ಛಿದ್ದರಹಿತೋ। ಸಂವುತೋತಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ದ್ವಾರ ಪಿದಹನೇನ ಪಿದಹಿತೋ, ನ ವಜ್ಜಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥಾಯ।
417.Parisuddho no kāyasamācāroti ettha kāyasamācāro parisuddho aparisuddhoti duvidho. Yo hi bhikkhu pāṇaṃ hanati adinnaṃ ādiyati, kāmesu micchā carati, tassa kāyasamācāro aparisuddho nāma, ayaṃ pana kammapathavaseneva vārito. Yo pana pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā paraṃ potheti viheṭheti, tassa kāyasamācāro aparisuddho nāma, ayampi sikkhāpadabaddheneva paṭikkhitto. Imasmiṃ sutte ubhayampetaṃ akathetvā paramasallekho nāma kathito. Yo hi bhikkhu pānīyaghaṭe vā pānīyaṃ pivantānaṃ, patte vā bhattaṃ bhuñjantānaṃ kākānaṃ nivāraṇavasena hatthaṃ vā daṇḍaṃ vā leḍḍuṃ vā uggirati, tassa kāyasamācāro aparisuddho. Viparīto parisuddho nāma. Uttānoti uggato pākaṭo. Vivaṭoti anāvaṭo asañchanno. Ubhayenāpi parisuddhataṃyeva dīpeti. Na ca chiddavāti sadā ekasadiso antarantare chiddarahito. Saṃvutoti kilesānaṃ dvāra pidahanena pidahito, na vajjapaṭicchādanatthāya.
೪೧೮. ವಚೀಸಮಾಚಾರೇಪಿ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಮುಸಾ ವದತಿ, ಪಿಸುಣಂ ಕಥೇತಿ, ಫರುಸಂ ಭಾಸತಿ, ಸಮ್ಫಂ ಪಲಪತಿ, ತಸ್ಸ ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ। ಅಯಂ ಪನ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ವಾರಿತೋ। ಯೋ ಪನ ಗಹಪತಿಕಾತಿ ವಾ ದಾಸಾತಿ ವಾ ಪೇಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಆದೀಹಿ ಖುಂಸೇನ್ತೋ ವದತಿ, ತಸ್ಸ ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ। ಅಯಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಬದ್ಧೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಅಕಥೇತ್ವಾ ಪರಮಸಲ್ಲೇಖೋ ನಾಮ ಕಥಿತೋ। ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ದಹರೇನ ವಾ ಸಾಮಣೇರೇನ ವಾ, ‘‘ಕಚ್ಚಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಪಸ್ಸಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ವಿಚದಿಂಸು, ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ತೇ ವಿಕ್ಕಾಯಿಕಸಾಕಭಣ್ಡಿಕಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಹಸಾಧಿಪ್ಪಾಯೋಪಿ ಏವರೂಪಂ ಕಥಂ ಕಥೇತಿ, ತಸ್ಸ ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ। ವಿಪರೀತೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ।
418.Vacīsamācārepi yo bhikkhu musā vadati, pisuṇaṃ katheti, pharusaṃ bhāsati, samphaṃ palapati, tassa vacīsamācāro aparisuddho nāma. Ayaṃ pana kammapathavasena vārito. Yo pana gahapatikāti vā dāsāti vā pessāti vā ādīhi khuṃsento vadati, tassa vacīsamācāro aparisuddho nāma. Ayaṃ pana sikkhāpadabaddheneva paṭikkhitto. Imasmiṃ sutte ubhayampetaṃ akathetvā paramasallekho nāma kathito. Yo hi bhikkhu daharena vā sāmaṇerena vā, ‘‘kacci, bhante, amhākaṃ upajjhāyaṃ passathā’’ti vutte, sambahulā, āvuso, bhikkhubhikkhuniyo ekasmiṃ padese vicadiṃsu, upajjhāyo te vikkāyikasākabhaṇḍikaṃ ukkhipitvā gato bhavissatī’’tiādinā nayena hasādhippāyopi evarūpaṃ kathaṃ katheti, tassa vacīsamācāro aparisuddho. Viparīto parisuddho nāma.
೪೧೯. ಮನೋಸಮಾಚಾರೇ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಜ್ಝಾಲು ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಮನೋಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ। ಅಯಂ ಪನ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನೇವ ವಾರಿತೋ। ಯೋ ಪನ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಜಾತರೂಪರಜತಂ ಸಾದಿಯತಿ, ತಸ್ಸ ಮನೋಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಬದ್ಧೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಅಕಥೇತ್ವಾ ಪರಮಸಲ್ಲೇಖೋ ನಾಮ ಕಥಿತೋ। ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮನೋಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ। ವಿಪರೀತೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ।
419.Manosamācāre yo bhikkhu abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhiko hoti, tassa manosamācāro aparisuddho nāma. Ayaṃ pana kammapathavaseneva vārito. Yo pana upanikkhittaṃ jātarūparajataṃ sādiyati, tassa manosamācāro aparisuddho nāma. Ayampi sikkhāpadabaddheneva paṭikkhitto. Imasmiṃ sutte ubhayampetaṃ akathetvā paramasallekho nāma kathito. Yo pana bhikkhu kāmavitakkaṃ vā byāpādavitakkaṃ vā vihiṃsāvitakkaṃ vā vitakketi, tassa manosamācāro aparisuddho. Viparīto parisuddho nāma.
೪೨೦. ಆಜೀವಸ್ಮಿಂ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಆಜೀವಹೇತು ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ಪಹಿಣಗಮನಂ ಗಣ್ಡಫಾಲನಂ ಕರೋತಿ, ಅರುಮಕ್ಖನಂ ದೇತಿ, ತೇಲಂ ಪಚತೀತಿ ಏಕವೀಸತಿಅನೇಸನಾವಸೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ಯೋ ವಾ ಪನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಆಜೀವೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ। ಅಯಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಬದ್ಧೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಅಕಥೇತ್ವಾ ಪರಮಸಲ್ಲೇಖೋ ನಾಮ ಕಥಿತೋ। ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಪ್ಪಿನವನೀತತೇಲಮಧುಫಾಣಿತಾದೀನಿ ಲಭಿತ್ವಾ, ‘‘ಸ್ವೇ ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ವಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಯೋ ವಾ ಪನ ನಿಮ್ಬಙ್ಕುರಾದೀನಿ ದಿಸ್ವಾ ಸಾಮಣೇರೇ ವದತಿ – ‘‘ಅಂಙ್ಕುರೇ ಖಾದಥಾ’’ತಿ, ಸಾಮಣೇರಾ ಥೇರೋ ಖಾದಿತುಕಾಮೋತಿ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ, ದಹರೇ ಪನ ಸಾಮಣೇರೇ ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಥ, ಆವುಸೋತಿ ವದತಿ, ತೇ ಥೇರೋ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತುಕಾಮೋತಿ ಪಾನೀಯಸಙ್ಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ, ತಮ್ಪಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಆಜೀವೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ವಿಪರೀತೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಾಮ।
420. Ājīvasmiṃ yo bhikkhu ājīvahetu vejjakammaṃ pahiṇagamanaṃ gaṇḍaphālanaṃ karoti, arumakkhanaṃ deti, telaṃ pacatīti ekavīsatianesanāvasena jīvikaṃ kappeti. Yo vā pana viññāpetvā bhuñjati, tassa ājīvo aparisuddho nāma. Ayaṃ pana sikkhāpadabaddheneva paṭikkhitto. Imasmiṃ sutte ubhayampetaṃ akathetvā paramasallekho nāma kathito. Yo hi bhikkhu sappinavanītatelamadhuphāṇitādīni labhitvā, ‘‘sve vā punadivase vā bhavissatī’’ti sannidhikārakaṃ paribhuñjati, yo vā pana nimbaṅkurādīni disvā sāmaṇere vadati – ‘‘aṃṅkure khādathā’’ti, sāmaṇerā thero khāditukāmoti kappiyaṃ katvā denti, dahare pana sāmaṇere vā pānīyaṃ pivatha, āvusoti vadati, te thero pānīyaṃ pivitukāmoti pānīyasaṅkhaṃ dhovitvā denti, tampi paribhuñjantassa ājīvo aparisuddho nāma hoti. Viparīto parisuddho nāma.
೪೨೨. ಮತ್ತಞ್ಞೂತಿ ಪರಿಯೇಸನಪಟಿಗ್ಗಹಣಪರಿಭೋಗೇಸು ಮತ್ತಞ್ಞೂ, ಯುತ್ತಞ್ಞೂ, ಪಮಾಣಞ್ಞೂ।
422.Mattaññūti pariyesanapaṭiggahaṇaparibhogesu mattaññū, yuttaññū, pamāṇaññū.
೪೨೩. ಜಾಗರಿಯಮನುಯುತ್ತಾತಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಛ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ನಿದ್ದಾಯ ಓಕಾಸಂ ದತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಜಾಗರಿಯಮ್ಹಿ ಯುತ್ತಾ ಪಯುತ್ತಾ। ಸೀಹಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಮಭೋಗಿಸೇಯ್ಯಾ, ಪೇತಸೇಯ್ಯಾ, ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾ, ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಸೇಯ್ಯಾ। ತತ್ಥ ‘‘ಯೇಭುಯ್ಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಭೋಗೀ ಸತ್ತಾ ವಾಮೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇನ್ತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೬) ಅಯಂ ಕಾಮಭೋಗಿಸೇಯ್ಯಾ, ತೇಸು ಹಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇನ ಸಯಾನೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
423.Jāgariyamanuyuttāti rattindivaṃ cha koṭṭhāse katvā ekasmiṃ koṭṭhāse niddāya okāsaṃ datvā pañca koṭṭhāse jāgariyamhi yuttā payuttā. Sīhaseyyanti ettha kāmabhogiseyyā, petaseyyā, sīhaseyyā, tathāgataseyyāti catasso seyyā. Tattha ‘‘yebhuyyena, bhikkhave, kāmabhogī sattā vāmena passena sentī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ kāmabhogiseyyā, tesu hi yebhuyyena dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi.
‘‘ಯೇಭುಯ್ಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪೇತಾ ಉತ್ತಾನಾ ಸೇನ್ತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೬) ಅಯಂ ಪೇತಸೇಯ್ಯಾ, ಪೇತಾ ಹಿ ಅಪ್ಪಮಂಸಲೋಹಿತತ್ತಾ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತಜಟಿತಾ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸಯಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಉತ್ತಾನಾವ ಸೇನ್ತಿ।
‘‘Yebhuyyena, bhikkhave, petā uttānā sentī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ petaseyyā, petā hi appamaṃsalohitattā aṭṭhisaṅghātajaṭitā ekena passena sayituṃ na sakkonti, uttānāva senti.
‘‘ಯೇಭುಯ್ಯೇನ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಅನ್ತರಸತ್ಥಿಮ್ಹಿ ಅನುಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೬) ಅಯಂ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾ। ತೇಜುಸ್ಸದತ್ತಾ ಹಿ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ದ್ವೇ ಪುರಿಮಪಾದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪಚ್ಛಿಮಪಾದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಅನ್ತರಸತ್ಥಿಮ್ಹಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಪಾದಪಚ್ಛಿಮಪಾದನಙ್ಗುಟ್ಠಾನಂ ಠಿತೋಕಾಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುರಿಮಪಾದಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಸೀಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಯತಿ । ದಿವಸಮ್ಪಿ ಸಯಿತ್ವಾ ಪಬುಜ್ಝಮಾನೋ ನ ಉತ್ರಾಸನ್ತೋ ಪಬುಜ್ಝತಿ। ಸೀಸಂ ಪನ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಪಾದಾನಂ ಠಿತೋಕಾಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಿ। ಸಚೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಠಾನಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ಹೋತಿ, ‘‘ನಯಿದಂ ತುಯ್ಹಂ ಜಾತಿಯಾ, ನ ಸೂರಭಾವಸ್ಸ ಚ ಅನುರೂಪ’’ನ್ತಿ ಅನತ್ತಮನೋ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸಯತಿ, ನ ಗೋಚರಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೇ ಪನ ‘‘ತುಯ್ಹಂ ಜಾತಿಯಾ ಸೂರಭಾವಸ್ಸ ಚ ಅನುರೂಪಮಿದ’’ನ್ತಿ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಸೀಹವಿಜಮ್ಭಿತಂ ವಿಜಮ್ಭಿತ್ವಾ ಕೇಸರಭಾರಂ ವಿಧುನಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸೀಹನಾದಂ ನದಿತ್ವಾ ಗೋಚರಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸೇಯ್ಯಾ ಪನ ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಾಸು ಇಧ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾ ಆಗತಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ತೇಜುಸ್ಸದಇರಿಯಾಪಥತ್ತಾ ಉತ್ತಮಸೇಯ್ಯಾ ನಾಮ। ಪಾದೇ ಪಾದನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣಪಾದೇ ವಾಮಪಾದಂ। ಅಚ್ಚಾಧಾಯಾತಿ ಅತಿಆಧಾಯ ಈಸಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಪೇತ್ವಾ, ಗೋಪ್ಫಕೇನ ಹಿ ಗೋಪ್ಫಕೇ, ಜಾಣುನಾ ವಾ ಜಾಣುಮ್ಹಿ ಸಙ್ಘಟ್ಟಿಯಮಾನೇ ಅಭಿಣ್ಹಂ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ನ ಹೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಾ ಅಫಾಸುಕಾ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಪನ ನ ಸಙ್ಘಟ್ಟೇತಿ, ಏವಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಪಿತೇ ವೇದನಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಾ ಫಾಸುಕಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।
‘‘Yebhuyyena , bhikkhave, sīho migarājā naṅguṭṭhaṃ antarasatthimhi anupakkhipitvā dakkhiṇena passena setī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ sīhaseyyā. Tejussadattā hi sīho migarājā dve purimapāde ekasmiṃ ṭhāne pacchimapāde ekasmiṃ ṭhapetvā naṅguṭṭhaṃ antarasatthimhi pakkhipitvā purimapādapacchimapādanaṅguṭṭhānaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkhetvā dvinnaṃ purimapādānaṃ matthake sīsaṃ ṭhapetvā sayati . Divasampi sayitvā pabujjhamāno na utrāsanto pabujjhati. Sīsaṃ pana ukkhipitvā purimapādānaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkheti. Sace kiñci ṭhānaṃ vijahitvā ṭhitaṃ hoti, ‘‘nayidaṃ tuyhaṃ jātiyā, na sūrabhāvassa ca anurūpa’’nti anattamano hutvā tattheva sayati, na gocarāya pakkamati. Avijahitvā ṭhite pana ‘‘tuyhaṃ jātiyā sūrabhāvassa ca anurūpamida’’nti haṭṭhatuṭṭho uṭṭhāya sīhavijambhitaṃ vijambhitvā kesarabhāraṃ vidhunitvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati. Catutthajjhānaseyyā pana tathāgataseyyāti vuccati. Tāsu idha sīhaseyyā āgatā. Ayañhi tejussadairiyāpathattā uttamaseyyā nāma. Pāde pādanti dakkhiṇapāde vāmapādaṃ. Accādhāyāti atiādhāya īsakaṃ atikkamma ṭhapetvā, gopphakena hi gopphake, jāṇunā vā jāṇumhi saṅghaṭṭiyamāne abhiṇhaṃ vedanā uppajjati, cittaṃ ekaggaṃ na hoti, seyyā aphāsukā hoti. Yathā pana na saṅghaṭṭeti, evaṃ atikkamma ṭhapite vedanā nuppajjati, cittaṃ ekaggaṃ hoti, seyyā phāsukā hoti, tasmā evamāha.
೪೨೫. ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇತಿಆದಿ ಚೂಳಹತ್ಥಿಪದೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಂ।
425.Abhijjhaṃ loketiādi cūḷahatthipade vitthāritaṃ.
೪೨೬. ಯಾ ಪನಾಯಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಉಪಮಾ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಇಣಂ ಆದಾಯಾತಿ ವಡ್ಢಿಯಾ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ಬ್ಯನ್ತೀ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಗತನ್ತಾನಿ ಕರೇಯ್ಯ। ಯಥಾ ತೇಸಂ ಕಾಕಣಿಕಮತ್ತೋಪಿ ಪರಿಯನ್ತೋ ನಾಮ ನಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಸಬ್ಬಸೋ ಪಟಿನಿಯ್ಯಾತೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಆಣಣ್ಯನಿದಾನಂ। ಸೋ ಹಿ ಅಣಣೋಮ್ಹೀತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಬಲವಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಲಭತಿ, ಬಲವಸೋಮನಸ್ಸಮಧಿಗಚ್ಛತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ।
426. Yā panāyaṃ seyyathāpi, bhikkhaveti upamā vuttā. Tattha iṇaṃ ādāyāti vaḍḍhiyā dhanaṃ gahetvā. Byantī kareyyāti vigatantāni kareyya. Yathā tesaṃ kākaṇikamattopi pariyanto nāma nāvasissati, evaṃ kareyya, sabbaso paṭiniyyāteyyāti attho. Tatonidānanti āṇaṇyanidānaṃ. So hi aṇaṇomhīti āvajjanto balavapāmojjaṃ labhati, balavasomanassamadhigacchati. Tena vuttaṃ – ‘‘labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassa’’nti.
ವಿಸಭಾಗವೇದನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಕಚೇನೇವ ಚತುಇರಿಯಾಪಥಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಆಬಾಧತೀತಿ ಆಬಾಧೋ, ಸ್ವಾಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಆಬಾಧಿಕೋ। ತಂಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ದುಕ್ಖೇನ ದುಕ್ಖಿತೋ। ಅಧಿಮತ್ತಗಿಲಾನೋತಿ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನೋ। ನಚ್ಛಾದೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧಿಮತ್ತಬ್ಯಾಧಿಪರೇತತಾಯ ನ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ। ಬಲಮತ್ತಾತಿ ಬಲಮೇವ, ಬಲಞ್ಚಸ್ಸ ಕಾಯೇ ನ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯನಿದಾನಂ, ತಸ್ಸ ಹಿ ಅರೋಗೋಮ್ಹೀತಿ ಆವಜ್ಜಯತೋ ತದುಭಯಂ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ। ನ ಚಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಭೋಗಾನಂ ವಯೋತಿ ಕಾಕಣಿಕಮತ್ತಮ್ಪಿ ಭೋಗಾನಂ ವಯೋ ನ ಭವೇಯ್ಯ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಬನ್ಧನಾಮೋಕ್ಖನಿದಾನಂ, ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಅನತ್ತಾಧೀನೋತಿ ನ ಅತ್ತನಿ ಅಧೀನೋ, ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾತುಂ ನ ಲಭತಿ। ಪರಾಧೀನೋತಿ ಪರೇಸು ಅಧೀನೋ, ಪರಸ್ಸೇವ ರುಚಿಯಾ ಪವತ್ತತಿ। ನ ಯೇನ ಕಾಮಂ ಗಮೋತಿ ಯೇನ ದಿಸಾಭಾಗೇನಸ್ಸ ಕಾಮೋ ಹೋತಿ। ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಗಮನಾಯ, ತೇನ ಗನ್ತುಂ ನ ಲಭತಿ। ದಾಸಬ್ಯಾತಿ ದಾಸಭಾವಾ। ಭುಜಿಸ್ಸೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೋ । ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಭುಜಿಸ್ಸನಿದಾನಂ। ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗನ್ತಿ ಕನ್ತಾರಂ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಂ, ನಿರುದಕಂ ದೀಘಮಗ್ಗನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿನಿದಾನಂ।
Visabhāgavedanuppattiyā kakaceneva catuiriyāpathaṃ chindanto ābādhatīti ābādho, svāssa atthīti ābādhiko. Taṃsamuṭṭhānena dukkhena dukkhito. Adhimattagilānoti bāḷhagilāno. Nacchādeyyāti adhimattabyādhiparetatāya na rucceyya. Balamattāti balameva, balañcassa kāye na bhaveyyāti attho. Tatonidānanti ārogyanidānaṃ, tassa hi arogomhīti āvajjayato tadubhayaṃ hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassa’’nti. Nacassa kiñci bhogānaṃ vayoti kākaṇikamattampi bhogānaṃ vayo na bhaveyya. Tatonidānanti bandhanāmokkhanidānaṃ, sesaṃ vuttanayeneva sabbapadesu yojetabbaṃ. Anattādhīnoti na attani adhīno, attano ruciyā kiñci kātuṃ na labhati. Parādhīnoti paresu adhīno, parasseva ruciyā pavattati. Na yena kāmaṃ gamoti yena disābhāgenassa kāmo hoti. Icchā uppajjati gamanāya, tena gantuṃ na labhati. Dāsabyāti dāsabhāvā. Bhujissoti attano santako . Tatonidānanti bhujissanidānaṃ. Kantāraddhānamagganti kantāraṃ addhānamaggaṃ, nirudakaṃ dīghamagganti attho. Tatonidānanti khemantabhūminidānaṃ.
ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಅಪ್ಪಹೀನೇತಿ ಏತ್ಥ ಭಗವಾ ಅಪ್ಪಹೀನಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಇಣಸದಿಸಂ, ಸೇಸಾನಿ ರೋಗಾದಿಸದಿಸಾನಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ರಾಯಂ ಸದಿಸತಾ – ಯೋ ಹಿ ಪರೇಸಂ ಇಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿನಾಸೇತಿ। ಸೋ ತೇಹಿ ಇಣಂ ದೇಹೀತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋಪಿ ಫರುಸಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋಪಿ ಬಜ್ಝಮಾನೋಪಿ ಪಹರಿಯಮಾನೋಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಬಾಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಸಬ್ಬಂ ತಿತಿಕ್ಖತಿ, ತಿತಿಕ್ಖಕಾರಣಞ್ಹಿಸ್ಸ ತಂ ಇಣಂ ಹೋತಿ। ಏವಮೇವಂ ಯೋ ಯಮ್ಹಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೇನ ರಜ್ಜತಿ, ತಣ್ಹಾಗಣೇನ ತಂ ವತ್ಥುಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸೋ ತೇನ ಫರುಸಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋಪಿ ಬಜ್ಝಮಾನೋಪಿ ಪಹರಿಯಮಾನೋಪಿ ಸಬ್ಬಂ ತಿತಿಕ್ಖತಿ। ತಿತಿಕ್ಖಕಾರಣಞ್ಹಿಸ್ಸ ಸೋ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಘರಸಾಮಿಕೇಹಿ ವಧೀಯಮಾನಾನಂ ಇತ್ಥೀನಂ ವಿಯಾತಿ। ಏವಂ ಇಣಂ ವಿಯ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Ime pañca nīvaraṇe appahīneti ettha bhagavā appahīnaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ iṇasadisaṃ, sesāni rogādisadisāni katvā dasseti. Tatrāyaṃ sadisatā – yo hi paresaṃ iṇaṃ gahetvā vināseti. So tehi iṇaṃ dehīti vuccamānopi pharusaṃ vuccamānopi bajjhamānopi pahariyamānopi kiñci paṭibāhituṃ na sakkoti, sabbaṃ titikkhati, titikkhakāraṇañhissa taṃ iṇaṃ hoti. Evamevaṃ yo yamhi kāmacchandena rajjati, taṇhāgaṇena taṃ vatthuṃ gaṇhāti, so tena pharusaṃ vuccamānopi bajjhamānopi pahariyamānopi sabbaṃ titikkhati. Titikkhakāraṇañhissa so kāmacchando hoti gharasāmikehi vadhīyamānānaṃ itthīnaṃ viyāti. Evaṃ iṇaṃ viya kāmacchando daṭṭhabbo.
ಯಥಾ ಪನ ಪಿತ್ತರೋಗಾತುರೋ ಮಧುಸಕ್ಕರಾದೀಸುಪಿ ದಿನ್ನೇಸು ಪಿತ್ತರೋಗಾತುರತಾಯ ತೇಸಂ ರಸಂ ನ ವಿನ್ದತಿ, ತಿತ್ತಕಂ ತಿತ್ತಕನ್ತಿ ಉಗ್ಗಿರತಿಯೇವ। ಏವಮೇವಂ ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹಿತಕಾಮೇಹಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಓವದೀಯಮಾನೋ ಓವಾದಂ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ‘‘ಅತಿ ವಿಯ ಮೇ ತುಮ್ಹೇ ಉಪದ್ದವೇಥಾ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ವಿಬ್ಭಮತಿ। ಪಿತ್ತರೋಗಾತುರತಾಯ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಮಧುಸಕ್ಕರಾದಿರಸಂ ವಿಯ, ಕೋಧಾತುರತಾಯ ಝಾನಸುಖಾದಿಭೇದಂ ಸಾಸನರಸಂ ನ ವಿನ್ದತೀತಿ। ಏವಂ ರೋಗೋ ವಿಯ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Yathā pana pittarogāturo madhusakkarādīsupi dinnesu pittarogāturatāya tesaṃ rasaṃ na vindati, tittakaṃ tittakanti uggiratiyeva. Evamevaṃ byāpannacitto hitakāmehi ācariyupajjhāyehi appamattakampi ovadīyamāno ovādaṃ na gaṇhāti, ‘‘ati viya me tumhe upaddavethā’’tiādīni vatvā vibbhamati. Pittarogāturatāya so puriso madhusakkarādirasaṃ viya, kodhāturatāya jhānasukhādibhedaṃ sāsanarasaṃ na vindatīti. Evaṃ rogo viya byāpādo daṭṭhabbo.
ಯಥಾ ಪನ ನಕ್ಖತ್ತದಿವಸೇ ಬನ್ಧನಾಗಾರೇ ಬದ್ಧೋ ಪುರಿಸೋ ನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ನೇವ ಆದಿಂ, ನ ಮಜ್ಝಂ, ನ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಸೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಮುತ್ತೋ, ‘‘ಅಹೋ ಹಿಯ್ಯೋ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಮನಾಪಂ, ಅಹೋ ನಚ್ಚಂ, ಅಹೋ ಗೀತ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಸುತ್ವಾಪಿ ಪಟಿವಚನಂ ನ ದೇತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಅನನುಭೂತತ್ತಾ। ಏವಮೇವಂ ಥಿನಮಿದ್ಧಾಭಿಭೂತೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಚಿತ್ತನಯೇಪಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಪವತ್ತಮಾನೇ ನೇವ ತಸ್ಸ ಆದಿಂ, ನ ಮಜ್ಝಂ, ನ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಜಾನಾತಿ। ಸೋ ಉಟ್ಠಿತೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ, ‘‘ಅಹೋ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ, ಅಹೋ ಕಾರಣಂ, ಅಹೋ ಉಪಮಾ’’ತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಣಮಾನಾನಂ ಸುತ್ವಾಪಿ ಪಟಿವಚನಂ ನ ದೇತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಥಿನಮಿದ್ಧವಸೇನ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಅನನುಭೂತತ್ತಾತಿ। ಏವಂ ಬನ್ಧನಾಗಾರಂ ವಿಯ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Yathā pana nakkhattadivase bandhanāgāre baddho puriso nakkhattassa neva ādiṃ, na majjhaṃ, na pariyosānaṃ passati. So dutiyadivase mutto, ‘‘aho hiyyo nakkhattaṃ manāpaṃ, aho naccaṃ, aho gīta’’ntiādīni sutvāpi paṭivacanaṃ na deti. Kiṃ kāraṇā? Nakkhattassa ananubhūtattā. Evamevaṃ thinamiddhābhibhūto bhikkhu vicittanayepi dhammassavane pavattamāne neva tassa ādiṃ, na majjhaṃ, na pariyosānaṃ jānāti. So uṭṭhite dhammassavane, ‘‘aho dhammassavanaṃ, aho kāraṇaṃ, aho upamā’’ti dhammassavanassa vaṇṇaṃ bhaṇamānānaṃ sutvāpi paṭivacanaṃ na deti. Kiṃ kāraṇā? Thinamiddhavasena dhammakathāya ananubhūtattāti. Evaṃ bandhanāgāraṃ viya thinamiddhaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಯಥಾ ಪನ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳನ್ತೋಪಿ ದಾಸೋ, ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಅಚ್ಚಾಯಿಕಂ ಕರಣೀಯಂ ಅತ್ಥಿ, ಸೀಘಂ, ತತ್ಥ ಗಚ್ಛ, ನೋ ಚೇ ಗಚ್ಛಸಿ, ಹತ್ಥಪಾದಂ ವಾ ತೇ ಛಿನ್ದಾಮಿ ಕಣ್ಣನಾಸಂ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ಸೀಘಂ ಗಚ್ಛತಿಯೇವ, ನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅನುಭವಿತುಂ ನ ಲಭತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಪರಾಧೀನತಾಯ। ಏವಮೇವಂ ವಿನಯೇ ಅಪ್ಪಕತಞ್ಞುನಾ ವಿವೇಕತ್ಥಾಯ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಟ್ಠೇನಾಪಿ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ಅನ್ತಮಸೋ ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸೇಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಸಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ವಿವೇಕಂ ಪಹಾಯ ಸೀಲವಿಸೋಧನತ್ಥಂ ವಿನಯಧರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಗನ್ತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ವಿವೇಕಸುಖಂ ಅನುಭವಿತುಂ ನ ಲಭತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಭಿಭೂತತಾಯಾತಿ, ಏವಂ ದಾಸಬ್ಯಂ ವಿಯ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ದಟ್ಟಬ್ಬಂ।
Yathā pana nakkhattaṃ kīḷantopi dāso, ‘‘idaṃ nāma accāyikaṃ karaṇīyaṃ atthi, sīghaṃ, tattha gaccha, no ce gacchasi, hatthapādaṃ vā te chindāmi kaṇṇanāsaṃ vā’’ti vutto sīghaṃ gacchatiyeva, nakkhattassa ādimajjhapariyosānaṃ anubhavituṃ na labhati. Kasmā? Parādhīnatāya. Evamevaṃ vinaye appakataññunā vivekatthāya araññaṃ paviṭṭhenāpi kismiñcideva antamaso kappiyamaṃsepi akappiyamaṃsasaññāya uppannāya vivekaṃ pahāya sīlavisodhanatthaṃ vinayadharassa santike gantabbaṃ hoti. Vivekasukhaṃ anubhavituṃ na labhati. Kasmā? Uddhaccakukkuccābhibhūtatāyāti, evaṃ dāsabyaṃ viya uddhaccakukkuccaṃ daṭṭabbaṃ.
ಯಥಾ ಪನ ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪಟಿಪನ್ನೋ ಪುರಿಸೋ ಚೋರೇಹಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಿಲುತ್ತೋಕಾಸಂ ಪಹತೋಕಾಸಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ದಣ್ಡಕಸದ್ದೇನಪಿ ಸಕುಣಸದ್ದೇನಪಿ ಚೋರಾ ಆಗತಾತಿ ಉಸ್ಸಙ್ಕಿತಪರಿಸಙ್ಕಿತೋ ಹೋತಿ, ಗಚ್ಛತಿಪಿ, ತಿಟ್ಠತಿಪಿ, ನಿವತ್ತತಿಪಿ, ಗತಟ್ಠಾನತೋ ಆಗತಟ್ಠಾನಮೇವ ಬಹುತರಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಕಿಚ್ಛೇನ ಕಸಿರೇನ ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ವಾ, ನ ವಾ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಏವಮೇವಂ ಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಸು ಠಾನೇಸು ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಹೋತಿ। ಸೋ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ನು ಖೋ, ನ ನು ಖೋ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛನ್ತೋ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ಸದ್ಧಾಯ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಮಗ್ಗಂ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ನ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ ಯಥಾ ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗೇ ‘‘ಚೋರಾ ಅತ್ಥಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಸಪ್ಪನಪರಿಸಪ್ಪನಂ ಅಪರಿಯೋಗಾಹನಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಖೇಮನ್ತಪತ್ತಿಯಾ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ, ಏವಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಪಿ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ನು ಖೋ ನ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಸಪ್ಪನಪರಿಸಪ್ಪನಂ ಅಪರಿಯೋಗಾಹನಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಯಮಾನಾ ಅರಿಯಭೂಮಿಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗೋ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
Yathā pana kantāraddhānamaggapaṭipanno puriso corehi manussānaṃ viluttokāsaṃ pahatokāsañca disvā daṇḍakasaddenapi sakuṇasaddenapi corā āgatāti ussaṅkitaparisaṅkito hoti, gacchatipi, tiṭṭhatipi, nivattatipi, gataṭṭhānato āgataṭṭhānameva bahutaraṃ hoti. So kicchena kasirena khemantabhūmiṃ pāpuṇāti vā, na vā pāpuṇāti. Evamevaṃ yassa aṭṭhasu ṭhānesu vicikicchā uppannā hoti. So ‘‘buddho nu kho, na nu kho buddho’’tiādinā nayena vicikicchanto adhimuccitvā saddhāya gaṇhituṃ na sakkoti. Asakkonto maggaṃ vā phalaṃ vā na pāpuṇātīti yathā kantāraddhānamagge ‘‘corā atthi natthī’’ti punappunaṃ āsappanaparisappanaṃ apariyogāhanaṃ chambhitatta cittassa uppādento khemantapattiyā antarāyaṃ karoti, evaṃ vicikicchāpi ‘‘buddho nu kho na buddho’’tiādinā nayena punappunaṃ āsappanaparisappanaṃ apariyogāhanaṃ chambhitattaṃ cittassa uppādayamānā ariyabhūmippattiyā antarāyaṃ karotīti kantāraddhānamaggo viya daṭṭhabbā.
ಇದಾನಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಣಣ್ಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಗವಾ ಪಹೀನಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಆಣಣ್ಯಸದಿಸಂ, ಸೇಸಾನಿ ಆರೋಗ್ಯಾದಿಸದಿಸಾನಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ರಾಯಂ ಸದಿಸತಾ – ಯಥಾ ಹಿ ಪುರಿಸೋ ಇಣಂ ಆದಾಯ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಮಿದ್ಧಕಮ್ಮನ್ತೋ, ‘‘ಇದಂ ಇಣಂ ನಾಮ ಪಲಿಬೋಧಮೂಲ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸವಡ್ಢಿಕಂ ಇಣಂ ನಿಯ್ಯಾತೇತ್ವಾ ಪಣ್ಣಂ ಫಾಲಾಪೇಯ್ಯ। ಅಥಸ್ಸ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನೇವ ಕೋಚಿ ದೂತಂ ಪೇಸೇತಿ, ನ ಪಣ್ಣಂ, ಸೋ ಇಣಸಾಮಿಕೇ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಸಚೇ ಇಚ್ಛತಿ, ಆಸನಾ ಉಟ್ಠಹತಿ, ನೋ ಚೇ, ನ ಉಟ್ಠಹತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಲ್ಲೇಪತಾಯ ಅಲಗ್ಗತಾಯ। ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖು, ‘‘ಅಯಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ನಾಮ ಪಲಿಬೋಧಮೂಲ’’ನ್ತಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಪಜಹತಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಪಹೀನಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಯಥಾ ಇಣಮುತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಇಣಸಾಮಿಕೇ ದಿಸ್ವಾ ನೇವ ಭಯಂ ನ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಮೇವ ಪರವತ್ಥುಮ್ಹಿ ನೇವ ಸಙ್ಗೋ ನ ಬನ್ಧೋ ಹೋತಿ। ದಿಬ್ಬಾನಿಪಿ ರೂಪಾನಿ ಪಸ್ಸತೋ ಕಿಲೇಸೋ ನ ಸಮುದಾಚರತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಆಣಣ್ಯಮಿವ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಪ್ಪಹಾನಮಾಹ।
Idāni seyyathāpi, bhikkhave, āṇaṇyanti ettha bhagavā pahīnakāmacchandanīvaraṇaṃ āṇaṇyasadisaṃ, sesāni ārogyādisadisāni katvā dasseti. Tatrāyaṃ sadisatā – yathā hi puriso iṇaṃ ādāya kammante payojetvā samiddhakammanto, ‘‘idaṃ iṇaṃ nāma palibodhamūla’’nti cintetvā savaḍḍhikaṃ iṇaṃ niyyātetvā paṇṇaṃ phālāpeyya. Athassa tato paṭṭhāya neva koci dūtaṃ peseti, na paṇṇaṃ, so iṇasāmike disvāpi sace icchati, āsanā uṭṭhahati, no ce, na uṭṭhahati. Kasmā? Tehi saddhiṃ nillepatāya alaggatāya. Evameva bhikkhu, ‘‘ayaṃ kāmacchando nāma palibodhamūla’’nti satipaṭṭhāne vuttanayeneva cha dhamme bhāvetvā kāmacchandanīvaraṇaṃ pajahati. Tassevaṃ pahīnakāmacchandassa yathā iṇamuttassa purisassa iṇasāmike disvā neva bhayaṃ na chambhitattaṃ hoti. Evameva paravatthumhi neva saṅgo na bandho hoti. Dibbānipi rūpāni passato kileso na samudācarati. Tasmā bhagavā āṇaṇyamiva kāmacchandappahānamāha.
ಯಥಾ ಪನ ಸೋ ಪಿತ್ತರೋಗಾತುರೋ ಪುರಿಸೋ ಭೇಸಜ್ಜಕಿರಿಯಾಯ ತಂ ರೋಗಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಧುಸಕ್ಕರಾದೀನಂ ರಸಂ ವಿನ್ದತಿ। ಏವಮೇವಂ ಭಿಕ್ಖು, ‘‘ಅಯಂ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ನಾಮ ಅನತ್ಥಕಾರಕೋ’’ತಿ ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದನೀವರಣಂ ಪಜಹತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಹೀನಬ್ಯಾಪಾದೋ ಯಥಾ ಪಿತ್ತರೋಗವಿಮುತ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ಮಧುಸಕ್ಕರಾದೀನಿ ಮಧುರಾನಿ ಸಮ್ಪಿಯಾಯಮಾನೋ ಪಟಿಸೇವತಿ। ಏವಮೇವಂ ಆಚಾರಪಣ್ಣತ್ತಿಆದೀನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಿಯಮಾನೋ ಸಿರಸಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಿಯಾಯಮಾನೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಆರೋಗ್ಯಮಿವ ಬ್ಯಾಪಾದಪ್ಪಹಾನಮಾಹ।
Yathā pana so pittarogāturo puriso bhesajjakiriyāya taṃ rogaṃ vūpasametvā tato paṭṭhāya madhusakkarādīnaṃ rasaṃ vindati. Evamevaṃ bhikkhu, ‘‘ayaṃ byāpādo nāma anatthakārako’’ti cha dhamme bhāvetvā byāpādanīvaraṇaṃ pajahati. So evaṃ pahīnabyāpādo yathā pittarogavimutto puriso madhusakkarādīni madhurāni sampiyāyamāno paṭisevati. Evamevaṃ ācārapaṇṇattiādīni sikkhāpiyamāno sirasā sampaṭicchitvā sampiyāyamāno sikkhati. Tasmā bhagavā ārogyamiva byāpādappahānamāha.
ಯಥಾ ಸೋ ನಕ್ಖತ್ತದಿವಸೇ ಬನ್ಧನಾಗಾರಂ ಪವೇಸಿತೋ ಪುರಿಸೋ ಅಪರಸ್ಮಿಂ ನಕ್ಖತ್ತದಿವಸೇ, ‘‘ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅಹಂ ಪಮಾದದೋಸೇನ ಬದ್ಧೋ ತಂ ನಕ್ಖತ್ತಂ ನಾನುಭವಾಮಿ, ಇದಾನಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಯಥಾಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಓಕಾಸಂ ನ ಲಭನ್ತಿ। ಏವಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ – ‘‘ಅಹೋ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಅಹೋ ನಕ್ಖತ್ತ’’ನ್ತಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ। ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖು, ‘‘ಇದಂ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ನಾಮ ಮಹಾಅನತ್ಥಕರ’’ನ್ತಿ ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಥಿನಮಿದ್ಧನೀವರಣಂ ಪಜಹತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಹೀನಥಿನಮಿದ್ಧೋ ಯಥಾ ಬನ್ಧನಾ ಮುತ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ಸತ್ತಾಹಮ್ಪಿ ನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅನುಭವತಿ। ಏವಮೇವಂ ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಕ್ಖಮಿವ ಥಿನಮಿದ್ಧಪ್ಪಹಾನಮಾಹ।
Yathā so nakkhattadivase bandhanāgāraṃ pavesito puriso aparasmiṃ nakkhattadivase, ‘‘pubbepi ahaṃ pamādadosena baddho taṃ nakkhattaṃ nānubhavāmi, idāni appamatto bhavissāmī’’ti yathāssa paccatthikā okāsaṃ na labhanti. Evaṃ appamatto hutvā nakkhattaṃ anubhavitvā – ‘‘aho nakkhattaṃ aho nakkhatta’’nti udānaṃ udānesi. Evameva bhikkhu, ‘‘idaṃ thinamiddhaṃ nāma mahāanatthakara’’nti cha dhamme bhāvetvā thinamiddhanīvaraṇaṃ pajahati. So evaṃ pahīnathinamiddho yathā bandhanā mutto puriso sattāhampi nakkhattassa ādimajjhapariyosānaṃ anubhavati. Evamevaṃ bhikkhu dhammanakkhattassa ādimajjhapariyosānaṃ anubhavanto saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇāti. Tasmā bhagavā bandhanā mokkhamiva thinamiddhappahānamāha.
ಯಥಾ ಪನ ದಾಸೋ ಕಞ್ಚಿದೇವ ಮಿತ್ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಧನಂ ದತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಂ ಕರೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖು, ‘‘ಇದಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ನಾಮ ಮಹಾಅನತ್ಥಕರ’’ನ್ತಿ ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಜಹತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಹೀನುದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚೋ ಯಥಾ ಭುಜಿಸ್ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಯಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಂ ಕರೋತಿ। ನ ತಂ ಕೋಚಿ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ತತೋ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಏವಮೇವಂ ಭಿಕ್ಖು ಯಥಾಸುಖಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ನಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ತತೋ ನಿವತ್ತೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ವಿಯ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಪ್ಪಹಾನಮಾಹ।
Yathā pana dāso kañcideva mittaṃ upanissāya sāmikānaṃ dhanaṃ datvā attānaṃ bhujissaṃ katvā tato paṭṭhāya yaṃ icchati, taṃ kareyya. Evameva bhikkhu, ‘‘idaṃ uddhaccakukkuccaṃ nāma mahāanatthakara’’nti cha dhamme bhāvetvā uddhaccakukkuccaṃ pajahati. So evaṃ pahīnuddhaccakukkucco yathā bhujisso puriso yaṃ icchati, taṃ karoti. Na taṃ koci balakkārena tato nivatteti. Evamevaṃ bhikkhu yathāsukhaṃ nekkhammapaṭipadaṃ paṭipajjati, na naṃ uddhaccakukkuccaṃ balakkārena tato nivatteti. Tasmā bhagavā bhujissaṃ viya uddhaccakukkuccappahānamāha.
ಯಥಾ ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ ಹತ್ಥಸಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಜ್ಜಾವುಧೋ ಸಪರಿವಾರೋ ಕನ್ತಾರಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ತಂ ಚೋರಾ ದೂರತೋವ ದಿಸ್ವಾ ಪಲಾಯೇಯ್ಯುಂ। ಸೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ ತಂ ಕನ್ತಾರಂ ನಿತ್ಥರಿತ್ವಾ ಖೇಮನ್ತಂ ಪತ್ತೋ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಅಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಭಿಕ್ಖು, ‘‘ಅಯಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ನಾಮ ಅನತ್ಥಕಾರಿಕಾ’’ತಿ ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಪಜಹತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಹೀನವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ಯಥಾ ಬಲವಾ ಸಜ್ಜಾವುಧೋ ಸಪರಿವಾರೋ ಪುರಿಸೋ ನಿಬ್ಭಯೋ ಚೋರೇ ತಿಣಂ ವಿಯ ಅಗಣೇತ್ವಾ ಸೋತ್ಥಿನಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಏವಮೇವಂ ದುಚ್ಚರಿತಕನ್ತಾರಂ ನಿತ್ಥರಿತ್ವಾ ಪರಮಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ವಿಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಪಹಾನಮಾಹ।
Yathā balavā puriso hatthasāraṃ gahetvā sajjāvudho saparivāro kantāraṃ paṭipajjeyya. Taṃ corā dūratova disvā palāyeyyuṃ. So sotthinā taṃ kantāraṃ nittharitvā khemantaṃ patto haṭṭhatuṭṭho assa. Evamevaṃ bhikkhu, ‘‘ayaṃ vicikicchā nāma anatthakārikā’’ti cha dhamme bhāvetvā vicikicchaṃ pajahati. So evaṃ pahīnavicikiccho yathā balavā sajjāvudho saparivāro puriso nibbhayo core tiṇaṃ viya agaṇetvā sotthinā nikkhamitvā khemantabhūmiṃ pāpuṇāti. Evamevaṃ duccaritakantāraṃ nittharitvā paramakhemantabhūmiṃ amataṃ nibbānaṃ pāpuṇāti. Tasmā bhagavā khemantabhūmiṃ viya vicikicchāpahānamāha.
೪೨೭. ಇಮಮೇವ ಕಾಯನ್ತಿ ಇಮಂ ಕರಜಕಾಯಂ। ಅಭಿಸನ್ದೇತೀತಿ ತೇಮೇತಿ ಸ್ನೇಹೇತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪವತ್ತಪೀತಿಸುಖಂ ಕರೋತಿ। ಪರಿಸನ್ದೇತೀತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಸನ್ದೇತಿ। ಪರಿಪೂರೇತೀತಿ ವಾಯುನಾ ಭಸ್ತಂ ವಿಯ ಪೂರೇತಿ। ಪರಿಪ್ಫರತೀತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಫುಸತಿ । ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ಅಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸಬ್ಬಕೋಟ್ಠಾಸವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ। ಕಿಞ್ಚಿ ಉಪಾದಿನ್ನಕಸನ್ತತಿಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ಛವಿಮಂಸಲೋಹಿತಾನುಗತಂ ಅಣುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸುಖೇನ ಅಫುಟ್ಠಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ದಕ್ಖೋತಿ ಛೇಕೋ ಪಟಿಬಲೋ ನ್ಹಾನೀಯಚುಣ್ಣಾನಿ ಕಾತುಞ್ಚೇವ ಯೋಜೇತುಞ್ಚ ಸನ್ನೇತುಞ್ಚ। ಕಂಸಥಾಲೇತಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಲೋಹೇನ ಕತಭಾಜನೇ। ಮತ್ತಿಕಭಾಜನಂ ಪನ ಥಿರಂ ನ ಹೋತಿ, ಸನ್ನೇನ್ತಸ್ಸ ಭಿಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ನ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪರಿಪ್ಫೋಸಕಂ ಪರಿಪ್ಫೋಸಕನ್ತಿ ಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ। ಸನ್ನೇಯ್ಯಾತಿ ವಾಮಹತ್ಥೇನ ಕಂಸಥಾಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪಮಾಣಯುತ್ತಂ ಉದಕಂ ಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪರಿಮದ್ದನ್ತೋ ಪಿಣ್ಡಂ ಕರೇಯ್ಯ। ಸ್ನೇಹಾನುಗತಾತಿ ಉದಕಸಿನೇಹೇನ ಅನುಗತಾ। ಸ್ನೇಹಪರೇತಾತಿ ಉದಕಸಿನೇಹೇನ ಪರಿಗತಾ। ಸನ್ತರಬಾಹಿರಾತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅನ್ತೋಪದೇಸೇನ ಚೇವ ಬಹಿಪದೇಸೇನ ಚ, ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಉದಕಸಿನೇಹೇನ ಫುಟಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಚ ಪಗ್ಘರಿಣೀತಿ ನ ಬಿನ್ದು ಬಿನ್ದು ಉದಕಂ ಪಗ್ಘರತಿ, ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಹತ್ಥೇನಪಿ ದ್ವೀಹಿಪಿ ತೀಹಿಪಿ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ಗಹೇತುಂ ಓವಟ್ಟಿಕಮ್ಪಿ ಕಾತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
427.Imameva kāyanti imaṃ karajakāyaṃ. Abhisandetīti temeti sneheti, sabbattha pavattapītisukhaṃ karoti. Parisandetīti samantato sandeti. Paripūretīti vāyunā bhastaṃ viya pūreti. Parippharatīti samantato phusati . Sabbāvato kāyassāti assa bhikkhuno sabbakoṭṭhāsavato kāyassa. Kiñci upādinnakasantatipavattiṭṭhāne chavimaṃsalohitānugataṃ aṇumattampi ṭhānaṃ paṭhamajjhānasukhena aphuṭṭhaṃ nāma na hoti. Dakkhoti cheko paṭibalo nhānīyacuṇṇāni kātuñceva yojetuñca sannetuñca. Kaṃsathāleti yena kenaci lohena katabhājane. Mattikabhājanaṃ pana thiraṃ na hoti, sannentassa bhijjati, tasmā taṃ na dasseti. Paripphosakaṃ paripphosakanti siñcitvā siñcitvā. Sanneyyāti vāmahatthena kaṃsathālaṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena pamāṇayuttaṃ udakaṃ siñcitvā siñcitvā parimaddanto piṇḍaṃ kareyya. Snehānugatāti udakasinehena anugatā. Snehaparetāti udakasinehena parigatā. Santarabāhirāti saddhiṃ antopadesena ceva bahipadesena ca, sabbatthakameva udakasinehena phuṭāti attho. Na ca pagghariṇīti na bindu bindu udakaṃ paggharati, sakkā hoti hatthenapi dvīhipi tīhipi aṅgulīhi gahetuṃ ovaṭṭikampi kātunti attho.
೪೨೮. ದುತಿಯಜ್ಝಾನಸುಖಉಪಮಾಯಂ ಉಬ್ಭಿತೋದಕೋತಿ ಉಬ್ಭಿನ್ನಉದಕೋ, ನ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಗ್ಗಚ್ಛನಉದಕೋ, ಅನ್ತೋಯೇವ ಪನ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜನಉದಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಯಮುಖನ್ತಿ ಆಗಮನಮಗ್ಗೋ। ದೇವೋತಿ ಮೇಘೋ। ಕಾಲೇನಕಾಲನ್ತಿ ಕಾಲೇ ಕಾಲೇ, ಅನ್ವದ್ಧಮಾಸಂ ವಾ ಅನುದಸಾಹಂ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಾರನ್ತಿ ವುಟ್ಠಿಂ। ನಾನುಪ್ಪವೇಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ನ ಪವೇಸೇಯ್ಯ, ನ ವಸ್ಸೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೀತಾ ವಾರಿಧಾರಾ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಸೀತಂ ವಾರಿ ತಂ ಉದಕರಹದಂ ಪೂರಯಮಾನಂ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಹೇಟ್ಠಾ ಉಗ್ಗಚ್ಛನಉದಕಞ್ಹಿ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಂ ಉದಕಂ ಖೋಭೇತಿ। ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಪವಿಸನಉದಕಂ ಪುರಾಣಪಣ್ಣತಿಣಕಟ್ಠದಣ್ಡಕಾದೀಹಿ ಉದಕಂ ಖೋಭೇತಿ। ವುಟ್ಠಿಉದಕಂ ಧಾರಾನಿಪಾತಪುಪ್ಫುಳಕೇಹಿ ಉದಕಂ ಖೋಭೇತಿ। ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಮೇವ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಇದ್ಧಿನಿಮ್ಮಿತಮಿವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಉದಕಂ ಇಮಂ ಪದೇಸಂ ಫರತಿ, ಇಮಂ ಪದೇಸಂ ನ ಫರತೀತಿ ನತ್ಥಿ। ತೇನ ಅಫುಟೋಕಾಸೋ ನಾಮ ನ ಹೋತೀತಿ। ತತ್ಥ ರಹದೋ ವಿಯ ಕರಜಕಾಯೋ, ಉದಕಂ ವಿಯ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಸುಖಂ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
428. Dutiyajjhānasukhaupamāyaṃ ubbhitodakoti ubbhinnaudako, na heṭṭhā ubbhijjitvā uggacchanaudako, antoyeva pana ubbhijjanaudakoti attho. Āyamukhanti āgamanamaggo. Devoti megho. Kālenakālanti kāle kāle, anvaddhamāsaṃ vā anudasāhaṃ vāti attho. Dhāranti vuṭṭhiṃ. Nānuppaveccheyyāti na paveseyya, na vasseyyāti attho. Sītā vāridhārā ubbhijjitvāti sītaṃ vāri taṃ udakarahadaṃ pūrayamānaṃ ubbhijjitvā. Heṭṭhā uggacchanaudakañhi uggantvā uggantvā bhijjantaṃ udakaṃ khobheti. Catūhi disāhi pavisanaudakaṃ purāṇapaṇṇatiṇakaṭṭhadaṇḍakādīhi udakaṃ khobheti. Vuṭṭhiudakaṃ dhārānipātapupphuḷakehi udakaṃ khobheti. Sannisinnameva pana hutvā iddhinimmitamiva uppajjamānaṃ udakaṃ imaṃ padesaṃ pharati, imaṃ padesaṃ na pharatīti natthi. Tena aphuṭokāso nāma na hotīti. Tattha rahado viya karajakāyo, udakaṃ viya dutiyajjhānasukhaṃ. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
೪೨೯. ತತಿಯಜ್ಝಾನಸುಖಉಪಮಾಯಂ ಉಪ್ಪಲಾನಿ ಏತ್ಥ ಸನ್ತೀತಿ ಉಪ್ಪಲಿನೀ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಸೇತರತ್ತನೀಲೇಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಉಪ್ಪಲಂ ಉಪ್ಪಲಮೇವ, ಊನಕಸತಪತ್ತಂ ಪುಣ್ಡರೀಕಂ, ಸತಪತ್ತಂ ಪದುಮಂ। ಪತ್ತನಿಯಮಂ ವಾ ವಿನಾಪಿ ಸೇತಂ ಪದುಮಂ, ರತ್ತಂ ಪುಣ್ಡರೀಕನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಉದಕಾನುಗ್ಗತಾನೀತಿ ಉದಕತೋ ನ ಉಗ್ಗತಾನಿ। ಅನ್ತೋನಿಮುಗ್ಗಪೋಸೀನೀತಿ ಉದಕತಲಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ನಿಮುಗ್ಗಾನಿಯೇವ ಹುತ್ವಾ ಪೋಸೀನಿ, ವಡ್ಢೀನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
429. Tatiyajjhānasukhaupamāyaṃ uppalāni ettha santīti uppalinī. Sesapadadvayesupi eseva nayo. Ettha ca setarattanīlesu yaṃkiñci uppalaṃ uppalameva, ūnakasatapattaṃ puṇḍarīkaṃ, satapattaṃ padumaṃ. Pattaniyamaṃ vā vināpi setaṃ padumaṃ, rattaṃ puṇḍarīkanti ayamettha vinicchayo. Udakānuggatānīti udakato na uggatāni. Antonimuggaposīnīti udakatalassa anto nimuggāniyeva hutvā posīni, vaḍḍhīnīti attho. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
೪೩೦. ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸುಖಉಪಮಾಯಂ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ ಪರಿಯೋದಾತೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಟ್ಠೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಂ। ಪಭಸ್ಸರಟ್ಠೇನ ಪರಿಯೋದಾತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಓದಾತೇನ ವತ್ಥೇನಾತಿ ಇದಂ ಉತುಫರಣತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಲಿಟ್ಠವತ್ಥೇನ ಹಿ ಉತುಫರಣಂ ನ ಹೋತಿ, ತಙ್ಖಣಧೋತಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಉತುಫರಣಂ ಬಲವಂ ಹೋತಿ। ಇಮಿಸ್ಸಾ ಹಿ ಉಪಮಾಯ ವತ್ಥಂ ವಿಯ ಕರಜಕಾಯೋ। ಉತುಫರಣಂ ವಿಯ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸುಖಂ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಸುನ್ಹಾತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥಂ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಸರೀರತೋ ಉತು ಸಬ್ಬಮೇವ ವತ್ಥಂ ಫರತಿ, ನ ಕೋಚಿ ವತ್ಥಸ್ಸ ಅಫುಟೋಕಾಸೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸುಖೇನ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕರಜಕಾಯಸ್ಸ ನ ಕೋಚಿ ಓಕಾಸೋ ಅಫುಟೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಮೇವ ವಾ ವತ್ಥಂ ವಿಯ, ತಂಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ ಉತುಫರಣಂ ವಿಯ। ಯಥಾ ಹಿ ಕತ್ಥಚಿ ಓದಾತವತ್ಥೇ ಕಾಯಂ ಅಪ್ಫುಸನ್ತೇಪಿ ತಂಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಉತುನಾ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಕಾಯೋ ಫುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮುಟ್ಠಿತೇನ ಸುಖುಮರೂಪೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕರಜಕಾಯೋ ಫುಟೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
430. Catutthajjhānasukhaupamāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātenāti ettha nirupakkilesaṭṭhena parisuddhaṃ. Pabhassaraṭṭhena pariyodātaṃ veditabbaṃ. Odātena vatthenāti idaṃ utupharaṇatthaṃ vuttaṃ. Kiliṭṭhavatthena hi utupharaṇaṃ na hoti, taṅkhaṇadhotaparisuddhena utupharaṇaṃ balavaṃ hoti. Imissā hi upamāya vatthaṃ viya karajakāyo. Utupharaṇaṃ viya catutthajjhānasukhaṃ. Tasmā yathā sunhātassa purisassa parisuddhaṃ vatthaṃ sasīsaṃ pārupitvā nisinnassa sarīrato utu sabbameva vatthaṃ pharati, na koci vatthassa aphuṭokāso hoti. Evaṃ catutthajjhānasukhena bhikkhuno karajakāyassa na koci okāso aphuṭo hotīti evamettha attho daṭṭhabbo. Catutthajjhānacittameva vā vatthaṃ viya, taṃsamuṭṭhānarūpaṃ utupharaṇaṃ viya. Yathā hi katthaci odātavatthe kāyaṃ apphusantepi taṃsamuṭṭhānena utunā sabbatthakameva kāyo phuṭṭho hoti. Evaṃ catutthajjhānasamuṭṭhitena sukhumarūpena sabbatthakameva bhikkhuno karajakāyo phuṭo hotīti evamettha attho daṭṭhabbo.
೪೩೧. ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಉಪಮಾಯಂ ತಂದಿವಸಂ ಕತಕಿರಿಯಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋತೀತಿ ತಂದಿವಸಂ ಗತಗಾಮತ್ತಯಮೇವ ಗಹಿತಂ। ತತ್ಥ ಗಾಮತ್ತಯಂ ಗತಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಲಾಭೀ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಯೋ ಗಾಮಾ ವಿಯ ತಯೋ ಭವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ತೀಸು ಗಾಮೇಸು ತಂದಿವಸಂ ಕತಕಿರಿಯಾಯ ಆವಿಭಾವೋ ವಿಯ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೀಸು ಭವೇಸು ಕತಕಿರಿಯಾಯ ಆವಿಭಾವೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
431. Pubbenivāsañāṇaupamāyaṃ taṃdivasaṃ katakiriyā pākaṭā hotīti taṃdivasaṃ gatagāmattayameva gahitaṃ. Tattha gāmattayaṃ gatapuriso viya pubbenivāsañāṇalābhī daṭṭhabbo. Tayo gāmā viya tayo bhavā daṭṭhabbā. Tassa purisassa tīsu gāmesu taṃdivasaṃ katakiriyāya āvibhāvo viya pubbenivāsāya cittaṃ abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno tīsu bhavesu katakiriyāya āvibhāvo daṭṭhabbo.
೪೩೨. ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಉಪಮಾಯಂ ದ್ವೇ ಅಗಾರಾತಿ ದ್ವೇ ಘರಾ। ಸದ್ವಾರಾತಿ ಸಮ್ಮುಖದ್ವಾರಾ। ಅನುಚಙ್ಕಮನ್ತೇತಿ ಅಪರಾಪರಂ ಸಞ್ಚರನ್ತೇ। ಅನುವಿಚರನ್ತೇತಿ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಚರನ್ತೇ, ಇತೋ ಪನ ಗೇಹಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಏತಂ ಗೇಹಂ, ಏತಸ್ಮಾ ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಗೇಹಂ ಪವಿಸನವಸೇನಪಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಅಗಾರಾ ಸದ್ವಾರಾ ವಿಯ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ, ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ವಿಯ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಲಾಭೀ, ಚಕ್ಖುಮತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗೇಹಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಠತ್ವಾ ಪಸ್ಸತೋ ದ್ವೇ ಅಗಾರೇ ಪವಿಸನಕನಿಕ್ಖಮನಕಪುರಿಸಾನಂ ಪಾಕಟಕಾಲೋ ವಿಯ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಲಾಭಿನೋ ಆಲೋಕಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಚವನಕಉಪಪಜ್ಜನಕಸತ್ತಾನಂ ಪಾಕಟಕಾಲೋ। ಕಿಂ ಪನ ತೇ ಞಾಣಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ, ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸಾತಿ? ಞಾಣಸ್ಸ। ತಸ್ಸ ಪಾಕಟತ್ತಾ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಕಟಾಯೇವಾತಿ।
432. Dibbacakkhuupamāyaṃ dve agārāti dve gharā. Sadvārāti sammukhadvārā. Anucaṅkamanteti aparāparaṃ sañcarante. Anuvicaranteti ito cito ca vicarante, ito pana gehā nikkhamitvā etaṃ gehaṃ, etasmā vā nikkhamitvā imaṃ gehaṃ pavisanavasenapi daṭṭhabbā. Tattha dve agārā sadvārā viya cutipaṭisandhiyo, cakkhumā puriso viya dibbacakkhuñāṇalābhī, cakkhumato purisassa dvinnaṃ gehānaṃ antare ṭhatvā passato dve agāre pavisanakanikkhamanakapurisānaṃ pākaṭakālo viya dibbacakkhulābhino ālokaṃ vaḍḍhetvā olokentassa cavanakaupapajjanakasattānaṃ pākaṭakālo. Kiṃ pana te ñāṇassa pākaṭā, puggalassāti? Ñāṇassa. Tassa pākaṭattā pana puggalassa pākaṭāyevāti.
೪೩೩. ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣಉಪಮಾಯಂ ಪಬ್ಬತಸಙ್ಖೇಪೇತಿ ಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕೇ। ಅನಾವಿಲೋತಿ ನಿಕ್ಕದ್ದಮೋ। ಸಿಪ್ಪಿಯೋ ಚ ಸಮ್ಬುಕಾ ಚ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಂ। ಸಕ್ಖರಾ ಚ ಕಥಲಾ ಚ ಸಕ್ಖರಕಥಲಂ। ಮಚ್ಛಾನಂ ಗುಮ್ಬಾ ಘಟಾತಿ ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬಂ। ತಿಟ್ಠನ್ತಮ್ಪಿ ಚರನ್ತಮ್ಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಕ್ಖರಕಥಲಂ ತಿಟ್ಠತಿಯೇವ, ಇತರಾನಿ ಚರನ್ತಿಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಿಪಿ। ಯಥಾ ಪನ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಠಿತಾಸುಪಿ ನಿಸಿನ್ನಾಸುಪಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಾಸುಪಿ, ‘‘ಏತಾ ಗಾವೋ ಚರನ್ತೀ’’ತಿ ಚರನ್ತಿಯೋ ಉಪಾದಾಯ ಇತರಾಪಿ ಚರನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಏವಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಮೇವ ಸಕ್ಖರಕಥಲಂ ಉಪಾದಾಯ ಇತರಮ್ಪಿ ದ್ವಯಂ ತಿಟ್ಠನ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇತರಞ್ಚ ದ್ವಯಂ ಚರನ್ತಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಕ್ಖರಕಥಲಮ್ಪಿ ಚರನ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ತೀರೇ ಠತ್ವಾ ಪಸ್ಸತೋ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಾದೀನಂ ವಿಭೂತಕಾಲೋ ವಿಯ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಚತುನ್ನಂ ಸಚ್ಚಾನಂ ವಿಭೂತಕಾಲೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
433. Āsavakkhayañāṇaupamāyaṃ pabbatasaṅkhepeti pabbatamatthake. Anāviloti nikkaddamo. Sippiyo ca sambukā ca sippisambukaṃ. Sakkharā ca kathalā ca sakkharakathalaṃ. Macchānaṃ gumbā ghaṭāti macchagumbaṃ. Tiṭṭhantampi carantampīti ettha sakkharakathalaṃ tiṭṭhatiyeva, itarāni carantipi tiṭṭhantipi. Yathā pana antarantarā ṭhitāsupi nisinnāsupi vijjamānāsupi, ‘‘etā gāvo carantī’’ti carantiyo upādāya itarāpi carantīti vuccanti. Evaṃ tiṭṭhantameva sakkharakathalaṃ upādāya itarampi dvayaṃ tiṭṭhantanti vuttaṃ. Itarañca dvayaṃ carantaṃ upādāya sakkharakathalampi carantanti vuttaṃ. Tattha cakkhumato purisassa tīre ṭhatvā passato sippisambukādīnaṃ vibhūtakālo viya āsavānaṃ khayāya cittaṃ nīharitvā nisinnassa bhikkhuno catunnaṃ saccānaṃ vibhūtakālo daṭṭhabbo.
೪೩೪. ಇದಾನಿ ಸತ್ತಹಾಕಾರೇಹಿ ಸಲಿಙ್ಗತೋ ಸಗುಣತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಮಣೋ ಇತಿಪೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಮಣೋ ಹೋತೀತಿಆದೀಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಸಮಿತಪಾಪತ್ತಾ ಸಮಣೋ ಹೋತಿ। ಬಾಹಿತಪಾಪತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹೋತಿ। ನ್ಹಾತಕಿಲೇಸತ್ತಾ ನ್ಹಾತಕೋ ಹೋತಿ, ಧೋತಕಿಲೇಸತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚತುಮಗ್ಗಞಾಣಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ವೇದೇಹಿ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ಗತತ್ತಾ ವೇದಗೂ ಹೋತಿ, ವಿದಿತತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವ ವಿದಿತಾಸ್ಸ ಹೋನ್ತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸುತತ್ತಾ ಸೋತ್ತಿಯೋ ಹೋತಿ, ನಿಸ್ಸುತತ್ತಾ ಅಪಹತತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಲೇಸಾನಂ ಆರಕತ್ತಾ ಅರಿಯೋ ಹೋತಿ, ಹತತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇಹಿ ಆರಕತ್ತಾ ಅರಹಂ ಹೋತಿ, ದೂರೀಭೂತತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಸಬತ್ಥ ಪಾಕಟಮೇವಾತಿ।
434. Idāni sattahākārehi saliṅgato saguṇato khīṇāsavassa nāmaṃ gaṇhanto, ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu samaṇo itipītiādimāha. Tattha evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu samaṇohotītiādīsu, bhikkhave, evaṃ bhikkhu samitapāpattā samaṇo hoti. Bāhitapāpattā brāhmaṇo hoti. Nhātakilesattā nhātako hoti, dhotakilesattāti attho. Catumaggañāṇasaṅkhātehi vedehi akusaladhammānaṃ gatattā vedagū hoti, viditattāti attho. Teneva viditāssa hontītiādimāha. Kilesānaṃ sutattā sottiyo hoti, nissutattā apahatattāti attho. Kilesānaṃ ārakattā ariyo hoti, hatattāti attho. Tehi ārakattā arahaṃ hoti, dūrībhūtattāti attho. Sesaṃ sabattha pākaṭamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahāassapurasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತಂ • 9. Mahāassapurasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Mahāassapurasuttavaṇṇanā
