| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೯. ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Mahāassapurasuttavaṇṇanā
೪೧೫. ಜಾನಪದಿನೋತಿ ಜನಪದವನ್ತೋ, ಜನಪದಸ್ಸ ವಾ ಇಸ್ಸರಾ ರಾಜಕುಮಾರಾ ಗೋತ್ತವಸೇನ ಅಙ್ಗಾ ನಾಮ। ತೇಸಂ ನಿವಾಸೋ ಯದಿ ಏಕೋ ಜನಪದೋ , ಕಥಂ ಬಹುವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ರುಳ್ಹೀಸದ್ದೇನಾ’’ತಿ। ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾ ಹಿ ಈದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು ಯುತ್ತೇ ವಿಯ ಸಲಿಙ್ಗವಚನಾನಿ (ಪಾಣಿನಿ ೧.೨.೫೧) ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ರುಳ್ಹೀ ಯಥಾ ‘‘ಕುರೂಸು ವಿಹರತಿ, ಮಲ್ಲೇಸು ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಚ। ತಬ್ಬಿಸೇಸನೇ ಪನ ಜನಪದಸದ್ದೇ ಜಾತಿಸದ್ದೇ ಏಕವಚನಮೇವ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಙ್ಗೇಸು ಜನಪದೇ’’ತಿ। ಅಸ್ಸಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಾಸಾಣಾನಿ, ತಾನಿ ಸುನ್ದರಾನಿ ತತ್ಥ ಸನ್ತೀತಿ ‘‘ಅಸ್ಸಪುರ’’ನ್ತಿ ಸೋ ನಿಗಮೋ ವುತ್ತೋತಿ ಕೇಚೀ। ಅಪರೇ ಪನ ಆಜಾನೀಯೋ ಅಸ್ಸೋ ರಞ್ಞೋ ತತ್ಥ ಗಹಣಂ ಉಪಗತೋತಿ ‘‘ಅಸ್ಸಪುರ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋತಿ ವದನ್ತಿ। ಕಿಂ ತೇಹಿ, ನಾಮಮೇತಂ ತಸ್ಸ ನಿಗಮಸ್ಸ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತತ್ಥ ಭಗವತೋ ನಿಬದ್ಧವಸನಟ್ಠಾನಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನಾಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರತಿ’’ಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ಹಿ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಸ್ಸಪುರಂ ನಾಮ ಅಙ್ಗಾನಂ ನಿಗಮೋ’’ತಿ ಗೋಚರಗಾಮಕಿತ್ತನಮೇವ ಕತಂ।
415.Jānapadinoti janapadavanto, janapadassa vā issarā rājakumārā gottavasena aṅgā nāma. Tesaṃ nivāso yadi eko janapado , kathaṃ bahuvacananti āha ‘‘ruḷhīsaddenā’’ti. Akkharacintakā hi īdisesu ṭhānesu yutte viya saliṅgavacanāni (pāṇini 1.2.51) icchanti. Ayamettha ruḷhī yathā ‘‘kurūsu viharati, mallesu viharatī’’ti ca. Tabbisesane pana janapadasadde jātisadde ekavacanameva. Tenāha ‘‘aṅgesu janapade’’ti. Assā vuccanti pāsāṇāni, tāni sundarāni tattha santīti ‘‘assapura’’nti so nigamo vuttoti kecī. Apare pana ājānīyo asso rañño tattha gahaṇaṃ upagatoti ‘‘assapura’’nti vuttoti vadanti. Kiṃ tehi, nāmametaṃ tassa nigamassa. Yasmā pana tattha bhagavato nibaddhavasanaṭṭhānaṃ kiñci nāhosi, tasmā ‘‘taṃ gocaragāmaṃ katvā viharati’’cceva vuttaṃ. Tathā hi pāḷiyaṃ ‘‘assapuraṃ nāma aṅgānaṃ nigamo’’ti gocaragāmakittanameva kataṃ.
ಏವರೂಪೇನ ಸೀಲೇನಾತಿಆದೀಸು ಸೀಲಗ್ಗಹಣೇನ ವಾರಿತ್ತಸೀಲಮಾಹ। ತೇನ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಕಮ್ಮನ್ತಾಜೀವೇ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಚಾರಗ್ಗಹಣೇನ ಚಾರಿತ್ತಸೀಲಂ। ತೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರಂ। ಪಟಿಪತ್ತಿಗ್ಗಹಣೇನ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಸಙ್ಗಹಂ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ। ಲಜ್ಜಿನೋತಿ ಇಮಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತಸೀಲಾಚಾರಮೂಲಕಾರಣಂ। ಪೇಸಲಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ। ಉಳಾರಗುಣಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪಾರಿಪೂರಿಂ। ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸೇವ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತೀತಿ ಇದಂ ತೇಸಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಗುಣಕಿತ್ತನಪಸುತತಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಪನ ಸದ್ಧಮ್ಮೇಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಪಿ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಏವ। ತೇನಾಹ ‘‘ಬುದ್ಧಮಾಮಕಾ ಧಮ್ಮಮಾಮಕಾ’’ತಿ। ವತ್ಥುತ್ತಯೇ ಹಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಇತರದ್ವಯೇ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಏವ ತದವಿನಾಭಾವತೋ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಾಪಚಾಯನೇತಿ ಲಕ್ಖಣವಚನಮೇತಂ ಯಥಾ ‘‘ಕಾಕೇಹಿ ಸಪ್ಪಿ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಪೂಜನೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾನಞ್ಹಿ ಕಾರಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಮಹಪ್ಫಲಭಾವಸ್ಸ ಕರಣಂ ಇಧ ‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಾಪಚಾಯನ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ।
Evarūpena sīlenātiādīsu sīlaggahaṇena vārittasīlamāha. Tena sammāvācākammantājīve dasseti. Ācāraggahaṇena cārittasīlaṃ. Tena parisuddhaṃ kāyavacīsamācāraṃ. Paṭipattiggahaṇena samathavipassanāmaggaphalasaṅgahaṃ sammāpaṭipattiṃ. Lajjinoti iminā yathāvuttasīlācāramūlakāraṇaṃ. Pesalāti iminā pārisuddhiṃ. Uḷāraguṇāti iminā paṭipattiyā pāripūriṃ. Bhikkhusaṅghasseva vaṇṇaṃ kathentīti idaṃ tesaṃ upāsakānaṃ yebhuyyena bhikkhūnaṃ guṇakittanapasutatāya vuttaṃ. Te pana saddhammepi sammāsambuddhepi abhippasannā eva. Tenāha ‘‘buddhamāmakā dhammamāmakā’’ti. Vatthuttaye hi ekasmiṃ abhippasannā itaradvaye abhippasannā eva tadavinābhāvato. Piṇḍapātāpacāyaneti lakkhaṇavacanametaṃ yathā ‘‘kākehi sappi rakkhitabba’’nti, tasmā paccayapaṭipūjaneti vuttaṃ hoti. Paccayadāyakānañhi kārassa attano sammāpaṭipattiyā mahapphalabhāvassa karaṇaṃ idha ‘‘piṇḍapātāpacāyana’’nti adhippetaṃ.
ಸಮಣಕರಣಾತಿ ಸಮಣಭಾವಕರಾ, ಸಮಣಭಾವಸ್ಸ ಕಾರಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಪನ ಏಕನ್ತತೋ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಉಪ್ಪಾದಿತಾ ವಡ್ಢಿತಾ ಚ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮಾದಾಯ ಪರಿಪೂರಿತಾ’’ತಿ। ಸಮಣಗ್ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ಸಮಣವಸೇನ, ನ ಸಾಮಞ್ಞಮತ್ತೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮಿತಪಾಪಸಮಣ’’ನ್ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕರಣಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಏವ ಚಾಯಂ ಭೇದೋ, ಯದಿದಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ , ನ ಅತ್ಥತೋ। ಸಮಣೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಧಮ್ಮಾತಿ ಸಮಣಧಮ್ಮೇ ಠಿತೇನ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಧಮ್ಮಾ। ಯೋ ಹಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಸಿಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಸಮಣಭಾವೇ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೋ, ತೇನ ಯೇ ಉಪರಿಸಿಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಸಮಣಭಾವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನೇವ ವುತ್ತಸಮಣೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾತಿ। ತಥಾ ಹಿ ತೇಸಂ ಸಮಣಭಾವಾವಹತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ತೇಪಿ ಚ ಸಮಣಕರಣಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವಾ’’ತಿ। ಇಧ ಪನಾತಿ ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರೇ। ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾದಿವಸೇನ ದೇಸನಾ ವಿತ್ಥಾರಿತಾತಿ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪ-ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯವಚೀಮನೋಸಮಾಚಾರಾಜೀವಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರ-ಭೋಜನೇಮತ್ತಞ್ಞುತ- ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞ-ಝಾನವಿಜ್ಜಾವಸೇನ ಸಮಣಕರಣಧಮ್ಮದೇಸನಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದೇಸಿತಾ, ನ ತಿಕನಿಪಾತೇ ವಿಯ ಸಙ್ಖೇಪತೋ। ಫಲಗ್ಗಹಣೇನೇವ ವಿಪಾಕಫಲಂ ಗಹಿತಂ, ತಂ ಪನ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಆನಿಸಂಸಗ್ಗಹಣೇನ ಪಿಯಮನಾಪತಾದಿಉದ್ರಯೋ। ತಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ಅವಞ್ಚಾಪದಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥನಿದ್ದೇಸೋ। ‘‘ಯಸ್ಸಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಬ್ಯತಿರೇಕವಸೇನ ಅತ್ಥಂ ವದತಿ। ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನಾತಿ ಏತ್ತಕೇನ ಪಾಳಿಪದೇಸೇನ। ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾದೀನಂ ಉಪರಿ ಪಾಳಿಯಂ ವುಚ್ಚಮಾನಾನಂ ಸಮಣಕರಣಧಮ್ಮಾನಂ। ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸೀತಿ ಗುಣಂ ಆನಿಸಂಸಂ ಅಭಾಸಿ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ‘‘ಅಪಿಚ ವಣ್ಣಭಣನಮೇತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಣ್ಣನಾಯಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩೭೩; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೬) ವುತ್ತನಯೇನ।
Samaṇakaraṇāti samaṇabhāvakarā, samaṇabhāvassa kārakāti attho. Te pana ekantato attano santāne uppāditā vaḍḍhitā ca hontīti āha ‘‘samādāya paripūritā’’ti. Samaṇaggahaṇañcettha samaṇavasena, na sāmaññamattenāti āha ‘‘samitapāpasamaṇa’’nti. Brāhmaṇakaraṇāti etthāpi vuttanayenevattho veditabbo. Byañjanato eva cāyaṃ bhedo, yadidaṃ samaṇabrāhmaṇāti , na atthato. Samaṇenakattabbadhammāti samaṇadhamme ṭhitena sampādetabbadhammā. Yo hi heṭṭhimasikkhāsaṅkhātasamaṇabhāve suppatiṭṭhito, tena ye uparisikkhāsaṅkhātasamaṇabhāvā sampādetabbā, tesaṃ vaseneva vuttasamaṇena kattabbadhammā vuttāti. Tathā hi tesaṃ samaṇabhāvāvahataṃ sandhāyāha ‘‘tepi ca samaṇakaraṇā hontiyevā’’ti. Idha panāti mahāassapure. Hirottappādivasena desanā vitthāritāti hirottappa-parisuddhakāyavacīmanosamācārājīvaindriyasaṃvara-bhojanemattaññuta- jāgariyānuyogasatisampajañña-jhānavijjāvasena samaṇakaraṇadhammadesanā vitthārato desitā, na tikanipāte viya saṅkhepato. Phalaggahaṇeneva vipākaphalaṃ gahitaṃ, taṃ pana ukkaṭṭhaniddesena catubbidhaṃ sāmaññaphalaṃ daṭṭhabbaṃ. Ānisaṃsaggahaṇena piyamanāpatādiudrayo. Tasseva atthoti tasseva avañcāpadasseva atthaniddeso. ‘‘Yassā hī’’tiādinā byatirekavasena atthaṃ vadati. Ettakena ṭhānenāti ettakena pāḷipadesena. Hirottappādīnaṃ upari pāḷiyaṃ vuccamānānaṃ samaṇakaraṇadhammānaṃ. Vaṇṇaṃ kathesīti guṇaṃ ānisaṃsaṃ abhāsi. Satipaṭṭhāne vuttanayenāti ‘‘apica vaṇṇabhaṇanameta’’ntiādinā satipaṭṭhānavaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106) vuttanayena.
೪೧೬. ಯಂ ಹಿರೀಯತೀತಿ ಯೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಹೇತುಭೂತೇನ ವಾ ಜಿಗುಚ್ಛತಿ। ಕರಣೇ ಹೇತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ಯನ್ತಿ ವಾ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತೋ, ಧಮ್ಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹಿರೀಯಿತಬ್ಬೇನಾತಿ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ, ಹಿರೀಯಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಓತ್ತಪ್ಪಿತಬ್ಬೇನಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತಂ ಜಾತಿಆದಿ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಹಿರೀ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಅತ್ತತೋ ಬಹಿಭೂತೋ ಪರಸತ್ತೋ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ। ಅತ್ತಾಧಿಪತಿತೋ ಆಗತಾ ಅತ್ತಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ಅತ್ತಾನಂ ಅಧಿಪತಿಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಾ। ಲಜ್ಜಾಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಾತಿ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನಸಭಾವಟ್ಠಾಯಿನೀ। ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಗರುನಾ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ವುತ್ತೇ ಗಾರವವಸೇನ ಪತಿಸ್ಸವನಂ ಪತಿಸ್ಸವೋ, ಸಹ ಪತಿಸ್ಸವೇನಾತಿ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಂ, ಪತಿಸ್ಸವಭೂತಂ ತಂಸಭಾವಞ್ಚ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಾರವಂ। ಜಾತಿಆದಿಮಹತ್ತತಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಚ ಹಿರೀ ತತ್ಥ ಗಾರವವಸೇನ ಪವತ್ತತೀತಿ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಲಕ್ಖಣಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಭಯಸಭಾವಸಣ್ಠಿತನ್ತಿ ಪಾಪತೋ ಭಾಯನಸಭಾವಟ್ಠಾಯೀ, ವಜ್ಜಭೀರುಕಭಯದಸ್ಸಾವಿಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ವಜ್ಜಂ ಭಾಯತಿ ತಂ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವಜ್ಜಭೀರುಕಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಏವಂಸಭಾವಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ। ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾದಿತಾ ಚ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾನಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಾಕಟಭಾವೇನೇವ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಪರೇಸಂ ಕದಾಚಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪ್ಪಯೋಗಾ। ನ ಹಿ ಲಜ್ಜನಂ ನಿಬ್ಭಯಂ, ಪಾಪಭಯಂ ವಾ ಅಲಜ್ಜನಂ ಹೋತೀತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಅಟ್ಠಸಾಲಿನಿಯಂ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ಬಲರಾಸಿವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಲೋಕಮರಿಯಾದಸ್ಸ ಪಾಲನತೋ ಲೋಕಪಾಲಧಮ್ಮಾ ನಾಮ। ಸುಕ್ಕಾತಿ ಓದಾತಾ ಪಭಸ್ಸರಭಾವಕಾರಕಾ, ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಹೇತುತಾಯ ವಾ ಸುಕ್ಕಾ। ಸಮ್ಭೇದನ್ತಿ ಆಚಾರಮರಿಯಾದಾಸಙ್ಕರಂ। ದೇವಭಾವಾವಹಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ದೇವಧಮ್ಮಾ।
416.Yaṃ hirīyatīti yena dhammena hetubhūtena vā jigucchati. Karaṇe hetaṃ paccattavacanaṃ. Yanti vā liṅgavipallāsena vutto, dhammoti attho. Hirīyitabbenāti upayogatthe karaṇavacanaṃ, hirīyitabbayuttakaṃ kāyaduccaritādinti attho. Ottappitabbenāti etthāpi eseva nayo. Ajjhattaṃ niyakajjhattaṃ jātiādi samuṭṭhānaṃ etissāti ajjhattasamuṭṭhānā hirī, bahiddhā attato bahibhūto parasatto samuṭṭhānaṃ etissāti bahiddhāsamuṭṭhānaṃ ottappaṃ. Attādhipatito āgatā attādhipateyyā, attānaṃ adhipatiṃ katvā pavattā. Lajjāsabhāvasaṇṭhitāti pāpajigucchanasabhāvaṭṭhāyinī. Sappatissavalakkhaṇattā garunā kismiñci vutte gāravavasena patissavanaṃ patissavo, saha patissavenāti sappatissavaṃ, patissavabhūtaṃ taṃsabhāvañca yaṃ kiñci gāravaṃ. Jātiādimahattatāpaccavekkhaṇena uppajjamānā ca hirī tattha gāravavasena pavattatīti sappatissavalakkhaṇāti vuccati. Bhayasabhāvasaṇṭhitanti pāpato bhāyanasabhāvaṭṭhāyī, vajjabhīrukabhayadassāvilakkhaṇattā vajjaṃ bhāyati taṃ bhayato passatīti vajjabhīrukabhayadassāvī, evaṃsabhāvaṃ ottappaṃ. Ajjhattasamuṭṭhānāditā ca hirottappānaṃ tattha tattha pākaṭabhāveneva vuccati, na paresaṃ kadāci aññamaññavippayogā. Na hi lajjanaṃ nibbhayaṃ, pāpabhayaṃ vā alajjanaṃ hotīti. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1.balarāsivaṇṇanā) vuttanayeneva veditabbo. Lokamariyādassa pālanato lokapāladhammā nāma. Sukkāti odātā pabhassarabhāvakārakā, sukkābhijātihetutāya vā sukkā. Sambhedanti ācāramariyādāsaṅkaraṃ. Devabhāvāvahā dhammāti devadhammā.
ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಸಮಾಹಿತಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿನೋ। ಸನ್ತೋತಿ ವೂಪಸನ್ತದೋಸಾ। ಸಪ್ಪುರಿಸಾತಿ ಸನ್ತಜನಾ। ಸಪರಹಿತಸಾಧಕಾ ಹಿ ಸಾಧವೋ।
Sukkadhammasamāhitāti yathāvuttasukkadhammasamaṅgino. Santoti vūpasantadosā. Sappurisāti santajanā. Saparahitasādhakā hi sādhavo.
ಅವಯವವಿನಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಸಮುದಾಯಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ, ಅವಯವೇನ ಚ ಸಮುದಾಯಸ್ಸ ಅಪದಿಸಿತಬ್ಬತೋ ಓವಾದೂಪಸಮ್ಪದಾವಹಓವಾದೇಕದೇಸೋ ಓವಾದೂಪಸಮ್ಪದಾತಿ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಪುರೇ। ಏತೇ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಧಮ್ಮಾ। ಸಮಣಧಮ್ಮಾ ನಾಮಾತಿ ದಸ್ಸಿತಾ ಮೂಲಭೂತಸಮಣಭಾವಕರಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ಕತ್ವಾ। ತಥಾ ಹಿ ತೇಸಂ ಆದಿತೋ ಗಹಣಂ।
Avayavavinimuttassa samudāyassa abhāvato, avayavena ca samudāyassa apadisitabbato ovādūpasampadāvahaovādekadeso ovādūpasampadāti. Idhāti imasmiṃ assapure. Ete hirottappadhammā. Samaṇadhammā nāmāti dassitā mūlabhūtasamaṇabhāvakarā dhammāti katvā. Tathā hi tesaṃ ādito gahaṇaṃ.
ಯಸ್ಸ ಅಧಿಗಮೇನ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯತೋ ಸಮಣಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ಸೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ‘‘ಸಮಣಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಕತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ತಸ್ಸ ಪನ ಫಲಭಾವತೋ, ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ಅರಣೀಯತೋ ಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ। ರಾಗಂ ಖೇಪೇತೀತಿ ರಾಗಕ್ಖಯೋ, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ। ರಾಗೋ ಖೀಯತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ರಾಗಕ್ಖಯೋ, ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಫಲಂ ಪನ ಕಾರಣೂಪಚಾರೇನ ರಾಗಕ್ಖಯೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ದೋಸಕ್ಖಯೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಾಮಞ್ಞಭೂತೋ ಅತ್ಥೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ, ಮಗ್ಗೋ, ಸಾಮಞ್ಞಸ್ಸ ಅತ್ಥೋತಿ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ, ಫಲನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮಗ್ಗಮ್ಪಿ ಫಲಮ್ಪಿ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ಕಥಿತೋ’’ತಿ। ತಯಿದಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸೀಲಾದಿಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾಪಿ ಹಿ ಇಧ ‘‘ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ’’ತಿ ಗಹಿತಾ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಸತಿ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯೇ’’ತಿ। ಪಟಿವೇದಯಾಮೀತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಞಾಪೇಮಿ।
Yassa adhigamena nippariyāyato samaṇā nāma honti, so ariyamaggo ‘‘samaṇassa kammaṃ paṭipadā’’ti katvā sāmaññaṃ, tassa pana phalabhāvato, ārammaṇakaraṇavasena araṇīyato phalanibbānāni sāmaññattho. Rāgaṃ khepetīti rāgakkhayo, ariyamaggo. Rāgo khīyati etthāti rāgakkhayo, nibbānaṃ. Phalaṃ pana kāraṇūpacārena rāgakkhayo daṭṭhabbo. Dosakkhayo mohakkhayoti etthāpi eseva nayo. Sāmaññabhūto attho sāmaññattho, maggo, sāmaññassa atthoti sāmaññattho, phalanti āha ‘‘maggampi phalampi ekato katvā sāmaññattho kathito’’ti. Tayidaṃ ukkaṭṭhaniddesena vuttaṃ. Sīlādipubbabhāgapaṭipadāpi hi idha ‘‘sāmaññattho’’ti gahitā. Tenevāha ‘‘sati uttarikaraṇīye’’ti. Paṭivedayāmīti punappunaṃ ñāpemi.
೪೧೭. ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನೇವಾತಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಭಾವೇನೇವ, ತತೋ ತಾದಿಸಮ್ಪಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಭಾವೇನೇವ ತತೋ ಓರಮತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಬದ್ಧೇನಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞಾಪನೇನ। ಪಾನೀಯಘಟೇ ವಾ ಪತ್ತೇ ವಾ ಕಾಕಾನಂ ಹತ್ಥಂ ವಾ ದಣ್ಡಂ ವಾ ಲೇಡ್ಡುಂ ವಾತಿ ಸಬ್ಬಮಿದಂ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಹಿ ಠಿತಾನಂ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ಪಾಣೀನಂ ಉಟ್ಠಾಪನಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ಅನಿಟ್ಠಕರಣಂ ಇಧ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರಭಾವೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ। ಉತ್ತಾನೋತಿ ಉದ್ಧಮುದ್ಧಂ ತನೋತೀತಿ ಉತ್ತಾನೋ। ಏವಂಭೂತೋ ಚ ಕೇನಚಿ ಅನುಪ್ಪಾದಭೂಮಿಯಂ ಸಞ್ಜಾತಸಾಲಕಲ್ಯಾಣೀಖನ್ಧೋ ವಿಯ ಉಪರೂಪರಿ ಉಗ್ಗತುಗ್ಗತೋ ಪಾಕಟೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉಗ್ಗತೋ ಪಾಕಟೋ’’ತಿ। ಅನಾವಟೋತಿ ಅನಿವುತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಸಞ್ಛನ್ನೋ’’ತಿ, ನಚ್ಛಾದೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಸದಿಸೋ ವಿಸುದ್ಧಭಾವೇನ। ಅನ್ತರನ್ತರೇ ಛಿದ್ದರಹಿತೋ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸನ್ಧಾನೇನ। ಸಂವುತೋ ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ಸಂವರಸ್ಸ ಅನುಪಕ್ಕಿಲೇಸತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಿಲೇಸಾನಂ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹನೇನಾ’’ತಿ।
417.Kammapathavasenevāti akusalakammapathabhāveneva, tato tādisampi akusalakammaṃ bhikkhussa kātuṃ na yuttanti duṭṭhullabhāveneva tato oramatīti adhippāyo. Sikkhāpadabaddhenāti sikkhāpadapaññāpanena. Pānīyaghaṭe vā patte vā kākānaṃ hatthaṃ vā daṇḍaṃ vā leḍḍuṃ vāti sabbamidaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ. Yattha katthaci hi ṭhitānaṃ aññesampi pāṇīnaṃ uṭṭhāpanādi sabbaṃ aniṭṭhakaraṇaṃ idha aparisuddhakāyasamācārabhāveneva saṅgahitanti. Uttānoti uddhamuddhaṃ tanotīti uttāno. Evaṃbhūto ca kenaci anuppādabhūmiyaṃ sañjātasālakalyāṇīkhandho viya uparūpari uggatuggato pākaṭo ca hotīti āha ‘‘uggato pākaṭo’’ti. Anāvaṭoti anivuto. Tenāha ‘‘asañchanno’’ti, nacchādetabboti attho. Ekasadiso visuddhabhāvena. Antarantare chiddarahito pubbenāparaṃ sammāpaṭipattiyā sandhānena. Saṃvuto kāyikassa saṃvarassa anupakkilesato. Tenāha ‘‘kilesānaṃ dvāraṃ pidahanenā’’ti.
೪೧೮. ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಲಹುಕತರಂ ಕಾಕುಟ್ಠಾಪನಾದಿಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧಭಾವಾವಹಂ ಸಲ್ಲೇಖವಿಕೋಪನತೋ, ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕನಮತ್ತಞ್ಚ ಮನೋಸಮಾಚಾರಸ್ಸ, ಏವಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನಿಯ್ಯಾನಕಥಾಕಥನಮತ್ತಂ ವಚೀಸಮಾಚಾರಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧಭಾವಾವಹಂ ಸಲ್ಲೇಖವಿಕೋಪನತೋ, ನ ಹಸಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಮುಸಾಕಥನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಹಸಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಹಿ ಮುಸಾಕಥನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಬದ್ಧೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ।
418. Ettha yathā lahukataraṃ kākuṭṭhāpanādikāyakammaṃ kāyasamācārassa aparisuddhabhāvāvahaṃ sallekhavikopanato, micchāvitakkanamattañca manosamācārassa, evaṃ yaṃ kiñci aniyyānakathākathanamattaṃ vacīsamācārassa aparisuddhabhāvāvahaṃ sallekhavikopanato, na hasādhippāyena musākathananti daṭṭhabbaṃ. Hasādhippāyena hi musākathanaṃ sikkhāpadabaddheneva paṭikkhittanti.
೪೨೦. ಆಜೀವೋಪಿ ಏಕಚ್ಚೋ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ವಾರಿತೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಸೋ ಪನ ಅತಿಓಳಾರಿಕೋ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರವಾರೇಸು ವುತ್ತನಯೋ ಏವಾತಿ ನ ಗಹಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯೇ ಪನ ‘‘ತಾದಿಸೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಯೋಗ್ಯತೋ ನ ಗಹಿತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಮಿಚ್ಛಾ ತಥಾ ಸತಿ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರವಾರೇಪಿ ತಸ್ಸ ಅಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಭಾವಾಪತ್ತಿತೋ। ‘‘ಖಾದಥ ಪಿವಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಾ ಅತ್ತನೋ ಖಾದಿತುಕಾಮತಾದೀಪನೇನ, ಪರಿಯಾಯಕಥಾಭಾವತೋ ಪನೇಸಾ ಸಲ್ಲೇಖವಿಕೋಪನಾ ಜಾತಾ।
420. Ājīvopi ekacco kammapathavasena vārito labbhati. So pana atioḷāriko kāyavacīsamācāravāresu vuttanayo evāti na gahitoti daṭṭhabbaṃ. Ye pana ‘‘tādiso bhikkhūnaṃ ayogyato na gahito’’ti vadanti, taṃ micchā tathā sati kāyavacīsamācāravārepi tassa aggahetabbabhāvāpattito. ‘‘Khādatha pivathā’’ti pucchā attano khāditukāmatādīpanena, pariyāyakathābhāvato panesā sallekhavikopanā jātā.
೪೨೨. ಅನೇಸನಂ ಪಹಾಯ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಪಚ್ಚಯೇ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ಪರಿಯೇಸನಮತ್ತಞ್ಞೂ ನಾಮ। ದಾಯಕಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪಮಾಣಞ್ಞುತಾಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಮತ್ತಞ್ಞೂ ನಾಮ। ಯೋನಿಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪರಿಭೋಗಮತ್ತಞ್ಞೂ ನಾಮ।
422. Anesanaṃ pahāya dhammena samena paccaye pariyesanto pariyesanamattaññū nāma. Dāyakassa deyyadhammassa attano ca pamāṇaññutāpaṭiggaṇhanto paṭiggahaṇamattaññū nāma. Yoniso paccavekkhitvā paribhuñjanto paribhogamattaññū nāma.
೪೨೩. ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕೋಟ್ಠಾಸೇತಿ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಸಞ್ಞಿತೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ। ‘‘ವಾಮೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇನ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಾ। ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇನ ಸಯಾನೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥಸ್ಸ ಸರೀರಗ್ಗಹಣಾದಿಪಯೋಗಕ್ಖಮತೋ। ಪುರಿಸವಸೇನ ಚೇತಂ ವುತ್ತಂ।
423.Ekasmiṃkoṭṭhāseti majjhimayāmasaññite ekasmiṃ koṭṭhāse. ‘‘Vāmena passena sentī’’ti evaṃ vuttā. Dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi dakkhiṇahatthassa sarīraggahaṇādipayogakkhamato. Purisavasena cetaṃ vuttaṃ.
ತೇಜುಸ್ಸದತ್ತಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸೀಹಸ್ಸ ಅಭೀರುಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಭೀರುಕಾ ಹಿ ಸೇಸಮಿಗಾ ಅತ್ತನೋ ಆಸಯಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸನ್ತಾಸಪುಬ್ಬಕಂ ಯಥಾ ತಥಾ ಸಯನ್ತಿ, ಸೀಹೋ ಪನ ಅಭೀರುಕಭಾವತೋ ಸತೋಕಾರೀ ಭಿಕ್ಖು ವಿಯ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾವ ಸಯತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ದ್ವೇ ಪುರಿಮಪಾದೇ’’ತಿಆದಿ। ಸೇತಿ ಅಬ್ಯಾವಟಭಾವೇನ ಪವತ್ತತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಸೇಯ್ಯಾ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಮೇವ ಸೇಯ್ಯಾ। ಕಿಂ ಪನ ತಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನನ್ತಿ? ಆನಾಪಾನಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ। ತತ್ಥ ಹಿ ಠತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಭಗವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಂ ಅಧಿಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಜಾತೋತಿ ಕೇಚಿ, ತಯಿದಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನ ಸೇಯ್ಯಾ। ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮನನ್ತರಾ ಭಗವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ’’ತಿ ವುತ್ತಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಲೋಕಿಯಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಥಾ ಸತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲಿಕಾ ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ಚ ಭಗವಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನಬಹುಲೋ ವಿಹಾಸಿ, ಅಗ್ಗಫಲಝಾನಂ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಸತ್ತಾನಂ ನಿದ್ದುಪಗಮನಲಕ್ಖಣಾ ಸೇಯ್ಯಾ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತವಾರವಸೇನ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ತೇಸಂ ಪಠಮಜಾತಿಸಮನ್ವಯಂ ಯೇಭುಯ್ಯವುತ್ತಿಕಂ, ಏವಂ ಭಗವತೋ ಅರಿಯಜಾತಿಸಮನ್ವಯಂ ಯೇಭುಯ್ಯವುತ್ತಿಕಂ ಅಗ್ಗಫಲಭೂತಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ‘‘ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾತಿ ಸೇಟ್ಠಸೇಯ್ಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಉತ್ತಮಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
Tejussadattāti iminā sīhassa abhīrukabhāvaṃ dasseti. Bhīrukā hi sesamigā attano āsayaṃ pavisitvā santāsapubbakaṃ yathā tathā sayanti, sīho pana abhīrukabhāvato satokārī bhikkhu viya satiṃ upaṭṭhapetvāva sayati. Tenāha ‘‘dve purimapāde’’tiādi. Seti abyāvaṭabhāvena pavattati etthāti seyyā, catutthajjhānameva seyyā. Kiṃ pana taṃ catutthajjhānanti? Ānāpānacatutthajjhānaṃ. Tattha hi ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā bhagavā anukkamena aggamaggaṃ adhigato tathāgato jātoti keci, tayidaṃ padaṭṭhānaṃ nāma na seyyā. Apare pana ‘‘catutthajjhānasamanantarā bhagavā parinibbāyī’’ti vuttapadaṃ gahetvā ‘‘lokiyacatutthajjhānasamāpatti tathāgataseyyā’’ti vadanti, tathā sati parinibbānakālikā tathāgataseyyāti āpajjati, na ca bhagavā catutthajjhānaṃ samāpajjanabahulo vihāsi, aggaphalajhānaṃ panettha ‘‘catutthajjhāna’’nti adhippetaṃ. Tattha yathā sattānaṃ niddupagamanalakkhaṇā seyyā bhavaṅgacittavāravasena hoti, tañca tesaṃ paṭhamajātisamanvayaṃ yebhuyyavuttikaṃ, evaṃ bhagavato ariyajātisamanvayaṃ yebhuyyavuttikaṃ aggaphalabhūtaṃ catutthajjhānaṃ ‘‘tathāgataseyyā’’ti veditabbaṃ. Sīhaseyyāti seṭṭhaseyyāti āha ‘‘uttamaseyyā’’ti.
೪೨೬. ವಿಗತನ್ತಾನೀತಿ ಇಣಮೂಲಾನಿ। ತೇಸನ್ತಿ ಇಣಮೂಲಾನಂ। ಪರಿಯನ್ತೋತಿ ಅವಸೇಸೋ।
426.Vigatantānīti iṇamūlāni. Tesanti iṇamūlānaṃ. Pariyantoti avaseso.
ಪವತ್ತಿನಿವಾರಣೇನ ಚತುಇರಿಯಾಪಥಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ। ಆಬಾಧತೀತಿ ಪೀಳೇತಿ। ದುಕ್ಖಿತೋತಿ ಸಞ್ಜಾತದುಕ್ಖೋ। ಅಪ್ಪಂ ಬಲಂ ಬಲಮತ್ತಾ। ಅಪ್ಪತ್ಥೋ ಹಿ ಅಯಂ ಮತ್ತಾ-ಸದ್ದೋ ‘‘ಮತ್ತಾಸುಖಪರಿಚ್ಚಾಗಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ೨೯೦) ವಿಯ, ಬಲವತ್ಥೋ ಪನ ಮತ್ತಾ-ಸದ್ದೋ ಅನತ್ಥನ್ತರೋ। ಸೇಸನ್ತಿ ‘‘ತಸ್ಸ ಹಿ ಬನ್ಧನಾ ಮುತ್ತೋಮ್ಹೀತಿ ಆವಜ್ಜಯತೋ ತದುಭಯಂ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಸಬ್ಬಪದೇಸೂತಿ ವುತ್ತಾವಸಿಟ್ಠೇಸು ಸಬ್ಬಪದೇಸು। ಯೇನಕಾಮಂ ಯಥಾರುಚಿ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಯೇನಕಾಮಂಗಮೋತಿ ಅನುನಾಸಿಕಲೋಪಂ ಅಕತ್ವಾ ನಿದ್ದೇಸೋ। ಭುಜೋ ಅತ್ತನೋ ಯಥಾಸುಖವಿನಿಯೋಗೋ ಇಸ್ಸೋ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಭುಜಿಸ್ಸೋ, ಸಾಮಿಕೋ। ಸೋ ಪನ ಅಪರಸನ್ತಕತಾಯ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ದುಲ್ಲಭಆಪತಾಯ ಕಂ ತಾರೇನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಕನ್ತಾರೋತಿ ಆಹ ‘‘ನಿರುದಕಂ ದೀಘಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ।
Pavattinivāraṇena catuiriyāpathaṃ chindanto. Ābādhatīti pīḷeti. Dukkhitoti sañjātadukkho. Appaṃ balaṃ balamattā. Appattho hi ayaṃ mattā-saddo ‘‘mattāsukhapariccāgā’’tiādīsu (dha. pa. 290) viya, balavattho pana mattā-saddo anatthantaro. Sesanti ‘‘tassa hi bandhanā muttomhīti āvajjayato tadubhayaṃ hotī’’tiādinā vattabbaṃ sandhāyāha. Sabbapadesūti vuttāvasiṭṭhesu sabbapadesu. Yenakāmaṃ yathāruci gacchatīti yenakāmaṃgamoti anunāsikalopaṃ akatvā niddeso. Bhujo attano yathāsukhaviniyogo isso icchitabbo etthāti bhujisso, sāmiko. So pana aparasantakatāya ‘‘attano santako’’ti vutto. Dullabhaāpatāya kaṃ tārenti etthāti kantāroti āha ‘‘nirudakaṃ dīghamagga’’nti.
ವಿನಾಸೇತೀತಿ ಖಾದನದುಬ್ಬಿನಿಯೋಜನಾದೀಹಿ ಯಥಾ ಇಣಮೂಲಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಕರೋತಿ। ಯಮ್ಹಿ ರಾಗವತ್ಥುಮ್ಹಿ। ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ। ತೇನ ರಾಗವತ್ಥುನಾ, ಪುರಿಸೋ ಚೇ ಇತ್ಥಿಯಾ, ಇತ್ಥೀ ಚೇ ಪುರಿಸೇನ। ಇಣಂ ವಿಯ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಪೀಳಾಸಮಾನತೋ।
Vināsetīti khādanadubbiniyojanādīhi yathā iṇamūlaṃ kiñci na hoti, tathā karoti. Yamhi rāgavatthumhi. So puggalo. Tena rāgavatthunā, puriso ce itthiyā, itthī ce purisena. Iṇaṃ viya kāmacchando daṭṭhabbo pīḷāsamānato.
ನ ವಿನ್ದತೀತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಉಪದ್ದವೇಥಾತಿ ಸುಖವಿಹಾರಸ್ಸ ಉಪದ್ದವಂ ಕರೋಥ, ವಿಬಾಧೇಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೋಗೋ ವಿಯ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಸುಖಭಞ್ಜನಸಮಾನತೋ।
Na vindatīti na jānāti. Upaddavethāti sukhavihārassa upaddavaṃ karotha, vibādhethāti attho. Rogo viya byāpādo daṭṭhabbo sukhabhañjanasamānato.
ನಾನಾವಿಧಹೇತೂಪಾಯಾಲಙ್ಕತತಾಯ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದಿಧಮ್ಮನೀತಿವಿಚಿತ್ತತಾಯ ಚ ವಿಚಿತ್ತನಯೇ। ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇತಿ ಧಮ್ಮಕಥಾಯಂ। ಕಥಾ ಹಿ ಸೋತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ‘‘ಸವನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸೀಲಂ ವಿಭತ್ತಂ, ಏವಂ ಝಾನಾಭಿಞ್ಞಾ, ಏವಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಾನೀತಿ ನೇವ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಂ ಜಾನಾತಿ। ಉಟ್ಠಿತೇತಿ ನಿಟ್ಠಿತೇ। ಅಹೋ ಕಾರಣನ್ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪೇನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಾಧನವಸೇನ ಗಹಿತಕಾರಣಂ। ಅಹೋ ಉಪಮಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಕಾರಣಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾಪನವಸೇನ ಅನ್ವಯತೋ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ಚ ಪತಿಟ್ಠಂ ಉದಾಹರಣಾದಿ। ಬನ್ಧನಾಗಾರಂ ವಿಯ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ದುಕ್ಖತೋ ನಿಯ್ಯಾನಸ್ಸ ವಿಬನ್ಧನತೋ।
Nānāvidhahetūpāyālaṅkatatāya khandhāyatanadhātupaṭiccasamuppādādidhammanītivicittatāya ca vicittanaye. Dhammassavaneti dhammakathāyaṃ. Kathā hi sotabbaṭṭhena ‘‘savana’’nti vuttā. Evamettha sīlaṃ vibhattaṃ, evaṃ jhānābhiññā, evaṃ vipassanāmaggaphalānīti neva tassa dhammassavanassa ādimajjhapariyosānaṃ jānāti. Uṭṭhiteti niṭṭhite. Aho kāraṇanti tattha tattha paṭiññānurūpena nikkhittasādhanavasena gahitakāraṇaṃ. Aho upamāti tasseva kāraṇassa patiṭṭhāpanavasena anvayato byatirekato ca patiṭṭhaṃ udāharaṇādi. Bandhanāgāraṃ viya thinamiddhaṃ daṭṭhabbaṃ dukkhato niyyānassa vibandhanato.
ಯಸ್ಮಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚನೀವರಣಂ ಉದ್ಧಚ್ಚರಹಿತಂ ನತ್ಥಿ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಸಮಾನಕಿಚ್ಚಾಹಾರಪಟಿಪಕ್ಖಂ, ತಸ್ಮಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ವಿಸಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಿನಯೇ ಅಪಕತಞ್ಞುನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಯಥಾ ಹಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಸತ್ತಸ್ಸ ಅವೂಪಸಮಕರಂ, ತಥಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ। ಯಥಾಪಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಸ್ಸ ಞಾತಿವಿತಕ್ಕಾದಿ ಆಹಾರೋ, ತಥಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸಪಿ। ಯಥಾ ಚ ಉದ್ಧಚ್ಚಸ್ಸ ಸಮಥೋ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ, ತಥಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸಪೀತಿ। ದಾಸಬ್ಯಂ ವಿಯ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಅಸೇರಿಭಾವಾಪಾದನತೋ।
Yasmā kukkuccanīvaraṇaṃ uddhaccarahitaṃ natthi, yasmā vā uddhaccakukkuccaṃ samānakiccāhārapaṭipakkhaṃ, tasmā kukkuccassa visayaṃ dassento ‘‘vinaye apakataññunā’’tiādimāha. Yathā hi uddhaccaṃ sattassa avūpasamakaraṃ, tathā kukkuccampi. Yathāpi uddhaccassa ñātivitakkādi āhāro, tathā kukkuccassapi. Yathā ca uddhaccassa samatho paṭipakkho, tathā kukkuccassapīti. Dāsabyaṃ viya uddhaccakukkuccaṃ daṭṭhabbaṃ aseribhāvāpādanato.
ಸೋಳಸವತ್ಥುಕಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಅನುಪವಿಟ್ಠಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಟ್ಠಸು ಠಾನೇಸು ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ’’ತಿ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛನ್ತೋತಿ ಸಂಸಯನ್ತೋ। ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಪತ್ತಿಯಾಯೇತ್ವಾ। ಗಣ್ಹಿತುನ್ತಿ ಸದ್ಧೇಯ್ಯವತ್ಥುಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತುಂ। ಅಭಿಮುಖಂ ಸಪ್ಪನಂ ಆಸಪ್ಪನಂ, ಪರಿತೋ ಸಪ್ಪನಂ ಪರಿಸಪ್ಪನಂ। ಪದದ್ವಯೇನಪಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಛನಾಕಾರಮೇವ ವದತಿ। ಖೇಮನ್ತಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ನ ಪರಿಯೋಗಾಹತಿ ಏತೇನಾತಿ ಅಪರಿಯೋಗಾಹನಂ, ಉಸ್ಸಙ್ಕಿತಪರಿಸಙ್ಕಿತಭಾವೇನ ಛಮ್ಭಿತಂ ಹೋತಿ ಚಿತ್ತಂ ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಸೇನ, ಸೋ ಧಮ್ಮೋ ಛಮ್ಭಿತತ್ತನ್ತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛನಾಕಾರಮಾಹ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಯಮಾನಾ’’ತಿ। ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗೋ ವಿಯಾತಿ ಸಾಸಙ್ಕಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗೋ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ ಅಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಹೇತುಭಾವತೋ।
Soḷasavatthukā vicikicchā aṭṭhavatthukaṃ vicikicchaṃ anupaviṭṭhāti āha ‘‘aṭṭhasu ṭhānesu vicikicchā’’ti. Vicikicchantoti saṃsayanto. Adhimuccitvāti pattiyāyetvā. Gaṇhitunti saddheyyavatthuṃ pariggahetuṃ. Abhimukhaṃ sappanaṃ āsappanaṃ, parito sappanaṃ parisappanaṃ. Padadvayenapi cittassa anicchanākārameva vadati. Khemantagāmimaggaṃ na pariyogāhati etenāti apariyogāhanaṃ, ussaṅkitaparisaṅkitabhāvena chambhitaṃ hoti cittaṃ yassa dhammassa vasena, so dhammo chambhitattanti vicikicchanākāramāha. Tenāha ‘‘cittassa uppādayamānā’’ti. Kantāraddhānamaggo viyāti sāsaṅkakantāraddhānamaggo viya daṭṭhabbā appaṭipattihetubhāvato.
ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಇಣನ್ತಿ ಅಣಣೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಆಣಣ್ಯಂ, ಕಸ್ಸಚಿ ಇಣಸ್ಸ ಅಧಾರಣಂ। ಸಮಿದ್ಧಕಮ್ಮನ್ತೋತಿ ನಿಪ್ಫನ್ನಜೀವಿಕಪ್ಪಯೋಗೋ। ಪರಿಬುನ್ಧತಿ ಉಪರೋಧೇತೀತಿ ರ-ಕಾರಸ್ಸ ಲ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಪಲಿಬೋಧೋ, ಅಸೇರಿವಿಹಾರೋ, ತಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಪಲಿಬೋಧಮೂಲಂ। ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾತಿ ಅಸುಭನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹಾದಿಕೇ ಛ ಧಮ್ಮೇ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ। ಛ ಧಮ್ಮೇ ಭಾವೇತ್ವಾತಿ ಚ ಮೇತ್ತಾನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹಾದಯೋ ಚ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಛ ಧಮ್ಮಾತಿ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಜಹತೀತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ಪಜಹತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಆಚಾರಪಣ್ಣತ್ತಿಆದೀನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಿಯಮಾನೋ’’ತಿಆದಿ। ಪರವತ್ಥುಮ್ಹೀತಿ ವಿಸಭಾಗವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ, ಪರವಿಸಯೇ ವಾ। ಪರವಿಸಯಾ ಹೇತೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ಯದಿದಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಆಣಣ್ಯಮಿವ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಪ್ಪಹಾನಂ ಆಹ ಪಿಯವತ್ಥುಅಭಾವಾವಹತೋ।
Natthi ettha iṇanti aṇaṇo, tassa bhāvo āṇaṇyaṃ, kassaci iṇassa adhāraṇaṃ. Samiddhakammantoti nipphannajīvikappayogo. Paribundhati uparodhetīti ra-kārassa la-kāraṃ katvā palibodho, aserivihāro, tassa mūlaṃ kāraṇanti palibodhamūlaṃ. Cha dhamme bhāvetvāti asubhanimittaggāhādike cha dhamme uppādetvā vaḍḍhetvā. Cha dhamme bhāvetvāti ca mettānimittaggāhādayo ca tattha tattha cha dhammāti vuttāti veditabbo. Pajahatīti vikkhambhanavasena pajahati. Tenāha ‘‘ācārapaṇṇattiādīni sikkhāpiyamāno’’tiādi. Paravatthumhīti visabhāgavatthusmiṃ, paravisaye vā. Paravisayā hete bhikkhuno, yadidaṃ pañca kāmaguṇā. Āṇaṇyamiva kāmacchandappahānaṃ āha piyavatthuabhāvāvahato.
ಆಚಾರವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಹಕಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಆಚಾರಪಣ್ಣತ್ತಿಆದೀನಿ। ಆರೋಗ್ಯಮಿವ ಬ್ಯಾಪಾದಪ್ಪಹಾನಂ ಆಹ ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಫಾಸುಭಾವಾವಹತೋ।
Ācāravipattipaṭibāhakāni sikkhāpadāni ācārapaṇṇattiādīni. Ārogyamiva byāpādappahānaṃ āha kāyacittānaṃ phāsubhāvāvahato.
ಬನ್ಧನಾ ಮೋಕ್ಖಮಿವ ಥಿನಮಿದ್ಧಪ್ಪಹಾನಂ ಆಹ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ನಿಗ್ಗಹಿತಭಾವಾವಹತೋ।
Bandhanā mokkhamiva thinamiddhappahānaṃ āha cittassa niggahitabhāvāvahato.
ಭುಜಿಸ್ಸಂ ವಿಯ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಪ್ಪಹಾನಂ ಆಹ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸೇರಿಭಾವಾವಹತೋ।
Bhujissaṃ viya uddhaccakukkuccappahānaṃ āha cittassa seribhāvāvahato.
ತಿಣಂ ವಿಯಾತಿ ತಿಣಮಿವ ಕತ್ವಾ। ಅಗಣೇತ್ವಾತಿ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ। ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ವಿಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಪಹಾನಂ ಆಹ ಅನುಸ್ಸಙ್ಕಿತಾಪರಿಸಙ್ಕಿತಭಾವೇನ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಹೇತುಭಾವತೋ।
Tiṇaṃviyāti tiṇamiva katvā. Agaṇetvāti acintetvā. Khemantabhūmiṃ viya vicikicchāpahānaṃ āha anussaṅkitāparisaṅkitabhāvena sammāpaṭipattihetubhāvato.
೪೨೭. ಕಿರೀಯತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೩.೫.೨೮-೨೯) ಗಬ್ಭಾಸಯೇ ಖಿಪೀಯತೀತಿ ಕರೋ, ಸಮ್ಭವೋ, ಕರತೋ ಜಾತೋತಿ ಕರಜೋ, ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕಸಮ್ಭವೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಾತುಯಾ ಹಿ ಸರೀರಸಣ್ಠಾಪನವಸೇನ ಕರತೋ ಜಾತೋತಿ ಕರಜೋತಿ ಅಪರೇ। ಉಭಯಥಾಪಿ ಕರಜಕಾಯನ್ತಿ ಚತುಸನ್ತತಿರೂಪಮಾಹ। ತೇಮೇತೀತಿ ತಿನ್ತಂ ಕರೋತಿ। ಕೋ ಪನೇತ್ಥ ತಿನ್ತಭಾವೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸ್ನೇಹೇತೀ’’ತಿ, ಪೀತಿಸ್ನೇಹೇನ ಪೀಣನಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪವತ್ತಪೀತಿಸುಖಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ। ಪೀತಿಸಮುಟ್ಠಾನಪಣೀತರೂಪೇಹಿ ಸಕಲಸ್ಸ ಕರಜಕಾಯಸ್ಸ ಪರಿಫುಟತಾಯ ಚೇತ್ಥ ತಂಸಮುಟ್ಠಾಪಕಪೀತಿಸುಖಾನಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪವತ್ತಿ ಜೋತಿತಾ। ಪರಿಸನ್ದೇತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥಾಪಿ ಹಿ ‘‘ಸಮನ್ತತೋ ಸನ್ದೇತಿ ತೇಮೇತಿ ಸ್ನೇಹೇತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪವತ್ತಪೀತಿಸುಖಂ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಯಥಾರಹಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪರಿಪೂರೇತೀತಿ ವಾಯುನಾ ಭಸ್ತಂ ವಿಯ ಇಮಂ ಕರಜಕಾಯಂ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಪೂರೇತಿ। ಸಮನ್ತತೋ ಫುಸತೀತಿ ಇಮಂ ಕರಜಕಾಯಂ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಫುಸತಿ। ಸಬ್ಬಾವತೋತಿ ಅ-ಕಾರಸ್ಸ ಆ-ಕಾರೋ ಕತೋ, ಸಬ್ಬಾವಯವವತೋತಿ ಅತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬಕೋಟ್ಠಾಸವತೋ’’ತಿ, ಮಂಸಾದಿಸಬ್ಬಾಭಾಗವತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಫುಟಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ ಪೀತಿಸುಖಸಮುಟ್ಠಾನೇಹಿ ರೂಪೇಹಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಬ್ಯಾಪಿತತ್ತಾ। ಕಾತುಞ್ಚೇವ ಯೋಜೇತುಞ್ಚ ಛೇಕೋ ಸನ್ನೇತುಂ ಪಟಿಬಲೋತಿ ಯೋಜನಾ। ನ್ಹಾನೀಯಚುಣ್ಣಾನಂ ಪರಿಮದ್ದನವಸೇನ ಪಿಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಹತ್ಥೇನ ಭಾಜನಂ ನಿಪ್ಪೀಳೇತಬ್ಬಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸನ್ನೇನ್ತಸ್ಸ ಭಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಅನುಗತಾತಿ ಅನುಪವಿಟ್ಠಾ। ಪರಿಗತಾತಿ ಪರಿತೋ ಸಮನ್ತತೋ ತಿನ್ತಾ। ತಿನ್ತಭಾವೇನೇವ ಸಮಂ ಅನ್ತರಂ ಬಾಹಿರಞ್ಚ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಾ। ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವಾತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ। ನ ಚ ಪಗ್ಘರಿಣೀ ಪಮಾಣಯುತ್ತಸ್ಸೇವ ಉದಕಸ್ಸ ಸಿತ್ತತ್ತಾ। ಏತ್ಥ ಚ ನ್ಹಾನೀಯಪಿಣ್ಡಂ ವಿಯ ಕರಜಕಾಯೋ, ತಂ ತೇಮೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಪಮಾಣಯುತ್ತಉದಕಂ ವಿಯ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸುಖಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
427. Kirīyati (a. ni. ṭī. 3.5.28-29) gabbhāsaye khipīyatīti karo, sambhavo, karato jātoti karajo, mātāpettikasambhavoti attho. Mātuyā hi sarīrasaṇṭhāpanavasena karato jātoti karajoti apare. Ubhayathāpi karajakāyanti catusantatirūpamāha. Temetīti tintaṃ karoti. Ko panettha tintabhāvoti āha ‘‘snehetī’’ti, pītisnehena pīṇanaṃ karotīti attho. Tenāha ‘‘sabbattha pavattapītisukhaṃ karotī’’ti. Pītisamuṭṭhānapaṇītarūpehi sakalassa karajakāyassa pariphuṭatāya cettha taṃsamuṭṭhāpakapītisukhānaṃ sabbattha pavatti jotitā. Parisandetītiādīsupi eseva nayo. Tatthāpi hi ‘‘samantato sandeti temeti sneheti, sabbattha pavattapītisukhaṃ karotī’’tiādinā yathārahaṃ attho veditabbo. Paripūretīti vāyunā bhastaṃ viya imaṃ karajakāyaṃ pītisukhena pūreti. Samantato phusatīti imaṃ karajakāyaṃ pītisukhena phusati. Sabbāvatoti a-kārassa ā-kāro kato, sabbāvayavavatoti atthoti āha ‘‘sabbakoṭṭhāsavato’’ti, maṃsādisabbābhāgavatoti attho. Aphuṭaṃ nāma na hoti pītisukhasamuṭṭhānehi rūpehi sabbatthakameva byāpitattā. Kātuñceva yojetuñca cheko sannetuṃ paṭibaloti yojanā. Nhānīyacuṇṇānaṃ parimaddanavasena piṇḍaṃ karontena hatthena bhājanaṃ nippīḷetabbaṃ hotīti āha ‘‘sannentassa bhijjatī’’ti. Anugatāti anupaviṭṭhā. Parigatāti parito samantato tintā. Tintabhāveneva samaṃ antaraṃ bāhirañca etissāti santarabāhirā. Sabbatthakamevāti sabbattheva. Na ca pagghariṇī pamāṇayuttasseva udakassa sittattā. Ettha ca nhānīyapiṇḍaṃ viya karajakāyo, taṃ temetvā sampiṇḍitapamāṇayuttaudakaṃ viya paṭhamajjhānasukhaṃ daṭṭhabbaṃ.
೪೨೮. ಹೇಟ್ಠಾ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಗ್ಗಚ್ಛನಉದಕೋತಿ ರಹದಸ್ಸ ಅಧೋಥೂಲಧಾರಾವಸೇನ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜ ಉಟ್ಠಹನಉದಕೋ। ಅನ್ತೋಯೇವ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜನಉದಕೋತಿ ರಹದಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಥೂಲಧಾರಾ ಅಹುತ್ವಾ ಉಟ್ಠಿತಉದಕಸಿರಾಮುಖೇಹಿ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜನಕೋ। ಆಗಮನಮಗ್ಗೋತಿ ನದೀತಳಾಕಕನ್ದರಸರಆದಿತೋ ಆಗಮನಮಗ್ಗೋ।
428.Heṭṭhā ubbhijjitvā uggacchanaudakoti rahadassa adhothūladhārāvasena ubbhijja uṭṭhahanaudako. Antoyeva ubbhijjanaudakoti rahadassa abbhantareyeva thūladhārā ahutvā uṭṭhitaudakasirāmukhehi ubbhijjanako. Āgamanamaggoti nadītaḷākakandarasaraādito āgamanamaggo.
೪೨೯. ಉಪ್ಪಲಗಚ್ಛಾನಿ ಏತ್ಥ ಸನ್ತೀತಿ ಉಪ್ಪಲಿನೀ (ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೩.೫.೨೮-೨೯), ವಾರಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ, ತಥಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ರತ್ತಕ್ಖಿಕೋ ‘‘ಪುಣ್ಡರೀಕಕ್ಖೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ರತ್ತಂ ಪದುಮಂ, ಸೇತಂ ಪುಣ್ಡರೀಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಉಪ್ಪಲಾದೀನಿ ವಿಯ ಕರಜಕಾಯೋ, ಉದಕಂ ವಿಯ ತತಿಯಜ್ಝಾನಸುಖನ್ತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ‘‘ಪುರಿಮನಯೇನಾ’’ತಿ ಅತಿದೇಸೇನೇವ ವಿಭಾವಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
429. Uppalagacchāni ettha santīti uppalinī (a. ni. ṭī. 3.5.28-29), vāri. Ayamettha vinicchayo, tathā hi loke rattakkhiko ‘‘puṇḍarīkakkho’’ti vuccati. Keci pana ‘‘rattaṃ padumaṃ, setaṃ puṇḍarīka’’nti vadanti. Uppalādīni viya karajakāyo, udakaṃ viya tatiyajjhānasukhanti ayampi attho ‘‘purimanayenā’’ti atideseneva vibhāvitoti daṭṭhabbaṃ.
೪೩೦. ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಟ್ಠೇನಾತಿ ರಜೋಜಲ್ಲಾದಿನಾ ಅನುಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠತಾಯ ಅಮಲೀನಭಾವೇನ। ಅಮಲೀನಮ್ಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ಥು ಪಭಸ್ಸರಸಭಾವಂ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಭಸ್ಸರಟ್ಠೇನಾ’’ತಿ। ಉತುಫರಣನ್ತಿ ಉಣ್ಹಉತುಫರಣಂ। ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಝಾನಸುಖೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಕರಜಕಾಯೋ ಯಥಾ ಉತುನಾ ಫುಟ್ಠವತ್ಥಸದಿಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ವತ್ಥಂ ವಿಯ ಕರಜಕಾಯೋ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ‘‘ವತ್ಥಂ ವಿಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಹೇತುಭಾವೇನ ಪಚ್ಚಾಮಸತಿ, ಕರಜಕಾಯಸ್ಸ ವತ್ಥಸದಿಸತ್ತಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸುಖಸ್ಸ ಚ ಉತುಫರಣಸದಿಸತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ತಸಭಾವತ್ತಾ ಞಾಣುತ್ತರತ್ತಾ ಚೇತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಿ ಸುಖೇ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನೇಪಿ ಸುಖಗ್ಗಹಣಂ ಕತಂ। ‘‘ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಪರಿಯೋದಾತೇನ ಫರಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಸ್ಸ ವತ್ಥಸದಿಸತಾ ವುತ್ತಾ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಫುಟಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ತಂಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ ಉತುಫರಣಂ ವಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುರಿಸಸ್ಸ ಕಾಯೋ ವಿಯ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕರಜಕಾಯೋತಿ ಅಯಂ ಪನತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋತಿ ನ ಗಹಿತೋ, ಗಹಿತೋ ಏವ ವಾ ‘‘ಯಥಾ ಹಿ ಕತ್ಥಚಿ…ಪೇ॰… ಕಾಯೋ ಫುಟೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ।
430.Nirupakkilesaṭṭhenāti rajojallādinā anupakkiliṭṭhatāya amalīnabhāvena. Amalīnampi kiñci vatthu pabhassarasabhāvaṃ hotīti vuttaṃ ‘‘pabhassaraṭṭhenā’’ti. Utupharaṇanti uṇhautupharaṇaṃ. Sabbatthakameva jhānasukhena phuṭṭho karajakāyo yathā utunā phuṭṭhavatthasadisoti āha ‘‘vatthaṃ viya karajakāyo’’ti. Tasmāti ‘‘vatthaṃ viyā’’tiādinā vuttamevatthaṃ hetubhāvena paccāmasati, karajakāyassa vatthasadisattā catutthajjhānasukhassa ca utupharaṇasadisattāti attho. Santasabhāvattā ñāṇuttarattā cettha upekkhāpi sukhe saṅgahitāti catutthajjhānepi sukhaggahaṇaṃ kataṃ. ‘‘Parisuddhena pariyodātena pharitvā nisinno hotī’’ti vacanato catutthajjhānacittassa vatthasadisatā vuttā. Catutthajjhānasamuṭṭhānarūpehi bhikkhuno kāyassa phuṭabhāvaṃ sandhāya ‘‘taṃsamuṭṭhānarūpaṃ utupharaṇaṃ viyā’’ti vuttaṃ. Purisassa kāyo viya bhikkhuno karajakāyoti ayaṃ panattho pākaṭoti na gahito, gahito eva vā ‘‘yathā hi katthaci…pe… kāyo phuṭo hotī’’ti vuttattā.
೪೩೧. ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಉಪಮಾಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಸ್ಸ ದಸ್ಸಿತಉಪಮಾಯಂ। ತಂದಿವಸಂಕತಕಿರಿಯಾಗಹಣಂ ಪಾಕತಿಕಸತ್ತಸ್ಸಪಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಪಾಕಟಾ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ತಂದಿವಸಗತಗಾಮತ್ತಯಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಲಾಭೀನಂ ತೀಸು ಭವೇಸು ಕತಾ ಕಿರಿಯಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಪಾಕಟಾ ಹೋತೀತಿ ದೀಪಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
431.Pubbenivāsañāṇaupamāyanti pubbenivāsañāṇassa dassitaupamāyaṃ. Taṃdivasaṃkatakiriyāgahaṇaṃ pākatikasattassapi yebhuyyena pākaṭā hotīti dassanatthaṃ. Taṃdivasagatagāmattayaggahaṇeneva mahābhinīhārehi aññesampi pubbenivāsañāṇalābhīnaṃ tīsu bhavesu katā kiriyā yebhuyyena pākaṭā hotīti dīpitanti daṭṭhabbaṃ.
೪೩೨. ಸಮ್ಮುಖದ್ವಾರಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಅಭಿಮುಖದ್ವಾರಾ। ಅಪರಾಪರಂ ಸಞ್ಚರನ್ತೇತಿ ತಂತಂಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಞ್ಚರನ್ತೇ। ಇತೋ ಪನ ಗೇಹಾ…ಪೇ॰… ಪವಿಸನವಸೇನಪೀತಿ ಇದಂ ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಗೇಹಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಠತ್ವಾತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗೇಹದ್ವಾರಾನಂ ಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನಭೂತೇ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ವೇಮಜ್ಝೇ ಠತ್ವಾ। ತೇಸು ಹಿ ಏಕಸ್ಸ ಚೇ ಪಾಚೀನಮುಖದ್ವಾರಂ ಇತರಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಮುಖಂ, ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಾಮುಖಸ್ಸ, ಉತ್ತರಾಮುಖಸ್ಸ ವಾ ಚಕ್ಖುಮತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ತತ್ಥ ಪವಿಸನಕನಿಕ್ಖಮನಕಪುರಿಸಾ ಯಥಾ ಸುಖೇನೇವ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಸಮಙ್ಗಿನೋ ಚವನಕಉಪಪಜ್ಜನಕಪುರಿಸಾ। ಯಥಾ ಪನ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಖಣೇನ ಪವಿಸನ್ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಂ, ಅಞ್ಞೇನ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಂ, ಏವಂ ಇಮಸ್ಸಪಿ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಖಣೇನ ಚವಮಾನಸ್ಸ ದಸ್ಸನಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ದಸ್ಸನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಞಾಣಸ್ಸ ಪಾಕಟಾತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಸ್ಸಾತಿ ಞಾಣಸ್ಸ।
432.Sammukhadvārāti aññamaññassa abhimukhadvārā. Aparāparaṃ sañcaranteti taṃtaṃkiccavasena ito cito ca sañcarante. Ito pana gehā…pe… pavisanavasenapīti idaṃ cutūpapātañāṇassa visayadassanavasena vuttaṃ. Dvinnaṃ gehānaṃ antare ṭhatvāti dvinnaṃ gehadvārānaṃ sammukhaṭṭhānabhūte antaravīthiyaṃ vemajjhe ṭhatvā. Tesu hi ekassa ce pācīnamukhadvāraṃ itarassa pacchimamukhaṃ, tassa sammukhaṃ ubhinnaṃ antaravīthiyaṃ ṭhitassa dakkhiṇāmukhassa, uttarāmukhassa vā cakkhumato purisassa tattha pavisanakanikkhamanakapurisā yathā sukheneva pākaṭā honti, evaṃ dibbacakkhuñāṇasamaṅgino cavanakaupapajjanakapurisā. Yathā pana tassa purisassa aññeneva khaṇena pavisantassa dassanaṃ, aññena nikkhamantassa dassanaṃ, evaṃ imassapi aññeneva khaṇena cavamānassa dassanaṃ, aññena upapajjamānassa dassananti daṭṭhabbaṃ. Ñāṇassa pākaṭāti ānetvā sambandho. Tassāti ñāṇassa.
೪೩೩. ಪಬ್ಬತಸಿಖರಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸಂಖಿತ್ತಂ ಸಙ್ಕುಚಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಇಧ ಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕಂ ‘‘ಪಬ್ಬತಸಙ್ಖೇಪೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಪಬ್ಬತಪರಿಯಾಪನ್ನೋ ವಾ ಪದೇಸೋ ಪಬ್ಬತಸಙ್ಖೇಪೋ। ಅನಾವಿಲೋತಿ ಅಕಾಲುಸ್ಸೋ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಅನಾವಿಲತಾ ಕದ್ದಮಾಭಾವೇನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಕ್ಕದ್ದಮೋ’’ತಿ। ಠಿತಾಸುಪಿ ನಿಸಿನ್ನಾಸುಪಿ ಗಾವೀಸು। ವಿಜ್ಜಮಾನಾಸೂತಿ ಲಬ್ಭಮಾನಾಸು। ಇತರಾ ಠಿತಾಪಿ ನಿಸಿನ್ನಾಪಿ ಚರನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸಹಚರಣಞಾಯೇನ। ತಿಟ್ಠನ್ತಮೇವ, ನ ಕದಾಚಿಪಿ ಚರನ್ತಂ। ದ್ವಯನ್ತಿ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಮುಕಂ ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬನ್ತಿ ಇಮಂ ಉಭಯಂ ತಿಟ್ಠನ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಚರನ್ತಮ್ಪೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕಿಂ ವಾ ಇಮಾಯ ಸಹಚರಿಯಾಯ, ಯಥಾಲಾಭಗ್ಗಹಣಂ ಪನೇತ್ಥ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಕ್ಖರಕಥಲಸ್ಸ ಹಿ ವಸೇನ ‘‘ತಿಟ್ಠನ್ತ’’ನ್ತಿ, ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಸ್ಸ ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ‘‘ತಿಟ್ಠನ್ತಮ್ಪಿ, ಚರನ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
433. Pabbatasikharaṃ yebhuyyena saṃkhittaṃ saṅkucitaṃ hotīti idha pabbatamatthakaṃ ‘‘pabbatasaṅkhepo’’ti vuttaṃ, pabbatapariyāpanno vā padeso pabbatasaṅkhepo. Anāviloti akālusso. Sā cassa anāvilatā kaddamābhāvena hotīti āha ‘‘nikkaddamo’’ti. Ṭhitāsupi nisinnāsupi gāvīsu. Vijjamānāsūti labbhamānāsu. Itarā ṭhitāpi nisinnāpi carantīti vuccanti sahacaraṇañāyena. Tiṭṭhantameva, na kadācipi carantaṃ. Dvayanti sippisammukaṃ macchagumbanti imaṃ ubhayaṃ tiṭṭhantanti vuttaṃ, carantampīti adhippāyo. Kiṃ vā imāya sahacariyāya, yathālābhaggahaṇaṃ panettha daṭṭhabbaṃ. Sakkharakathalassa hi vasena ‘‘tiṭṭhanta’’nti, sippisambukassa macchagumbassa ca vasena ‘‘tiṭṭhantampi, carantampī’’ti yojanā kātabbā.
೪೩೪. ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಸೋ ಹಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಸಮಣೋತಿನಾಮಕೋ। ತತ್ಥ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಾಪಾನಂ ಸಮಿತಾವೀತಿ ಸಮಣೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮಿತಪಾಪತ್ತಾ’’ತಿ। ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ತತೋ ಆಗತೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮಾ, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ, ತಂ ಅಸಮ್ಮೋಹಪಟಿವೇಧವಸೇನ ಅಞ್ಞಾಸೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ತಂಸಮಙ್ಗಿತಾಯ ಹಿಸ್ಸ ಪಾಪಾನಂ ಬಾಹಿತಭಾವೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಬಾಹಿತಪಾಪತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗಜಲೇನ ನ್ಹಾತವಾ ನಿದ್ಧೋತಕಿಲೇಸೋತಿ ನ್ಹಾತಕೋ। ಗತತ್ತಾತಿ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯವಸೇನ ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿದಿತತ್ತಾ’’ತಿ। ನಿಸ್ಸುತತ್ತಾತಿ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನವಸೇನ ಸನ್ತಾನತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿಹತತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪಹತತ್ತಾ’’ತಿ, ಮರಿಯಾದವಸೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಹಿಂಸಿತತ್ತಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇಹಿ ಓಧಿಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಹತತ್ತಾ’’ತಿ। ಆರಕತ್ತಾತಿ ಸುಪ್ಪಹೀನತಾಯ ವಿಪ್ಪಕಟ್ಠಭಾವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ದೂರೀಭೂತತ್ತಾ’’ತಿ। ಉಭಯಮ್ಪಿ ಉಭಯತ್ಥ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ – ಕಿಲೇಸಾನಂ ಆರಕತ್ತಾ ಹತತ್ತಾ ದೂರೀಭೂತತ್ತಾ ಚ ಅರಿಯೋ, ತಥಾ ಅರಹನ್ತಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥತೋ ನ ವಿಭತ್ತಂ, ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
434.Bhikkhūti bhinnakilesoti bhikkhu. So hi paramatthato samaṇotināmako. Tattha ariyamaggena sabbaso pāpānaṃ samitāvīti samaṇo. Tenāha ‘‘samitapāpattā’’ti. Seṭṭhaṭṭhena brahmā vuccati sammāsambuddho, tato āgatoti brahmā, ariyamaggo, taṃ asammohapaṭivedhavasena aññāsīti brāhmaṇo. Taṃsamaṅgitāya hissa pāpānaṃ bāhitabhāvo. Tenāha ‘‘bāhitapāpattā brāhmaṇo’’ti. Aṭṭhaṅgikena ariyamaggajalena nhātavā niddhotakilesoti nhātako. Gatattāti pahānābhisamayavasena paṭividdhattā. Tenāha ‘‘viditattā’’ti. Nissutattāti samucchedappahānavasena santānato sabbaso nihatattā. Tenāha ‘‘apahatattā’’ti, mariyādavasena kilesānaṃ hiṃsitattā ariyamaggehi odhiso sabbaso kilesānaṃ samucchinnattāti attho. Tenāha ‘‘hatattā’’ti. Ārakattāti suppahīnatāya vippakaṭṭhabhāvato. Tenāha ‘‘dūrībhūtattā’’ti. Ubhayampi ubhayattha yojetabbaṃ – kilesānaṃ ārakattā hatattā dūrībhūtattā ca ariyo, tathā arahanti. Yaṃ panettha atthato na vibhattaṃ, taṃ uttānatthattā suviññeyyameva.
ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Mahāassapurasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತಂ • 9. Mahāassapurasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಮಹಾಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Mahāassapurasuttavaṇṇanā
