Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൦൨] ൨. മഹാഅസ്സാരോഹജാതകവണ്ണനാ
[302] 2. Mahāassārohajātakavaṇṇanā
അദേയ്യേസും ദദം ദാനന്തി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ആനന്ദത്ഥേരം ആരബ്ഭ കഥേസി. പച്ചുപ്പന്നവത്ഥു ഹേട്ഠാ കഥിതമേവ. സത്ഥാ ‘‘പോരാണകപണ്ഡിതാപി അത്തനോ ഉപകാരവസേനേവ കിരിംസൂ’’തി വത്വാ ഇധാപി അതീതം ആഹരി.
Adeyyesuṃ dadaṃ dānanti idaṃ satthā jetavane viharanto ānandattheraṃ ārabbha kathesi. Paccuppannavatthu heṭṭhā kathitameva. Satthā ‘‘porāṇakapaṇḍitāpi attano upakāravaseneva kiriṃsū’’ti vatvā idhāpi atītaṃ āhari.
അതീതേ ബോധിസത്തോ ബാരാണസിരാജാ ഹുത്വാ ധമ്മേന സമേന രജ്ജം കാരേതി, ദാനം ദേതി, സീലം രക്ഖതി. സോ ‘‘പച്ചന്തം കുപിതം വൂപസമേസ്സാമീ’’തി ബലവാഹനപരിവുതോ ഗന്ത്വാ പരാജിതോ അസ്സം അഭിരുഹിത്വാ പലായമാനോ ഏകം പച്ചന്തഗാമം പാപുണി. തത്ഥ തിംസ ജനാ രാജസേവകാ വസന്തി. തേ പാതോവ ഗാമമജ്ഝേ സന്നിപതിത്വാ ഗാമകിച്ചം കരോന്തി. തസ്മിം ഖണേ രാജാ വമ്മിതം അസ്സം അഭിരുഹിത്വാ അലങ്കതപടിയത്തോ ഗാമദ്വാരേന അന്തോഗാമം പാവിസി. തേ ‘‘കിം നു ഖോ ഇദ’’ന്തി ഭീതാ പലായിത്വാ സകസകഗേഹാനി പവിസിംസു. ഏകോ പനേത്ഥ അത്തനോ ഗേഹം അഗന്ത്വാ രഞ്ഞോ പച്ചുഗ്ഗമനം കത്വാ ‘‘രാജാ കിര പച്ചന്തം ഗതോ’’തി സുയ്യതി, കോസി ത്വം രാജപുരിസോ ചോരപുരിസോതി? ‘‘രാജപുരിസോ, സമ്മാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ഏഥാ’’തി രാജാനം ഗേഹം നേത്വാ അത്തനോ പീഠകേ നിസീദാപേത്വാ ‘‘ഏഹി, ഭദ്ദേ, സഹായകസ്സ പാദേ ധോവാ’’തി ഭരിയം തസ്സ പാദേ ധോവാപേത്വാ അത്തനോ ബലാനുരൂപേന ആഹാരം ദത്വാ ‘‘മുഹുത്തം വിസ്സമഥാ’’തി സയനം പഞ്ഞാപേസി, രാജാ നിപജ്ജി. ഇതരോ അസ്സസ്സ സന്നാഹം മോചേത്വാ ചങ്കമാപേത്വാ ഉദകം പായേത്വാ പിട്ഠിം തേലേന മക്ഖേത്വാ തിണം അദാസി. ഏവം തയോ ചത്താരോ ദിവസേ രാജാനം പടിജഗ്ഗിത്വാ ‘‘ഗച്ഛാമഹം, സമ്മാ’’തി വുത്തേ പുന രഞ്ഞോ ച അസ്സസ്സ ച കത്തബ്ബയുത്തകം സബ്ബമകാസി. രാജാ തുസ്സിത്വാ ഗച്ഛന്തോ ‘‘അഹം, സമ്മ, മഹാഅസ്സാരോഹോ നാമ, നഗരമജ്ഝേ അമ്ഹാകം ഗേഹം, സചേ കേനചി കിച്ചേന നഗരം ആഗച്ഛസി, ദക്ഖിണദ്വാരേ ഠത്വാ ദോവാരികം ‘മഹാഅസ്സാരോഹോ കതരഗേഹേ വസതീ’തി പുച്ഛിത്വാ ദോവാരികം ഗഹേത്വാ അമ്ഹാകം ഗേഹം ആഗച്ഛേയ്യാസീ’’തി വത്വാ പക്കാമി.
Atīte bodhisatto bārāṇasirājā hutvā dhammena samena rajjaṃ kāreti, dānaṃ deti, sīlaṃ rakkhati. So ‘‘paccantaṃ kupitaṃ vūpasamessāmī’’ti balavāhanaparivuto gantvā parājito assaṃ abhiruhitvā palāyamāno ekaṃ paccantagāmaṃ pāpuṇi. Tattha tiṃsa janā rājasevakā vasanti. Te pātova gāmamajjhe sannipatitvā gāmakiccaṃ karonti. Tasmiṃ khaṇe rājā vammitaṃ assaṃ abhiruhitvā alaṅkatapaṭiyatto gāmadvārena antogāmaṃ pāvisi. Te ‘‘kiṃ nu kho ida’’nti bhītā palāyitvā sakasakagehāni pavisiṃsu. Eko panettha attano gehaṃ agantvā rañño paccuggamanaṃ katvā ‘‘rājā kira paccantaṃ gato’’ti suyyati, kosi tvaṃ rājapuriso corapurisoti? ‘‘Rājapuriso, sammā’’ti. ‘‘Tena hi ethā’’ti rājānaṃ gehaṃ netvā attano pīṭhake nisīdāpetvā ‘‘ehi, bhadde, sahāyakassa pāde dhovā’’ti bhariyaṃ tassa pāde dhovāpetvā attano balānurūpena āhāraṃ datvā ‘‘muhuttaṃ vissamathā’’ti sayanaṃ paññāpesi, rājā nipajji. Itaro assassa sannāhaṃ mocetvā caṅkamāpetvā udakaṃ pāyetvā piṭṭhiṃ telena makkhetvā tiṇaṃ adāsi. Evaṃ tayo cattāro divase rājānaṃ paṭijaggitvā ‘‘gacchāmahaṃ, sammā’’ti vutte puna rañño ca assassa ca kattabbayuttakaṃ sabbamakāsi. Rājā tussitvā gacchanto ‘‘ahaṃ, samma, mahāassāroho nāma, nagaramajjhe amhākaṃ gehaṃ, sace kenaci kiccena nagaraṃ āgacchasi, dakkhiṇadvāre ṭhatvā dovārikaṃ ‘mahāassāroho kataragehe vasatī’ti pucchitvā dovārikaṃ gahetvā amhākaṃ gehaṃ āgaccheyyāsī’’ti vatvā pakkāmi.
ബലകായോപി രാജാനം അദിസ്വാ ബഹിനഗരേ ഖന്ധാവാരം ബന്ധിത്വാ ഠിതോ രാജാനം ദിസ്വാ പച്ചുഗ്ഗന്ത്വാ പരിവാരേസി. രാജാ നഗരം പവിസന്തോ ദ്വാരന്തരേ ഠത്വാ ദോവാരികം പക്കോസാപേത്വാ മഹാജനം പടിക്കമാപേത്വാ ‘‘താത, ഏകോ പച്ചന്തഗാമവാസീ മം ദട്ഠുകാമോ ആഗന്ത്വാ ‘മഹാഅസ്സാരോഹസ്സ ഗേഹം കഹ’ന്തി തം പുച്ഛിസ്സതി, തം ത്വം ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ ആനേത്വാ മം ദസ്സേയ്യാസി, തദാ ത്വം സഹസ്സം ലഭിസ്സസീ’’തി ആഹ. സോ നാഗച്ഛതി, തസ്മിം അനാഗച്ഛന്തേ രാജാ തസ്സ വസനഗാമേ ബലിം വഡ്ഢാപേസി, ബലിമ്ഹി വഡ്ഢിതേ നാഗച്ഛതി. ഏവം ദുതിയമ്പി തതിയമ്പി ബലിം വഡ്ഢാപേസി, നേവ ആഗച്ഛതി. അഥ നം ഗാമവാസിനോ സന്നിപതിത്വാ ആഹംസു ‘‘അയ്യ, തവ സഹായസ്സ മഹാഅസ്സാരോഹസ്സ ആഗതകാലതോ പട്ഠായ മയം ബലിനാ പീളിയമാനാ സീസം ഉക്ഖിപിതും ന സക്കോമ, ഗച്ഛ തവ സഹായസ്സ മഹാഅസ്സാരോഹസ്സ വത്വാ അമ്ഹാകം ബലിം വിസ്സജ്ജാപേഹീ’’തി. സാധു ഗച്ഛിസ്സാമി, ന പന സക്കാ തുച്ഛഹത്ഥേന ഗന്തും, മയ്ഹം സഹായസ്സ ദ്വേ ദാരകാ അത്ഥി, തേസഞ്ച ഭരിയായ ചസ്സ സഹായകസ്സ ച മേ നിവാസനപാരുപനപിളന്ധനാദീനി സജ്ജേഥാതി. ‘‘സാധു സജ്ജിസ്സാമാ’’തി തേ സബ്ബം പണ്ണാകാരം സജ്ജയിംസു.
Balakāyopi rājānaṃ adisvā bahinagare khandhāvāraṃ bandhitvā ṭhito rājānaṃ disvā paccuggantvā parivāresi. Rājā nagaraṃ pavisanto dvārantare ṭhatvā dovārikaṃ pakkosāpetvā mahājanaṃ paṭikkamāpetvā ‘‘tāta, eko paccantagāmavāsī maṃ daṭṭhukāmo āgantvā ‘mahāassārohassa gehaṃ kaha’nti taṃ pucchissati, taṃ tvaṃ hatthe gahetvā ānetvā maṃ dasseyyāsi, tadā tvaṃ sahassaṃ labhissasī’’ti āha. So nāgacchati, tasmiṃ anāgacchante rājā tassa vasanagāme baliṃ vaḍḍhāpesi, balimhi vaḍḍhite nāgacchati. Evaṃ dutiyampi tatiyampi baliṃ vaḍḍhāpesi, neva āgacchati. Atha naṃ gāmavāsino sannipatitvā āhaṃsu ‘‘ayya, tava sahāyassa mahāassārohassa āgatakālato paṭṭhāya mayaṃ balinā pīḷiyamānā sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkoma, gaccha tava sahāyassa mahāassārohassa vatvā amhākaṃ baliṃ vissajjāpehī’’ti. Sādhu gacchissāmi, na pana sakkā tucchahatthena gantuṃ, mayhaṃ sahāyassa dve dārakā atthi, tesañca bhariyāya cassa sahāyakassa ca me nivāsanapārupanapiḷandhanādīni sajjethāti. ‘‘Sādhu sajjissāmā’’ti te sabbaṃ paṇṇākāraṃ sajjayiṃsu.
സോ തഞ്ച അത്തനോ ഘരേ പക്കപൂവഞ്ച ആദായ ഗന്ത്വാ ദക്ഖിണദ്വാരം പത്വാ ദോവാരികം പുച്ഛി ‘‘കഹം, സമ്മ, മഹാഅസ്സാരോഹസ്സ ഗേഹ’’ന്തി. സോ ‘‘ഏഹി ദസ്സേമി തേ’’തി തം ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ രാജദ്വാരം ഗന്ത്വാ ‘‘ദോവാരികോ ഏകം പച്ചന്തഗാമവാസിം ഗഹേത്വാ ആഗതോ’’തി പടിവേദേസി. രാജാ തം സുത്വാ ആസനാ ഉട്ഠായ ‘‘മയ്ഹം സഹായോ ച തേന സദ്ധിം ആഗതാ ച പവിസന്തൂ’’തി പച്ചുഗ്ഗമനം കത്വാ ദിസ്വാവ നം പരിസ്സജിത്വാ ‘‘മയ്ഹം സഹായികാ ച ദാരകാ ച അരോഗാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ മഹാതലം അഭിരുഹിത്വാ സേതച്ഛത്തസ്സ ഹേട്ഠാ രാജാസനേ നിസീദാപേത്വാ അഗ്ഗമഹേസിം പക്കോസാപേത്വാ ‘‘ഭദ്ദേ, സഹായസ്സ മേ പാദേ ധോവാ’’തി ആഹ. സാ തസ്സ്സ പാദേ ധോവി, രാജാ സുവണ്ണഭിങ്കാരേന ഉദകം ആസിഞ്ചി. ദേവീപി പാദേ ധോവിത്വാ ഗന്ധതേലേന മക്ഖേസി. രാജാ ‘‘കിം, സമ്മ, അത്ഥി, കിഞ്ചി അമ്ഹാകം ഖാദനീയ’’ന്തി പുച്ഛി. സോ ‘‘അത്ഥീ’’തി പസിബ്ബകതോ പൂവേ നീഹരാപേസി. രാജാ സുവണ്ണതട്ടകേന ഗഹേത്വാ തസ്സ സങ്ഗഹം കരോന്തോ ‘‘മമ സഹായേന ആനീതം ഖാദഥാ’’തി ദേവിയാ ച അമച്ചാനഞ്ച ഖാദാപേത്വാ സയമ്പി ഖാദി. ഇതരോ ഇതരമ്പി പണ്ണാകാരം ദസ്സേസി. രാജാ തസ്സ സങ്ഗഹത്ഥം കാസികവത്ഥാനി അപനേത്വാ തേന ആഭതവത്ഥയുഗം നിവാസേസിം . ദേവീപി കാസികവത്ഥഞ്ചേവ ആഭരണാനി ച അപനേത്വാ തേന ആഭതവത്ഥം നിവാസേത്വാ ആഭരണാനി പിളന്ധി.
So tañca attano ghare pakkapūvañca ādāya gantvā dakkhiṇadvāraṃ patvā dovārikaṃ pucchi ‘‘kahaṃ, samma, mahāassārohassa geha’’nti. So ‘‘ehi dassemi te’’ti taṃ hatthe gahetvā rājadvāraṃ gantvā ‘‘dovāriko ekaṃ paccantagāmavāsiṃ gahetvā āgato’’ti paṭivedesi. Rājā taṃ sutvā āsanā uṭṭhāya ‘‘mayhaṃ sahāyo ca tena saddhiṃ āgatā ca pavisantū’’ti paccuggamanaṃ katvā disvāva naṃ parissajitvā ‘‘mayhaṃ sahāyikā ca dārakā ca arogā’’ti pucchitvā hatthe gahetvā mahātalaṃ abhiruhitvā setacchattassa heṭṭhā rājāsane nisīdāpetvā aggamahesiṃ pakkosāpetvā ‘‘bhadde, sahāyassa me pāde dhovā’’ti āha. Sā tasssa pāde dhovi, rājā suvaṇṇabhiṅkārena udakaṃ āsiñci. Devīpi pāde dhovitvā gandhatelena makkhesi. Rājā ‘‘kiṃ, samma, atthi, kiñci amhākaṃ khādanīya’’nti pucchi. So ‘‘atthī’’ti pasibbakato pūve nīharāpesi. Rājā suvaṇṇataṭṭakena gahetvā tassa saṅgahaṃ karonto ‘‘mama sahāyena ānītaṃ khādathā’’ti deviyā ca amaccānañca khādāpetvā sayampi khādi. Itaro itarampi paṇṇākāraṃ dassesi. Rājā tassa saṅgahatthaṃ kāsikavatthāni apanetvā tena ābhatavatthayugaṃ nivāsesiṃ . Devīpi kāsikavatthañceva ābharaṇāni ca apanetvā tena ābhatavatthaṃ nivāsetvā ābharaṇāni piḷandhi.
അഥ നം രാജാ രാജാരഹം ഭോജനം ഭോജാപേത്വാ ഏകം അമച്ചം ആണാപേസി ‘‘ഗച്ഛ ഇമസ്സ മമ കരണനിയാമേനേവ മസ്സുകമ്മം കാരേത്വാ ഗന്ധോദകേന ന്ഹാപേത്വാ സതസഹസ്സഗ്ഘനികം കാസികവത്ഥം നിവാസാപേത്വാ രാജാലങ്കാരേന അലങ്കാരാപേത്വാ ആനേഹീ’’തി. സോ തഥാ അകാസി. രാജാ നഗരേ ഭേരിം ചരാപേത്വാ അമച്ചേ സന്നിപാതാപേത്വാ സേതച്ഛത്തസ്സ മജ്ഝേ ജാതിഹിങ്ഗുലകസുത്തം പാതേത്വാ ഉപഡ്ഢരജ്ജം അദാസി. തേ തതോ പട്ഠായ ഏകതോ ഭുഞ്ജന്തി പിവന്തി സയന്തി, വിസ്സാസോ ഥിരോ അഹോസി കേനചി അഭേജ്ജോ. അഥസ്സ രാജാ പുത്തദാരേപി പക്കോസാപേത്വാ അന്തോനഗരേ നിവേസനം മാപേത്വാ അദാസി. തേ സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ രജ്ജം കാരേന്തി.
Atha naṃ rājā rājārahaṃ bhojanaṃ bhojāpetvā ekaṃ amaccaṃ āṇāpesi ‘‘gaccha imassa mama karaṇaniyāmeneva massukammaṃ kāretvā gandhodakena nhāpetvā satasahassagghanikaṃ kāsikavatthaṃ nivāsāpetvā rājālaṅkārena alaṅkārāpetvā ānehī’’ti. So tathā akāsi. Rājā nagare bheriṃ carāpetvā amacce sannipātāpetvā setacchattassa majjhe jātihiṅgulakasuttaṃ pātetvā upaḍḍharajjaṃ adāsi. Te tato paṭṭhāya ekato bhuñjanti pivanti sayanti, vissāso thiro ahosi kenaci abhejjo. Athassa rājā puttadārepi pakkosāpetvā antonagare nivesanaṃ māpetvā adāsi. Te samaggā sammodamānā rajjaṃ kārenti.
അഥ അമച്ചാ കുജ്ഝിത്വാ രാജപുത്തം ആഹംസു ‘‘കുമാര, രാജാ ഏകസ്സ ഗഹപതികസ്സ ഉപഡ്ഢരജ്ജം ദത്വാ തേന സദ്ധിം ഏകതോ ഭുഞ്ജതി പിവതി സയതി, ദാരകേ ച വന്ദാപേതി, ഇമിനാ രഞ്ഞാ കതകമ്മം ന ജാനാമ, കിം കരോതി രാജാ, മയം ലജ്ജാമ, ത്വം രഞ്ഞോ കഥേഹീ’’തി. സോ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛിത്വാ സബ്ബം തം കഥം രഞ്ഞോ ആരോചേത്വാ ‘‘മാ ഏവം കരോഹി, മഹാരാജാ’’തി ആഹ. ‘‘താത, അഹം യുദ്ധപരാജിതോ കഹം വസിം, അപി നു ജാനാഥാ’’തി. ‘‘ന ജാനാമ, ദേവാ’’തി. ‘‘അഹം ഏതസ്സ ഘരേ വസന്തോ അരോഗോ ഹുത്വാ ആഗന്ത്വാ രജ്ജം കാരേസിം, ഏവം മമ ഉപകാരിനോ കസ്മാ സമ്പത്തിം ന ദസ്സാമീ’’തി ഏവം വത്വാ ച പന ബോധിസത്തോ ‘‘താത, യോ ഹി അദാതബ്ബയുത്തകസ്സ ദേതി, ദാതബ്ബയുത്തകസ്സ ന ദേതി, സോ ആപദം പത്വാ കിഞ്ചി ഉപകാരം ന ലഭതീ’’തി ദസ്സേന്തോ ഇമാ ഗാഥാ ആഹ –
Atha amaccā kujjhitvā rājaputtaṃ āhaṃsu ‘‘kumāra, rājā ekassa gahapatikassa upaḍḍharajjaṃ datvā tena saddhiṃ ekato bhuñjati pivati sayati, dārake ca vandāpeti, iminā raññā katakammaṃ na jānāma, kiṃ karoti rājā, mayaṃ lajjāma, tvaṃ rañño kathehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā sabbaṃ taṃ kathaṃ rañño ārocetvā ‘‘mā evaṃ karohi, mahārājā’’ti āha. ‘‘Tāta, ahaṃ yuddhaparājito kahaṃ vasiṃ, api nu jānāthā’’ti. ‘‘Na jānāma, devā’’ti. ‘‘Ahaṃ etassa ghare vasanto arogo hutvā āgantvā rajjaṃ kāresiṃ, evaṃ mama upakārino kasmā sampattiṃ na dassāmī’’ti evaṃ vatvā ca pana bodhisatto ‘‘tāta, yo hi adātabbayuttakassa deti, dātabbayuttakassa na deti, so āpadaṃ patvā kiñci upakāraṃ na labhatī’’ti dassento imā gāthā āha –
൫.
5.
‘‘അദേയ്യേസു ദദം ദാനം, ദേയ്യേസു നപ്പവേച്ഛതി;
‘‘Adeyyesu dadaṃ dānaṃ, deyyesu nappavecchati;
ആപാസു ബ്യസനം പത്തോ, സഹായം നാധിഗച്ഛതി.
Āpāsu byasanaṃ patto, sahāyaṃ nādhigacchati.
൬.
6.
‘‘നാദേയ്യേസു ദദം ദാനം, ദേയ്യേസു യോ പവേച്ഛതി;
‘‘Nādeyyesu dadaṃ dānaṃ, deyyesu yo pavecchati;
ആപാസു ബ്യസനം പത്തോ, സഹായമധിഗച്ഛതി.
Āpāsu byasanaṃ patto, sahāyamadhigacchati.
൭.
7.
‘‘സഞ്ഞോഗസമ്ഭോഗവിസേസദസ്സനം , അനരിയധമ്മേസു സഠേസു നസ്സതി;
‘‘Saññogasambhogavisesadassanaṃ , anariyadhammesu saṭhesu nassati;
കതഞ്ച അരിയേസു ച അജ്ജവേസു, മഹപ്ഫലം ഹോതി അണുമ്പി താദിസു.
Katañca ariyesu ca ajjavesu, mahapphalaṃ hoti aṇumpi tādisu.
൮.
8.
‘‘യോ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, അകാ ലോകേ സുദുക്കരം;
‘‘Yo pubbe katakalyāṇo, akā loke sudukkaraṃ;
പച്ഛാ കയിരാ ന വാ കയിരാ, അച്ചന്തം പൂജനാരഹോ’’തി.
Pacchā kayirā na vā kayirā, accantaṃ pūjanāraho’’ti.
തത്ഥ അദേയ്യേസൂതി പുബ്ബേ അകതൂപകാരേസു. ദേയ്യേസൂതി പുബ്ബേ കതൂപകാരേസു. നപ്പവേച്ഛതീതി ന പവേസേതി ന ദേതി. ആപാസൂതി ആപദാസു. ബ്യസനന്തി ദുക്ഖം. സഞ്ഞോഗസമ്ഭോഗവിസേസദസ്സനന്തി യോ മിത്തേന കതോ സഞ്ഞോഗോ ചേവ സമ്ഭോഗോ ച, തസ്സ വിസേസദസ്സനം ഗുണദസ്സനം സുകതം മയ്ഹം ഇമിനാതി ഏതം സബ്ബം അസുദ്ധധമ്മത്താ അനരിയധമ്മേസു കേരാടികത്താ സഠേസു നസ്സതി. അരിയേസൂതി അത്തനോ കതഗുണജാനനേന അരിയേസു പരിസുദ്ധേസു. അജ്ജവേസൂതി തേനേവ കാരണേന ഉജുകേസു അകുടിലേസു. അണുമ്പീതി അപ്പമത്തകമ്പി. താദിസൂതി യേ താദിസാ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി അരിയാ ഉജുഭൂതാ, തേസു അപ്പമ്പി കതം മഹപ്ഫലം ഹോതി മഹാജുതികം മഹാവിപ്ഫാരം, സുഖേത്തേ വുത്തബീജമിവ ന നസ്സതി , ഇതരസ്മിം പന പാപേ ബഹുമ്പി കതം അഗ്ഗിമ്ഹി ഖിത്തബീജമിവ നസ്സതീതി അത്ഥോ. വുത്തമ്പി ചേതം –
Tattha adeyyesūti pubbe akatūpakāresu. Deyyesūti pubbe katūpakāresu. Nappavecchatīti na paveseti na deti. Āpāsūti āpadāsu. Byasananti dukkhaṃ. Saññogasambhogavisesadassananti yo mittena kato saññogo ceva sambhogo ca, tassa visesadassanaṃ guṇadassanaṃ sukataṃ mayhaṃ imināti etaṃ sabbaṃ asuddhadhammattā anariyadhammesu kerāṭikattā saṭhesu nassati. Ariyesūti attano kataguṇajānanena ariyesu parisuddhesu. Ajjavesūti teneva kāraṇena ujukesu akuṭilesu. Aṇumpīti appamattakampi. Tādisūti ye tādisā puggalā honti ariyā ujubhūtā, tesu appampi kataṃ mahapphalaṃ hoti mahājutikaṃ mahāvipphāraṃ, sukhette vuttabījamiva na nassati , itarasmiṃ pana pāpe bahumpi kataṃ aggimhi khittabījamiva nassatīti attho. Vuttampi cetaṃ –
‘‘യഥാപി ബീജമഗ്ഗിമ്ഹി, ഡയ്ഹതി ന വിരൂഹതി;
‘‘Yathāpi bījamaggimhi, ḍayhati na virūhati;
ഏവം കതം അസപ്പുരിസേ, നസ്സതി ന വിരൂഹതി.
Evaṃ kataṃ asappurise, nassati na virūhati.
‘‘കതഞ്ഞുമ്ഹി ച പോസമ്ഹി, സീലവന്തേ അരിയവുത്തിനേ;
‘‘Kataññumhi ca posamhi, sīlavante ariyavuttine;
സുഖേത്തേ വിയ ബീജാനി, കതം തമ്ഹി ന നസ്സതീ’’തി. (ജാ॰ ൧.൧൦.൭൭-൭൮);
Sukhette viya bījāni, kataṃ tamhi na nassatī’’ti. (jā. 1.10.77-78);
പുബ്ബേ കതകല്യാണോതി പഠമതരം ഉപകാരം കത്വാ ഠിതോ. അകാതി അകരി, അയം ലോകേ സുദുക്കരം നാമ അകാസീതി അത്ഥോ. പച്ഛാ കയിരാതി സോ പച്ഛാ അഞ്ഞം കിഞ്ചി ഗുണം കരോതു വാ മാ വാ, തേനേവ പഠമകതേന ഗുണേന അച്ചന്തം പൂജനാരഹോ ഹോതി, സബ്ബം സക്കാരസമ്മാനം അരഹതീതി.
Pubbe katakalyāṇoti paṭhamataraṃ upakāraṃ katvā ṭhito. Akāti akari, ayaṃ loke sudukkaraṃ nāma akāsīti attho. Pacchā kayirāti so pacchā aññaṃ kiñci guṇaṃ karotu vā mā vā, teneva paṭhamakatena guṇena accantaṃ pūjanāraho hoti, sabbaṃ sakkārasammānaṃ arahatīti.
ഇദം പന സുത്വാ നേവ അമച്ചാ, ന രാജപുത്തോ പുന കിഞ്ചി കഥേസീതി.
Idaṃ pana sutvā neva amaccā, na rājaputto puna kiñci kathesīti.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ പച്ചന്തഗാമവാസീ ആനന്ദോ അഹോസി, ബാരാണസിരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paccantagāmavāsī ānando ahosi, bārāṇasirājā pana ahameva ahosi’’nti.
മഹാഅസ്സാരോഹജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.
Mahāassārohajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൦൨. മഹാഅസ്സാരോഹജാതകം • 302. Mahāassārohajātakaṃ