Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi

    ๕๒๘. มหาโพธิชาตกํ (๓)

    528. Mahābodhijātakaṃ (3)

    ๑๒๔.

    124.

    ‘‘กิํ นุ ทณฺฑํ กิมชินํ, กิํ ฉตฺตํ กิมุปาหนํ;

    ‘‘Kiṃ nu daṇḍaṃ kimajinaṃ, kiṃ chattaṃ kimupāhanaṃ;

    กิมงฺกุสญฺจ ปตฺตญฺจ, สงฺฆาฎิญฺจาปิ พฺราหฺมณ;

    Kimaṅkusañca pattañca, saṅghāṭiñcāpi brāhmaṇa;

    ตรมานรูโปหาสิ 1, กิํ นุ ปตฺถยเส ทิสํ’’ฯ

    Taramānarūpohāsi 2, kiṃ nu patthayase disaṃ’’.

    ๑๒๕.

    125.

    ‘‘ทฺวาทเสตานิ วสฺสานิ, วุสิตานิ ตวนฺติเก;

    ‘‘Dvādasetāni vassāni, vusitāni tavantike;

    นาภิชานามิ โสเณน, ปิงฺคเลนาภิกูชิตํฯ

    Nābhijānāmi soṇena, piṅgalenābhikūjitaṃ.

    ๑๒๖.

    126.

    ‘‘สฺวายํ ทิโตฺตว นทติ, สุกฺกทาฐํ วิทํสยํ;

    ‘‘Svāyaṃ dittova nadati, sukkadāṭhaṃ vidaṃsayaṃ;

    ตว สุตฺวา สภริยสฺส, วีตสทฺธสฺส มํ ปติ’’ฯ

    Tava sutvā sabhariyassa, vītasaddhassa maṃ pati’’.

    ๑๒๗.

    127.

    ‘‘อหุ เอส กโต โทโส, ยถา ภาสสิ พฺราหฺมณ;

    ‘‘Ahu esa kato doso, yathā bhāsasi brāhmaṇa;

    เอส ภิโยฺย ปสีทามิ, วส พฺราหฺมณ มาคมา’’ฯ

    Esa bhiyyo pasīdāmi, vasa brāhmaṇa māgamā’’.

    ๑๒๘.

    128.

    ‘‘สพฺพเสโต ปุเร อาสิ, ตโตปิ สพโล อหุ;

    ‘‘Sabbaseto pure āsi, tatopi sabalo ahu;

    สพฺพโลหิตโก ทานิ, กาโล ปกฺกมิตุํ มมฯ

    Sabbalohitako dāni, kālo pakkamituṃ mama.

    ๑๒๙.

    129.

    ‘‘อพฺภนฺตรํ ปุเร อาสิ, ตโต มเชฺฌ ตโต พหิ;

    ‘‘Abbhantaraṃ pure āsi, tato majjhe tato bahi;

    ปุรา นิทฺธมนา โหติ, สยเมว วชามหํฯ

    Purā niddhamanā hoti, sayameva vajāmahaṃ.

    ๑๓๐.

    130.

    ‘‘วีตสทฺธํ น เสเวยฺย, อุทปานํวโนทกํ;

    ‘‘Vītasaddhaṃ na seveyya, udapānaṃvanodakaṃ;

    สเจปิ นํ อนุขเณ, วาริ กทฺทมคนฺธิกํฯ

    Sacepi naṃ anukhaṇe, vāri kaddamagandhikaṃ.

    ๑๓๑.

    131.

    ‘‘ปสนฺนเมว เสเวยฺย, อปฺปสนฺนํ วิวชฺชเย;

    ‘‘Pasannameva seveyya, appasannaṃ vivajjaye;

    ปสนฺนํ ปยิรุปาเสยฺย, รหทํ วุทกตฺถิโกฯ

    Pasannaṃ payirupāseyya, rahadaṃ vudakatthiko.

    ๑๓๒.

    132.

    ‘‘ภเช ภชนฺตํ ปุริสํ, อภชนฺตํ น ภชฺชเย 3;

    ‘‘Bhaje bhajantaṃ purisaṃ, abhajantaṃ na bhajjaye 4;

    อสปฺปุริสธโมฺม โส, โย ภชนฺตํ น ภชฺชติ 5ฯ

    Asappurisadhammo so, yo bhajantaṃ na bhajjati 6.

    ๑๓๓.

    133.

    ‘‘โย ภชนฺตํ น ภชติ, เสวมานํ น เสวติ;

    ‘‘Yo bhajantaṃ na bhajati, sevamānaṃ na sevati;

    ส เว มนุสฺสปาปิโฎฺฐ, มิโค สาขสฺสิโต ยถาฯ

    Sa ve manussapāpiṭṭho, migo sākhassito yathā.

    ๑๓๔.

    134.

    ‘‘อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา, อสโมสรเณน จ;

    ‘‘Accābhikkhaṇasaṃsaggā, asamosaraṇena ca;

    เอเตน มิตฺตา ชีรนฺติ, อกาเล ยาจนาย จฯ

    Etena mittā jīranti, akāle yācanāya ca.

    ๑๓๕.

    135.

    ‘‘ตสฺมา นาภิกฺขณํ คเจฺฉ, น จ คเจฺฉ จิราจิรํ;

    ‘‘Tasmā nābhikkhaṇaṃ gacche, na ca gacche cirāciraṃ;

    กาเลน ยาจํ ยาเจยฺย, เอวํ มิตฺตา น ชียเร 7ฯ

    Kālena yācaṃ yāceyya, evaṃ mittā na jīyare 8.

    ๑๓๖.

    136.

    ‘‘อติจิรํ นิวาเสน, ปิโย ภวติ อปฺปิโย;

    ‘‘Aticiraṃ nivāsena, piyo bhavati appiyo;

    อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม, ปุรา เต โหม อปฺปิยา’’ฯ

    Āmanta kho taṃ gacchāma, purā te homa appiyā’’.

    ๑๓๗.

    137.

    ‘‘เอวํ เจ ยาจมานานํ, อญฺชลิํ นาวพุชฺฌสิ;

    ‘‘Evaṃ ce yācamānānaṃ, añjaliṃ nāvabujjhasi;

    ปริจารกานํ สตํ 9, วจนํ น กโรสิ โน;

    Paricārakānaṃ sataṃ 10, vacanaṃ na karosi no;

    เอวํ ตํ อภิยาจาม, ปุน กยิราสิ ปริยายํ’’ฯ

    Evaṃ taṃ abhiyācāma, puna kayirāsi pariyāyaṃ’’.

    ๑๓๘.

    138.

    ‘‘เอวํ เจ โน วิหรตํ, อนฺตราโย น เหสฺสติ;

    ‘‘Evaṃ ce no viharataṃ, antarāyo na hessati;

    ตุยฺหํ วาปิ 11 มหาราช, มยฺหํ วา 12 รฎฺฐวทฺธน;

    Tuyhaṃ vāpi 13 mahārāja, mayhaṃ vā 14 raṭṭhavaddhana;

    อเปฺปว นาม ปเสฺสม, อโหรตฺตานมจฺจเย’’ฯ

    Appeva nāma passema, ahorattānamaccaye’’.

    ๑๓๙.

    139.

    ‘‘อุทีรณา เจ สํคตฺยา, ภาวาย มนุวตฺตติ;

    ‘‘Udīraṇā ce saṃgatyā, bhāvāya manuvattati;

    อกามา อกรณียํ วา, กรณียํ วาปิ กุพฺพติ;

    Akāmā akaraṇīyaṃ vā, karaṇīyaṃ vāpi kubbati;

    อากามากรณียมฺหิ, กฺวิธ ปาเปน ลิปฺปติ 15ฯ

    Ākāmākaraṇīyamhi, kvidha pāpena lippati 16.

    ๑๔๐.

    140.

    ‘‘โส เจ อโตฺถ จ ธโมฺม จ, กลฺยาโณ น จ ปาปโก;

    ‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;

    โภโต เจ วจนํ สจฺจํ, สุหโต วานโร มยาฯ

    Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.

    ๑๔๑.

    141.

    ‘‘อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส, อปราธํ วิชานิยา 17;

    ‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā 18;

    น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ, โภโต วาโท หิ ตาทิโส’’ฯ

    Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.

    ๑๔๒.

    142.

    ‘‘อิสฺสโร สพฺพโลกสฺส, สเจ กเปฺปติ ชีวิตํ;

    ‘‘Issaro sabbalokassa, sace kappeti jīvitaṃ;

    อิทฺธิํ 19 พฺยสนภาวญฺจ, กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ;

    Iddhiṃ 20 byasanabhāvañca, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;

    นิเทฺทสการี ปุริโส, อิสฺสโร เตน ลิปฺปติฯ

    Niddesakārī puriso, issaro tena lippati.

    ๑๔๓.

    143.

    ‘‘โส เจ อโตฺถ จ ธโมฺม จ, กลฺยาโณ น จ ปาปโก;

    ‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;

    โภโต เจ วจนํ สจฺจํ, สุหโต วานโร มยาฯ

    Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.

    ๑๔๔.

    144.

    ‘‘อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส, อปราธํ วิชานิยา;

    ‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;

    น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ, โภโต วาโท หิ ตาทิโส’’ฯ

    Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.

    ๑๔๕.

    145.

    ‘‘สเจ ปุเพฺพกตเหตุ, สุขทุกฺขํ นิคจฺฉติ;

    ‘‘Sace pubbekatahetu, sukhadukkhaṃ nigacchati;

    โปราณกํ กตํ ปาปํ, ตเมโส มุจฺจเต 21 อิณํ;

    Porāṇakaṃ kataṃ pāpaṃ, tameso muccate 22 iṇaṃ;

    โปราณกอิณโมโกฺข, กฺวิธ ปาเปน ลิปฺปติฯ

    Porāṇakaiṇamokkho, kvidha pāpena lippati.

    ๑๔๖.

    146.

    ‘‘โส เจ อโตฺถ จ ธโมฺม จ, กลฺยาโณ น จ ปาปโก;

    ‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;

    โภโต เจ วจนํ สจฺจํ, สุหโต วานโร มยาฯ

    Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.

    ๑๔๗.

    147.

    ‘‘อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส, อปราธํ วิชานิยา;

    ‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;

    น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ, โภโต วาโท หิ ตาทิโส’’ฯ

    Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.

    ๑๔๘.

    148.

    ‘‘จตุนฺนํเยวุปาทาย, รูปํ สโมฺภติ ปาณินํ;

    ‘‘Catunnaṃyevupādāya, rūpaṃ sambhoti pāṇinaṃ;

    ยโต จ รูปํ สโมฺภติ, ตเตฺถวานุปคจฺฉติ;

    Yato ca rūpaṃ sambhoti, tatthevānupagacchati;

    อิเธว ชีวติ ชีโว, เปจฺจ เปจฺจ วินสฺสติฯ

    Idheva jīvati jīvo, pecca pecca vinassati.

    ๑๔๙.

    149.

    อุจฺฉิชฺชติ อยํ โลโก, เย พาลา เย จ ปณฺฑิตา;

    Ucchijjati ayaṃ loko, ye bālā ye ca paṇḍitā;

    อุจฺฉิชฺชมาเน โลกสฺมิํ, กฺวิธ ปาเปน ลิปฺปติฯ

    Ucchijjamāne lokasmiṃ, kvidha pāpena lippati.

    ๑๕๐.

    150.

    ‘‘โส เจ อโตฺถ จ ธโมฺม จ, กลฺยาโณ น จ ปาปโก;

    ‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;

    โภโต เจ วจนํ สจฺจํ, สุหโต วานโร มยาฯ

    Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.

    ๑๕๑.

    151.

    ‘‘อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส, อปราธํ วิชานิยา;

    ‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;

    น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ, โภโต วาโท หิ ตาทิโส’’ฯ

    Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.

    ๑๕๒.

    152.

    ‘‘อาหุ ขตฺตวิทา 23 โลเก, พาลา ปณฺฑิตมานิโนฯ

    ‘‘Āhu khattavidā 24 loke, bālā paṇḍitamānino.

    มาตรํ ปิตรํ หเญฺญ, อโถ เชฎฺฐมฺปิ ภาตรํ;

    Mātaraṃ pitaraṃ haññe, atho jeṭṭhampi bhātaraṃ;

    หเนยฺย ปุตฺต 25 ทาเร จ, อโตฺถ เจ ตาทิโส สิยาฯ

    Haneyya putta 26 dāre ca, attho ce tādiso siyā.

    ๑๕๓.

    153.

    ‘‘ยสฺส รุกฺขสฺส ฉายาย, นิสีเทยฺย สเยยฺย วา;

    ‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

    น ตสฺส สาขํ ภเญฺชยฺย, มิตฺตทุโพฺภ 27 หิ ปาปโกฯ

    Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho 28 hi pāpako.

    ๑๕๔.

    154.

    ‘‘อถ อเตฺถ สมุปฺปเนฺน, สมูลมปิ อพฺพเห 29;

    ‘‘Atha atthe samuppanne, samūlamapi abbahe 30;

    อโตฺถ เม สมฺพเลนาปิ, สุหโต วานโร มยาฯ

    Attho me sambalenāpi, suhato vānaro mayā.

    ๑๕๕.

    155.

    31 ‘‘โส เจ อโตฺถ จ ธโมฺม จ, กลฺยาโณ น จ ปาปโก;

    32 ‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;

    โภโต เจ วจนํ สจฺจํ, สุหโต วานโร มยา 33ฯ

    Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā 34.

    ๑๕๖.

    156.

    ‘‘อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส, อปราธํ วิชานิยา;

    ‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;

    น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ, โภโต วาโท หิ ตาทิโสฯ

    Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso.

    ๑๕๗.

    157.

    ‘‘อเหตุวาโท ปุริโส, โย จ อิสฺสรกุตฺติโก;

    ‘‘Ahetuvādo puriso, yo ca issarakuttiko;

    ปุเพฺพกตี จ อุเจฺฉที, โย จ ขตฺตวิโท นโรฯ

    Pubbekatī ca ucchedī, yo ca khattavido naro.

    ๑๕๘.

    158.

    ‘‘เอเต อสปฺปุริสา โลเก, พาลา ปณฺฑิตมานิโน;

    ‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;

    กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ, อโถ อญฺญมฺปิ การเย;

    Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;

    อสปฺปุริสสํสโคฺค , ทุกฺขโนฺต 35 กฎุกุทฺรโยฯ

    Asappurisasaṃsaggo , dukkhanto 36 kaṭukudrayo.

    ๑๕๙.

    159.

    ‘‘อุรพฺภรูเปน วกสฺสุ 37 ปุเพฺพ, อสํกิโต อชยูถํ อุเปติ;

    ‘‘Urabbharūpena vakassu 38 pubbe, asaṃkito ajayūthaṃ upeti;

    หนฺตฺวา อุรณิํ อชิกํ 39 อชญฺจ, อุตฺราสยิตฺวา 40 เยน กามํ ปเลติฯ

    Hantvā uraṇiṃ ajikaṃ 41 ajañca, utrāsayitvā 42 yena kāmaṃ paleti.

    ๑๖๐.

    160.

    ‘‘ตถาวิเธเก สมณพฺราหฺมณาเส, ฉทนํ กตฺวา วญฺจยนฺติ มนุเสฺส;

    ‘‘Tathāvidheke samaṇabrāhmaṇāse, chadanaṃ katvā vañcayanti manusse;

    อนาสกา ถณฺฑิลเสยฺยกา จ, รโชชลฺลํ อุกฺกุฎิกปฺปธานํ;

    Anāsakā thaṇḍilaseyyakā ca, rajojallaṃ ukkuṭikappadhānaṃ;

    ปริยายภตฺตญฺจ อปานกตฺตา, ปาปาจารา อรหโนฺต วทานาฯ

    Pariyāyabhattañca apānakattā, pāpācārā arahanto vadānā.

    ๑๖๑.

    161.

    ‘‘เอเต อสปฺปุริสา โลเก, พาลา ปณฺฑิตมานิโน;

    ‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;

    กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ, อโถ อญฺญมฺปิ การเย;

    Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;

    อสปฺปุริสสํสโคฺค, ทุกฺขโนฺต กฎุกุทฺรโยฯ

    Asappurisasaṃsaggo, dukkhanto kaṭukudrayo.

    ๑๖๒.

    162.

    ‘‘ยมาหุ นตฺถิ วีริยนฺติ, อเหตุญฺจ ปวทนฺติ 43 เย;

    ‘‘Yamāhu natthi vīriyanti, ahetuñca pavadanti 44 ye;

    ปรการํ อตฺตการญฺจ, เย ตุจฺฉํ สมวณฺณยุํฯ

    Parakāraṃ attakārañca, ye tucchaṃ samavaṇṇayuṃ.

    ๑๖๓.

    163.

    ‘‘เอเต อสปฺปุริสา โลเก, พาลา ปณฺฑิตมานิโน;

    ‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;

    กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ, อโถ อญฺญมฺปิ การเย;

    Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;

    อสปฺปุริสสํสโคฺค, ทุกฺขโนฺต กฎุกุทฺรโยฯ

    Asappurisasaṃsaggo, dukkhanto kaṭukudrayo.

    ๑๖๔.

    164.

    ‘‘สเจ หิ วีริยํ นาสฺส, กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ;

    ‘‘Sace hi vīriyaṃ nāssa, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;

    น ภเร วฑฺฒกิํ ราชา, นปิ ยนฺตานิ การเยฯ

    Na bhare vaḍḍhakiṃ rājā, napi yantāni kāraye.

    ๑๖๕.

    165.

    ‘‘ยสฺมา จ วีริยํ อตฺถิ, กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ;

    ‘‘Yasmā ca vīriyaṃ atthi, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;

    ตสฺมา ยนฺตานิ กาเรติ, ราชา ภรติ วฑฺฒกิํฯ

    Tasmā yantāni kāreti, rājā bharati vaḍḍhakiṃ.

    ๑๖๖.

    166.

    ‘‘ยทิ วสฺสสตํ เทโว, น วเสฺส น หิมํ ปเต;

    ‘‘Yadi vassasataṃ devo, na vasse na himaṃ pate;

    อุจฺฉิเชฺชยฺย อยํ โลโก, วินเสฺสยฺย อยํ ปชาฯ

    Ucchijjeyya ayaṃ loko, vinasseyya ayaṃ pajā.

    ๑๖๗.

    167.

    ‘‘ยสฺมา จ วสฺสตี เทโว, หิมญฺจานุผุสายติ;

    ‘‘Yasmā ca vassatī devo, himañcānuphusāyati;

    ตสฺมา สสฺสานิ ปจฺจนฺติ, รฎฺฐญฺจ ปาลิเต 45 จิรํฯ

    Tasmā sassāni paccanti, raṭṭhañca pālite 46 ciraṃ.

    ๑๖๘.

    168.

    ‘‘ควํ เจ ตรมานานํ, ชิมฺหํ คจฺฉติ ปุงฺคโว;

    ‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;

    สพฺพา ตา ชิมฺหํ คจฺฉนฺติ, เนเตฺต ชิมฺหํ 47 คเต สติฯ

    Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ 48 gate sati.

    ๑๖๙.

    169.

    ‘‘เอวเมว 49 มนุเสฺสสุ, โย โหติ เสฎฺฐสมฺมโต;

    ‘‘Evameva 50 manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    โส เจ อธมฺมํ จรติ, ปเคว อิตรา ปชา;

    So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    สพฺพํ รฎฺฐํ ทุขํ เสติ, ราชา เจ โหติ อธมฺมิโกฯ

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko.

    ๑๗๐.

    170.

    ‘‘ควํ เจ ตรมานานํ, อุชุํ คจฺฉติ ปุงฺคโว;

    ‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;

    สพฺพา คาวี อุชุํ ยนฺติ, เนเตฺต อุชุํ 51 คเต สติฯ

    Sabbā gāvī ujuṃ yanti, nette ujuṃ 52 gate sati.

    ๑๗๑.

    171.

    ‘‘เอวเมว มนุเสฺสสุ, โย โหติ เสฎฺฐสมฺมโต;

    ‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    โส สเจ 53 ธมฺมํ จรติ, ปเคว อิตรา ปชา;

    So sace 54 dhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    สพฺพํ รฎฺฐํ สุขํ เสติ, ราชา เจ โหติ ธมฺมิโกฯ

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko.

    ๑๗๒.

    172.

    ‘‘มหารุกฺขสฺส ผลิโน, อามํ ฉินฺทติ โย ผลํ;

    ‘‘Mahārukkhassa phalino, āmaṃ chindati yo phalaṃ;

    รสญฺจสฺส น ชานาติ, พีชญฺจสฺส วินสฺสติฯ

    Rasañcassa na jānāti, bījañcassa vinassati.

    ๑๗๓.

    173.

    ‘‘มหารุกฺขูปมํ รฎฺฐํ, อธเมฺมน ปสาสติ;

    ‘‘Mahārukkhūpamaṃ raṭṭhaṃ, adhammena pasāsati;

    รสญฺจสฺส น ชานาติ, รฎฺฐญฺจสฺส วินสฺสติฯ

    Rasañcassa na jānāti, raṭṭhañcassa vinassati.

    ๑๗๔.

    174.

    ‘‘มหารุกฺขสฺส ผลิโน, ปกฺกํ ฉินฺทติ โย ผลํ;

    ‘‘Mahārukkhassa phalino, pakkaṃ chindati yo phalaṃ;

    รสญฺจสฺส วิชานาติ, พีชญฺจสฺส น นสฺสติฯ

    Rasañcassa vijānāti, bījañcassa na nassati.

    ๑๗๕.

    175.

    ‘‘มหารุกฺขูปมํ รฎฺฐํ, ธเมฺมน โย ปสาสติ;

    ‘‘Mahārukkhūpamaṃ raṭṭhaṃ, dhammena yo pasāsati;

    รสญฺจสฺส วิชานาติ, รฎฺฐญฺจสฺส น นสฺสติฯ

    Rasañcassa vijānāti, raṭṭhañcassa na nassati.

    ๑๗๖.

    176.

    ‘‘โย จ ราชา ชนปทํ, อธเมฺมน ปสาสติ;

    ‘‘Yo ca rājā janapadaṃ, adhammena pasāsati;

    สโพฺพสธีหิ โส ราชา, วิรุโทฺธ โหติ ขตฺติโยฯ

    Sabbosadhīhi so rājā, viruddho hoti khattiyo.

    ๑๗๗.

    177.

    ‘‘ตเถว เนคเม หิํสํ, เย ยุตฺตา กยวิกฺกเย;

    ‘‘Tatheva negame hiṃsaṃ, ye yuttā kayavikkaye;

    โอชทานพลีกาเร, ส โกเสน วิรุชฺฌติฯ

    Ojadānabalīkāre, sa kosena virujjhati.

    ๑๗๘.

    178.

    ‘‘ปหารวรเขตฺตญฺญู , สงฺคาเม กตนิสฺสเม 55;

    ‘‘Pahāravarakhettaññū , saṅgāme katanissame 56;

    อุสฺสิเต หิํสยํ ราชา, ส พเลน วิรุชฺฌติฯ

    Ussite hiṃsayaṃ rājā, sa balena virujjhati.

    ๑๗๙.

    179.

    ‘‘ตเถว อิสโย หิํสํ, สญฺญเต 57 พฺรหฺมจาริโย 58;

    ‘‘Tatheva isayo hiṃsaṃ, saññate 59 brahmacāriyo 60;

    อธมฺมจารี ขตฺติโย, โส สเคฺคน วิรุชฺฌติฯ

    Adhammacārī khattiyo, so saggena virujjhati.

    ๑๘๐.

    180.

    ‘‘โย จ ราชา อธมฺมโฎฺฐ, ภริยํ หนฺติ อทูสิกํ;

    ‘‘Yo ca rājā adhammaṭṭho, bhariyaṃ hanti adūsikaṃ;

    ลุทฺทํ ปสวเต ฐานํ 61, ปุเตฺตหิ จ วิรุชฺฌติฯ

    Luddaṃ pasavate ṭhānaṃ 62, puttehi ca virujjhati.

    ๑๘๑.

    181.

    ‘‘ธมฺมํ จเร ชานปเท, เนคเมสุ 63 พเลสุ จ;

    ‘‘Dhammaṃ care jānapade, negamesu 64 balesu ca;

    อิสโย จ น หิํเสยฺย, ปุตฺตทาเร สมํ จเรฯ

    Isayo ca na hiṃseyya, puttadāre samaṃ care.

    ๑๘๒.

    182.

    ‘‘ส ตาทิโส ภูมิปติ, รฎฺฐปาโล อโกธโน;

    ‘‘Sa tādiso bhūmipati, raṭṭhapālo akodhano;

    สปเตฺต 65 สมฺปกเมฺปติ, อิโนฺทว อสุราธิโป’’ติฯ

    Sapatte 66 sampakampeti, indova asurādhipo’’ti.

    มหาโพธิชาตกํ ตติยํฯ

    Mahābodhijātakaṃ tatiyaṃ.

    ปณฺณาสนิปาตํ นิฎฺฐิตํฯ

    Paṇṇāsanipātaṃ niṭṭhitaṃ.

    ตสฺสุทฺทานํ –

    Tassuddānaṃ –

    สนิฬีนิกมวฺหยโน ปฐโม, ทุติโย ปน สอุมฺมทนฺติวโร;

    Saniḷīnikamavhayano paṭhamo, dutiyo pana saummadantivaro;

    ตติโย ปน โพธิสิรีวฺหยโน, กถิตา ปน ตีณิ ชิเนน สุภาติฯ

    Tatiyo pana bodhisirīvhayano, kathitā pana tīṇi jinena subhāti.




    Next: ๑๙. สฎฺฐินิปาโต • 19. Saṭṭhinipāto




    Footnotes:
    1. คณฺหาสิ (สี. สฺยา. ปี.)
    2. gaṇhāsi (sī. syā. pī.)
    3. ภาชเย (ปี.)
    4. bhājaye (pī.)
    5. ภาชติ (ปี.)
    6. bhājati (pī.)
    7. ชีรเร (สฺยา. ปี.)
    8. jīrare (syā. pī.)
    9. ปริจาริกานํ สตฺตานํ (สี. สฺยา. ปี.)
    10. paricārikānaṃ sattānaṃ (sī. syā. pī.)
    11. ตุมฺหญฺจาปิ (สี.), ตุยฺหญฺจาปิ (ปี.)
    12. อมฺหํ วา (สี.), มยฺหญฺจ (ปี.)
    13. tumhañcāpi (sī.), tuyhañcāpi (pī.)
    14. amhaṃ vā (sī.), mayhañca (pī.)
    15. ลิมฺปติ (สฺยา. ก.)
    16. limpati (syā. ka.)
    17. วิชานิย (สี. สฺยา. ปี.)
    18. vijāniya (sī. syā. pī.)
    19. อิทฺธิ (ปี. ก.)
    20. iddhi (pī. ka.)
    21. มุญฺจเต (สี. สฺยา.)
    22. muñcate (sī. syā.)
    23. ขตฺตวิธา (สี. สฺยา. ปี.)
    24. khattavidhā (sī. syā. pī.)
    25. ปุเตฺต จ (ปี.)
    26. putte ca (pī.)
    27. มิตฺตทูภี (ปี.)
    28. mittadūbhī (pī.)
    29. อพฺภเห (สฺยา. ก.)
    30. abbhahe (syā. ka.)
    31. อยํ คาถา สีหฬโปตฺถเก นตฺถิ
    32. ayaṃ gāthā sīhaḷapotthake natthi
    33. อยํ คาถา สีหฬโปตฺถเก นตฺถิ
    34. ayaṃ gāthā sīhaḷapotthake natthi
    35. ทุกฺกโฎ (สี.)
    36. dukkaṭo (sī.)
    37. พกาสุ (สี. สฺยา.), วกาสุ (ปี.)
    38. bakāsu (sī. syā.), vakāsu (pī.)
    39. อชิยํ (สี. สฺยา. ปี.)
    40. จิตฺราสยิตฺวา (สี. ปี.)
    41. ajiyaṃ (sī. syā. pī.)
    42. citrāsayitvā (sī. pī.)
    43. เหตุญฺจ อปวทนฺติ (สี. สฺยา. ปี.)
    44. hetuñca apavadanti (sī. syā. pī.)
    45. ปลฺลเต (สี. ปี.), โปลยเต (สฺยา.)
    46. pallate (sī. pī.), polayate (syā.)
    47. ชิมฺห (ปี.)
    48. jimha (pī.)
    49. เอวเมวํ (ปี.)
    50. evamevaṃ (pī.)
    51. อุชู (ปี.)
    52. ujū (pī.)
    53. เจว (สี.), เจปิ (ก.)
    54. ceva (sī.), cepi (ka.)
    55. กตนิยเม (ก.)
    56. kataniyame (ka.)
    57. สํยเม (สฺยา. ก.)
    58. พฺรหฺมจาริโน (สี.)
    59. saṃyame (syā. ka.)
    60. brahmacārino (sī.)
    61. ปาปํ (สี.)
    62. pāpaṃ (sī.)
    63. นิคเมสุ (สี.)
    64. nigamesu (sī.)
    65. สามเนฺต (สี. สฺยา. ปี.)
    66. sāmante (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๒๘] ๓. มหาโพธิชาตกวณฺณนา • [528] 3. Mahābodhijātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact