| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
13. මහාබ්‍යූහසුත්‌තවණ්‌ණනා
13. Mahābyūhasuttavaṇṇanā
902. යෙ කෙචිමෙති මහාබ්‍යූහසුත්‌තං. කා උප්‌පත්‌ති? ඉදම්‌පි තස්‌මිංයෙව මහාසමයෙ ‘‘කිං නු ඛො ඉමෙ දිට්‌ඨිපරිබ්‌බසානා විඤ්‌ඤූනං සන්‌තිකා නින්‌දමෙව ලභන්‌ති, උදාහු පසංසම්‌පී’’ති උප්‌පන්‌නචිත්‌තානං එකච්‌චානං දෙවතානං තමත්‌ථං ආවිකාතුං පුරිමනයෙන නිම්‌මිතබුද්‌ධෙන අත්‌තානං පුච්‌ඡාපෙත්‌වා වුත්‌තං. තත්‌ථ අන්‌වානයන්‌තීති අනු ආනයන්‌ති, පුනප්‌පුනං ආහරන්‌ති.
902.Yekecimeti mahābyūhasuttaṃ. Kā uppatti? Idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘kiṃ nu kho ime diṭṭhiparibbasānā viññūnaṃ santikā nindameva labhanti, udāhu pasaṃsampī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ āvikātuṃ purimanayena nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ. Tattha anvānayantīti anu ānayanti, punappunaṃ āharanti.
903. ඉදානි යස්‌මා තෙ ‘‘ඉදමෙව සච්‌ච’’න්‌ති වදන්‌තා දිට්‌ඨිගතිකා වාදිනො කදාචි කත්‌ථචි පසංසම්‌පි ලභන්‌ති, යං එතං පසංසාසඞ්‌ඛාතං වාදඵලං, තං අප්‌පං රාගාදීනං සමාය සමත්‌ථං න හොති, කො පන වාදො දුතියෙ නින්‌දාඵලෙ, තස්‌මා එතමත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ඉමං තාව විස්‌සජ්‌ජනගාථමාහ. ‘‘අප්‌පඤ්‌හි එතං න අලං සමාය, දුවෙ විවාදස්‌ස ඵලානි බ්‍රූමී’’තිආදි. තත්‌ථ දුවෙ විවාදස්‌ස ඵලානීති නින්‌දා පසංසා ච, ජයපරාජයාදීනි වා තංසභාගානි. එතම්‌පි දිස්‌වාති ‘‘නින්‌දා අනිට්‌ඨා එව, පසංසා නාලං සමායා’’ති එතම්‌පි විවාදඵලෙ ආදීනවං දිස්‌වා. ඛෙමාභිපස්‌සං අවිවාදභූමින්‌ති අවිවාදභූමිං නිබ්‌බානං ‘‘ඛෙම’’න්‌ති පස්‌සමානො.
903. Idāni yasmā te ‘‘idameva sacca’’nti vadantā diṭṭhigatikā vādino kadāci katthaci pasaṃsampi labhanti, yaṃ etaṃ pasaṃsāsaṅkhātaṃ vādaphalaṃ, taṃ appaṃ rāgādīnaṃ samāya samatthaṃ na hoti, ko pana vādo dutiye nindāphale, tasmā etamatthaṃ dassento imaṃ tāva vissajjanagāthamāha. ‘‘Appañhi etaṃ na alaṃ samāya, duve vivādassa phalāni brūmī’’tiādi. Tattha duve vivādassa phalānīti nindā pasaṃsā ca, jayaparājayādīni vā taṃsabhāgāni. Etampi disvāti ‘‘nindā aniṭṭhā eva, pasaṃsā nālaṃ samāyā’’ti etampi vivādaphale ādīnavaṃ disvā. Khemābhipassaṃ avivādabhūminti avivādabhūmiṃ nibbānaṃ ‘‘khema’’nti passamāno.
904. එවඤ්‌හි අවිවදමානො – යා කාචිමාති ගාථා. තත්‌ථ සම්‌මුතියොති දිට්‌ඨියො. පුථුජ්‌ජාති පුථුජ්‌ජනසම්‌භවා. සො උපයං කිමෙය්‍යාති සො උපගන්‌තබ්‌බට්‌ඨෙන උපයං රූපාදීසු එකම්‌පි ධම්‌මං කිං උපෙය්‍ය, කෙන වා කාරණෙන උපෙය්‍ය. දිට්‌ඨෙ සුතෙ ඛන්‌තිමකුබ්‌බමානොති දිට්‌ඨසුතසුද්‌ධීසු පෙමං අකරොන්‌තො.
904. Evañhi avivadamāno – yā kācimāti gāthā. Tattha sammutiyoti diṭṭhiyo. Puthujjāti puthujjanasambhavā. So upayaṃ kimeyyāti so upagantabbaṭṭhena upayaṃ rūpādīsu ekampi dhammaṃ kiṃ upeyya, kena vā kāraṇena upeyya. Diṭṭhe sute khantimakubbamānoti diṭṭhasutasuddhīsu pemaṃ akaronto.
905. ඉතො බාහිරා පන – සීලුත්‌තමාති ගාථා. තස්‌සත්‌ථො – සීලංයෙව ‘‘උත්‌තම’’න්‌ති මඤ්‌ඤමානා සීලුත්‌තමා එකෙ භොන්‌තො සංයමමත්‌තෙන සුද්‌ධිං වදන්‌ති, හත්‌ථිවතාදිඤ්‌ච වතං සමාදාය උපට්‌ඨිතා, ඉධෙව දිට්‌ඨියං අස්‌ස සත්‌ථුනො සුද්‌ධින්‌ති භවූපනීතා භවජ්‌ඣොසිතා සමානා වදන්‌ති, අපිච තෙ කුසලා වදානා ‘‘කුසලා මය’’න්‌ති එවං වාදා.
905. Ito bāhirā pana – sīluttamāti gāthā. Tassattho – sīlaṃyeva ‘‘uttama’’nti maññamānā sīluttamā eke bhonto saṃyamamattena suddhiṃ vadanti, hatthivatādiñca vataṃ samādāya upaṭṭhitā, idheva diṭṭhiyaṃ assa satthuno suddhinti bhavūpanītā bhavajjhositā samānā vadanti, apica te kusalā vadānā ‘‘kusalā maya’’nti evaṃ vādā.
906. එවං සීලුත්‌තමෙසු ච තෙසු තථා පටිපන්‌නො යො කොචි – සචෙ චුතොති ගාථා. තස්‌සත්‌ථො – සචෙ තතො සීලවතතො පරවිච්‌ඡන්‌දනෙන වා අනභිසම්‌භුණන්‌තො වා චුතො හොති, සො තං සීලබ්‌බතාදිකම්‌මං පුඤ්‌ඤාභිසඞ්‌ඛාරාදිකම්‌මං වා විරාධයිත්‌වා පවෙධතී. න කෙවලඤ්‌ච වෙධති, අපිච ඛො තං සීලබ්‌බතසුද්‌ධිං පජප්‌පතී ච විප්‌පලපති පත්‌ථයතී ච. කිමිව? සත්‌ථාව හීනො පවසං ඝරම්‌හා. ඝරම්‌හා පවසන්‌තො සත්‌ථතො හීනො යථා තං ඝරං වා සත්‌ථං වා පත්‌ථෙය්‍යාති.
906. Evaṃ sīluttamesu ca tesu tathā paṭipanno yo koci – sace cutoti gāthā. Tassattho – sace tato sīlavatato paravicchandanena vā anabhisambhuṇanto vā cuto hoti, so taṃ sīlabbatādikammaṃ puññābhisaṅkhārādikammaṃ vā virādhayitvā pavedhatī. Na kevalañca vedhati, apica kho taṃ sīlabbatasuddhiṃ pajappatī ca vippalapati patthayatī ca. Kimiva? Satthāva hīno pavasaṃ gharamhā. Gharamhā pavasanto satthato hīno yathā taṃ gharaṃ vā satthaṃ vā pattheyyāti.
907. එවං පන සීලුත්‌තමානං වෙධකාරණං අරියසාවකො – සීලබ්‌බතං වාපි පහාය සබ්‌බන්‌ති ගාථා. තත්‌ථ සාවජ්‌ජනවජ්‌ජන්‌ති සබ්‌බාකුසලං ලොකියකුසලඤ්‌ච. එතං සුද්‌ධිං අසුද්‌ධින්‌ති අපත්‌ථයානොති පඤ්‌චකාමගුණාදිභෙදං එතං සුද්‌ධිං, අකුසලාදිභෙදං අසුද්‌ධිඤ්‌ච අපත්‌ථයමානො. විරතො චරෙති සුද්‌ධියා අසුද්‌ධියා ච විරතො චරෙය්‍ය. සන්‌තිමනුග්‌ගහායාති දිට්‌ඨිං අගහෙත්‌වා.
907. Evaṃ pana sīluttamānaṃ vedhakāraṇaṃ ariyasāvako – sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbanti gāthā. Tattha sāvajjanavajjanti sabbākusalaṃ lokiyakusalañca. Etaṃ suddhiṃ asuddhinti apatthayānoti pañcakāmaguṇādibhedaṃ etaṃ suddhiṃ, akusalādibhedaṃ asuddhiñca apatthayamāno. Virato careti suddhiyā asuddhiyā ca virato careyya. Santimanuggahāyāti diṭṭhiṃ agahetvā.
908. එවං ඉතො බාහිරකෙ සීලුත්‌තමෙ සංයමෙන විසුද්‌ධිවාදෙ තෙසං විඝාතං සීලබ්‌බතප්‌පහායිනො අරහතො ච පටිපත්‌තිං දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි අඤ්‌ඤථාපි සුද්‌ධිවාදෙ බාහිරකෙ දස්‌සෙන්‌තො ‘‘තමූපනිස්‌සායා’’ති ගාථමාහ. තස්‌සත්‌ථො – සන්‌තඤ්‌ඤෙපි සමණබ්‍රාහ්‌මණා, තෙ ජිගුච්‌ඡිතං අමරන්‌තපං වා දිට්‌ඨසුද්‌ධිආදීසු වා අඤ්‌ඤතරඤ්‌ඤතරං උපනිස්‌සාය අකිරියදිට්‌ඨියා වා උද්‌ධංසරා හුත්‌වා භවාභවෙසු අවීතතණ්‌හාසෙ සුද්‌ධිමනුත්‌ථුනන්‌ති වදන්‌ති කථෙන්‌තීති.
908. Evaṃ ito bāhirake sīluttame saṃyamena visuddhivāde tesaṃ vighātaṃ sīlabbatappahāyino arahato ca paṭipattiṃ dassetvā idāni aññathāpi suddhivāde bāhirake dassento ‘‘tamūpanissāyā’’ti gāthamāha. Tassattho – santaññepi samaṇabrāhmaṇā, te jigucchitaṃ amarantapaṃ vā diṭṭhasuddhiādīsu vā aññataraññataraṃ upanissāya akiriyadiṭṭhiyā vā uddhaṃsarā hutvā bhavābhavesu avītataṇhāsesuddhimanutthunanti vadanti kathentīti.
909. එවං තෙසං අවීතතණ්‌හානං සුද්‌ධිං අනුත්‌ථුනන්‌තානං යොපි සුද්‌ධිප්‌පත්‌තමෙව අත්‌තානං මඤ්‌ඤෙය්‍ය, තස්‌සපි අවීතතණ්‌හත්‌තා භවාභවෙසු තං තං වත්‌ථුං පත්‌ථයමානස්‌ස හි ජප්‌පිතානි පුනප්‌පුනං හොන්‌තියෙවාති අධිප්‌පායො. තණ්‌හා හි ආසෙවිතා තණ්‌හං වඩ්‌ඪයතෙව. න කෙවලඤ්‌ච ජප්‌පිතානි, පවෙධිතං වාපි පකප්‌පිතෙසු, තණ්‌හාදිට්‌ඨීහි චස්‌ස පකප්‌පිතෙසු වත්‌ථූසු පවෙධිතම්‌පි හොතීති වුත්‌තං හොති. භවාභවෙසු පන වීතතණ්‌හත්‌තා ආයතිං චුතූපපාතො ඉධ යස්‌ස නත්‌ථි, සකෙන වෙධෙය්‍ය කුහිංව ජප්‌පෙති අයමෙතිස්‌සා ගාථාය සම්‌බන්‌ධො. සෙසං නිද්‌දෙසෙ වුත්‌තනයමෙව.
909. Evaṃ tesaṃ avītataṇhānaṃ suddhiṃ anutthunantānaṃ yopi suddhippattameva attānaṃ maññeyya, tassapi avītataṇhattā bhavābhavesu taṃ taṃ vatthuṃ patthayamānassa hi jappitāni punappunaṃ hontiyevāti adhippāyo. Taṇhā hi āsevitā taṇhaṃ vaḍḍhayateva. Na kevalañca jappitāni, pavedhitaṃ vāpi pakappitesu, taṇhādiṭṭhīhi cassa pakappitesu vatthūsu pavedhitampi hotīti vuttaṃ hoti. Bhavābhavesu pana vītataṇhattā āyatiṃ cutūpapāto idha yassa natthi, sakena vedheyya kuhiṃva jappeti ayametissā gāthāya sambandho. Sesaṃ niddese vuttanayameva.
910-11. යමාහූති පුච්‌ඡාගාථා. ඉදානි යස්‌මා එකොපි එත්‌ථ වාදො සච්‌චො නත්‌ථි, කෙවලං දිට්‌ඨිමත්‌තකෙන හි තෙ වදන්‌ති, තස්‌මා තමත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘සකඤ්‌හී’’ති ඉමං තාව විස්‌සජ්‌ජනගාථමාහ. තත්‌ථ සම්‌මුතින්‌ති දිට්‌ඨිං.
910-11.Yamāhūti pucchāgāthā. Idāni yasmā ekopi ettha vādo sacco natthi, kevalaṃ diṭṭhimattakena hi te vadanti, tasmā tamatthaṃ dassento ‘‘sakañhī’’ti imaṃ tāva vissajjanagāthamāha. Tattha sammutinti diṭṭhiṃ.
912. එවමෙතෙසු සකං ධම්‌මං පරිපුණ්‌ණං බ්‍රුවන්‌තෙසු අඤ්‌ඤස්‌ස පන ධම්‌මං ‘‘හීන’’න්‌ති වදන්‌තෙසු යස්‌ස කස්‌සචි – පරස්‌ස චෙ වම්‌භයිතෙන හීනොති ගාථා. තස්‌සත්‌ථො – යදි පරස්‌ස නින්‌දිතකාරණා හීනො භවෙය්‍ය, න කොචි ධම්‌මෙසු විසෙසි අග්‌ගො භවෙය්‍ය. කිං කාරණං? පුථූ හි අඤ්‌ඤස්‌ස වදන්‌ති ධම්‌මං, නිහීනතො සබ්‌බෙව තෙ සම්‌හි දළ්‌හං වදානා සකධම්‌මෙ දළ්‌හවාදා එව.
912. Evametesu sakaṃ dhammaṃ paripuṇṇaṃ bruvantesu aññassa pana dhammaṃ ‘‘hīna’’nti vadantesu yassa kassaci – parassa ce vambhayitena hīnoti gāthā. Tassattho – yadi parassa ninditakāraṇā hīno bhaveyya, na koci dhammesu visesi aggo bhaveyya. Kiṃ kāraṇaṃ? Puthū hiaññassa vadanti dhammaṃ, nihīnato sabbeva te samhi daḷhaṃ vadānā sakadhamme daḷhavādā eva.
913. කිඤ්‌ච භිය්‍යො – සද්‌ධම්‌මපූජාති ගාථා. තස්‌සත්‌ථො – තෙ ච තිත්‌ථියා යථා පසංසන්‌ති සකායනානි, සද්‌ධම්‌මපූජාපි නෙසං තථෙව වත්‌තති. තෙ හි අතිවිය සත්‌ථාරාදීනි සක්‌කරොන්‌ති. තත්‌ථ යදි තෙ පමාණා සියුං, එවං සන්‌තෙ සබ්‌බෙව වාදා තථියා භවෙය්‍යුං. කිං කාරණං? සුද්‌ධී හි නෙසං පච්‌චත්‌තමෙව, න සා අඤ්‌ඤත්‍ර සිජ්‌ඣති, නාපි පරමත්‌ථතො. අත්‌තනි දිට්‌ඨිගාහමත්‌තමෙව හි තං තෙසං පරපච්‌චයනෙය්‍යබුද්‌ධීනං.
913. Kiñca bhiyyo – saddhammapūjāti gāthā. Tassattho – te ca titthiyā yathā pasaṃsanti sakāyanāni, saddhammapūjāpi nesaṃ tatheva vattati. Te hi ativiya satthārādīni sakkaronti. Tattha yadi te pamāṇā siyuṃ, evaṃ sante sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Suddhī hi nesaṃ paccattameva, na sā aññatra sijjhati, nāpi paramatthato. Attani diṭṭhigāhamattameva hi taṃ tesaṃ parapaccayaneyyabuddhīnaṃ.
914. යො වා පන විපරීතො බාහිතපාපත්‌තා බ්‍රාහ්‌මණො, තස්‌ස – න බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පරනෙය්‍යමත්‌ථීති ගාථා. තස්‌සත්‌ථො – බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස හි ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’තිආදිනා (ධ. ප. 277; නෙත්‌ති. 5) නයෙන සුදිට්‌ඨත්‌තා පරෙන නෙතබ්‌බං ඤාණං නත්‌ථි, දිට්‌ඨිධම්‌මෙසු ‘‘ඉදමෙව සච්‌ච’’න්‌ති නිච්‌ඡිනිත්‌වා සමුග්‌ගහීතම්‌පි නත්‌ථි. තංකාරණා සො දිට්‌ඨිකලහානි අතීතො, න ච සො සෙට්‌ඨතො පස්‌සති ධම්‌මමඤ්‌ඤං අඤ්‌ඤත්‍ර සතිපට්‌ඨානාදීහි.
914. Yo vā pana viparīto bāhitapāpattā brāhmaṇo, tassa – na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti gāthā. Tassattho – brāhmaṇassa hi ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277; netti. 5) nayena sudiṭṭhattā parena netabbaṃ ñāṇaṃ natthi, diṭṭhidhammesu ‘‘idameva sacca’’nti nicchinitvā samuggahītampi natthi. Taṃkāraṇā so diṭṭhikalahāni atīto, na ca so seṭṭhato passati dhammamaññaṃ aññatra satipaṭṭhānādīhi.
915. ජානාමීති ගාථාය සම්‌බන්‌ධො අත්‌ථො ච – එවං තාව පරමත්‌ථබ්‍රාහ්‌මණො න හි සෙට්‌ඨතො පස්‌සති ධම්‌මමඤ්‌ඤං, අඤ්‌ඤෙ පන තිත්‌ථියා පරචිත්‌තඤාණාදීහි ජානන්‌තා පස්‌සන්‌තාපි ‘‘ජානාමි පස්‌සාමි තථෙව එත’’න්‌ති එවං වදන්‌තාපි ච දිට්‌ඨියා සුද්‌ධිං පච්‌චෙන්‌ති. කස්‌මා? යස්‌මා තෙසු එකොපි අද්‌දක්‌ඛි චෙ අද්‌දස චෙපි තෙන පරචිත්‌තඤාණාදිනා යථාභූතං අත්‌ථං, කිඤ්‌හි තුමස්‌ස තෙන තස්‌ස තෙන දස්‌සනෙන කිං කතං, කිං දුක්‌ඛපරිඤ්‌ඤා සාධිතා, උදාහු සමුදයපහානාදීනං අඤ්‌ඤතරං, යතො සබ්‌බථාපි අතික්‌කමිත්‌වා අරියමග්‌ගං තෙ තිත්‌ථියා අඤ්‌ඤෙනෙව වදන්‌ති සුද්‌ධිං, අතික්‌කමිත්‌වා වා තෙ තිත්‌ථියෙ බුද්‌ධාදයො අඤ්‌ඤෙනෙව වදන්‌ති සුද්‌ධින්‌ති.
915.Jānāmīti gāthāya sambandho attho ca – evaṃ tāva paramatthabrāhmaṇo na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ, aññe pana titthiyā paracittañāṇādīhi jānantā passantāpi ‘‘jānāmi passāmi tatheva eta’’nti evaṃ vadantāpi ca diṭṭhiyā suddhiṃ paccenti. Kasmā? Yasmā tesu ekopi addakkhi ce addasa cepi tena paracittañāṇādinā yathābhūtaṃ atthaṃ, kiñhi tumassa tena tassa tena dassanena kiṃ kataṃ, kiṃ dukkhapariññā sādhitā, udāhu samudayapahānādīnaṃ aññataraṃ, yato sabbathāpi atikkamitvā ariyamaggaṃ te titthiyā aññeneva vadanti suddhiṃ, atikkamitvā vā te titthiye buddhādayo aññeneva vadanti suddhinti.
916. පස්‌සං නරොති ගාථාය සම්‌බන්‌ධො අත්‌ථො ච. කිඤ්‌ච භිය්‍යො? ය්‌වායං පරචිත්‌තඤාණාදීහි අද්‌දක්‌ඛි, සො පස්‌සං නරො දක්‌ඛති නාමරූපං, න තතො පරං දිස්‌වාන වා ඤස්‌සති තානිමෙව නාමරූපානි නිච්‌චතො සුඛතො වා න අඤ්‌ඤථා. සො එවං පස්‌සන්‌තො කාමං බහුං පස්‌සතු අප්‌පකං වා නාමරූපං නිච්‌චතො සුඛතො ච, අථස්‌ස එවරූපෙන දස්‌සනෙන න හි තෙන සුද්‌ධිං කුසලා වදන්‌තීති.
916.Passaṃ naroti gāthāya sambandho attho ca. Kiñca bhiyyo? Yvāyaṃ paracittañāṇādīhi addakkhi, so passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ, na tato paraṃ disvāna vā ñassati tānimeva nāmarūpāni niccato sukhato vā na aññathā. So evaṃ passanto kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā nāmarūpaṃ niccato sukhato ca, athassa evarūpena dassanena na hi tena suddhiṃ kusalā vadantīti.
917. නිවිස්‌සවාදීති ගාථාය සම්‌බන්‌ධො අත්‌ථො ච – තෙන ච දස්‌සනෙන සුද්‌ධියා අසතියාපි යො ‘‘ජානාමි පස්‌සාමි තථෙව එත’’න්‌ති එවං නිවිස්‌සවාදී, එතං වා දස්‌සනං පටිච්‌ච දිට්‌ඨියා සුද්‌ධිං පච්‌චෙන්‌තො ‘‘ඉදමෙව සච්‌ච’’න්‌ති එවං නිවිස්‌සවාදී, සො සුබ්‌බිනයො න හොති තං තථා පකප්‌පිතං අභිසඞ්‌ඛතං දිට්‌ඨිං පුරෙක්‌ඛරානො. සො හි යං සත්‌ථාරාදිං නිස්‌සිතො, තත්‌ථෙව සුභං වදානො සුද්‌ධිං වදො, ‘‘පරිසුද්‌ධවාදො පරිසුද්‌ධදස්‌සනො වා අහ’’න්‌ති අත්‌තානං මඤ්‌ඤමානො තත්‌ථ තථද්‌දසා සො, තත්‌ථ සකාය දිට්‌ඨියා අවිපරීතමෙව සො අද්‌දස. යථා සා දිට්‌ඨි පවත්‌තති, තථෙව නං අද්‌දස, න අඤ්‌ඤථා පස්‌සිතුං ඉච්‌ඡතීති අධිප්‌පායො.
917.Nivissavādīti gāthāya sambandho attho ca – tena ca dassanena suddhiyā asatiyāpi yo ‘‘jānāmi passāmi tatheva eta’’nti evaṃ nivissavādī, etaṃ vā dassanaṃ paṭicca diṭṭhiyā suddhiṃ paccento ‘‘idameva sacca’’nti evaṃ nivissavādī, so subbinayo na hoti taṃ tathā pakappitaṃ abhisaṅkhataṃ diṭṭhiṃ purekkharāno. So hi yaṃ satthārādiṃ nissito, tattheva subhaṃ vadāno suddhiṃ vado, ‘‘parisuddhavādo parisuddhadassano vā aha’’nti attānaṃ maññamāno tattha tathaddasā so, tattha sakāya diṭṭhiyā aviparītameva so addasa. Yathā sā diṭṭhi pavattati, tatheva naṃ addasa, na aññathā passituṃ icchatīti adhippāyo.
918. එවං පකප්‌පිතං දිට්‌ඨිං පුරෙක්‌ඛරානෙසු තිත්‌ථියෙසු – න බ්‍රාහ්‌මණො කප්‌පමුපෙති සඞ්‌ඛාති ගාථා. තත්‌ථ සඞ්‌ඛාති සඞ්‌ඛාය, ජානිත්‌වාති අත්‌ථො. නපි ඤාණබන්‌ධූති සමාපත්‌තිඤාණාදිනා අකතතණ්‌හාදිට්‌ඨිබන්‌ධු. තත්‌ථ විග්‌ගහො – නාපි අස්‌ස ඤාණෙන කතො බන්‌ධු අත්‌ථීති නපි ඤාණබන්‌ධු. සම්‌මුතියොති දිට්‌ඨිසම්‌මුතියො. පුථුජ්‌ජාති පුථුජ්‌ජනසම්‌භවා. උග්‌ගහණන්‌ති මඤ්‌ඤෙති උග්‌ගහණන්‌ති අඤ්‌ඤෙ, අඤ්‌ඤෙ තා සම්‌මුතියො උග්‌ගණ්‌හන්‌තීති වුත්‌තං හොති.
918. Evaṃ pakappitaṃ diṭṭhiṃ purekkharānesu titthiyesu – na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhāti gāthā. Tattha saṅkhāti saṅkhāya, jānitvāti attho. Napi ñāṇabandhūti samāpattiñāṇādinā akatataṇhādiṭṭhibandhu. Tattha viggaho – nāpi assa ñāṇena kato bandhu atthīti napi ñāṇabandhu. Sammutiyoti diṭṭhisammutiyo. Puthujjāti puthujjanasambhavā. Uggahaṇanti maññeti uggahaṇanti aññe, aññe tā sammutiyo uggaṇhantīti vuttaṃ hoti.
919. කිඤ්‌ච භිය්‍යො – විස්‌සජ්‌ජ ගන්‌ථානීති ගාථා. තත්‌ථ අනුග්‌ගහොති උග්‌ගහණවිරහිතො, සොපි නාස්‌ස උග්‌ගහොති අනුග්‌ගහො, න වා උග්‌ගණ්‌හාතීති අනුග්‌ගහො.
919. Kiñca bhiyyo – vissajja ganthānīti gāthā. Tattha anuggahoti uggahaṇavirahito, sopi nāssa uggahoti anuggaho, na vā uggaṇhātīti anuggaho.
920. කිඤ්‌ච භිය්‍යො – සො එවරූපො – පුබ්‌බාසවෙති ගාථා. තත්‌ථ පුබ්‌බාසවෙති අතීතරූපාදීනි ආරබ්‌භ උප්‌පජ්‌ජමානධම්‌මෙ කිලෙසෙ. නවෙති පච්‌චුප්‌පන්‌නරූපාදීනි ආරබ්‌භ උප්‌පජ්‌ජමානධම්‌මෙ. න ඡන්‌දගූති ඡන්‌දාදිවසෙන න ගච්‌ඡති. අනත්‌තගරහීති කතාකතවසෙන අත්‌තානං අගරහන්‌තො.
920. Kiñca bhiyyo – so evarūpo – pubbāsaveti gāthā. Tattha pubbāsaveti atītarūpādīni ārabbha uppajjamānadhamme kilese. Naveti paccuppannarūpādīni ārabbha uppajjamānadhamme. Na chandagūti chandādivasena na gacchati. Anattagarahīti katākatavasena attānaṃ agarahanto.
921. එවං අනත්‌තගරහී ච – ස සබ්‌බධම්‌මෙසූති ගාථා. තත්‌ථ සබ්‌බධම්‌මෙසූති ද්‌වාසට්‌ඨිදිට්‌ඨිධම්‌මෙසු ‘‘යං කිඤ්‌චි දිට්‌ඨං වා’’ති එවංපභෙදෙසු. පන්‌නභාරොති පතිතභාරො. න කප්‌පෙතීති න කප්‌පියො, දුවිධම්‌පි කප්‌පං න කරොතීති අත්‌ථො. නූපරතොති පුථුජ්‌ජනකල්‍යාණකසෙක්‌ඛා විය උපරතිසමඞ්‌ගීපි න හොති. න පත්‌ථියොති නිත්‌තණ්‌හො. තණ්‌හා හි පත්‌ථියතීති පත්‌ථියා, නාස්‌ස පත්‌ථියාති න පත්‌ථියොති. සෙසං තත්‌ථ තත්‌ථ පාකටමෙවාති න වුත්‌තං. එවං අරහත්‌තනිකූටෙන දෙසනං නිට්‌ඨාපෙසි, දෙසනාපරියොසානෙ පුරාභෙදසුත්‌තෙ වුත්‌තසදිසො එවාභිසමයො අහොසීති.
921. Evaṃ anattagarahī ca – sa sabbadhammesūti gāthā. Tattha sabbadhammesūti dvāsaṭṭhidiṭṭhidhammesu ‘‘yaṃ kiñci diṭṭhaṃ vā’’ti evaṃpabhedesu. Pannabhāroti patitabhāro. Na kappetīti na kappiyo, duvidhampi kappaṃ na karotīti attho. Nūparatoti puthujjanakalyāṇakasekkhā viya uparatisamaṅgīpi na hoti. Na patthiyoti nittaṇho. Taṇhā hi patthiyatīti patthiyā, nāssa patthiyāti na patthiyoti. Sesaṃ tattha tattha pākaṭamevāti na vuttaṃ. Evaṃ arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi, desanāpariyosāne purābhedasutte vuttasadiso evābhisamayo ahosīti.
පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය මහාබ්‍යූහසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya mahābyūhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / 13. මහාබ්‍යූහසුත්‌තං • 13. Mahābyūhasuttaṃ
