Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ੧੩. ਮਹਾਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    13. Mahābyūhasuttavaṇṇanā

    ੯੦੨. ਯੇ ਕੇਚਿਮੇਤਿ ਮਹਾਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਮਹਾਸਮਯੇ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਨਿਨ੍ਦਮੇવ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਪਸਂਸਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆવਿਕਾਤੁਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍વਾਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁ ਆਨਯਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿ।

    902.Yekecimeti mahābyūhasuttaṃ. Kā uppatti? Idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘kiṃ nu kho ime diṭṭhiparibbasānā viññūnaṃ santikā nindameva labhanti, udāhu pasaṃsampī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ āvikātuṃ purimanayena nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ. Tattha anvānayantīti anu ānayanti, punappunaṃ āharanti.

    ੯੦੩. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ વਾਦਿਨੋ ਕਦਾਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਸਂਸਮ੍ਪਿ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਏਤਂ ਪਸਂਸਾਸਙ੍ਖਾਤਂ વਾਦਫਲਂ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਸਮਾਯ ਸਮਤ੍ਥਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਦੁਤਿਯੇ ਨਿਨ੍ਦਾਫਲੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਤਾવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਮਾਹ। ‘‘ਅਪ੍ਪਞ੍ਹਿ ਏਤਂ ਨ ਅਲਂ ਸਮਾਯ, ਦੁવੇ વਿવਾਦਸ੍ਸ ਫਲਾਨਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਦੁવੇ વਿવਾਦਸ੍ਸ ਫਲਾਨੀਤਿ ਨਿਨ੍ਦਾ ਪਸਂਸਾ ਚ, ਜਯਪਰਾਜਯਾਦੀਨਿ વਾ ਤਂਸਭਾਗਾਨਿ। ਏਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ‘‘ਨਿਨ੍ਦਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਏવ, ਪਸਂਸਾ ਨਾਲਂ ਸਮਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤਮ੍ਪਿ વਿવਾਦਫਲੇ ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ। ਖੇਮਾਭਿਪਸ੍ਸਂ ਅવਿવਾਦਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਅવਿવਾਦਭੂਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਖੇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ।

    903. Idāni yasmā te ‘‘idameva sacca’’nti vadantā diṭṭhigatikā vādino kadāci katthaci pasaṃsampi labhanti, yaṃ etaṃ pasaṃsāsaṅkhātaṃ vādaphalaṃ, taṃ appaṃ rāgādīnaṃ samāya samatthaṃ na hoti, ko pana vādo dutiye nindāphale, tasmā etamatthaṃ dassento imaṃ tāva vissajjanagāthamāha. ‘‘Appañhi etaṃ na alaṃ samāya, duve vivādassa phalāni brūmī’’tiādi. Tattha duve vivādassa phalānīti nindā pasaṃsā ca, jayaparājayādīni vā taṃsabhāgāni. Etampi disvāti ‘‘nindā aniṭṭhā eva, pasaṃsā nālaṃ samāyā’’ti etampi vivādaphale ādīnavaṃ disvā. Khemābhipassaṃ avivādabhūminti avivādabhūmiṃ nibbānaṃ ‘‘khema’’nti passamāno.

    ੯੦੪. ਏવਞ੍ਹਿ ਅવਿવਦਮਾਨੋ – ਯਾ ਕਾਚਿਮਾਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਮ੍ਭવਾ। ਸੋ ਉਪਯਂ ਕਿਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸੋ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਉਪਯਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਿਂ ਉਪੇਯ੍ਯ, ਕੇਨ વਾ ਕਾਰਣੇਨ ਉਪੇਯ੍ਯ। ਦਿਟ੍ਠੇ ਸੁਤੇ ਖਨ੍ਤਿਮਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਸੁਦ੍ਧੀਸੁ ਪੇਮਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ।

    904. Evañhi avivadamāno – yā kācimāti gāthā. Tattha sammutiyoti diṭṭhiyo. Puthujjāti puthujjanasambhavā. So upayaṃ kimeyyāti so upagantabbaṭṭhena upayaṃ rūpādīsu ekampi dhammaṃ kiṃ upeyya, kena vā kāraṇena upeyya. Diṭṭhe sute khantimakubbamānoti diṭṭhasutasuddhīsu pemaṃ akaronto.

    ੯੦੫. ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਾ ਪਨ – ਸੀਲੁਤ੍ਤਮਾਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸੀਲਂਯੇવ ‘‘ਉਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਸੀਲੁਤ੍ਤਮਾ ਏਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਂਯਮਮਤ੍ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਿવਤਾਦਿਞ੍ਚ વਤਂ ਸਮਾਦਾਯ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ, ਇਧੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਭવੂਪਨੀਤਾ ਭવਜ੍ਝੋਸਿਤਾ ਸਮਾਨਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਅਪਿਚ ਤੇ ਕੁਸਲਾ વਦਾਨਾ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ વਾਦਾ।

    905. Ito bāhirā pana – sīluttamāti gāthā. Tassattho – sīlaṃyeva ‘‘uttama’’nti maññamānā sīluttamā eke bhonto saṃyamamattena suddhiṃ vadanti, hatthivatādiñca vataṃ samādāya upaṭṭhitā, idheva diṭṭhiyaṃ assa satthuno suddhinti bhavūpanītā bhavajjhositā samānā vadanti, apica te kusalā vadānā ‘‘kusalā maya’’nti evaṃ vādā.

    ੯੦੬. ਏવਂ ਸੀਲੁਤ੍ਤਮੇਸੁ ਚ ਤੇਸੁ ਤਥਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਯੋ ਕੋਚਿ – ਸਚੇ ਚੁਤੋਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਚੇ ਤਤੋ ਸੀਲવਤਤੋ ਪਰવਿਚ੍ਛਨ੍ਦਨੇਨ વਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਭੁਣਨ੍ਤੋ વਾ ਚੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕਮ੍ਮਂ વਾ વਿਰਾਧਯਿਤ੍વਾ ਪવੇਧਤੀ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ વੇਧਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਤਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਜਪ੍ਪਤੀ ਚ વਿਪ੍ਪਲਪਤਿ ਪਤ੍ਥਯਤੀ ਚ। ਕਿਮਿવ? ਸਤ੍ਥਾવ ਹੀਨੋ ਪવਸਂ ਘਰਮ੍ਹਾ। ਘਰਮ੍ਹਾ ਪવਸਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਤੋ ਹੀਨੋ ਯਥਾ ਤਂ ਘਰਂ વਾ ਸਤ੍ਥਂ વਾ ਪਤ੍ਥੇਯ੍ਯਾਤਿ।

    906. Evaṃ sīluttamesu ca tesu tathā paṭipanno yo koci – sace cutoti gāthā. Tassattho – sace tato sīlavatato paravicchandanena vā anabhisambhuṇanto vā cuto hoti, so taṃ sīlabbatādikammaṃ puññābhisaṅkhārādikammaṃ vā virādhayitvā pavedhatī. Na kevalañca vedhati, apica kho taṃ sīlabbatasuddhiṃ pajappatī ca vippalapati patthayatī ca. Kimiva? Satthāva hīno pavasaṃ gharamhā. Gharamhā pavasanto satthato hīno yathā taṃ gharaṃ vā satthaṃ vā pattheyyāti.

    ੯੦੭. ਏવਂ ਪਨ ਸੀਲੁਤ੍ਤਮਾਨਂ વੇਧਕਾਰਣਂ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ – ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਾવਜ੍ਜਨવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਂ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਞ੍ਚ। ਏਤਂ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਅਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਪਤ੍ਥਯਾਨੋਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਦਿਭੇਦਂ ਏਤਂ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਂ ਅਸੁਦ੍ਧਿਞ੍ਚ ਅਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ। વਿਰਤੋ ਚਰੇਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਚ વਿਰਤੋ ਚਰੇਯ੍ਯ। ਸਨ੍ਤਿਮਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਗਹੇਤ੍વਾ।

    907. Evaṃ pana sīluttamānaṃ vedhakāraṇaṃ ariyasāvako – sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbanti gāthā. Tattha sāvajjanavajjanti sabbākusalaṃ lokiyakusalañca. Etaṃ suddhiṃ asuddhinti apatthayānoti pañcakāmaguṇādibhedaṃ etaṃ suddhiṃ, akusalādibhedaṃ asuddhiñca apatthayamāno. Virato careti suddhiyā asuddhiyā ca virato careyya. Santimanuggahāyāti diṭṭhiṃ agahetvā.

    ੯੦੮. ਏવਂ ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਕੇ ਸੀਲੁਤ੍ਤਮੇ ਸਂਯਮੇਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿવਾਦੇ ਤੇਸਂ વਿਘਾਤਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋ ਅਰਹਤੋ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿવਾਦੇ ਬਾਹਿਰਕੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਮੂਪਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਨ੍ਤਞ੍ਞੇਪਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਤੇ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਮਰਨ੍ਤਪਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਦ੍ਧਿਆਦੀਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਾ ਉਦ੍ਧਂਸਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਭવਾਭવੇਸੁ ਅવੀਤਤਣ੍ਹਾਸੇ ਸੁਦ੍ਧਿਮਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤੀਤਿ।

    908. Evaṃ ito bāhirake sīluttame saṃyamena visuddhivāde tesaṃ vighātaṃ sīlabbatappahāyino arahato ca paṭipattiṃ dassetvā idāni aññathāpi suddhivāde bāhirake dassento ‘‘tamūpanissāyā’’ti gāthamāha. Tassattho – santaññepi samaṇabrāhmaṇā, te jigucchitaṃ amarantapaṃ vā diṭṭhasuddhiādīsu vā aññataraññataraṃ upanissāya akiriyadiṭṭhiyā vā uddhaṃsarā hutvā bhavābhavesu avītataṇhāsesuddhimanutthunanti vadanti kathentīti.

    ੯੦੯. ਏવਂ ਤੇਸਂ ਅવੀਤਤਣ੍ਹਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤਾਨਂ ਯੋਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਅવੀਤਤਣ੍ਹਤ੍ਤਾ ਭવਾਭવੇਸੁ ਤਂ ਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਜਪ੍ਪਿਤਾਨਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਆਸੇવਿਤਾ ਤਣ੍ਹਂ વਡ੍ਢਯਤੇવ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਜਪ੍ਪਿਤਾਨਿ, ਪવੇਧਿਤਂ વਾਪਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤੇਸੁ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਚਸ੍ਸ ਪਕਪ੍ਪਿਤੇਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਪવੇਧਿਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਭવਾਭવੇਸੁ ਪਨ વੀਤਤਣ੍ਹਤ੍ਤਾ ਆਯਤਿਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤੋ ਇਧ ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਕੇਨ વੇਧੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਂવ ਜਪ੍ਪੇਤਿ ਅਯਮੇਤਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    909. Evaṃ tesaṃ avītataṇhānaṃ suddhiṃ anutthunantānaṃ yopi suddhippattameva attānaṃ maññeyya, tassapi avītataṇhattā bhavābhavesu taṃ taṃ vatthuṃ patthayamānassa hi jappitāni punappunaṃ hontiyevāti adhippāyo. Taṇhā hi āsevitā taṇhaṃ vaḍḍhayateva. Na kevalañca jappitāni, pavedhitaṃ vāpi pakappitesu, taṇhādiṭṭhīhi cassa pakappitesu vatthūsu pavedhitampi hotīti vuttaṃ hoti. Bhavābhavesu pana vītataṇhattā āyatiṃ cutūpapāto idha yassa natthi, sakena vedheyya kuhiṃva jappeti ayametissā gāthāya sambandho. Sesaṃ niddese vuttanayameva.

    ੯੧੦-੧੧. ਯਮਾਹੂਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਗਾਥਾ। ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕੋਪਿ ਏਤ੍ਥ વਾਦੋ ਸਚ੍ਚੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇવਲਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਕੇਨ ਹਿ ਤੇ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਕਞ੍ਹੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਤਾવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਤਿਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ।

    910-11.Yamāhūti pucchāgāthā. Idāni yasmā ekopi ettha vādo sacco natthi, kevalaṃ diṭṭhimattakena hi te vadanti, tasmā tamatthaṃ dassento ‘‘sakañhī’’ti imaṃ tāva vissajjanagāthamāha. Tattha sammutinti diṭṭhiṃ.

    ੯੧੨. ਏવਮੇਤੇਸੁ ਸਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਬ੍ਰੁવਨ੍ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ‘‘ਹੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੇਸੁ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ – ਪਰਸ੍ਸ ਚੇ વਮ੍ਭਯਿਤੇਨ ਹੀਨੋਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਦਿ ਪਰਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਦਿਤਕਾਰਣਾ ਹੀਨੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਨ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਸੇਸਿ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਪੁਥੂ ਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਦਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਨਿਹੀਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇવ ਤੇ ਸਮ੍ਹਿ ਦਲ਼੍ਹਂ વਦਾਨਾ ਸਕਧਮ੍ਮੇ ਦਲ਼੍ਹવਾਦਾ ਏવ।

    912. Evametesu sakaṃ dhammaṃ paripuṇṇaṃ bruvantesu aññassa pana dhammaṃ ‘‘hīna’’nti vadantesu yassa kassaci – parassa ce vambhayitena hīnoti gāthā. Tassattho – yadi parassa ninditakāraṇā hīno bhaveyya, na koci dhammesu visesi aggo bhaveyya. Kiṃ kāraṇaṃ? Puthū hiaññassa vadanti dhammaṃ, nihīnato sabbeva te samhi daḷhaṃ vadānā sakadhamme daḷhavādā eva.

    ੯੧੩. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪੂਜਾਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਤੇ ਚ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਯਥਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਸਕਾਯਨਾਨਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪੂਜਾਪਿ ਨੇਸਂ ਤਥੇવ વਤ੍ਤਤਿ। ਤੇ ਹਿ ਅਤਿવਿਯ ਸਤ੍ਥਾਰਾਦੀਨਿ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਤੇ ਪਮਾਣਾ ਸਿਯੁਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇવ વਾਦਾ ਤਥਿਯਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਸੁਦ੍ਧੀ ਹਿ ਨੇਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਮੇવ, ਨ ਸਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਨਾਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਾਹਮਤ੍ਤਮੇવ ਹਿ ਤਂ ਤੇਸਂ ਪਰਪਚ੍ਚਯਨੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧੀਨਂ।

    913. Kiñca bhiyyo – saddhammapūjāti gāthā. Tassattho – te ca titthiyā yathā pasaṃsanti sakāyanāni, saddhammapūjāpi nesaṃ tatheva vattati. Te hi ativiya satthārādīni sakkaronti. Tattha yadi te pamāṇā siyuṃ, evaṃ sante sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Suddhī hi nesaṃ paccattameva, na sā aññatra sijjhati, nāpi paramatthato. Attani diṭṭhigāhamattameva hi taṃ tesaṃ parapaccayaneyyabuddhīnaṃ.

    ੯੧੪. ਯੋ વਾ ਪਨ વਿਪਰੀਤੋ ਬਾਹਿਤਪਾਪਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਤਸ੍ਸ – ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਨੇਯ੍ਯਮਤ੍ਥੀਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੭੭; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੫) ਨਯੇਨ ਸੁਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਰੇਨ ਨੇਤਬ੍ਬਂ ਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍વਾ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਂਕਾਰਣਾ ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਕਲਹਾਨਿ ਅਤੀਤੋ, ਨ ਚ ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹਿ।

    914. Yo vā pana viparīto bāhitapāpattā brāhmaṇo, tassa – na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti gāthā. Tassattho – brāhmaṇassa hi ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277; netti. 5) nayena sudiṭṭhattā parena netabbaṃ ñāṇaṃ natthi, diṭṭhidhammesu ‘‘idameva sacca’’nti nicchinitvā samuggahītampi natthi. Taṃkāraṇā so diṭṭhikalahāni atīto, na ca so seṭṭhato passati dhammamaññaṃ aññatra satipaṭṭhānādīhi.

    ੯੧੫. ਜਾਨਾਮੀਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ – ਏવਂ ਤਾવ ਪਰਮਤ੍ਥਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨ ਹਿ ਸੇਟ੍ਠਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਂ, ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤਞਾਣਾਦੀਹਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਪਿ ‘‘ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਤਥੇવ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਾਪਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਏਕੋਪਿ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਚੇ ਅਦ੍ਦਸ ਚੇਪਿ ਤੇਨ ਪਰਚਿਤ੍ਤਞਾਣਾਦਿਨਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਕਿਞ੍ਹਿ ਤੁਮਸ੍ਸ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਕਿਂ ਕਤਂ, ਕਿਂ ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਞ੍ਞਾ ਸਾਧਿਤਾ, ਉਦਾਹੁ ਸਮੁਦਯਪਹਾਨਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ, ਯਤੋ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇવ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਾ ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਞ੍ਞੇਨੇવ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ।

    915.Jānāmīti gāthāya sambandho attho ca – evaṃ tāva paramatthabrāhmaṇo na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ, aññe pana titthiyā paracittañāṇādīhi jānantā passantāpi ‘‘jānāmi passāmi tatheva eta’’nti evaṃ vadantāpi ca diṭṭhiyā suddhiṃ paccenti. Kasmā? Yasmā tesu ekopi addakkhi ce addasa cepi tena paracittañāṇādinā yathābhūtaṃ atthaṃ, kiñhi tumassa tena tassa tena dassanena kiṃ kataṃ, kiṃ dukkhapariññā sādhitā, udāhu samudayapahānādīnaṃ aññataraṃ, yato sabbathāpi atikkamitvā ariyamaggaṃ te titthiyā aññeneva vadanti suddhiṃ, atikkamitvā vā te titthiye buddhādayo aññeneva vadanti suddhinti.

    ੯੧੬. ਪਸ੍ਸਂ ਨਰੋਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ? ਯ੍વਾਯਂ ਪਰਚਿਤ੍ਤਞਾਣਾਦੀਹਿ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ, ਸੋ ਪਸ੍ਸਂ ਨਰੋ ਦਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਦਿਸ੍વਾਨ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਤਾਨਿਮੇવ ਨਾਮਰੂਪਾਨਿ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸੁਖਤੋ વਾ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਸੋ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਾਮਂ ਬਹੁਂ ਪਸ੍ਸਤੁ ਅਪ੍ਪਕਂ વਾ ਨਾਮਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸੁਖਤੋ ਚ, ਅਥਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤੀਤਿ।

    916.Passaṃ naroti gāthāya sambandho attho ca. Kiñca bhiyyo? Yvāyaṃ paracittañāṇādīhi addakkhi, so passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ, na tato paraṃ disvāna vā ñassati tānimeva nāmarūpāni niccato sukhato vā na aññathā. So evaṃ passanto kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā nāmarūpaṃ niccato sukhato ca, athassa evarūpena dassanena na hi tena suddhiṃ kusalā vadantīti.

    ੯੧੭. ਨਿવਿਸ੍ਸવਾਦੀਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ – ਤੇਨ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਸਤਿਯਾਪਿ ਯੋ ‘‘ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਤਥੇવ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਨਿવਿਸ੍ਸવਾਦੀ, ਏਤਂ વਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਨਿવਿਸ੍ਸવਾਦੀ, ਸੋ ਸੁਬ੍ਬਿਨਯੋ ਨ ਹੋਤਿ ਤਂ ਤਥਾ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ। ਸੋ ਹਿ ਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾਦਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਤ੍ਥੇવ ਸੁਭਂ વਦਾਨੋ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਦੋ, ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਾਦੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨੋ વਾ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਤਥਦ੍ਦਸਾ ਸੋ, ਤਤ੍ਥ ਸਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅવਿਪਰੀਤਮੇવ ਸੋ ਅਦ੍ਦਸ। ਯਥਾ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਥੇવ ਨਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    917.Nivissavādīti gāthāya sambandho attho ca – tena ca dassanena suddhiyā asatiyāpi yo ‘‘jānāmi passāmi tatheva eta’’nti evaṃ nivissavādī, etaṃ vā dassanaṃ paṭicca diṭṭhiyā suddhiṃ paccento ‘‘idameva sacca’’nti evaṃ nivissavādī, so subbinayo na hoti taṃ tathā pakappitaṃ abhisaṅkhataṃ diṭṭhiṃ purekkharāno. So hi yaṃ satthārādiṃ nissito, tattheva subhaṃ vadāno suddhiṃ vado, ‘‘parisuddhavādo parisuddhadassano vā aha’’nti attānaṃ maññamāno tattha tathaddasā so, tattha sakāya diṭṭhiyā aviparītameva so addasa. Yathā sā diṭṭhi pavattati, tatheva naṃ addasa, na aññathā passituṃ icchatīti adhippāyo.

    ੯੧੮. ਏવਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੇਸੁ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ – ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਪ੍ਪਮੁਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਯ, ਜਾਨਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਪਿ ਞਾਣਬਨ੍ਧੂਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਾਦਿਨਾ ਅਕਤਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਬਨ੍ਧੁ। ਤਤ੍ਥ વਿਗ੍ਗਹੋ – ਨਾਪਿ ਅਸ੍ਸ ਞਾਣੇਨ ਕਤੋ ਬਨ੍ਧੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਪਿ ਞਾਣਬਨ੍ਧੁ। ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਮ੍ਭવਾ। ਉਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    918. Evaṃ pakappitaṃ diṭṭhiṃ purekkharānesu titthiyesu – na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhāti gāthā. Tattha saṅkhāti saṅkhāya, jānitvāti attho. Napi ñāṇabandhūti samāpattiñāṇādinā akatataṇhādiṭṭhibandhu. Tattha viggaho – nāpi assa ñāṇena kato bandhu atthīti napi ñāṇabandhu. Sammutiyoti diṭṭhisammutiyo. Puthujjāti puthujjanasambhavā. Uggahaṇanti maññeti uggahaṇanti aññe, aññe tā sammutiyo uggaṇhantīti vuttaṃ hoti.

    ੯੧੯. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – વਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਗਨ੍ਥਾਨੀਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਗ੍ਗਹੋਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣવਿਰਹਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਨਾਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਹੋਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ, ਨ વਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ।

    919. Kiñca bhiyyo – vissajja ganthānīti gāthā. Tattha anuggahoti uggahaṇavirahito, sopi nāssa uggahoti anuggaho, na vā uggaṇhātīti anuggaho.

    ੯੨੦. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਸੋ ਏવਰੂਪੋ – ਪੁਬ੍ਬਾਸવੇਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਾਸવੇਤਿ ਅਤੀਤਰੂਪਾਦੀਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਧਮ੍ਮੇ ਕਿਲੇਸੇ। ਨવੇਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਾਦੀਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਧਮ੍ਮੇ। ਨ ਛਨ੍ਦਗੂਤਿ ਛਨ੍ਦਾਦਿવਸੇਨ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਨਤ੍ਤਗਰਹੀਤਿ ਕਤਾਕਤવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗਰਹਨ੍ਤੋ।

    920. Kiñca bhiyyo – so evarūpo – pubbāsaveti gāthā. Tattha pubbāsaveti atītarūpādīni ārabbha uppajjamānadhamme kilese. Naveti paccuppannarūpādīni ārabbha uppajjamānadhamme. Na chandagūti chandādivasena na gacchati. Anattagarahīti katākatavasena attānaṃ agarahanto.

    ੯੨੧. ਏવਂ ਅਨਤ੍ਤਗਰਹੀ ਚ – ਸ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਟ੍ਠਂ વਾ’’ਤਿ ਏવਂਪਭੇਦੇਸੁ। ਪਨ੍ਨਭਾਰੋਤਿ ਪਤਿਤਭਾਰੋ। ਨ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ, ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨੂਪਰਤੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਸੇਕ੍ਖਾ વਿਯ ਉਪਰਤਿਸਮਙ੍ਗੀਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਨ ਪਤ੍ਥਿਯੋਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ। ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਪਤ੍ਥਿਯਤੀਤਿ ਪਤ੍ਥਿਯਾ, ਨਾਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਨ ਪਤ੍ਥਿਯੋਤਿ। ਸੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવਾਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪੁਰਾਭੇਦਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋ ਏવਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    921. Evaṃ anattagarahī ca – sa sabbadhammesūti gāthā. Tattha sabbadhammesūti dvāsaṭṭhidiṭṭhidhammesu ‘‘yaṃ kiñci diṭṭhaṃ vā’’ti evaṃpabhedesu. Pannabhāroti patitabhāro. Na kappetīti na kappiyo, duvidhampi kappaṃ na karotīti attho. Nūparatoti puthujjanakalyāṇakasekkhā viya uparatisamaṅgīpi na hoti. Na patthiyoti nittaṇho. Taṇhā hi patthiyatīti patthiyā, nāssa patthiyāti na patthiyoti. Sesaṃ tattha tattha pākaṭamevāti na vuttaṃ. Evaṃ arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi, desanāpariyosāne purābhedasutte vuttasadiso evābhisamayo ahosīti.

    ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਮਹਾਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya mahābyūhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੧੩. ਮਹਾਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ • 13. Mahābyūhasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact