Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya

    ७. महाचत्तारीसकसुत्तं

    7. Mahācattārīsakasuttaṃ

    १३६. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘भिक्खवो’’ति। ‘‘भदन्ते’’ति ते भिक्खू भगवतो पच्‍चस्सोसुं। भगवा एतदवोच – ‘‘अरियं वो, भिक्खवे, सम्मासमाधिं देसेस्सामि सउपनिसं सपरिक्खारं। तं सुणाथ, साधुकं मनसि करोथ; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो ते भिक्खू भगवतो पच्‍चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –

    136. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāraṃ. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘कतमो च, भिक्खवे, अरियो सम्मासमाधि सउपनिसो सपरिक्खारो? सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मासङ्कप्पो, सम्मावाचा, सम्माकम्मन्तो, सम्माआजीवो, सम्मावायामो, सम्मासति; या खो, भिक्खवे, इमेहि सत्तहङ्गेहि चित्तस्स एकग्गता परिक्खता – अयं वुच्‍चति, भिक्खवे, अरियो सम्मासमाधि सउपनिसो इतिपि, सपरिक्खारो इतिपि। तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? मिच्छादिट्ठिं ‘मिच्छादिट्ठी’ति पजानाति, सम्मादिट्ठिं ‘सम्मादिट्ठी’ति पजानाति – सास्स होति सम्मादिट्ठि।

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso saparikkhāro? Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati; yā kho, bhikkhave, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso itipi, saparikkhāro itipi. Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchādiṭṭhiṃ ‘micchādiṭṭhī’ti pajānāti, sammādiṭṭhiṃ ‘sammādiṭṭhī’ti pajānāti – sāssa hoti sammādiṭṭhi.

    ‘‘कतमा च, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि? ‘नत्थि दिन्‍नं, नत्थि यिट्ठं, नत्थि हुतं, नत्थि सुकतदुक्‍कटानं कम्मानं फलं विपाको, नत्थि अयं लोको, नत्थि परो लोको, नत्थि माता, नत्थि पिता, नत्थि सत्ता ओपपातिका, नत्थि लोके समणब्राह्मणा सम्मग्गता सम्मापटिपन्‍ना ये इमञ्‍च लोकं परञ्‍च लोकं सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा पवेदेन्ती’ति – अयं, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि।

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, micchādiṭṭhi? ‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi.

    ‘‘कतमा च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि? सम्मादिट्ठिंपहं 1, भिक्खवे, द्वायं 2 वदामि – अत्थि, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि सासवा पुञ्‍ञभागिया उपधिवेपक्‍का; अत्थि, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि अरिया अनासवा लोकुत्तरा मग्गङ्गा। कतमा च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि सासवा पुञ्‍ञभागिया उपधिवेपक्‍का ? ‘अत्थि दिन्‍नं, अत्थि यिट्ठं, अत्थि हुतं, अत्थि सुकतदुक्‍कटानं कम्मानं फलं विपाको, अत्थि अयं लोको, अत्थि परो लोको, अत्थि माता, अत्थि पिता, अत्थि सत्ता ओपपातिका, अत्थि लोके समणब्राह्मणा सम्मग्गता सम्मापटिपन्‍ना ये इमञ्‍च लोकं परञ्‍च लोकं सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा पवेदेन्ती’ति – अयं, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि सासवा पुञ्‍ञभागिया उपधिवेपक्‍का।

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi? Sammādiṭṭhiṃpahaṃ 3, bhikkhave, dvāyaṃ 4 vadāmi – atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā ? ‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.

    ‘‘कतमा च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि अरिया अनासवा लोकुत्तरा मग्गङ्गा? या खो, भिक्खवे, अरियचित्तस्स अनासवचित्तस्स अरियमग्गसमङ्गिनो अरियमग्गं भावयतो पञ्‍ञा पञ्‍ञिन्द्रियं पञ्‍ञाबलं धम्मविचयसम्बोज्झङ्गो सम्मादिट्ठि मग्गङ्गं 5 – अयं वुच्‍चति, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि अरिया अनासवा लोकुत्तरा मग्गङ्गा। सो मिच्छादिट्ठिया पहानाय वायमति, सम्मादिट्ठिया, उपसम्पदाय, स्वास्स 6 होति सम्मावायामो। सो सतो मिच्छादिट्ठिं पजहति, सतो सम्मादिट्ठिं उपसम्पज्‍ज विहरति, सास्स 7 होति सम्मासति। इतियिमे 8 तयो धम्मा सम्मादिट्ठिं अनुपरिधावन्ति अनुपरिवत्तन्ति, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मावायामो, सम्मासति।

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ 9 – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchādiṭṭhiyā pahānāya vāyamati, sammādiṭṭhiyā, upasampadāya, svāssa 10 hoti sammāvāyāmo. So sato micchādiṭṭhiṃ pajahati, sato sammādiṭṭhiṃ upasampajja viharati, sāssa 11 hoti sammāsati. Itiyime 12 tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

    १३७. ‘‘तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? मिच्छासङ्कप्पं ‘मिच्छासङ्कप्पो’ति पजानाति, सम्मासङ्कप्पं ‘सम्मासङ्कप्पो’ति पजानाति, सास्स होति सम्मादिट्ठि ।

    137. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāsaṅkappaṃ ‘micchāsaṅkappo’ti pajānāti, sammāsaṅkappaṃ ‘sammāsaṅkappo’ti pajānāti, sāssa hoti sammādiṭṭhi .

    ‘‘कतमो च, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो? कामसङ्कप्पो, ब्यापादसङ्कप्पो, विहिंसासङ्कप्पो – अयं, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो।

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, micchāsaṅkappo? Kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo – ayaṃ, bhikkhave, micchāsaṅkappo.

    ‘‘कतमो च, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो? सम्मासङ्कप्पंपहं, भिक्खवे, द्वायं वदामि – अत्थि, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को; अत्थि, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो। कतमो च, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को? नेक्खम्मसङ्कप्पो, अब्यापादसङ्कप्पो, अविहिंसासङ्कप्पो – ‘अयं, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को’’’।

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo? Sammāsaṅkappaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo – ‘ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko’’’.

    ‘‘कतमो च, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो? यो खो, भिक्खवे, अरियचित्तस्स अनासवचित्तस्स अरियमग्गसमङ्गिनो अरियमग्गं भावयतो तक्‍को वितक्‍को सङ्कप्पो अप्पना ब्यप्पना चेतसो अभिनिरोपना वचीसङ्खारो – अयं, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो। सो मिच्छासङ्कप्पस्स पहानाय वायमति, सम्मासङ्कप्पस्स उपसम्पदाय, स्वास्स होति सम्मावायामो। सो सतो मिच्छासङ्कप्पं पजहति, सतो सम्मासङ्कप्पं उपसम्पज्‍ज विहरति; सास्स होति सम्मासति। इतियिमे तयो धम्मा सम्मासङ्कप्पं अनुपरिधावन्ति अनुपरिवत्तन्ति, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मावायामो, सम्मासति।

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā vacīsaṅkhāro – ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāsaṅkappassa pahānāya vāyamati, sammāsaṅkappassa upasampadāya, svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāsaṅkappaṃ pajahati, sato sammāsaṅkappaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāsaṅkappaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

    १३८. ‘‘तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? मिच्छावाचं ‘मिच्छावाचा’ति पजानाति, सम्मावाचं ‘सम्मावाचा’ति पजानाति; सास्स होति सम्मादिट्ठि। कतमा च, भिक्खवे, मिच्छावाचा? मुसावादो, पिसुणा वाचा, फरुसा वाचा, सम्फप्पलापो – अयं, भिक्खवे, मिच्छावाचा। कतमा च, भिक्खवे, सम्मावाचा? सम्मावाचंपहं, भिक्खवे, द्वायं वदामि – अत्थि, भिक्खवे, सम्मावाचा सासवा पुञ्‍ञभागिया उपधिवेपक्‍का; अत्थि, भिक्खवे , सम्मावाचा अरिया अनासवा लोकुत्तरा मग्गङ्गा। कतमा च, भिक्खवे, सम्मावाचा सासवा पुञ्‍ञभागिया उपधिवेपक्‍का? मुसावादा वेरमणी, पिसुणाय वाचाय वेरमणी, फरुसाय वाचाय वेरमणी, सम्फप्पलापा वेरमणी – अयं, भिक्खवे, सम्मावाचा सासवा पुञ्‍ञभागिया उपधिवेपक्‍का। कतमा च, भिक्खवे, सम्मावाचा अरिया अनासवा लोकुत्तरा मग्गङ्गा? या खो, भिक्खवे, अरियचित्तस्स अनासवचित्तस्स अरियमग्गसमङ्गिनो अरियमग्गं भावयतो चतूहि वचीदुच्‍चरितेहि आरति विरति पटिविरति वेरमणी – अयं, भिक्खवे, सम्मावाचा अरिया अनासवा लोकुत्तरा मग्गङ्गा। सो मिच्छावाचाय पहानाय वायमति, सम्मावाचाय उपसम्पदाय; स्वास्स होति सम्मावायामो। सो सतो मिच्छावाचं पजहति, सतो सम्मावाचं उपसम्पज्‍ज विहरति; सास्स होति सम्मासति। इतियिमे तयो धम्मा सम्मावाचं अनुपरिधावन्ति अनुपरिवत्तन्ति, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मावायामो, सम्मासति।

    138. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāvācaṃ ‘micchāvācā’ti pajānāti, sammāvācaṃ ‘sammāvācā’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamā ca, bhikkhave, micchāvācā? Musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo – ayaṃ, bhikkhave, micchāvācā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā? Sammāvācaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave , sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā? Musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato catūhi vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchāvācāya pahānāya vāyamati, sammāvācāya upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāvācaṃ pajahati, sato sammāvācaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāvācaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

    १३९. ‘‘तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? मिच्छाकम्मन्तं ‘मिच्छाकम्मन्तो’ति पजानाति, सम्माकम्मन्तं ‘सम्माकम्मन्तो’ति पजानाति ; सास्स होति सम्मादिट्ठि। कतमो च, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो? पाणातिपातो, अदिन्‍नादानं, कामेसुमिच्छाचारो – अयं, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो। कतमो च, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो? सम्माकम्मन्तंपहं, भिक्खवे , द्वायं वदामि – अत्थि, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को; अत्थि, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो। कतमो च, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को? पाणातिपाता वेरमणी, अदिन्‍नादाना वेरमणी, कामेसुमिच्छाचारा वेरमणी – अयं, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को। कतमो च, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो? या खो, भिक्खवे, अरियचित्तस्स अनासवचित्तस्स अरियमग्गसमङ्गिनो अरियमग्गं भावयतो तीहि कायदुच्‍चरितेहि आरति विरति पटिविरति वेरमणी – अयं, भिक्खवे, सम्माकम्मन्तो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो। सो मिच्छाकम्मन्तस्स पहानाय वायमति, सम्माकम्मन्तस्स उपसम्पदाय; स्वास्स होति सम्मावायामो। सो सतो मिच्छाकम्मन्तं पजहति, सतो सम्माकम्मन्तं उपसम्पज्‍ज विहरति; सास्स होति सम्मासति। इतियिमे तयो धम्मा सम्माकम्मन्तं अनुपरिधावन्ति अनुपरिवत्तन्ति, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मावायामो, सम्मासति।

    139. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchākammantaṃ ‘micchākammanto’ti pajānāti, sammākammantaṃ ‘sammākammanto’ti pajānāti ; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchākammanto? Pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro – ayaṃ, bhikkhave, micchākammanto. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto? Sammākammantaṃpahaṃ, bhikkhave , dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchākammantassa pahānāya vāyamati, sammākammantassa upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchākammantaṃ pajahati, sato sammākammantaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammākammantaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

    १४०. ‘‘तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? मिच्छाआजीवं ‘मिच्छाआजीवो’ति पजानाति, सम्माआजीवं ‘सम्माआजीवो’ति पजानाति; सास्स होति सम्मादिट्ठि। कतमो च, भिक्खवे, मिच्छाआजीवो? कुहना, लपना, नेमित्तिकता, निप्पेसिकता, लाभेन लाभं निजिगीसनता 13 – अयं, भिक्खवे, मिच्छाआजीवो। कतमो च, भिक्खवे, सम्माआजीवो? सम्माआजीवंपहं, भिक्खवे , द्वायं वदामि – अत्थि, भिक्खवे, सम्माआजीवो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को; अत्थि, भिक्खवे, सम्माआजीवो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो। कतमो च, भिक्खवे, सम्माआजीवो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को? इध, भिक्खवे, अरियसावको मिच्छाआजीवं पहाय सम्माआजीवेन जीविकं कप्पेति – अयं, भिक्खवे, सम्माआजीवो सासवो पुञ्‍ञभागियो उपधिवेपक्‍को। कतमो च, भिक्खवे, सम्माआजीवो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो? या खो, भिक्खवे, अरियचित्तस्स अनासवचित्तस्स अरियमग्गसमङ्गिनो अरियमग्गं भावयतो मिच्छाआजीवा आरति विरति पटिविरति वेरमणी – अयं, भिक्खवे, सम्माआजीवो अरियो अनासवो लोकुत्तरो मग्गङ्गो। सो मिच्छाआजीवस्स पहानाय वायमति, सम्माआजीवस्स उपसम्पदाय ; स्वास्स होति सम्मावायामो। सो सतो मिच्छाआजीवं पजहति, सतो सम्माआजीवं उपसम्पज्‍ज विहरति; सास्स होति सम्मासति। इतियिमे तयो धम्मा सम्माआजीवं अनुपरिधावन्ति अनुपरिवत्तन्ति, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मावायामो, सम्मासति।

    140. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāājīvaṃ ‘micchāājīvo’ti pajānāti, sammāājīvaṃ ‘sammāājīvo’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchāājīvo? Kuhanā, lapanā, nemittikatā, nippesikatā, lābhena lābhaṃ nijigīsanatā 14 – ayaṃ, bhikkhave, micchāājīvo. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo? Sammāājīvaṃpahaṃ, bhikkhave , dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Idha, bhikkhave, ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato micchāājīvā ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāājīvassa pahānāya vāyamati, sammāājīvassa upasampadāya ; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāājīvaṃ pajahati, sato sammāājīvaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāājīvaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

    १४१. ‘‘तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? सम्मादिट्ठिस्स , भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो पहोति, सम्मासङ्कप्पस्स सम्मावाचा पहोति, सम्मावाचस्स सम्माकम्मन्तो पहोति, सम्माकम्मन्तस्स सम्माआजीवो पहोति, सम्माआजीवस्स सम्मावायामो पहोति, सम्मावायामस्स सम्मासति पहोति, सम्मासतिस्स सम्मासमाधि पहोति, सम्मासमाधिस्स सम्माञाणं पहोति, सम्माञाणस्स सम्माविमुत्ति पहोति। इति खो, भिक्खवे, अट्ठङ्गसमन्‍नागतो सेक्खो 15, दसङ्गसमन्‍नागतो अरहा होति। (तत्रपि सम्माञाणेन अनेके पापका अकुसला धम्मा विगता भावनापारिपूरिं गच्छन्ति)।

    141. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa , bhikkhave, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti, sammākammantassa sammāājīvo pahoti, sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa sammāsati pahoti, sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti, sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Iti kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato sekkho 16, dasaṅgasamannāgato arahā hoti. (Tatrapi sammāñāṇena aneke pāpakā akusalā dhammā vigatā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti).

    १४२. ‘‘तत्र, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति। कथञ्‍च, भिक्खवे, सम्मादिट्ठि पुब्बङ्गमा होति? सम्मादिट्ठिस्स, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि निज्‍जिण्णा होति। ये च मिच्छादिट्ठिपच्‍चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्‍जिण्णा होन्ति। सम्मादिट्ठिपच्‍चया अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति। सम्मासङ्कप्पस्स, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो निज्‍जिण्णो होति…पे॰… सम्मावाचस्स, भिक्खवे, मिच्छावाचा निज्‍जिण्णा होति… सम्माकम्मन्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो निज्‍जिण्णो होति… सम्माआजीवस्स, भिक्खवे, मिच्छाआजीवो निज्‍जिण्णो होति… सम्मावायामस्स , भिक्खवे , मिच्छावायामो निज्‍जिण्णो होति… सम्मासतिस्स, भिक्खवे, मिच्छासति निज्‍जिण्णा होति… सम्मासमाधिस्स, भिक्खवे, मिच्छासमाधि निज्‍जिण्णो होति… सम्माञाणस्स, भिक्खवे, मिच्छाञाणं निज्‍जिण्णं होति… सम्माविमुत्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाविमुत्ति निज्‍जिण्णा होति। ये च मिच्छाविमुत्तिपच्‍चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्‍जिण्णा होन्ति। सम्माविमुत्तिपच्‍चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।

    142. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa, bhikkhave, micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammādiṭṭhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Sammāsaṅkappassa, bhikkhave, micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti…pe… sammāvācassa, bhikkhave, micchāvācā nijjiṇṇā hoti… sammākammantassa, bhikkhave, micchākammanto nijjiṇṇo hoti… sammāājīvassa, bhikkhave, micchāājīvo nijjiṇṇo hoti… sammāvāyāmassa , bhikkhave , micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti… sammāsatissa, bhikkhave, micchāsati nijjiṇṇā hoti… sammāsamādhissa, bhikkhave, micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti… sammāñāṇassa, bhikkhave, micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti… sammāvimuttassa, bhikkhave, micchāvimutti nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.

    ‘‘इति खो, भिक्खवे, वीसति कुसलपक्खा, वीसति अकुसलपक्खा – महाचत्तारीसको धम्मपरियायो पवत्तितो अप्पटिवत्तियो समणेन वा ब्राह्मणेन वा देवेन वा मारेन वा ब्रह्मुना वा केनचि वा लोकस्मिं।

    ‘‘Iti kho, bhikkhave, vīsati kusalapakkhā, vīsati akusalapakkhā – mahācattārīsako dhammapariyāyo pavattito appaṭivattiyo samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.

    १४३. ‘‘यो हि कोचि, भिक्खवे, समणो वा ब्राह्मणो वा इमं महाचत्तारीसकं धम्मपरियायं गरहितब्बं पटिक्‍कोसितब्बं मञ्‍ञेय्य तस्स दिट्ठेव धम्मे दससहधम्मिका वादानुवादा गारय्हं ठानं आगच्छन्ति – सम्मादिट्ठिं चे भवं गरहति, ये च मिच्छादिट्ठी समणब्राह्मणा ते भोतो पुज्‍जा, ते भोतो पासंसा; सम्मासङ्कप्पं चे भवं गरहति , ये च मिच्छासङ्कप्पा समणब्राह्मणा ते भोतो पुज्‍जा, ते भोतो पासंसा; सम्मावाचं चे भवं गरहति…पे॰… सम्माकम्मन्तं चे भवं गरहति… सम्माआजीवं चे भवं गरहति… सम्मावायामं चे भवं गरहति… सम्मासतिं चे भवं गरहति… सम्मासमाधिं चे भवं गरहति… सम्माञाणं चे भवं गरहति … सम्माविमुत्तिं चे भवं गरहति, ये च मिच्छाविमुत्ती समणब्राह्मणा ते भोतो पुज्‍जा, ते भोतो पासंसा। यो कोचि, भिक्खवे, समणो वा ब्राह्मणो वा इमं महाचत्तारीसकं धम्मपरियायं गरहितब्बं पटिक्‍कोसितब्बं मञ्‍ञेय्य तस्स दिट्ठेव धम्मे इमे दससहधम्मिका वादानुवादा गारय्हं ठानं आगच्छन्ति। येपि ते, भिक्खवे, अहेसुं ओक्‍कला वस्सभञ्‍ञा 17 अहेतुवादा अकिरियवादा नत्थिकवादा तेपि महाचत्तारीसकं धम्मपरियायं न गरहितब्बं नपटिक्‍कोसितब्बं अमञ्‍ञिंसु 18। तं किस्स हेतु? निन्दाब्यारोसउपारम्भभया’’ति।

    143. ‘‘Yo hi koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti – sammādiṭṭhiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchādiṭṭhī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāsaṅkappaṃ ce bhavaṃ garahati , ye ca micchāsaṅkappā samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāvācaṃ ce bhavaṃ garahati…pe… sammākammantaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāājīvaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāvāyāmaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsatiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsamādhiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāñāṇaṃ ce bhavaṃ garahati … sammāvimuttiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāvimuttī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā. Yo koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme ime dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ okkalā vassabhaññā 19 ahetuvādā akiriyavādā natthikavādā tepi mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ na garahitabbaṃ napaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu 20. Taṃ kissa hetu? Nindābyārosaupārambhabhayā’’ti.

    इदमवोच भगवा। अत्तमना ते भिक्खू भगवतो भासितं अभिनन्दुन्ति।

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    महाचत्तारीसकसुत्तं निट्ठितं सत्तमं।

    Mahācattārīsakasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.




    Next: ८. आनापानस्सतिसुत्तं • 8. Ānāpānassatisuttaṃ




    Footnotes:
    1. सम्मादिट्ठिमहं (क॰) एवं सम्मासङ्कप्पंपहंक्यादीसुपि
    2. द्वयं (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰) टीका ओलोकेतब्बा
    3. sammādiṭṭhimahaṃ (ka.) evaṃ sammāsaṅkappaṃpahaṃkyādīsupi
    4. dvayaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.) ṭīkā oloketabbā
    5. मग्गङ्गा (सी॰ पी॰)
    6. स्वायं (क॰)
    7. सायं (क॰)
    8. इतिमे (सी॰), इतिस्सिमे (स्या॰ कं॰ पी॰)
    9. maggaṅgā (sī. pī.)
    10. svāyaṃ (ka.)
    11. sāyaṃ (ka.)
    12. itime (sī.), itissime (syā. kaṃ. pī.)
    13. निजिगिं सनता (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    14. nijigiṃ sanatā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    15. अट्ठङ्गसमन्‍नागता सेखा पटिपदा (सी॰), अट्ठङ्गसमन्‍नागतो सेखो पाटिपदो (पी॰ क॰) ( ) नत्थि सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰ पोत्थकेसु
    16. aṭṭhaṅgasamannāgatā sekhā paṭipadā (sī.), aṭṭhaṅgasamannāgato sekho pāṭipado (pī. ka.) ( ) natthi sī. syā. kaṃ. pī. potthakesu
    17. वयभिञ्‍ञा (क॰) सं॰ नि॰ ३.६२; अ॰ नि॰ ४.३० पस्सितब्बं
    18. मञ्‍ञेय्युं (क॰)
    19. vayabhiññā (ka.) saṃ. ni. 3.62; a. ni. 4.30 passitabbaṃ
    20. maññeyyuṃ (ka.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ७. महाचत्तारीसकसुत्तवण्णना • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ७. महाचत्तारीसकसुत्तवण्णना • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact