| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
7. මහාචත්‌තාරීසකසුත්‌තං
7. Mahācattārīsakasuttaṃ
136. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘අරියං වො, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසමාධිං දෙසෙස්‌සාමි සඋපනිසං සපරික්‌ඛාරං. තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
136. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāraṃ. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, අරියො සම්‌මාසමාධි සඋපනිසො සපරික්‌ඛාරො? සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො, සම්‌මාවාචා, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො, සම්‌මාආජීවො, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති; යා ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඉමෙහි සත්‌තහඞ්‌ගෙහි චිත්‌තස්‌ස එකග්‌ගතා පරික්‌ඛතා – අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, අරියො සම්‌මාසමාධි සඋපනිසො ඉතිපි, සපරික්‌ඛාරො ඉතිපි. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං ‘මිච්‌ඡාදිට්‌ඨී’ති පජානාති, සම්‌මාදිට්‌ඨිං ‘සම්‌මාදිට්‌ඨී’ති පජානාති – සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso saparikkhāro? Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati; yā kho, bhikkhave, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso itipi, saparikkhāro itipi. Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchādiṭṭhiṃ ‘micchādiṭṭhī’ti pajānāti, sammādiṭṭhiṃ ‘sammādiṭṭhī’ti pajānāti – sāssa hoti sammādiṭṭhi.
‘‘කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි? ‘නත්‌ථි දින්‌නං, නත්‌ථි යිට්‌ඨං, නත්‌ථි හුතං, නත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, නත්‌ථි අයං ලොකො, නත්‌ථි පරො ලොකො, නත්‌ථි මාතා, නත්‌ථි පිතා, නත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, නත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති – අයං, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, micchādiṭṭhi? ‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi.
‘‘කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි? සම්‌මාදිට්‌ඨිංපහං 1, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වායං 2 වදාමි – අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි සාසවා පුඤ්‌ඤභාගියා උපධිවෙපක්‌කා; අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි අරියා අනාසවා ලොකුත්‌තරා මග්‌ගඞ්‌ගා. කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි සාසවා පුඤ්‌ඤභාගියා උපධිවෙපක්‌කා ? ‘අත්‌ථි දින්‌නං, අත්‌ථි යිට්‌ඨං, අත්‌ථි හුතං, අත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, අත්‌ථි අයං ලොකො, අත්‌ථි පරො ලොකො, අත්‌ථි මාතා, අත්‌ථි පිතා, අත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, අත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි සාසවා පුඤ්‌ඤභාගියා උපධිවෙපක්‌කා.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi? Sammādiṭṭhiṃpahaṃ 3, bhikkhave, dvāyaṃ 4 vadāmi – atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā ? ‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.
‘‘කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි අරියා අනාසවා ලොකුත්‌තරා මග්‌ගඞ්‌ගා? යා ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියචිත්‌තස්‌ස අනාසවචිත්‌තස්‌ස අරියමග්‌ගසමඞ්‌ගිනො අරියමග්‌ගං භාවයතො පඤ්‌ඤා පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං පඤ්‌ඤාබලං ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො සම්‌මාදිට්‌ඨි මග්‌ගඞ්‌ගං 5 – අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි අරියා අනාසවා ලොකුත්‌තරා මග්‌ගඞ්‌ගා. සො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨියා පහානාය වායමති, සම්‌මාදිට්‌ඨියා, උපසම්‌පදාය, ස්‌වාස්‌ස 6 හොති සම්‌මාවායාමො. සො සතො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං පජහති, සතො සම්‌මාදිට්‌ඨිං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, සාස්‌ස 7 හොති සම්‌මාසති. ඉතියිමෙ 8 තයො ධම්‌මා සම්‌මාදිට්‌ඨිං අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ 9 – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchādiṭṭhiyā pahānāya vāyamati, sammādiṭṭhiyā, upasampadāya, svāssa 10 hoti sammāvāyāmo. So sato micchādiṭṭhiṃ pajahati, sato sammādiṭṭhiṃ upasampajja viharati, sāssa 11 hoti sammāsati. Itiyime 12 tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
137. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පං ‘මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො’ති පජානාති, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පං ‘සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො’ති පජානාති, සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි .
137. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāsaṅkappaṃ ‘micchāsaṅkappo’ti pajānāti, sammāsaṅkappaṃ ‘sammāsaṅkappo’ti pajānāti, sāssa hoti sammādiṭṭhi .
‘‘කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො? කාමසඞ්‌කප්‌පො, බ්‍යාපාදසඞ්‌කප්‌පො, විහිංසාසඞ්‌කප්‌පො – අයං, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, micchāsaṅkappo? Kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo – ayaṃ, bhikkhave, micchāsaṅkappo.
‘‘කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො? සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පංපහං, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වායං වදාමි – අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො; අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො? නෙක්‌ඛම්‌මසඞ්‌කප්‌පො, අබ්‍යාපාදසඞ්‌කප්‌පො, අවිහිංසාසඞ්‌කප්‌පො – ‘අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො’’’.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo? Sammāsaṅkappaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo – ‘ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko’’’.
‘‘කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො? යො ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියචිත්‌තස්‌ස අනාසවචිත්‌තස්‌ස අරියමග්‌ගසමඞ්‌ගිනො අරියමග්‌ගං භාවයතො තක්‌කො විතක්‌කො සඞ්‌කප්‌පො අප්‌පනා බ්‍යප්‌පනා චෙතසො අභිනිරොපනා වචීසඞ්‌ඛාරො – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො. සො මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පස්‌ස පහානාය වායමති, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පස්‌ස උපසම්‌පදාය, ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාවායාමො. සො සතො මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පං පජහති, සතො සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාසති. ඉතියිමෙ තයො ධම්‌මා සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පං අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā vacīsaṅkhāro – ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāsaṅkappassa pahānāya vāyamati, sammāsaṅkappassa upasampadāya, svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāsaṅkappaṃ pajahati, sato sammāsaṅkappaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāsaṅkappaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
138. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? මිච්‌ඡාවාචං ‘මිච්‌ඡාවාචා’ති පජානාති, සම්‌මාවාචං ‘සම්‌මාවාචා’ති පජානාති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි. කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාවාචා? මුසාවාදො, පිසුණා වාචා, ඵරුසා වාචා, සම්‌ඵප්‌පලාපො – අයං, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාවාචා. කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාවාචා? සම්‌මාවාචංපහං, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වායං වදාමි – අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාවාචා සාසවා පුඤ්‌ඤභාගියා උපධිවෙපක්‌කා; අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ , සම්‌මාවාචා අරියා අනාසවා ලොකුත්‌තරා මග්‌ගඞ්‌ගා. කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාවාචා සාසවා පුඤ්‌ඤභාගියා උපධිවෙපක්‌කා? මුසාවාදා වෙරමණී, පිසුණාය වාචාය වෙරමණී, ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී, සම්‌ඵප්‌පලාපා වෙරමණී – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාවාචා සාසවා පුඤ්‌ඤභාගියා උපධිවෙපක්‌කා. කතමා ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාවාචා අරියා අනාසවා ලොකුත්‌තරා මග්‌ගඞ්‌ගා? යා ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියචිත්‌තස්‌ස අනාසවචිත්‌තස්‌ස අරියමග්‌ගසමඞ්‌ගිනො අරියමග්‌ගං භාවයතො චතූහි වචීදුච්‌චරිතෙහි ආරති විරති පටිවිරති වෙරමණී – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාවාචා අරියා අනාසවා ලොකුත්‌තරා මග්‌ගඞ්‌ගා. සො මිච්‌ඡාවාචාය පහානාය වායමති, සම්‌මාවාචාය උපසම්‌පදාය; ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාවායාමො. සො සතො මිච්‌ඡාවාචං පජහති, සතො සම්‌මාවාචං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාසති. ඉතියිමෙ තයො ධම්‌මා සම්‌මාවාචං අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති.
138. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāvācaṃ ‘micchāvācā’ti pajānāti, sammāvācaṃ ‘sammāvācā’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamā ca, bhikkhave, micchāvācā? Musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo – ayaṃ, bhikkhave, micchāvācā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā? Sammāvācaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave , sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā? Musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato catūhi vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchāvācāya pahānāya vāyamati, sammāvācāya upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāvācaṃ pajahati, sato sammāvācaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāvācaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
139. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තං ‘මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තො’ති පජානාති, සම්‌මාකම්‌මන්‌තං ‘සම්‌මාකම්‌මන්‌තො’ති පජානාති ; සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තො? පාණාතිපාතො, අදින්‌නාදානං, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරො – අයං, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො? සම්‌මාකම්‌මන්‌තංපහං, භික්‌ඛවෙ , ද්‌වායං වදාමි – අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො; අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො? පාණාතිපාතා වෙරමණී, අදින්‌නාදානා වෙරමණී, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා වෙරමණී – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො? යා ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියචිත්‌තස්‌ස අනාසවචිත්‌තස්‌ස අරියමග්‌ගසමඞ්‌ගිනො අරියමග්‌ගං භාවයතො තීහි කායදුච්‌චරිතෙහි ආරති විරති පටිවිරති වෙරමණී – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො. සො මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තස්‌ස පහානාය වායමති, සම්‌මාකම්‌මන්‌තස්‌ස උපසම්‌පදාය; ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාවායාමො. සො සතො මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තං පජහති, සතො සම්‌මාකම්‌මන්‌තං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාසති. ඉතියිමෙ තයො ධම්‌මා සම්‌මාකම්‌මන්‌තං අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති.
139. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchākammantaṃ ‘micchākammanto’ti pajānāti, sammākammantaṃ ‘sammākammanto’ti pajānāti ; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchākammanto? Pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro – ayaṃ, bhikkhave, micchākammanto. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto? Sammākammantaṃpahaṃ, bhikkhave , dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchākammantassa pahānāya vāyamati, sammākammantassa upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchākammantaṃ pajahati, sato sammākammantaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammākammantaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
140. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? මිච්‌ඡාආජීවං ‘මිච්‌ඡාආජීවො’ති පජානාති, සම්‌මාආජීවං ‘සම්‌මාආජීවො’ති පජානාති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාආජීවො? කුහනා, ලපනා, නෙමිත්‌තිකතා, නිප්‌පෙසිකතා, ලාභෙන ලාභං නිජිගීසනතා 13 – අයං, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාආජීවො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො? සම්‌මාආජීවංපහං, භික්‌ඛවෙ , ද්‌වායං වදාමි – අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො; අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො මිච්‌ඡාආජීවං පහාය සම්‌මාආජීවෙන ජීවිකං කප්‌පෙති – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො සාසවො පුඤ්‌ඤභාගියො උපධිවෙපක්‌කො. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො? යා ඛො, භික්‌ඛවෙ, අරියචිත්‌තස්‌ස අනාසවචිත්‌තස්‌ස අරියමග්‌ගසමඞ්‌ගිනො අරියමග්‌ගං භාවයතො මිච්‌ඡාආජීවා ආරති විරති පටිවිරති වෙරමණී – අයං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාආජීවො අරියො අනාසවො ලොකුත්‌තරො මග්‌ගඞ්‌ගො. සො මිච්‌ඡාආජීවස්‌ස පහානාය වායමති, සම්‌මාආජීවස්‌ස උපසම්‌පදාය ; ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාවායාමො. සො සතො මිච්‌ඡාආජීවං පජහති, සතො සම්‌මාආජීවං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාසති. ඉතියිමෙ තයො ධම්‌මා සම්‌මාආජීවං අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති.
140. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāājīvaṃ ‘micchāājīvo’ti pajānāti, sammāājīvaṃ ‘sammāājīvo’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchāājīvo? Kuhanā, lapanā, nemittikatā, nippesikatā, lābhena lābhaṃ nijigīsanatā 14 – ayaṃ, bhikkhave, micchāājīvo. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo? Sammāājīvaṃpahaṃ, bhikkhave , dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Idha, bhikkhave, ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato micchāājīvā ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāājīvassa pahānāya vāyamati, sammāājīvassa upasampadāya ; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāājīvaṃ pajahati, sato sammāājīvaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāājīvaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
141. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? සම්‌මාදිට්‌ඨිස්‌ස , භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො පහොති, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පස්‌ස සම්‌මාවාචා පහොති, සම්‌මාවාචස්‌ස සම්‌මාකම්‌මන්‌තො පහොති, සම්‌මාකම්‌මන්‌තස්‌ස සම්‌මාආජීවො පහොති, සම්‌මාආජීවස්‌ස සම්‌මාවායාමො පහොති, සම්‌මාවායාමස්‌ස සම්‌මාසති පහොති, සම්‌මාසතිස්‌ස සම්‌මාසමාධි පහොති, සම්‌මාසමාධිස්‌ස සම්‌මාඤාණං පහොති, සම්‌මාඤාණස්‌ස සම්‌මාවිමුත්‌ති පහොති. ඉති ඛො, භික්‌ඛවෙ, අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො සෙක්‌ඛො 15, දසඞ්‌ගසමන්‌නාගතො අරහා හොති. (තත්‍රපි සම්‌මාඤාණෙන අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා විගතා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති).
141. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa , bhikkhave, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti, sammākammantassa sammāājīvo pahoti, sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa sammāsati pahoti, sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti, sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Iti kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato sekkho 16, dasaṅgasamannāgato arahā hoti. (Tatrapi sammāñāṇena aneke pāpakā akusalā dhammā vigatā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti).
142. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති. කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාදිට්‌ඨි පුබ්‌බඞ්‌ගමා හොති? සම්‌මාදිට්‌ඨිස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි නිජ්‌ජිණ්‌ණා හොති. යෙ ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති තෙ චස්‌ස නිජ්‌ජිණ්‌ණා හොන්‌ති. සම්‌මාදිට්‌ඨිපච්‌චයා අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති. සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො නිජ්‌ජිණ්‌ණො හොති…පෙ.… සම්‌මාවාචස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාවාචා නිජ්‌ජිණ්‌ණා හොති… සම්‌මාකම්‌මන්‌තස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාකම්‌මන්‌තො නිජ්‌ජිණ්‌ණො හොති… සම්‌මාආජීවස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාආජීවො නිජ්‌ජිණ්‌ණො හොති… සම්‌මාවායාමස්‌ස , භික්‌ඛවෙ , මිච්‌ඡාවායාමො නිජ්‌ජිණ්‌ණො හොති… සම්‌මාසතිස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාසති නිජ්‌ජිණ්‌ණා හොති… සම්‌මාසමාධිස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාසමාධි නිජ්‌ජිණ්‌ණො හොති… සම්‌මාඤාණස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාඤාණං නිජ්‌ජිණ්‌ණං හොති… සම්‌මාවිමුත්‌තස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මිච්‌ඡාවිමුත්‌ති නිජ්‌ජිණ්‌ණා හොති. යෙ ච මිච්‌ඡාවිමුත්‌තිපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති තෙ චස්‌ස නිජ්‌ජිණ්‌ණා හොන්‌ති. සම්‌මාවිමුත්‌තිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති.
142. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa, bhikkhave, micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammādiṭṭhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Sammāsaṅkappassa, bhikkhave, micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti…pe… sammāvācassa, bhikkhave, micchāvācā nijjiṇṇā hoti… sammākammantassa, bhikkhave, micchākammanto nijjiṇṇo hoti… sammāājīvassa, bhikkhave, micchāājīvo nijjiṇṇo hoti… sammāvāyāmassa , bhikkhave , micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti… sammāsatissa, bhikkhave, micchāsati nijjiṇṇā hoti… sammāsamādhissa, bhikkhave, micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti… sammāñāṇassa, bhikkhave, micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti… sammāvimuttassa, bhikkhave, micchāvimutti nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
‘‘ඉති ඛො, භික්‌ඛවෙ, වීසති කුසලපක්‌ඛා, වීසති අකුසලපක්‌ඛා – මහාචත්‌තාරීසකො ධම්‌මපරියායො පවත්‌තිතො අප්‌පටිවත්‌තියො සමණෙන වා බ්‍රාහ්‌මණෙන වා දෙවෙන වා මාරෙන වා බ්‍රහ්‌මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්‌මිං.
‘‘Iti kho, bhikkhave, vīsati kusalapakkhā, vīsati akusalapakkhā – mahācattārīsako dhammapariyāyo pavattito appaṭivattiyo samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.
143. ‘‘යො හි කොචි, භික්‌ඛවෙ, සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ඉමං මහාචත්‌තාරීසකං ධම්‌මපරියායං ගරහිතබ්‌බං පටික්‌කොසිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍ය තස්‌ස දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දසසහධම්‌මිකා වාදානුවාදා ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡන්‌ති – සම්‌මාදිට්‌ඨිං චෙ භවං ගරහති, යෙ ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨී සමණබ්‍රාහ්‌මණා තෙ භොතො පුජ්‌ජා, තෙ භොතො පාසංසා; සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පං චෙ භවං ගරහති , යෙ ච මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පා සමණබ්‍රාහ්‌මණා තෙ භොතො පුජ්‌ජා, තෙ භොතො පාසංසා; සම්‌මාවාචං චෙ භවං ගරහති…පෙ.… සම්‌මාකම්‌මන්‌තං චෙ භවං ගරහති… සම්‌මාආජීවං චෙ භවං ගරහති… සම්‌මාවායාමං චෙ භවං ගරහති… සම්‌මාසතිං චෙ භවං ගරහති… සම්‌මාසමාධිං චෙ භවං ගරහති… සම්‌මාඤාණං චෙ භවං ගරහති … සම්‌මාවිමුත්‌තිං චෙ භවං ගරහති, යෙ ච මිච්‌ඡාවිමුත්‌තී සමණබ්‍රාහ්‌මණා තෙ භොතො පුජ්‌ජා, තෙ භොතො පාසංසා. යො කොචි, භික්‌ඛවෙ, සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ඉමං මහාචත්‌තාරීසකං ධම්‌මපරියායං ගරහිතබ්‌බං පටික්‌කොසිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍ය තස්‌ස දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ ඉමෙ දසසහධම්‌මිකා වාදානුවාදා ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡන්‌ති. යෙපි තෙ, භික්‌ඛවෙ, අහෙසුං ඔක්‌කලා වස්‌සභඤ්‌ඤා 17 අහෙතුවාදා අකිරියවාදා නත්‌ථිකවාදා තෙපි මහාචත්‌තාරීසකං ධම්‌මපරියායං න ගරහිතබ්‌බං නපටික්‌කොසිතබ්‌බං අමඤ්‌ඤිංසු 18. තං කිස්‌ස හෙතු? නින්‌දාබ්‍යාරොසඋපාරම්‌භභයා’’ති.
143. ‘‘Yo hi koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti – sammādiṭṭhiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchādiṭṭhī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāsaṅkappaṃ ce bhavaṃ garahati , ye ca micchāsaṅkappā samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāvācaṃ ce bhavaṃ garahati…pe… sammākammantaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāājīvaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāvāyāmaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsatiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsamādhiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāñāṇaṃ ce bhavaṃ garahati … sammāvimuttiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāvimuttī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā. Yo koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme ime dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ okkalā vassabhaññā 19 ahetuvādā akiriyavādā natthikavādā tepi mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ na garahitabbaṃ napaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu 20. Taṃ kissa hetu? Nindābyārosaupārambhabhayā’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
මහාචත්‌තාරීසකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං සත්‌තමං.
Mahācattārīsakasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 7. මහාචත්‌තාරීසකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 7. මහාචත්‌තාරීසකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā
