| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੭. ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤਂ
7. Mahācattārīsakasuttaṃ
੧੩੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਰਿਯਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਉਪਨਿਸਂ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ। ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
136. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāraṃ. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਉਪਨਿਸੋ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ? ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ; ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਙ੍ਗੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਤਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਉਪਨਿਸੋ ਇਤਿਪਿ, ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਇਤਿਪਿ। ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ।
‘‘Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso saparikkhāro? Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati; yā kho, bhikkhave, imehi sattahaṅgehi cittassa ekaggatā parikkhatā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso itipi, saparikkhāro itipi. Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchādiṭṭhiṃ ‘micchādiṭṭhī’ti pajānāti, sammādiṭṭhiṃ ‘sammādiṭṭhī’ti pajānāti – sāssa hoti sammādiṭṭhi.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ? ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ।
‘‘Katamā ca, bhikkhave, micchādiṭṭhi? ‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂਪਹਂ 1, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦ੍વਾਯਂ 2 વਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸવਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸવਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕਾ ? ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸવਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕਾ।
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi? Sammādiṭṭhiṃpahaṃ 3, bhikkhave, dvāyaṃ 4 vadāmi – atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā ? ‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – ayaṃ, bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸવਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਪਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ 5 – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ। ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਸ੍વਾਸ੍ਸ 6 ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ 7 ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਇਤਿਯਿਮੇ 8 ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ।
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ 9 – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchādiṭṭhiyā pahānāya vāyamati, sammādiṭṭhiyā, upasampadāya, svāssa 10 hoti sammāvāyāmo. So sato micchādiṭṭhiṃ pajahati, sato sammādiṭṭhiṃ upasampajja viharati, sāssa 11 hoti sammāsati. Itiyime 12 tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
੧੩੭. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ।
137. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāsaṅkappaṃ ‘micchāsaṅkappo’ti pajānāti, sammāsaṅkappaṃ ‘sammāsaṅkappo’ti pajānāti, sāssa hoti sammādiṭṭhi .
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ? ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, વਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ।
‘‘Katamo ca, bhikkhave, micchāsaṅkappo? Kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo – ayaṃ, bhikkhave, micchāsaṅkappo.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ? ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦ੍વਾਯਂ વਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ? ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅવਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ‘ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ’’’।
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo? Sammāsaṅkappaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo – ‘ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko’’’.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ? ਯੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸવਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਤਕ੍ਕੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਪ੍ਪਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ। ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ।
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā vacīsaṅkhāro – ayaṃ, bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāsaṅkappassa pahānāya vāyamati, sammāsaṅkappassa upasampadāya, svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāsaṅkappaṃ pajahati, sato sammāsaṅkappaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāsaṅkappaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
੧੩੮. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਂ ‘ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ? ਮੁਸਾવਾਦੋ, ਪਿਸੁਣਾ વਾਚਾ, ਫਰੁਸਾ વਾਚਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ? ਸਮ੍ਮਾવਾਚਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦ੍વਾਯਂ વਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਸਾਸવਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਸਾਸવਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕਾ? ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀ, ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ વੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਸਾਸવਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕਾ। ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸવਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਚਤੂਹਿ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਆਰਤਿ વਿਰਤਿ ਪਟਿવਿਰਤਿ વੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ। ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾਯ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ।
138. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāvācaṃ ‘micchāvācā’ti pajānāti, sammāvācaṃ ‘sammāvācā’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamā ca, bhikkhave, micchāvācā? Musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo – ayaṃ, bhikkhave, micchāvācā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā? Sammāvācaṃpahaṃ, bhikkhave, dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā; atthi, bhikkhave , sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā? Musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā. Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato catūhi vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So micchāvācāya pahānāya vāyamati, sammāvācāya upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāvācaṃ pajahati, sato sammāvācaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāvācaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
੧੩੯. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ? ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਦ੍વਾਯਂ વਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ વੇਰਮਣੀ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ વੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸવਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਤੀਹਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਆਰਤਿ વਿਰਤਿ ਪਟਿવਿਰਤਿ વੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ। ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ।
139. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchākammantaṃ ‘micchākammanto’ti pajānāti, sammākammantaṃ ‘sammākammanto’ti pajānāti ; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchākammanto? Pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro – ayaṃ, bhikkhave, micchākammanto. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto? Sammākammantaṃpahaṃ, bhikkhave , dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchākammantassa pahānāya vāyamati, sammākammantassa upasampadāya; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchākammantaṃ pajahati, sato sammākammantaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammākammantaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
੧੪੦. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ? ਕੁਹਨਾ, ਲਪਨਾ, ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ, ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾ, ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾ 13 – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ? ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਦ੍વਾਯਂ વਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੇਨ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਸਾਸવੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿવੇਪਕ੍ਕੋ। ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸવਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવਾ ਆਰਤਿ વਿਰਤਿ ਪਟਿવਿਰਤਿ વੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸવੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ। ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ।
140. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Micchāājīvaṃ ‘micchāājīvo’ti pajānāti, sammāājīvaṃ ‘sammāājīvo’ti pajānāti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Katamo ca, bhikkhave, micchāājīvo? Kuhanā, lapanā, nemittikatā, nippesikatā, lābhena lābhaṃ nijigīsanatā 14 – ayaṃ, bhikkhave, micchāājīvo. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo? Sammāājīvaṃpahaṃ, bhikkhave , dvāyaṃ vadāmi – atthi, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko? Idha, bhikkhave, ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo? Yā kho, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato micchāājīvā ārati virati paṭivirati veramaṇī – ayaṃ, bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāājīvassa pahānāya vāyamati, sammāājīvassa upasampadāya ; svāssa hoti sammāvāyāmo. So sato micchāājīvaṃ pajahati, sato sammāājīvaṃ upasampajja viharati; sāssa hoti sammāsati. Itiyime tayo dhammā sammāājīvaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.
੧੪੧. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੇਕ੍ਖੋ 15, ਦਸਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਹਾ ਹੋਤਿ। (ਤਤ੍ਰਪਿ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣੇਨ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ વਿਗਤਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ)।
141. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa , bhikkhave, sammāsaṅkappo pahoti, sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti, sammāvācassa sammākammanto pahoti, sammākammantassa sammāājīvo pahoti, sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti, sammāvāyāmassa sammāsati pahoti, sammāsatissa sammāsamādhi pahoti, sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti, sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Iti kho, bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato sekkho 16, dasaṅgasamannāgato arahā hoti. (Tatrapi sammāñāṇena aneke pāpakā akusalā dhammā vigatā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti).
੧੪੨. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾવਾਚਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ , ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਮਿਚ੍ਛਾવਾਯਾਮੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
142. ‘‘Tatra, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca, bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti? Sammādiṭṭhissa, bhikkhave, micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammādiṭṭhipaccayā aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Sammāsaṅkappassa, bhikkhave, micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti…pe… sammāvācassa, bhikkhave, micchāvācā nijjiṇṇā hoti… sammākammantassa, bhikkhave, micchākammanto nijjiṇṇo hoti… sammāājīvassa, bhikkhave, micchāājīvo nijjiṇṇo hoti… sammāvāyāmassa , bhikkhave , micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti… sammāsatissa, bhikkhave, micchāsati nijjiṇṇā hoti… sammāsamādhissa, bhikkhave, micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti… sammāñāṇassa, bhikkhave, micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti… sammāvimuttassa, bhikkhave, micchāvimutti nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੀਸਤਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ, વੀਸਤਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ – ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਦੇવੇਨ વਾ ਮਾਰੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ।
‘‘Iti kho, bhikkhave, vīsati kusalapakkhā, vīsati akusalapakkhā – mahācattārīsako dhammapariyāyo pavattito appaṭivattiyo samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.
੧੪੩. ‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਇਮਂ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ વਾਦਾਨੁવਾਦਾ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ, ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਭੋਤੋ ਪੁਜ੍ਜਾ, ਤੇ ਭੋਤੋ ਪਾਸਂਸਾ; ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ , ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਭੋਤੋ ਪੁਜ੍ਜਾ, ਤੇ ਭੋਤੋ ਪਾਸਂਸਾ; ਸਮ੍ਮਾવਾਚਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ … ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਚੇ ਭવਂ ਗਰਹਤਿ, ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤੀ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਭੋਤੋ ਪੁਜ੍ਜਾ, ਤੇ ਭੋਤੋ ਪਾਸਂਸਾ। ਯੋ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਇਮਂ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਇਮੇ ਦਸਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ વਾਦਾਨੁવਾਦਾ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਹੇਸੁਂ ਓਕ੍ਕਲਾ વਸ੍ਸਭਞ੍ਞਾ 17 ਅਹੇਤੁવਾਦਾ ਅਕਿਰਿਯવਾਦਾ ਨਤ੍ਥਿਕવਾਦਾ ਤੇਪਿ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਨ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਨਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਮਞ੍ਞਿਂਸੁ 18। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨਿਨ੍ਦਾਬ੍ਯਾਰੋਸਉਪਾਰਮ੍ਭਭਯਾ’’ਤਿ।
143. ‘‘Yo hi koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti – sammādiṭṭhiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchādiṭṭhī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāsaṅkappaṃ ce bhavaṃ garahati , ye ca micchāsaṅkappā samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā; sammāvācaṃ ce bhavaṃ garahati…pe… sammākammantaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāājīvaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāvāyāmaṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsatiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāsamādhiṃ ce bhavaṃ garahati… sammāñāṇaṃ ce bhavaṃ garahati … sammāvimuttiṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāvimuttī samaṇabrāhmaṇā te bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā. Yo koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya tassa diṭṭheva dhamme ime dasasahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ okkalā vassabhaññā 19 ahetuvādā akiriyavādā natthikavādā tepi mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ na garahitabbaṃ napaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu 20. Taṃ kissa hetu? Nindābyārosaupārambhabhayā’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
Mahācattārīsakasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੭. ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā
