Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ൭. മഹാചത്താരീസകസുത്തവണ്ണനാ

    7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā

    ൧൩൬. ദോസേഹി ആരകാതി അരിയം. തേനാഹ ‘‘നിദ്ദോസ’’ന്തി. സാ പന നിദ്ദോസതാ ലോകുത്തരഭാവേന സവിസേസാതി ആഹ ‘‘ലോകുത്തര’’ന്തി. സമ്മാ സുന്ദരോ പസത്ഥോ നിയ്യാനികോ സമാധി സമ്മാസമാധീതി ആഹ – ‘‘സമ്മാസമാധിന്തി മഗ്ഗസമാധി’’ന്തി. ഉപനിസീദതി ഏത്ഥ ഫലം തപ്പടിബദ്ധവുത്തിതായാതി ഉപനിസം, കാരണന്തി ആഹ – ‘‘സഉപനിസന്തി സപ്പച്ചയ’’ന്തി. പരികരോതി പരിവാരേതീതി പരിക്ഖാരോതി ആഹ – ‘‘സപരിക്ഖാരന്തി സപരിവാര’’ന്തി.

    136. Dosehi ārakāti ariyaṃ. Tenāha ‘‘niddosa’’nti. Sā pana niddosatā lokuttarabhāvena savisesāti āha ‘‘lokuttara’’nti. Sammā sundaro pasattho niyyāniko samādhi sammāsamādhīti āha – ‘‘sammāsamādhinti maggasamādhi’’nti. Upanisīdati ettha phalaṃ tappaṭibaddhavuttitāyāti upanisaṃ, kāraṇanti āha – ‘‘saupanisanti sappaccaya’’nti. Parikaroti parivāretīti parikkhāroti āha – ‘‘saparikkhāranti saparivāra’’nti.

    പരിവാരിതാതി സഹജാതാദിപച്ചയഭാവേന പരിവാരന്തേഹി വിയ ഉപഗതാ. പുരേചാരികാതി വുട്ഠാനഗാമിനിഭാവനാ സഹജാതാദിപച്ചയവസേന പച്ചയത്താ പുരസ്സരാ. തേനാഹ – ‘‘വിപസ്സനാസമ്മാദിട്ഠി ചാ’’തി. ഇദാനി താനി കിച്ചതോ ദസ്സേതും, ‘‘വിപസ്സനാസമ്മാദിട്ഠീ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ പരിവീമംസഗ്ഗഹണം തത്ഥ തത്ഥ ചിത്തുപ്പാദേ വീമംസാധിപതേയ്യേന പവത്തിയാ സമ്മാദിട്ഠിയാ പുബ്ബങ്ഗമഭാവദസ്സനത്ഥം. തേനസ്സ മഗ്ഗസമാധിസ്സ നാനാഖണികം പുബ്ബങ്ഗമഭാവം ദസ്സേതി. വീമംസനപരിയോസാനേതി തഥാപവത്തഅനുലോമഞാണസ്സ ഓസാനേ. ഭൂമിലദ്ധം വട്ടം സമുഗ്ഘാടയമാനാതി അത്തനോ സന്താനേ ദീഘരത്തം അനുസയിതം കിലേസവട്ടം സമുച്ഛിന്ദന്തി. വൂപസമയമാനാതി തസ്സേവ വേവചനം. വൂപസമയമാനാതി വാ തതോ ഏവ അവസിട്ഠമ്പി വട്ടം അപ്പവത്തികരണവസേന വൂപസമേന്തി. തേനേവാഹ – ‘‘മഗ്ഗസമ്മാദിട്ഠി…പേ॰… ഉപ്പജ്ജതീ’’തി. സാതി സമ്മാദിട്ഠി. ദുവിധാപീതി യഥാവുത്താ ദുവിധാപി. ഇധ അധിപ്പേതാ വിപസ്സനാപഞ്ഞാസഹിതായ മഗ്ഗപഞ്ഞായ കിച്ചസ്സ ദസ്സിതത്താ.

    Parivāritāti sahajātādipaccayabhāvena parivārantehi viya upagatā. Purecārikāti vuṭṭhānagāminibhāvanā sahajātādipaccayavasena paccayattā purassarā. Tenāha – ‘‘vipassanāsammādiṭṭhi cā’’ti. Idāni tāni kiccato dassetuṃ, ‘‘vipassanāsammādiṭṭhī’’tiādi vuttaṃ. Tattha parivīmaṃsaggahaṇaṃ tattha tattha cittuppāde vīmaṃsādhipateyyena pavattiyā sammādiṭṭhiyā pubbaṅgamabhāvadassanatthaṃ. Tenassa maggasamādhissa nānākhaṇikaṃ pubbaṅgamabhāvaṃ dasseti. Vīmaṃsanapariyosāneti tathāpavattaanulomañāṇassa osāne. Bhūmiladdhaṃ vaṭṭaṃ samugghāṭayamānāti attano santāne dīgharattaṃ anusayitaṃ kilesavaṭṭaṃ samucchindanti. Vūpasamayamānāti tasseva vevacanaṃ. Vūpasamayamānāti vā tato eva avasiṭṭhampi vaṭṭaṃ appavattikaraṇavasena vūpasamenti. Tenevāha – ‘‘maggasammādiṭṭhi…pe… uppajjatī’’ti. ti sammādiṭṭhi. Duvidhāpīti yathāvuttā duvidhāpi. Idha adhippetā vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya kiccassa dassitattā.

    ലക്ഖണേ പടിവിജ്ഝമാനേ ലക്ഖണികോ ധമ്മോ പടിവിദ്ധോ ഹോതീതി ആഹ – ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠിം…പേ॰… ആരമ്മണതോ പജാനാതീ’’തി. വിപസ്സനാസമ്മാദിട്ഠിയമ്പി ഏസേവ നയോ. കിച്ചതോതി ഭാവനാകിച്ചതോ. സമ്മാദിട്ഠിയം തദധിഗതഅസമ്മോഹതായ അസമ്മോഹതോ പജാനാതി. കിച്ചതോതി പടിവേധകിച്ചതോ. തം പന സബ്ബഥാ അസമ്മുയ്ഹനമേവാതി ആഹ ‘‘അസമ്മോഹതോ’’തി. ഏവം പജാനനാതി മിച്ഛാദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠീതി യാഥാവതോ അവബോധോ. അസ്സാതി തംസമങ്ഗിനോ പുഗ്ഗലസ്സ.

    Lakkhaṇe paṭivijjhamāne lakkhaṇiko dhammo paṭividdho hotīti āha – ‘‘micchādiṭṭhiṃ…pe… ārammaṇato pajānātī’’ti. Vipassanāsammādiṭṭhiyampi eseva nayo. Kiccatoti bhāvanākiccato. Sammādiṭṭhiyaṃ tadadhigataasammohatāya asammohato pajānāti. Kiccatoti paṭivedhakiccato. Taṃ pana sabbathā asammuyhanamevāti āha ‘‘asammohato’’ti. Evaṃ pajānanāti micchādiṭṭhi micchādiṭṭhīti yāthāvato avabodho. Assāti taṃsamaṅgino puggalassa.

    ദ്വായന്തി -കാരോ ദീഘം കത്വാ വുത്തോ. തേനാഹ ‘‘ദ്വയം വദാമീ’’തി. ദ്വേ അവയവാ ഏതസ്സാതി ദ്വയം. തേനാഹ ‘‘ദുവിധകോട്ഠാസം വദാമീ’’തി. പുഞ്ഞസ്സ ഏകോ ഭാഗോ സോ ഏവ പുഞ്ഞഭാഗികോ , ക-കാരസ്സ യ-കാരം കത്വാ ഇത്ഥിലിങ്ഗവസേന ‘‘പുഞ്ഞഭാഗിയാ’’തി വുത്തം. ഉപധിസങ്ഖാതസ്സാതി ഖന്ധപബന്ധസങ്ഖാതസ്സ.

    Dvāyanti -kāro dīghaṃ katvā vutto. Tenāha ‘‘dvayaṃ vadāmī’’ti. Dve avayavā etassāti dvayaṃ. Tenāha ‘‘duvidhakoṭṭhāsaṃ vadāmī’’ti. Puññassa eko bhāgo so eva puññabhāgiko , ka-kārassa ya-kāraṃ katvā itthiliṅgavasena ‘‘puññabhāgiyā’’ti vuttaṃ. Upadhisaṅkhātassāti khandhapabandhasaṅkhātassa.

    അമതദ്വാരന്തി അരിയമഗ്ഗം. പഞ്ഞപേതീതി നിയ്യാനാദിപകാരതോ പഞ്ഞപേതി. തേനാഹ ‘‘വിഭജിത്വാ ദസ്സേതീ’’തി. തത്ഥ സമ്മോഹസ്സ വിദ്ധംസനേന അസമ്മോഹതോ ദസ്സേതി. തസ്മിം അത്ഥേതി അമതദ്വാരപഞ്ഞാപനേ അത്ഥേ. ബോജ്ഝങ്ഗപ്പത്താതി ബോജ്ഝങ്ഗഭാവപ്പത്താ. മഗ്ഗഭാവേന നിയ്യാനഭാവേന പവത്തിയാ മഗ്ഗപഞ്ഞായ അട്ഠന്നമ്പി സാധാരണത്താ സമുദായസ്സ ച അവയവോ അങ്ഗന്തി കത്വാ സേസധമ്മേ അങ്ഗികഭാവേന ദസ്സേന്തോ ‘‘അരിയമഗ്ഗസ്സ അങ്ഗ’’ന്തി ആഹ. സോ ഭിക്ഖൂതി മിച്ഛാദിട്ഠിം ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠീ’’തി സമ്മാദിട്ഠിം ‘‘സമ്മാദിട്ഠീ’’തി ജാനന്തോ ഭിക്ഖു. പജഹനത്ഥായാതി സമുച്ഛേദവസേന പജഹനായ. പടിലാഭത്ഥായാതി മഗ്ഗസമ്മാദിട്ഠിയാ അധിഗമായ. കുസലവായാമോതി വിപസ്സനാസമ്പയുത്തോവ കോസല്ലസമ്ഭൂതോ വായാമോ. സരതീതി സതോ, തം പനസ്സ സരണം സതിസമങ്ഗിതായാതി ആഹ ‘‘സതിയാ സമന്നാഗതോ’’തി. കാമഞ്ചേത്ഥ വിപസ്സനാസമ്മാദിട്ഠിം യഥാഭൂതാ സമ്മാവായാമസതിയോ സഹജാതാ ച പുരേജാതാ ച ഹുത്വാ പരിവാരേന്തി, ‘‘ഇതിയിമേ തയോ ധമ്മാ സമ്മാദിട്ഠിം അനുപരിധാവന്തി അനുപരിവത്തന്തീ’’തി പന വചനതോ, ‘‘ഏത്ഥ ഹീ’’തിആദിനാ മഗ്ഗസമ്മാദിട്ഠിയാ ഏവ സേസധമ്മാനം യഥാരഹം സഹചരണഭാവേന പരിവാരണം യോജിതം. സമ്മാസങ്കപ്പാദീനന്തി ആദി-സദ്ദേന സമ്മാവാചാകമ്മന്താജീവാനം ഗഹണം ഇതരേസം പരിവാരഭാവേന ഗഹിതത്താ . ന ഹി സക്കാ തേ ഏവ പരിവാരേ പരിവാരവന്തേ ച കത്വാ വത്തും സങ്കരതോ സമ്മോഹജനനതോ ച. തയോതി സമ്മാദിട്ഠിവായാമസതിയോ സഹജാതപരിവാരാവ ഹോന്തി മഗ്ഗക്ഖണികാനം തേസം അധിപ്പേതത്താ വിപസ്സനാഖണവിരതീനം അസമ്ഭവതോ.

    Amatadvāranti ariyamaggaṃ. Paññapetīti niyyānādipakārato paññapeti. Tenāha ‘‘vibhajitvā dassetī’’ti. Tattha sammohassa viddhaṃsanena asammohato dasseti. Tasmiṃ attheti amatadvārapaññāpane atthe. Bojjhaṅgappattāti bojjhaṅgabhāvappattā. Maggabhāvena niyyānabhāvena pavattiyā maggapaññāya aṭṭhannampi sādhāraṇattā samudāyassa ca avayavo aṅganti katvā sesadhamme aṅgikabhāvena dassento ‘‘ariyamaggassa aṅga’’nti āha. So bhikkhūti micchādiṭṭhiṃ ‘‘micchādiṭṭhī’’ti sammādiṭṭhiṃ ‘‘sammādiṭṭhī’’ti jānanto bhikkhu. Pajahanatthāyāti samucchedavasena pajahanāya. Paṭilābhatthāyāti maggasammādiṭṭhiyā adhigamāya. Kusalavāyāmoti vipassanāsampayuttova kosallasambhūto vāyāmo. Saratīti sato, taṃ panassa saraṇaṃ satisamaṅgitāyāti āha ‘‘satiyā samannāgato’’ti. Kāmañcettha vipassanāsammādiṭṭhiṃ yathābhūtā sammāvāyāmasatiyo sahajātā ca purejātā ca hutvā parivārenti, ‘‘itiyime tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattantī’’ti pana vacanato, ‘‘ettha hī’’tiādinā maggasammādiṭṭhiyā eva sesadhammānaṃ yathārahaṃ sahacaraṇabhāvena parivāraṇaṃ yojitaṃ. Sammāsaṅkappādīnanti ādi-saddena sammāvācākammantājīvānaṃ gahaṇaṃ itaresaṃ parivārabhāvena gahitattā . Na hi sakkā te eva parivāre parivāravante ca katvā vattuṃ saṅkarato sammohajananato ca. Tayoti sammādiṭṭhivāyāmasatiyo sahajātaparivārāva honti maggakkhaṇikānaṃ tesaṃ adhippetattā vipassanākhaṇaviratīnaṃ asambhavato.

    ൧൩൭. തക്കനവസേന ലോകസിദ്ധേനാതി അധിപ്പായോ. ‘‘ഏവഞ്ചേവഞ്ച ഭവിതബ്ബ’’ന്തി വിവിധം തക്കനം കൂപേ വിയ ഉദകസ്സ ആരമ്മണസ്സ ആകഡ്ഢനം വിതക്കനം വിതക്കോ. സങ്കപ്പനവസേനാതി തം തം ആരമ്മണം ഗഹേത്വാ കപ്പനവസേന. തക്കനം കപ്പനന്തി ച അതംസഹജാതാനമേവാതി ദട്ഠബ്ബം. ഏകഗ്ഗോതി ഇമിനാ സമാധിനാ ലദ്ധുപകാരസ്സേവ വിതക്കസ്സ അപ്പനാപരിയായോ ഹോതീതി ദസ്സേതി. വിസേസേന വാ അപ്പനാ വിതക്കസ്സ വസേന ചിത്തം ആരമ്മണം അഭിരോപേതി, വിതക്കേ അസതി കഥന്തി ആഹ ‘‘വിതക്കേ പനാ’’തിആദി. അത്തനോയേവ ധമ്മതായ ചിത്തം ആരമ്മണം അഭിരുഹതീതി, ഏതേന ആരമ്മണധമ്മാനം ഗഹണം നാമ സഭാവസിദ്ധം, ന ധമ്മന്തരമപേക്ഖതി, വിതക്കോ പന പവത്തമാനോ ആരമ്മണാഭിനിരോപനവസേനേവ പവത്തതീതി ദസ്സേതി. ഏവം സന്തേപി സഭാവാവിതക്കചിത്തുപ്പാദതോ സവിതക്കചിത്തുപ്പാദസ്സ ആരമ്മണഗ്ഗഹണവിസേസോ വിതക്കേന ജാതോതി കത്വാ വിതക്കോ ചിത്തസ്സ ആരമ്മണഗ്ഗഹണേ വിസേസപച്ചയോതി പാകടോയമത്ഥോ. അപരേ പന ഭണന്തി – യഥാ കോചി രാജവല്ലഭം, തംസമ്ബന്ധീനം മിത്തം വാ നിസ്സായ രാജഗേഹം ആരോഹതി അനുപവിസതി, ഏവം വിതക്കം നിസ്സായ ചിത്തം ആരമ്മണം ആരോഹതി വിതക്കസ്സ ആരമ്മണാഭിനിരോപനസഭാവത്താ, അഞ്ഞേസം ധമ്മാനഞ്ച അവിതക്കസഭാവതോ. തേനാഹ ഭഗവാ – ‘‘ചേതസോ അഭിനിരോപനാ’’തി (ധ॰ സ॰ ൭).

    137.Takkanavasena lokasiddhenāti adhippāyo. ‘‘Evañcevañca bhavitabba’’nti vividhaṃ takkanaṃ kūpe viya udakassa ārammaṇassa ākaḍḍhanaṃ vitakkanaṃ vitakko. Saṅkappanavasenāti taṃ taṃ ārammaṇaṃ gahetvā kappanavasena. Takkanaṃ kappananti ca ataṃsahajātānamevāti daṭṭhabbaṃ. Ekaggoti iminā samādhinā laddhupakārasseva vitakkassa appanāpariyāyo hotīti dasseti. Visesena vā appanā vitakkassa vasena cittaṃ ārammaṇaṃ abhiropeti, vitakke asati kathanti āha ‘‘vitakke panā’’tiādi. Attanoyeva dhammatāya cittaṃ ārammaṇaṃ abhiruhatīti, etena ārammaṇadhammānaṃ gahaṇaṃ nāma sabhāvasiddhaṃ, na dhammantaramapekkhati, vitakko pana pavattamāno ārammaṇābhiniropanavaseneva pavattatīti dasseti. Evaṃ santepi sabhāvāvitakkacittuppādato savitakkacittuppādassa ārammaṇaggahaṇaviseso vitakkena jātoti katvā vitakko cittassa ārammaṇaggahaṇe visesapaccayoti pākaṭoyamattho. Apare pana bhaṇanti – yathā koci rājavallabhaṃ, taṃsambandhīnaṃ mittaṃ vā nissāya rājagehaṃ ārohati anupavisati, evaṃ vitakkaṃ nissāya cittaṃ ārammaṇaṃ ārohati vitakkassa ārammaṇābhiniropanasabhāvattā, aññesaṃ dhammānañca avitakkasabhāvato. Tenāha bhagavā – ‘‘cetaso abhiniropanā’’ti (dha. sa. 7).

    യദി ഏവം കഥം അവിതക്കചിത്തം ആരമ്മണം ആരോഹതീതി? വിതക്കബലേനേവ. യഥാ ഹി സോ പുരിസോ പരിചയേന തേന വിനാപി നിരാസങ്കോ രാജഗേഹം പവിസതി, ഏവം പരിചയേന വിതക്കേന വിനാപി അവിതക്കം ചിത്തം ആരമ്മണം ആരോഹതി. പരിചയേനാതി ച സന്താനേ പവത്തവിതക്കഭാവനാസങ്ഖാതേന പരിചയേന. വിതക്കസ്സ ഹി സന്താനേ അഭിണ്ഹം പവത്തസ്സ വസേന ചിത്തസ്സ ആരമ്മണാഭിരുഹനം ചിരപരിചിതം; തേന തം കദാചി വിതക്കേന വിനാപി തത്ഥ പവത്തതേവ; യഥാ ഞാണസഹഗതം ചിത്തം സമ്മസനവസേന ചിരപരിചിതം കദാചി ഞാണരഹിതമ്പി സമ്മസനവസേന പവത്തതി; യഥാ വാ കിലേസസഹിതം ഹുത്വാ പവത്തം സബ്ബസോ കിലേസരഹിതമ്പി പരിചയേന കിലേസവാസനാവസേന പവത്തതി, ഏവം സമ്പദമിദം ദട്ഠബ്ബം.

    Yadi evaṃ kathaṃ avitakkacittaṃ ārammaṇaṃ ārohatīti? Vitakkabaleneva. Yathā hi so puriso paricayena tena vināpi nirāsaṅko rājagehaṃ pavisati, evaṃ paricayena vitakkena vināpi avitakkaṃ cittaṃ ārammaṇaṃ ārohati. Paricayenāti ca santāne pavattavitakkabhāvanāsaṅkhātena paricayena. Vitakkassa hi santāne abhiṇhaṃ pavattassa vasena cittassa ārammaṇābhiruhanaṃ ciraparicitaṃ; tena taṃ kadāci vitakkena vināpi tattha pavattateva; yathā ñāṇasahagataṃ cittaṃ sammasanavasena ciraparicitaṃ kadāci ñāṇarahitampi sammasanavasena pavattati; yathā vā kilesasahitaṃ hutvā pavattaṃ sabbaso kilesarahitampi paricayena kilesavāsanāvasena pavattati, evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

    വാചം സങ്ഖരോതീതി വാചം ഉപ്പാദേതി, വചീഘോസുപ്പത്തിയാ വിസേസപച്ചയോ ഹോതീതി അത്ഥോ. ലോകിയവിതക്കോ ദ്വത്തിംസചിത്തസഹഗതോ വാചം സങ്ഖരോതി വചീവിഞ്ഞത്തിജനനതോ. വചീസങ്ഖാരോത്വേവ പനസ്സ നാമം ഹോതി രുള്ഹിതോ, തംസമത്ഥതാനിരോധതോ വാ സമ്ഭവതോ പന സങ്ഖാരോതി. ‘‘ലോകുത്തരസമ്മാസങ്കപ്പം പരിവാരേന്തീ’’തി വത്വാ തിവിധേ സമ്മാസങ്കപ്പേ കദാചി കതമം പരിവാരേന്തീതി? ചോദനം സന്ധായാഹ ‘‘ഏത്ഥാ’’തിആദി. നാനാചിത്തേസു ലബ്ഭന്തി നാനാസമന്നാഹാരഹേതുകത്താ, പുബ്ബഭാഗേയേവ ച തേ ഉപ്പജ്ജന്തീതി. തീണി നാമാനി ലഭതി തിവിധസ്സപി പടിപക്ഖസ്സ സമുച്ഛിന്ദനേന സാതിസയം തിണ്ണമ്പി കിച്ചകരണതോ. ഏസ നയോ സമ്മാവാചാദീസുപി.

    Vācaṃ saṅkharotīti vācaṃ uppādeti, vacīghosuppattiyā visesapaccayo hotīti attho. Lokiyavitakko dvattiṃsacittasahagato vācaṃ saṅkharoti vacīviññattijananato. Vacīsaṅkhārotveva panassa nāmaṃ hoti ruḷhito, taṃsamatthatānirodhato vā sambhavato pana saṅkhāroti. ‘‘Lokuttarasammāsaṅkappaṃ parivārentī’’ti vatvā tividhe sammāsaṅkappe kadāci katamaṃ parivārentīti? Codanaṃ sandhāyāha ‘‘etthā’’tiādi. Nānācittesu labbhanti nānāsamannāhārahetukattā, pubbabhāgeyeva ca te uppajjantīti. Tīṇi nāmāni labhati tividhassapi paṭipakkhassa samucchindanena sātisayaṃ tiṇṇampi kiccakaraṇato. Esa nayo sammāvācādīsupi.

    ൧൩൮. വിരമതി ഏതായാതി വേരമണീ വിരതി വുച്ചതി. സാ മുസാവാദതോ വിരമണസ്സ കാരണഭാവതോ ചേതനാപി വേരസ്സ മണനതോ വിനാസനതോ വിരതിപീതി ആഹ – ‘‘വിരതിപി ചേതനാപി വട്ടതീ’’തി. ആരകാ രമതീതി സമുച്ഛിന്നേഹി ദൂരതോ സമുസ്സാരേതി. വിനാ തേഹി രമതീതി അച്ചന്തമേവ തേഹി വിനാ ഭവതി. തതോ തതോതി ദിട്ഠേ അദിട്ഠവാദാദിതോ മുസാവാദാ. വിസേസതോ അനുപ്പത്തിധമ്മത്താ പടിനിവത്താ ഹുത്വാ.

    138. Viramati etāyāti veramaṇī virati vuccati. Sā musāvādato viramaṇassa kāraṇabhāvato cetanāpi verassa maṇanato vināsanato viratipīti āha – ‘‘viratipi cetanāpi vaṭṭatī’’ti. Ārakā ramatīti samucchinnehi dūrato samussāreti. Vinā tehi ramatīti accantameva tehi vinā bhavati. Tato tatoti diṭṭhe adiṭṭhavādādito musāvādā. Visesato anuppattidhammattā paṭinivattā hutvā.

    ൧൪൦. തിവിധേന കുഹനവത്ഥുനാതി പച്ചയപടിസേവന-സാമന്തജപ്പന-ഇരിയാപഥപവത്തനസങ്ഖാതേന പാപിച്ഛതാ നിബ്ബത്തേന തിവിധേന കുഹനവത്ഥുനാ. ഏതായ കുഹനായ കരണഭൂതായ പച്ചയുപ്പാദനത്ഥം നിമിത്തം സീലം ഏതേസന്തി യോജനാ. അത്തവിസയലാഭഹേതു അക്കോസനഖുംസനവമ്ഭനാദിവസേന പിസനം ഘട്ടനം വിഹേഠനം നിപ്പേസോ. ഇതോ ലദ്ധം അഞ്ഞസ്സ, തതോ ലദ്ധം പരസ്സ ദത്വാ ഏവം ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീംസതീതി ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീംസനാ. പാളിയം ആഗതോ കുഹനാദിവസേന മിച്ഛാആജീവോ. കോ പന സോതി ആഹ ‘‘ആജീവഹേതൂ’’തിആദി. താസംയേവാതി അവധാരണം, ‘‘ആജീവോ കുപ്പമാനോ കായവചീദ്വാരേസു ഏവ കുപ്പതീ’’തി കത്വാ വുത്തം.

    140.Tividhena kuhanavatthunāti paccayapaṭisevana-sāmantajappana-iriyāpathapavattanasaṅkhātena pāpicchatā nibbattena tividhena kuhanavatthunā. Etāya kuhanāya karaṇabhūtāya paccayuppādanatthaṃ nimittaṃ sīlaṃ etesanti yojanā. Attavisayalābhahetu akkosanakhuṃsanavambhanādivasena pisanaṃ ghaṭṭanaṃ viheṭhanaṃ nippeso. Ito laddhaṃ aññassa, tato laddhaṃ parassa datvā evaṃ lābhena lābhaṃ nijigīṃsatīti lābhena lābhaṃ nijigīṃsanā. Pāḷiyaṃ āgato kuhanādivasena micchāājīvo. Ko pana soti āha ‘‘ājīvahetū’’tiādi. Tāsaṃyevāti avadhāraṇaṃ, ‘‘ājīvo kuppamāno kāyavacīdvāresu eva kuppatī’’ti katvā vuttaṃ.

    ൧൪൧. സമ്മാ പസത്ഥാ സോഭനാ നിയ്യാനികാ ദിട്ഠി ഏതസ്സാതി സമ്മാദിട്ഠി, പുഗ്ഗലോ. തസ്സ പന യസ്മാ സമ്മാദിട്ഠി സച്ചാഭിസമയസ്സ നിബ്ബാനസച്ഛികിരിയായ അവസ്സയോ, തസ്മാ വുത്തം – ‘‘മഗ്ഗസമ്മാദിട്ഠിയം ഠിതസ്സാ’’തി. പഹോതി ഭവതി തായ സഹേവ ഉപ്പജ്ജതി പവത്തതി. പച്ചവേക്ഖണഞാണം യാഥാവതോ ജാനനട്ഠേന സമ്മാഞാണന്തി ഇധാധിപ്പേതം, തഞ്ച ഖോ മഗ്ഗസമാധിമ്ഹി ഠിതേ ഏവ ഹോതീതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേതും ആഹ – ‘‘മഗ്ഗസമ്മാസമാധിമ്ഹി…പേ॰… സമ്മാഞാണം പഹോതീ’’തിആദി. ഇമിനാ കിം ദസ്സേതീതി? യഥാ മഗ്ഗസമ്മാദിട്ഠിയം ഠിതോ പുഗ്ഗലോ, ‘‘സമ്മാദിട്ഠീ’’തി വുത്തോ, ഏവം മഗ്ഗഫലപച്ചവേക്ഖണഞാണേ ഠിതോ, ‘‘സമ്മാഞാണോ’’തി വുത്തോ, തസ്സ ച മഗ്ഗഫലസമ്മാസമാധിപവത്തിയാ പഹോതി സമ്മാഞാണസ്സ സമ്മാവിമുത്തിയാ പഹോതീതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേതി. ഫലസമാധി താവ പവത്തതു, മഗ്ഗസമാധി പന കഥന്തി? തമ്പി അകുപ്പഭാവതായ അച്ചന്തസമാധിഭാവതോ കിച്ചനിപ്ഫത്തിയാ പവത്തതേവാതി വത്തബ്ബതം ലഭതി. ഠപേത്വാ അട്ഠഫലങ്ഗാനീതി ഫലഭൂതാനി സമ്മാദിട്ഠിആദീനി അട്ഠങ്ഗാനി, ‘‘സമ്മാദിട്ഠിസ്സ സമ്മാസങ്കപ്പോ പഹോതീ’’തിആദിനാ വിസും ഗഹിതത്താ ഠപേത്വാ. സമ്മാഞാണം പച്ചവേക്ഖണം കത്വാതി പച്ചവേക്ഖണഞാണം സമ്മാഞാണം കത്വാ. ഫലം കാതുന്തി ഫലധമ്മസഹചരിതതായ വിപാകസഭാവതായ ച ‘‘ഫല’’ന്തി ലദ്ധനാമേ ഫലസമ്പയുത്തധമ്മേ സമ്മാവിമുത്തിം കാതും വട്ടതീതി വുത്തം. തഥാ ച വുത്തം സല്ലേഖസുത്തവണ്ണനായം (മ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൮൩) ‘‘ഫലസമ്പയുത്താനി പന സമ്മാദിട്ഠിആദീനി അട്ഠങ്ഗാനി ഠപേത്വാ സേസധമ്മാ സമ്മാവിമുത്തീതി വേദിതബ്ബാ’’തി.

    141. Sammā pasatthā sobhanā niyyānikā diṭṭhi etassāti sammādiṭṭhi, puggalo. Tassa pana yasmā sammādiṭṭhi saccābhisamayassa nibbānasacchikiriyāya avassayo, tasmā vuttaṃ – ‘‘maggasammādiṭṭhiyaṃ ṭhitassā’’ti. Pahoti bhavati tāya saheva uppajjati pavattati. Paccavekkhaṇañāṇaṃ yāthāvato jānanaṭṭhena sammāñāṇanti idhādhippetaṃ, tañca kho maggasamādhimhi ṭhite eva hotīti imamatthaṃ dassetuṃ āha – ‘‘maggasammāsamādhimhi…pe… sammāñāṇaṃ pahotī’’tiādi. Iminā kiṃ dassetīti? Yathā maggasammādiṭṭhiyaṃ ṭhito puggalo, ‘‘sammādiṭṭhī’’ti vutto, evaṃ maggaphalapaccavekkhaṇañāṇe ṭhito, ‘‘sammāñāṇo’’ti vutto, tassa ca maggaphalasammāsamādhipavattiyā pahoti sammāñāṇassa sammāvimuttiyā pahotīti imamatthaṃ dasseti. Phalasamādhi tāva pavattatu, maggasamādhi pana kathanti? Tampi akuppabhāvatāya accantasamādhibhāvato kiccanipphattiyā pavattatevāti vattabbataṃ labhati. Ṭhapetvā aṭṭhaphalaṅgānīti phalabhūtāni sammādiṭṭhiādīni aṭṭhaṅgāni, ‘‘sammādiṭṭhissa sammāsaṅkappo pahotī’’tiādinā visuṃ gahitattā ṭhapetvā. Sammāñāṇaṃ paccavekkhaṇaṃ katvāti paccavekkhaṇañāṇaṃ sammāñāṇaṃ katvā. Phalaṃ kātunti phaladhammasahacaritatāya vipākasabhāvatāya ca ‘‘phala’’nti laddhanāme phalasampayuttadhamme sammāvimuttiṃ kātuṃ vaṭṭatīti vuttaṃ. Tathā ca vuttaṃ sallekhasuttavaṇṇanāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.83) ‘‘phalasampayuttāni pana sammādiṭṭhiādīni aṭṭhaṅgāni ṭhapetvā sesadhammā sammāvimuttīti veditabbā’’ti.

    ൧൪൨. നിജ്ജിണ്ണാതി നിജ്ജീരിതാ, വിദ്ധസ്താ വിനാസിതാതി അത്ഥോ. ഫലം കഥിതന്തി ‘‘സമ്മാദിട്ഠിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, മിച്ഛാദിട്ഠി നിജ്ജിണ്ണാ ഹോതീ’’തി ഇമിനാ വാരേന സാമഞ്ഞഫലം കഥിതന്തി വദന്തി, നിജ്ജീരണം പടിപ്പസ്സമ്ഭനന്തി അധിപ്പായോ. നിജ്ജീരണം പന സമുച്ഛിന്ദനന്തി കത്വാ, മജ്ഝിമഭാണകാ…പേ॰… മഗ്ഗോ കഥിതോതി വദന്തി. ദസ്സനട്ഠേനാതി പരിഞ്ഞാഭിസമയാദിവസേന ചതുന്നം സച്ചാനം പച്ചക്ഖതോ ദസ്സനട്ഠേന. വിദിതകരണട്ഠേനാതി പച്ചക്ഖേന യഥാദിട്ഠാനം മഗ്ഗഫലാനം പാകടകരണട്ഠേന. തദധിമുത്തട്ഠേനാതി തസ്മിം യഥാസച്ഛികതേ നിബ്ബാനേ അധിമുച്ചനഭാവേന.

    142.Nijjiṇṇāti nijjīritā, viddhastā vināsitāti attho. Phalaṃ kathitanti ‘‘sammādiṭṭhissa, bhikkhave, micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hotī’’ti iminā vārena sāmaññaphalaṃ kathitanti vadanti, nijjīraṇaṃ paṭippassambhananti adhippāyo. Nijjīraṇaṃ pana samucchindananti katvā, majjhimabhāṇakā…pe… maggo kathitoti vadanti. Dassanaṭṭhenāti pariññābhisamayādivasena catunnaṃ saccānaṃ paccakkhato dassanaṭṭhena. Viditakaraṇaṭṭhenāti paccakkhena yathādiṭṭhānaṃ maggaphalānaṃ pākaṭakaraṇaṭṭhena. Tadadhimuttaṭṭhenāti tasmiṃ yathāsacchikate nibbāne adhimuccanabhāvena.

    കുസലപക്ഖാതി അനവജ്ജകോട്ഠാസാ. മഹാവിപാകദാനേനാതി മഹതോ വിപുലസ്സ ലോകുത്തരസ്സ സുഖവിപാകസ്സ ചേവ കായികാദിദുക്ഖവിപാകസ്സ ച ദാനേന.

    Kusalapakkhāti anavajjakoṭṭhāsā. Mahāvipākadānenāti mahato vipulassa lokuttarassa sukhavipākassa ceva kāyikādidukkhavipākassa ca dānena.

    യഥാ മഹാവിപാകസ്സ ദാനേന മഹാചത്താരീസകം, തഥാ ബഹുതായപി മഹാചത്താരീസകോതി ദസ്സേതും, ‘‘ഇമസ്മിഞ്ച പന സുത്തേ പഞ്ച സമ്മാദിട്ഠിയോ കഥിതാ’’തിആദി വുത്തം. ബഹുഅത്ഥോപി ഹി മഹാ-സദ്ദോ ഹോതി ‘‘മഹാജനോ’’തിആദീസു (മ॰ നി॰ ൨.൬൫). ഏത്ഥ ച ‘‘നത്ഥി ദിന്ന’’ന്തിആദിനാ വത്ഥുഭേദേന ദസ മിച്ഛാദിട്ഠിധമ്മാ കഥിതാ, വത്ഥുഭേദേനേവ, ‘‘അത്ഥി ദിന്ന’’ന്തിആദിനാ ദസ സമ്മാദിട്ഠിധമ്മാതി വീസതി ഹോതി. യഥാ ‘‘സമ്മാദിട്ഠിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, സമ്മാസങ്കപ്പോ പഹോതീ’’തിആദിനാ മഗ്ഗവസേന ദസ സമ്മത്തധമ്മാ, തപ്പടിപക്ഖഭൂതാ ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠിസ്സ മിച്ഛാസങ്കപ്പോ പഹോതീ’’തിആദിനാ അത്ഥതോ ദസ മിച്ഛത്തധമ്മാതി വീസതി, തഥാ ഫലവസേന തേസു ഏവം വീസതി. കഥം വാരേപി സമ്മാദിട്ഠിആദയോ ദസാതി വീസതി? ഏവമേതേ ദ്വേ ചത്താരീസകാനി പുരിമേന സദ്ധിം തയോ ചത്താരീസകാ വിഭാവിതാതി വേദിതബ്ബാ.

    Yathā mahāvipākassa dānena mahācattārīsakaṃ, tathā bahutāyapi mahācattārīsakoti dassetuṃ, ‘‘imasmiñca pana sutte pañca sammādiṭṭhiyo kathitā’’tiādi vuttaṃ. Bahuatthopi hi mahā-saddo hoti ‘‘mahājano’’tiādīsu (ma. ni. 2.65). Ettha ca ‘‘natthi dinna’’ntiādinā vatthubhedena dasa micchādiṭṭhidhammā kathitā, vatthubhedeneva, ‘‘atthi dinna’’ntiādinā dasa sammādiṭṭhidhammāti vīsati hoti. Yathā ‘‘sammādiṭṭhissa, bhikkhave, sammāsaṅkappo pahotī’’tiādinā maggavasena dasa sammattadhammā, tappaṭipakkhabhūtā ‘‘micchādiṭṭhissa micchāsaṅkappo pahotī’’tiādinā atthato dasa micchattadhammāti vīsati, tathā phalavasena tesu evaṃ vīsati. Kathaṃ vārepi sammādiṭṭhiādayo dasāti vīsati? Evamete dve cattārīsakāni purimena saddhiṃ tayo cattārīsakā vibhāvitāti veditabbā.

    ൧൪൩. പസംസിയസ്സ ഉജുവിപച്ചനീകം നിന്ദിയം പസംസന്തോപി അത്ഥതോ പസംസിയം നിന്ദന്തോ നാമ ഹോതി. പസംസിയസ്സ ഗുണപരിധംസനമുഖേനേവ ഹി നിന്ദിയസ്സ പസംസായ പവത്തനതോതി ആഹ – ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠിനാമായം സോഭനാതി വദന്തോപി സമ്മാദിട്ഠിം ഗരഹതി നാമാ’’തിആദി. ഏവമാദീതി ആദിസദ്ദേന ‘‘നത്ഥി ഹേതു നത്ഥി പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായാ’’തി (ദീ॰ നി॰ ൧.൧൬൮; മ॰ നി॰ ൨.൨൨൭) ഏവമാദിം സങ്ഗണ്ഹാതി; തസ്മാ ഏവംവാദിനോതി ഏവം ഹേതു പടിക്ഖേപവാദിനോതി അത്ഥോ. ഓക്കന്തനിയാമാതി ഓഗാള്ഹമിച്ഛത്തനിയാമാ. ഏവരൂപം ലദ്ധിം ഗഹേത്വാതിആദീസു യം വത്തബ്ബം, തം ചൂളപുണ്ണമസുത്തവണ്ണനായം വുത്തനയമേവ തസ്മാ തത്ഥ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബം. ഏദിസോ ഹി ‘‘ബുദ്ധാനമ്പി അതേകിച്ഛോ’’തിആദി വുത്തസദിസോ.

    143. Pasaṃsiyassa ujuvipaccanīkaṃ nindiyaṃ pasaṃsantopi atthato pasaṃsiyaṃ nindanto nāma hoti. Pasaṃsiyassa guṇaparidhaṃsanamukheneva hi nindiyassa pasaṃsāya pavattanatoti āha – ‘‘micchādiṭṭhināmāyaṃ sobhanāti vadantopi sammādiṭṭhiṃ garahati nāmā’’tiādi. Evamādīti ādisaddena ‘‘natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’ti (dī. ni. 1.168; ma. ni. 2.227) evamādiṃ saṅgaṇhāti; tasmā evaṃvādinoti evaṃ hetu paṭikkhepavādinoti attho. Okkantaniyāmāti ogāḷhamicchattaniyāmā. Evarūpaṃ laddhiṃ gahetvātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ cūḷapuṇṇamasuttavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Ediso hi ‘‘buddhānampi atekiccho’’tiādi vuttasadiso.

    അത്തനോ നിന്ദാഭയേനാതി ‘‘സമ്മാദിട്ഠിഞ്ച നാമേതേ ഗരഹന്തീ’’ആദിനാ ഉപരി പരേഹി വത്തബ്ബനിന്ദാഭയേന. ഘട്ടനഭയേനാതി തഥാ പരേസം ആസാദനാഭയേന. സഹധമ്മേന പരേന അത്തനോ ഉപരി കാതബ്ബനിഗ്ഗഹോ ഉപാരമ്ഭോ, ഗരഹതോ പരിത്താസോ ഉപാരമ്ഭഭയം, തം പന അത്ഥതോ ഉപവാദഭയം ഹോതീതി ആഹ ‘‘ഉപവാദഭയേനാ’’തി. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.

    Attano nindābhayenāti ‘‘sammādiṭṭhiñca nāmete garahantī’’ādinā upari parehi vattabbanindābhayena. Ghaṭṭanabhayenāti tathā paresaṃ āsādanābhayena. Sahadhammena parena attano upari kātabbaniggaho upārambho, garahato parittāso upārambhabhayaṃ, taṃ pana atthato upavādabhayaṃ hotīti āha ‘‘upavādabhayenā’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.

    മഹാചത്താരീസകസുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.

    Mahācattārīsakasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൭. മഹാചത്താരീസകസുത്തം • 7. Mahācattārīsakasuttaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൭. മഹാചത്താരീസകസുത്തവണ്ണനാ • 7. Mahācattārīsakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact