Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൨. ദുതിയവഗ്ഗോ

    2. Dutiyavaggo

    ൧. മഹാചുന്ദത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    1. Mahācundattheragāthāvaṇṇanā

    സുസ്സൂസാതി ആയസ്മതോ മഹാചുന്ദത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുമ്ഭകാരകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ കുമ്ഭകാരകമ്മേന ജീവന്തോ ഏകദിവസം സത്ഥാരം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ ഏകം മത്തികാപത്തം സ്വാഭിസങ്ഖതം കത്വാ ഭഗവതോ അദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ മഗധരട്ഠേ നാലകഗാമേ രൂപസാരിയാ ബ്രാഹ്മണിയാ പുത്തോ സാരിപുത്തത്ഥേരസ്സ കനിട്ഠഭാതാ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, ചുന്ദോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ ധമ്മസേനാപതിം അനുപബ്ബജിത്വാ തം നിസ്സായ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ ഘടേന്തോ വായമന്തോ നചിരസ്സേവ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൧.൩൯-൫൦) –

    Sussūsāti āyasmato mahācundattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle kumbhakārakule nibbattitvā viññutaṃ patto kumbhakārakammena jīvanto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso ekaṃ mattikāpattaṃ svābhisaṅkhataṃ katvā bhagavato adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe nālakagāme rūpasāriyā brāhmaṇiyā putto sāriputtattherassa kaniṭṭhabhātā hutvā nibbatti, cundotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto dhammasenāpatiṃ anupabbajitvā taṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā ghaṭento vāyamanto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.39-50) –

    ‘‘നഗരേ ഹംസവതിയാ, കുമ്ഭകാരോ അഹോസഹം;

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, kumbhakāro ahosahaṃ;

    അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, ഓഘതിണ്ണമനാസവം.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ.

    ‘‘സുകതം മത്തികാപത്തം, ബുദ്ധസേട്ഠസ്സദാസഹം;

    ‘‘Sukataṃ mattikāpattaṃ, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    പത്തം ദത്വാ ഭഗവതോ, ഉജുഭൂതസ്സ താദിനോ.

    Pattaṃ datvā bhagavato, ujubhūtassa tādino.

    ‘‘ഭവേ നിബ്ബത്തമാനോഹം, സോണ്ണഥാലേ ലഭാമഹം;

    ‘‘Bhave nibbattamānohaṃ, soṇṇathāle labhāmahaṃ;

    രൂപിമയേ ച സോവണ്ണേ, തട്ടികേ ച മണീമയേ.

    Rūpimaye ca sovaṇṇe, taṭṭike ca maṇīmaye.

    ‘‘പാതിയോ പരിഭുഞ്ജാമി, പുഞ്ഞകമ്മസ്സിദം ഫലം;

    ‘‘Pātiyo paribhuñjāmi, puññakammassidaṃ phalaṃ;

    യസാനഞ്ച ധനാനഞ്ച, അഗ്ഗഭൂതോ ച ഹോമഹം.

    Yasānañca dhanānañca, aggabhūto ca homahaṃ.

    ‘‘യഥാപി ഭദ്ദകേ ഖേത്തേ, ബീജം അപ്പമ്പി രോപിതം;

    ‘‘Yathāpi bhaddake khette, bījaṃ appampi ropitaṃ;

    സമ്മാധാരം പവേച്ഛന്തേ, ഫലം തോസേതി കസ്സകം.

    Sammādhāraṃ pavecchante, phalaṃ toseti kassakaṃ.

    ‘‘തഥേവിദം പത്തദാനം, ബുദ്ധഖേത്തമ്ഹി രോപിതം;

    ‘‘Tathevidaṃ pattadānaṃ, buddhakhettamhi ropitaṃ;

    പീതിധാരേ പവസ്സന്തേ, ഫലം മം തോസയിസ്സതി.

    Pītidhāre pavassante, phalaṃ maṃ tosayissati.

    ‘‘യാവതാ ഖേത്താ വിജ്ജന്തി, സങ്ഘാപി ച ഗണാപി ച;

    ‘‘Yāvatā khettā vijjanti, saṅghāpi ca gaṇāpi ca;

    ബുദ്ധഖേത്തസമോ നത്ഥി, സുഖദോ സബ്ബപാണിനം.

    Buddhakhettasamo natthi, sukhado sabbapāṇinaṃ.

    ‘‘നമോ തേ പുരിസാജഞ്ഞ, നമോ തേ പുരിസുത്തമ;

    ‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;

    ഏകപത്തം ദദിത്വാന, പത്തോമ്ഹി അചലം പദം.

    Ekapattaṃ daditvāna, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, യം പത്തമദദിം തദാ;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pattamadadiṃ tadā;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, പത്തദാനസ്സിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, pattadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ഛളഭിഞ്ഞോ പന ഹുത്വാ അത്തനാ പടിലദ്ധസമ്പത്തിയാ കാരണഭൂതം ഗരൂപനിസ്സയം വിവേകവാസഞ്ച കിത്തേന്തോ –

    Chaḷabhiñño pana hutvā attanā paṭiladdhasampattiyā kāraṇabhūtaṃ garūpanissayaṃ vivekavāsañca kittento –

    ൧൪൧.

    141.

    ‘‘സുസ്സൂസാ സുതവദ്ധനീ, സുതം പഞ്ഞായ വദ്ധനം;

    ‘‘Sussūsā sutavaddhanī, sutaṃ paññāya vaddhanaṃ;

    പഞ്ഞായ അത്ഥം ജാനാതി, ഞാതോ അത്ഥോ സുഖാവഹോ.

    Paññāya atthaṃ jānāti, ñāto attho sukhāvaho.

    ൧൪൨.

    142.

    ‘‘സേവേഥ പന്താനി സേനാസനാനി, ചരേയ്യ സംയോജനവിപ്പമോക്ഖം;

    ‘‘Sevetha pantāni senāsanāni, careyya saṃyojanavippamokkhaṃ;

    സചേ രതിം നാധിഗച്ഛേയ്യ തത്ഥ, സങ്ഘേ വസേ രക്ഖിതത്തോ സതീമാ’’തി. –

    Sace ratiṃ nādhigaccheyya tattha, saṅghe vase rakkhitatto satīmā’’ti. –

    ഗാഥാദ്വയം അഭാസി.

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    തത്ഥ സുസ്സൂസാതി സോതബ്ബയുത്തസ്സ സബ്ബസുതസ്സ സോതുമിച്ഛാ, ഗരുസന്നിവാസോപി. ദിട്ഠധമ്മികാദിഭേദഞ്ഹി അത്ഥം സോതുമിച്ഛന്തേന കല്യാണമിത്തേ ഉപസങ്കമിത്വാ വത്തകരണേന പയിരുപാസിത്വാ യദാ തേ പയിരുപാസനായ ആരാധിതചിത്താ കഞ്ചി ഉപനിസീദിതുകാമാ ഹോന്തി, അഥ നേ ഉപനിസീദിത്വാ അധിഗതായ സോതുമിച്ഛായ ഓഹിതസോതേന സോതബ്ബം ഹോതീതി ഗരുസന്നിവാസോപി സുസ്സൂസാഹേതുതായ ‘‘സുസ്സൂസാ’’തി വുച്ചതി. സാ പനായം സുസ്സൂസാ സച്ചപടിച്ചസമുപ്പാദാദിപടിസംയുത്തം സുതം തംസമങ്ഗിനോ പുഗ്ഗലസ്സ വഡ്ഢേതി ബ്രൂഹേതീതി സുതവദ്ധനീ, ബാഹുസച്ചകാരീതി അത്ഥോ. സുതം പഞ്ഞായ വദ്ധനന്തി യം തം ‘‘സുതധരോ സുതസന്നിചയോ’’തി (മ॰ നി॰ ൧.൩൩൯; അ॰ നി॰ ൪.൨൨) ‘‘ഇധേകച്ചസ്സ ബഹുകം സുതം ഹോതി സുത്തം ഗേയ്യം വേയ്യാകരണ’’ന്തി (അ॰ നി॰ ൪.൬) ച ഏവമാദിനാ നയേന വുത്തം ബാഹുസച്ചം, തം അകുസലപ്പഹാനകുസലാധിഗമനഹേതുഭൂതം പഞ്ഞം വദ്ധേതീതി സുതം പഞ്ഞായ വദ്ധനം, വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –

    Tattha sussūsāti sotabbayuttassa sabbasutassa sotumicchā, garusannivāsopi. Diṭṭhadhammikādibhedañhi atthaṃ sotumicchantena kalyāṇamitte upasaṅkamitvā vattakaraṇena payirupāsitvā yadā te payirupāsanāya ārādhitacittā kañci upanisīditukāmā honti, atha ne upanisīditvā adhigatāya sotumicchāya ohitasotena sotabbaṃ hotīti garusannivāsopi sussūsāhetutāya ‘‘sussūsā’’ti vuccati. Sā panāyaṃ sussūsā saccapaṭiccasamuppādādipaṭisaṃyuttaṃ sutaṃ taṃsamaṅgino puggalassa vaḍḍheti brūhetīti sutavaddhanī, bāhusaccakārīti attho. Sutaṃ paññāya vaddhananti yaṃ taṃ ‘‘sutadharo sutasannicayo’’ti (ma. ni. 1.339; a. ni. 4.22) ‘‘idhekaccassa bahukaṃ sutaṃ hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇa’’nti (a. ni. 4.6) ca evamādinā nayena vuttaṃ bāhusaccaṃ, taṃ akusalappahānakusalādhigamanahetubhūtaṃ paññaṃ vaddhetīti sutaṃ paññāya vaddhanaṃ, vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘സുതാവുധോ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ അകുസലം പജഹതി, കുസലം ഭാവേതി, സാവജ്ജം പജഹതി, അനവജ്ജം ഭാവേതി, സുദ്ധം അത്താനം പരിഹരതീ’’തി (അ॰ നി॰ ൭.൬൭).

    ‘‘Sutāvudho kho, bhikkhave, ariyasāvako akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhaṃ attānaṃ pariharatī’’ti (a. ni. 7.67).

    പഞ്ഞായ അത്ഥം ജാനാതീതി ബഹുസ്സുതോ സുതമയഞാണേ ഠിതോ തം പടിപത്തിം പടിപജ്ജന്തോ സുതാനുസാരേന അത്ഥൂപപരിക്ഖായ ധമ്മനിജ്ഝാനേന ഭാവനായ ച ലോകിയലോകുത്തരഭേദം ദിട്ഠധമ്മാദിവിഭാഗം ദുക്ഖാദിവിഭാഗഞ്ച അത്ഥം യഥാഭൂതം പജാനാതി ച പടിവിജ്ഝതി ച, തേനാഹ ഭഗവാ –

    Paññāya atthaṃ jānātīti bahussuto sutamayañāṇe ṭhito taṃ paṭipattiṃ paṭipajjanto sutānusārena atthūpaparikkhāya dhammanijjhānena bhāvanāya ca lokiyalokuttarabhedaṃ diṭṭhadhammādivibhāgaṃ dukkhādivibhāgañca atthaṃ yathābhūtaṃ pajānāti ca paṭivijjhati ca, tenāha bhagavā –

    ‘‘സുതസ്സ യഥാപരിയത്തസ്സ അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതീ’’തി (അ॰ നി॰ ൪.൬).

    ‘‘Sutassa yathāpariyattassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno hotī’’ti (a. ni. 4.6).

    ‘‘ധതാനം ധമ്മാനം അത്ഥം ഉപപരിക്ഖതി, അത്ഥം ഉപപരിക്ഖതോ ധമ്മാ നിജ്ഝാനം ഖമന്തി, ധമ്മനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ സതി ഛന്ദോ ജായതി, ഛന്ദജാതോ ഉസ്സഹതി, ഉസ്സഹിത്വാ തുലേതി, തുലയിത്വാ പദഹതി, പഹിതത്തോ സമാനോ കായേന ചേവ പരമസച്ചം സച്ഛികരോതി, പഞ്ഞായ ച നം അതിവിജ്ഝ പസ്സതീ’’തി (മ॰ നി॰ ൨.൪൩൨) ച.

    ‘‘Dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati, atthaṃ upaparikkhato dhammā nijjhānaṃ khamanti, dhammanijjhānakkhantiyā sati chando jāyati, chandajāto ussahati, ussahitvā tuleti, tulayitvā padahati, pahitatto samāno kāyena ceva paramasaccaṃ sacchikaroti, paññāya ca naṃ ativijjha passatī’’ti (ma. ni. 2.432) ca.

    ഞാതോ അത്ഥോ സുഖാവഹോതി യഥാവുത്തോ ദിട്ഠധമ്മികാദിഅത്ഥോ ചേവ ദുക്ഖാദിഅത്ഥോ ച യാഥാവതോ ഞാതോ അധിഗതോ ലോകിയലോകുത്തരഭേദം സുഖം ആവഹതി നിപ്ഫാദേതീതി അത്ഥോ.

    Ñāto attho sukhāvahoti yathāvutto diṭṭhadhammikādiattho ceva dukkhādiattho ca yāthāvato ñāto adhigato lokiyalokuttarabhedaṃ sukhaṃ āvahati nipphādetīti attho.

    ഠിതായ ഭാവനാപഞ്ഞായ സുതമത്തേനേവ ന സിജ്ഝതീതി തസ്സാ പടിപജ്ജനവിധിം ദസ്സേന്തോ ‘‘സേവേഥ…പേ॰…വിപ്പമോക്ഖ’’ന്തി ആഹ. തത്ഥ സേവേഥ പന്താനി സേനാസനാനീതി കായവിവേകമാഹ. തേന സംയോജനപ്പഹാനസ്സ ച വക്ഖമാനത്താ വിവേകാരഹസ്സേവ വിവേകവാസോതി സീലസംവരാദയോ ഇധ അവുത്തസിദ്ധാ വേദിതബ്ബാ. ചരേയ്യ സംയോജനവിപ്പമോക്ഖന്തി യഥാ സംയോജനേഹി ചിത്തം വിപ്പമുച്ചതി, തഥാ വിപസ്സനാഭാവനം മഗ്ഗഭാവനഞ്ച ചരേയ്യ പടിപജ്ജേയ്യാതി അത്ഥോ. സചേ രതിം നാധിഗച്ഛേയ്യ തത്ഥാതി തേസു പന്തസേനാസനേസു യഥാലദ്ധേസു അധികുസലധമ്മേസു ച രതിം പുബ്ബേനാപരം വിസേസസ്സ അലാഭതോ അഭിരതിം ന ലഭേയ്യ, സങ്ഘേ ഭിക്ഖുസമൂഹേ രക്ഖിതത്തോ കമ്മട്ഠാനപരിഗണ്ഹനതോ രക്ഖിതചിത്തോ ഛസു ദ്വാരേസു സതിആരക്ഖായ ഉപട്ഠപനേന സതിമാ വസേയ്യ വിഹരേയ്യ, ഏവം വിഹരന്തസ്സ ച അപി നാമ സംയോജനവിപ്പമോക്ഖോ ഭവേയ്യാതി അധിപ്പായോ.

    Ṭhitāya bhāvanāpaññāya sutamatteneva na sijjhatīti tassā paṭipajjanavidhiṃ dassento ‘‘sevetha…pe…vippamokkha’’nti āha. Tattha sevetha pantāni senāsanānīti kāyavivekamāha. Tena saṃyojanappahānassa ca vakkhamānattā vivekārahasseva vivekavāsoti sīlasaṃvarādayo idha avuttasiddhā veditabbā. Careyya saṃyojanavippamokkhanti yathā saṃyojanehi cittaṃ vippamuccati, tathā vipassanābhāvanaṃ maggabhāvanañca careyya paṭipajjeyyāti attho. Sace ratiṃ nādhigaccheyya tatthāti tesu pantasenāsanesu yathāladdhesu adhikusaladhammesu ca ratiṃ pubbenāparaṃ visesassa alābhato abhiratiṃ na labheyya, saṅghe bhikkhusamūhe rakkhitatto kammaṭṭhānaparigaṇhanato rakkhitacitto chasu dvāresu satiārakkhāya upaṭṭhapanena satimā vaseyya vihareyya, evaṃ viharantassa ca api nāma saṃyojanavippamokkho bhaveyyāti adhippāyo.

    മഹാചുന്ദത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Mahācundattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧. മഹാചുന്ദത്ഥേരഗാഥാ • 1. Mahācundattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact