| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೬. ಮಹಾಧಮ್ಮಸಮಾದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
೪೭೩. ಏವಂ ಮೇ ಸುತ್ತನ್ತಿ ಮಹಾಧಮ್ಮಸಮಾದಾನಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏವಂಕಾಮಾತಿ ಏವಂಇಚ್ಛಾ। ಏವಂಛನ್ದಾತಿ ಏವಂಅಜ್ಝಾಸಯಾ। ಏವಂಅಧಿಪ್ಪಾಯಾತಿ ಏವಂಲದ್ಧಿಕಾ। ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅನಿಟ್ಠವಡ್ಢನೇ ಚೇವ ಇಟ್ಠಪರಿಹಾನೇ ಚ। ಭಗವಂಮೂಲಕಾತಿ ಭಗವಾ ಮೂಲಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಭಗವಂಮೂಲಕಾ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಇಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮಾ ಪುಬ್ಬೇ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಉಪ್ಪಾದಿತಾ, ತಸ್ಮಿಂ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ಅಞ್ಞೋ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ, ಭಗವತಾ ಪನ ನೋ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಾದಿತಾ। ಭಗವನ್ತಞ್ಹಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಯಂ ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ ಆಜಾನಾಮ ಪಟಿವಿಜ್ಝಾಮಾತಿ ಏವಂ ಭಗವಂಮೂಲಕಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಾತಿ। ಭಗವಂನೇತ್ತಿಕಾತಿ ಭಗವಾ ಹಿ ಧಮ್ಮಾನಂ ನೇತಾ ವಿನೇತಾ ಅನುನೇತಾತಿ। ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ನಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾ ಧಮ್ಮಾ ಭಗವಂನೇತ್ತಿಕಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಭಗವಂಪಟಿಸರಣಾತಿ ಚತುಭೂಮಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛಮಾನಾ ಭಗವತಿ ಪಟಿಸರನ್ತಿ ನಾಮಾತಿ ಭಗವಂಪಟಿಸರಣಾ। ಪಟಿಸರನ್ತೀತಿ ಓಸರನ್ತಿ ಸಮೋಸರನ್ತಿ। ಅಪಿಚ ಮಹಾಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಟಿವೇಧವಸೇನ ಫಸ್ಸೋ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಅಹಂ ಭಗವಾ ಕಿನ್ನಾಮೋತಿ? ತ್ವಂ ಫುಸನಟ್ಠೇನ ಫಸ್ಸೋ ನಾಮ। ವೇದನಾ, ಸಞ್ಞಾ, ಸಙ್ಖಾರಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಅಹಂ ಭಗವಾ ಕಿನ್ನಾಮನ್ತಿ? ತ್ವಂ ವಿಜಾನನಟ್ಠೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಾಮಾತಿ ಏವಂ ಚತುಭೂಮಕಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮೇ ಪಟಿಸರತೀತಿಪಿ ಭಗವಂಪಟಿಸರಣಾ। ಭಗವನ್ತಞ್ಞೇವ ಪಟಿಭಾತೂತಿ ಭಗವತೋಯೇವ ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಉಪಟ್ಠಾತು, ತುಮ್ಹೇಯೇವ ನೋ ಕಥೇತ್ವಾ ದೇಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
473.Evaṃme suttanti mahādhammasamādānasuttaṃ. Tattha evaṃkāmāti evaṃicchā. Evaṃchandāti evaṃajjhāsayā. Evaṃadhippāyāti evaṃladdhikā. Tatrāti tasmiṃ aniṭṭhavaḍḍhane ceva iṭṭhaparihāne ca. Bhagavaṃmūlakāti bhagavā mūlaṃ etesanti bhagavaṃmūlakā. Idaṃ vuttaṃ hoti – ime, bhante, amhākaṃ dhammā pubbe kassapasammāsambuddhena uppāditā, tasmiṃ parinibbute ekaṃ buddhantaraṃ añño samaṇo vā brāhmaṇo vā ime dhamme uppādetuṃ samattho nāma nāhosi, bhagavatā pana no ime dhammā uppāditā. Bhagavantañhi nissāya mayaṃ ime dhamme ājānāma paṭivijjhāmāti evaṃ bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammāti. Bhagavaṃnettikāti bhagavā hi dhammānaṃ netā vinetā anunetāti. Yathāsabhāvato pāṭiyekkaṃ pāṭiyekkaṃ nāmaṃ gahetvā dassitā dhammā bhagavaṃnettikā nāma honti. Bhagavaṃpaṭisaraṇāti catubhūmakā dhammā sabbaññutaññāṇassa āpāthaṃ āgacchamānā bhagavati paṭisaranti nāmāti bhagavaṃpaṭisaraṇā. Paṭisarantīti osaranti samosaranti. Apica mahābodhimaṇḍe nisinnassa bhagavato paṭivedhavasena phasso āgacchati, ahaṃ bhagavā kinnāmoti? Tvaṃ phusanaṭṭhena phasso nāma. Vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇaṃ āgacchati. Ahaṃ bhagavā kinnāmanti? Tvaṃ vijānanaṭṭhena viññāṇaṃ nāmāti evaṃ catubhūmakadhammānaṃ yathāsabhāvato pāṭiyekkaṃ pāṭiyekkaṃ nāmaṃ gaṇhanto bhagavā dhamme paṭisaratītipi bhagavaṃpaṭisaraṇā. Bhagavantaññeva paṭibhātūti bhagavatoyeva etassa bhāsitassa attho upaṭṭhātu, tumheyeva no kathetvā dethāti attho.
೪೭೪. ಸೇವಿತಬ್ಬೇತಿ ನಿಸ್ಸಯಿತಬ್ಬೇ। ಭಜಿತಬ್ಬೇತಿ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬೇ। ಯಥಾ ತಂ ಅವಿದ್ದಸುನೋತಿ ಯಥಾ ಅವಿದುನೋ ಬಾಲಸ್ಸ ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ। ಯಥಾ ತಂ ವಿದ್ದಸುನೋತಿ ಯಥಾ ವಿದುನೋ ಮೇಧಾವಿನೋ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ।
474.Sevitabbeti nissayitabbe. Bhajitabbeti upagantabbe. Yathā taṃ aviddasunoti yathā aviduno bālassa andhaputhujjanassa. Yathā taṃ viddasunoti yathā viduno medhāvino paṇḍitassa.
೪೭೫. ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಸಮಾದಾನನ್ತಿ ಪುರಿಮಸುತ್ತೇ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಆಕಾರೇನ ಮಾತಿಕಾ ಠಪಿತಾ , ಇಧ ಪನ ಯಥಾಧಮ್ಮರಸೇನೇವ ಸತ್ಥಾ ಮಾತಿಕಂ ಠಪೇಸಿ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮಸಮಾದಾನನ್ತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಗಹಣಂ।
475.Atthi, bhikkhave, dhammasamādānanti purimasutte uppaṭipāṭiākārena mātikā ṭhapitā , idha pana yathādhammaraseneva satthā mātikaṃ ṭhapesi. Tattha dhammasamādānanti pāṇātipātādīnaṃ dhammānaṃ gahaṇaṃ.
೪೭೬. ಅವಿಜ್ಜಾಗತೋತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ।
476.Avijjāgatoti avijjāya samannāgato.
೪೭೭. ವಿಜ್ಜಾಗತೋತಿ ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಞ್ಞವಾ।
477.Vijjāgatoti vijjāya samannāgato paññavā.
೪೭೮. ಸಹಾಪಿ ದುಕ್ಖೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಇಮೇ ತಾವ ತಯೋ ಪುಬ್ಬಚೇತನಾಯ ಚ ಅಪರಚೇತನಾಯ ಚಾತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚೇತನಾನಂ ವಸೇನ ದುಕ್ಖವೇದನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾ ಪನ ಸುಖಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ವಾ ಹೋತಿ। ಸೇಸಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಯೋ ಸತ್ತ ತಿಸ್ಸನ್ನಮ್ಪಿ ಚೇತನಾನಂ ವಸೇನ ದುಕ್ಖವೇದನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಹಾಪಿ ದುಕ್ಖೇನ ಸಹಾಪಿ ದೋಮನಸ್ಸೇನಾ’’ತಿ। ದೋಮನಸ್ಸಮೇವ ಚೇತ್ಥ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಂ ವಾ ಆಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪರಭಾಗೇಸು ಕಾಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿಯೇವ।
478.Sahāpi dukkhenāti ettha micchācāro abhijjhā micchādiṭṭhīti ime tāva tayo pubbacetanāya ca aparacetanāya cāti dvinnaṃ cetanānaṃ vasena dukkhavedanā honti. Sanniṭṭhāpakacetanā pana sukhasampayuttā vā upekkhāsampayuttā vā hoti. Sesā pāṇātipātādayo satta tissannampi cetanānaṃ vasena dukkhavedanā honti. Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sahāpi dukkhena sahāpi domanassenā’’ti. Domanassameva cettha dukkhanti veditabbaṃ. Pariyeṭṭhiṃ vā āpajjantassa pubbabhāgaparabhāgesu kāyikaṃ dukkhampi vaṭṭatiyeva.
೪೭೯. ಸಹಾಪಿ ಸುಖೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಫರುಸವಾಚಾ ಬ್ಯಾಪಾದೋತಿ ಇಮೇ ತಾವ ತಯೋ ಪುಬ್ಬಚೇತನಾಯ ಚ ಅಪರಚೇತನಾಯ ಚಾತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚೇತನಾನಂ ವಸೇನ ಸುಖವೇದನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾ ಪನ ದುಕ್ಖಸಮ್ಪಯುತ್ತಾವ ಹೋತಿ। ಸೇಸಾ ಸತ್ತ ತಿಸ್ಸನ್ನಮ್ಪಿ ಚೇತನಾನಂ ವಸೇನ ಸುಖವೇದನಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವ। ಸಹಾಪಿ ಸೋಮನಸ್ಸೇನಾತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಮೇವ ಚೇತ್ಥ ಸುಖನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಟ್ಠಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಮಙ್ಗಿನೋ ವಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪರಭಾಗೇಸು ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿಯೇವ।
479.Sahāpisukhenāti ettha pāṇātipāto pharusavācā byāpādoti ime tāva tayo pubbacetanāya ca aparacetanāya cāti dvinnaṃ cetanānaṃ vasena sukhavedanā honti. Sanniṭṭhāpakacetanā pana dukkhasampayuttāva hoti. Sesā satta tissannampi cetanānaṃ vasena sukhavedanā hontiyeva. Sahāpi somanassenāti somanassameva cettha sukhanti veditabbaṃ. Iṭṭhaphoṭṭhabbasamaṅgino vā pubbabhāgaparabhāgesu kāyikaṃ sukhampi vaṭṭatiyeva.
೪೮೦. ತತಿಯಧಮ್ಮಸಮಾದಾನೇ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಮಚ್ಛಬನ್ಧೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಮಾಗವಿಕೋ ವಾ, ಪಾಣುಪಘಾತಂಯೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ತಸ್ಸ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಕಾಮಕಸ್ಸೇವ ಪಾಣಾತಿಪಾತೇ ಆದೀನವಂ, ಪಾಣಾತಿಪಾತವಿರತಿಯಾ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ದೇತಿ। ಸೋ ಗಣ್ಹನ್ತೋಪಿ ದುಕ್ಖಿತೋ ದೋಮನಸ್ಸಿತೋವ ಹುತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅಪರಭಾಗೇ ಕತಿಪಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ರಕ್ಖಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋಪಿ ದುಕ್ಖಿತೋವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಾಪರಚೇತನಾ ದುಕ್ಖಸಹಗತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾ ಪನ ಸುಖಸಹಗತಾ ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾ ವಾತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ಇತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪರಭಾಗಚೇತನಾವ ಸನ್ಧಾಯ ಇದಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಹಾಪಿ ದುಕ್ಖೇನ ಸಹಾಪಿ ದೋಮನಸ್ಸೇನಾ’’ತಿ। ದೋಮನಸ್ಸಮೇವ ಚೇತ್ಥ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
480. Tatiyadhammasamādāne idhekacco macchabandho vā hoti, māgaviko vā, pāṇupaghātaṃyeva nissāya jīvikaṃ kappeti. Tassa garuṭṭhāniyo bhikkhu akāmakasseva pāṇātipāte ādīnavaṃ, pāṇātipātaviratiyā ca ānisaṃsaṃ kathetvā sikkhāpadaṃ deti. So gaṇhantopi dukkhito domanassitova hutvā gaṇhāti. Aparabhāge katipāhaṃ vītināmetvā rakkhituṃ asakkontopi dukkhitova hoti, tassa pubbāparacetanā dukkhasahagatāva honti. Sanniṭṭhāpakacetanā pana sukhasahagatā vā upekkhāsahagatā vāti evaṃ sabbattha attho veditabbo . Iti pubbabhāgaparabhāgacetanāva sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘sahāpi dukkhena sahāpi domanassenā’’ti. Domanassameva cettha dukkhanti veditabbaṃ.
೪೮೧. ಚತುತ್ಥಧಮ್ಮಸಮಾದಾನೇ ದಸಸುಪಿ ಪದೇಸು ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗಾಪರಭಾಗಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾ ಸುಖಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಇದಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಹಾಪಿ ಸುಖೇನ ಸಹಾಪಿ ಸೋಮನಸ್ಸೇನಾ’’ತಿ। ಸೋಮನಸ್ಸಮೇವ ಚೇತ್ಥ ಸುಖನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
481. Catutthadhammasamādāne dasasupi padesu tissopi pubbabhāgāparabhāgasanniṭṭhāpakacetanā sukhasampayuttā hontiyeva, taṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘sahāpi sukhena sahāpi somanassenā’’ti. Somanassameva cettha sukhanti veditabbaṃ.
೪೮೨. ತಿತ್ತಕಾಲಾಬೂತಿ ತಿತ್ತಕರಸಅಲಾಬು। ವಿಸೇನ ಸಂಸಟ್ಠೋತಿ ಹಲಾಹಲವಿಸೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಮಿಸ್ಸಿತೋ ಲುಳಿತೋ। ನಚ್ಛಾದೇಸ್ಸತೀತಿ ನ ರುಚ್ಚಿಸ್ಸತಿ ನ ತುಟ್ಠಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ನಿಗಚ್ಛಸೀತಿ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ। ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ಪಿವೇಯ್ಯಾತಿ ತಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಿವೇಯ್ಯ।
482.Tittakālābūti tittakarasaalābu. Visena saṃsaṭṭhoti halāhalavisena sampayutto missito luḷito. Nacchādessatīti na ruccissati na tuṭṭhiṃ karissati. Nigacchasīti gamissasi. Appaṭisaṅkhāya piveyyāti taṃ appaccavekkhitvā piveyya.
೪೮೩. ಆಪಾನೀಯಕಂಸೋತಿ ಆಪಾನೀಯಸ್ಸ ಮಧುರಪಾನಕಸ್ಸ ಭರಿತಕಂಸೋ। ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಪಾನಕವಣ್ಣಾದೀಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನವಣ್ಣೋ, ಕಂಸೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಪಾನಕವಸೇನ ಪಾನಕಕಂಸೋಪಿ ಏವಂ ವುತ್ತೋ। ಛಾದೇಸ್ಸತೀತಿ ತಞ್ಹಿ ಹಲಾಹಲವಿಸಂ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸೇವ ರಸಂ ದೇತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಛಾದೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
483.Āpānīyakaṃsoti āpānīyassa madhurapānakassa bharitakaṃso. Vaṇṇasampannoti pānakavaṇṇādīhi sampannavaṇṇo, kaṃse pakkhittapānakavasena pānakakaṃsopi evaṃ vutto. Chādessatīti tañhi halāhalavisaṃ yattha yattha pakkhittaṃ hoti, tassa tasseva rasaṃ deti. Tena vuttaṃ ‘‘chādessatī’’ti.
೪೮೪. ಪೂತಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಮುತ್ತಮೇವ। ಯಥಾ ಹಿ ಮನುಸ್ಸಭಾವೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಪೂತಿಕಾಯೋತ್ವೇವ, ತದಹುಜಾತಾಪಿ ಗಲೋಚಿಲತಾ ಪೂತಿಲತಾತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ತಙ್ಖಣಂ ಗಹಿತಂ ತರುಣಮ್ಪಿ ಮುತ್ತಂ ಪೂತಿಮುತ್ತಮೇವ। ನಾನಾಭೇಸಜ್ಜೇಹೀತಿ ಹರೀತಕಾಮಲಕಾದೀಹಿ ನಾನೋಸಧೇಹಿ। ಸುಖೀ ಅಸ್ಸಾತಿ ಅರೋಗೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಸುಖೀ ಭವೇಯ್ಯ।
484.Pūtimuttanti muttameva. Yathā hi manussabhāvo suvaṇṇavaṇṇo pūtikāyotveva, tadahujātāpi galocilatā pūtilatātveva vuccati. Evaṃ taṅkhaṇaṃ gahitaṃ taruṇampi muttaṃ pūtimuttameva. Nānābhesajjehīti harītakāmalakādīhi nānosadhehi. Sukhī assāti arogo suvaṇṇavaṇṇo sukhī bhaveyya.
೪೮೫. ದಧಿ ಚ ಮಧು ಚಾತಿ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಂ ದಧಿ ಚ ಸುಮಧುರಂ ಮಧು ಚ। ಏಕಜ್ಝಂ ಸಂಸಟ್ಠನ್ತಿ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಮಿಸ್ಸಿತಂ ಆಲುಳಿತಂ। ತಸ್ಸ ತನ್ತಿ ತಸ್ಸ ತಂ ಚತುಮಧುರಭೇಸಜ್ಜಂ ಪಿವತೋ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ। ಇದಞ್ಚ ಯಂ ಭಗನ್ದರಸಂಸಟ್ಠಂ ಲೋಹಿತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ, ನ ತಸ್ಸ ಭೇಸಜ್ಜಂ, ಆಹಾರಂ ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಅವಲಞ್ಜಂ ಕರೋತಿ। ಯಂ ಪನ ಪಿತ್ತಸಂಸಟ್ಠಂ ಲೋಹಿತಂ, ತಸ್ಸೇತಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಸೀತಲಕಿರಿಯಾಯ ಪರಿಯತ್ತಭೂತಂ।
485.Dadhi ca madhu cāti suparisuddhaṃ dadhi ca sumadhuraṃ madhu ca. Ekajjhaṃ saṃsaṭṭhanti ekato katvā missitaṃ āluḷitaṃ. Tassa tanti tassa taṃ catumadhurabhesajjaṃ pivato rucceyya. Idañca yaṃ bhagandarasaṃsaṭṭhaṃ lohitaṃ pakkhandati, na tassa bhesajjaṃ, āhāraṃ thambhetvā maggaṃ avalañjaṃ karoti. Yaṃ pana pittasaṃsaṭṭhaṃ lohitaṃ, tassetaṃ bhesajjaṃ sītalakiriyāya pariyattabhūtaṃ.
೪೮೬. ವಿದ್ಧೇತಿ ಉಬ್ಬಿದ್ಧೇ। ಮೇಘವಿಗಮೇನ ದೂರೀಭೂತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಗತವಲಾಹಕೇತಿ ಅಪಗತಮೇಘೇ, ದೇವೇತಿ ಆಕಾಸೇ। ಆಕಾಸಗತಂ ತಮಗತನ್ತಿ ಆಕಾಸಗತಂ ತಮಂ। ಪುಥುಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಪ್ಪವಾದೇತಿ ಪುಥೂನಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಪರೇಸಂ ವಾದೇ। ಅಭಿವಿಹಚ್ಚಾತಿ ಅಭಿಹನ್ತ್ವಾ। ಭಾಸತೇ ಚ ತಪತೇ ಚ ವಿರೋಚತೇ ಚಾತಿ ಸರದಕಾಲೇ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯೇ ಆದಿಚ್ಚೋವ ಓಭಾಸಂ ಮುಞ್ಚತಿ ತಪತಿ ವಿಜ್ಜೋತತೀತಿ।
486.Viddheti ubbiddhe. Meghavigamena dūrībhūteti attho. Vigatavalāhaketi apagatameghe, deveti ākāse. Ākāsagataṃ tamagatanti ākāsagataṃ tamaṃ. Puthusamaṇabrāhmaṇaparappavādeti puthūnaṃ samaṇabrāhmaṇasaṅkhātānaṃ paresaṃ vāde. Abhivihaccāti abhihantvā. Bhāsate ca tapate ca virocate cāti saradakāle majjhanhikasamaye ādiccova obhāsaṃ muñcati tapati vijjotatīti.
ಇದಂ ಪನ ಸುತ್ತಂ ದೇವತಾನಂ ಅತಿವಿಯ ಪಿಯಂ ಮನಾಪಂ। ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು – ದಕ್ಖಿಣದಿಸಾಯಂ ಕಿರ ಹತ್ಥಿಭೋಗಜನಪದೇ ಸಙ್ಗರವಿಹಾರೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ತಸ್ಸ ಭೋಜನಸಾಲದ್ವಾರೇ ಸಙ್ಗರರುಕ್ಖೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಏಕಸ್ಸ ದಹರಸ್ಸ ಸರಭಞ್ಞವಸೇನ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಓಸಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಸುತ್ವಾ ಸಾಧುಕಾರಂ ಅದಾಸಿ। ದಹರೋ ಕಿಂ ಏಸೋತಿ ಆಹ। ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾತಿ। ಕಸ್ಮಿಂ ದೇವತೇ ಪಸನ್ನಾಸಿ, ಕಿಂ ಸದ್ದೇ, ಉದಾಹು ಸುತ್ತೇತಿ? ಸದ್ದೋ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ, ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಹೋತಿಯೇವ, ಸುತ್ತೇ ಪಸನ್ನಾಮ್ಹಿ। ಸತ್ಥಾರಾ ಜೇತವನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕಥಿತದಿವಸೇ ಚ ಅಜ್ಜ ಚ ಏಕಬ್ಯಞ್ಜನೇಪಿ ನಾನಂ ನತ್ಥೀತಿ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ತ್ವಂ ದೇವತೇ ಸತ್ಥಾರಾ ಕಥಿತದಿವಸೇತಿ? ಆಮ, ಭನ್ತೇ। ಕತ್ಥ ಠಿತಾ ಅಸ್ಸೋಸೀತಿ? ಜೇತವನಂ, ಭನ್ತೇ, ಗತಾಮ್ಹಿ, ಮಹೇಸಕ್ಖಾಸು ಪನ ದೇವತಾಸು ಆಗಚ್ಛನ್ತೀಸು ತತ್ಥ ಓಕಾಸಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಇಧೇವ ಠತ್ವಾ ಅಸ್ಸೋಸಿನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಠಿತಾಯ ಸಕ್ಕಾ ಸುತ್ಥು ಸದ್ದೋ ಸೋತುನ್ತಿ? ತ್ವಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಮಯ್ಹಂ ಸದ್ದಂ ಸುಣಸೀತಿ? ಆಮ ದೇವತೇತಿ। ದಕ್ಖಿಣಕಣ್ಣಪಸ್ಸೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕಥನಕಾಲೋ ವಿಯ, ಭನ್ತೇ, ಹೋತೀತಿ। ಕಿಂ ಪನ ದೇವತೇ ಸತ್ಥು ರೂಪಂ ಪಸ್ಸಸೀತಿ? ಸತ್ಥಾ ಮಮೇವ ಓಲೋಕೇತೀತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಸಣ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಭನ್ತೇತಿ। ವಿಸೇಸಂ ಪನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಅಸಕ್ಖಿತ್ಥ ದೇವತೇತಿ। ದೇವತಾ ತತ್ಥೇವ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ತಂ ದಿವಸಂ ಕಿರೇಸ ದೇವಪುತ್ತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ಏವಮಿದಂ ಸುತ್ತಂ ದೇವತಾನಂ ಪಿಯಂ ಮನಾಪಂ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Idaṃ pana suttaṃ devatānaṃ ativiya piyaṃ manāpaṃ. Tatridaṃ vatthu – dakkhiṇadisāyaṃ kira hatthibhogajanapade saṅgaravihāro nāma atthi. Tassa bhojanasāladvāre saṅgararukkhe adhivatthā devatā rattibhāge ekassa daharassa sarabhaññavasena idaṃ suttaṃ osārentassa sutvā sādhukāraṃ adāsi. Daharo kiṃ esoti āha. Ahaṃ, bhante, imasmiṃ rukkhe adhivatthā devatāti. Kasmiṃ devate pasannāsi, kiṃ sadde, udāhu sutteti? Saddo nāma, bhante, yassa kassaci hotiyeva, sutte pasannāmhi. Satthārā jetavane nisīditvā kathitadivase ca ajja ca ekabyañjanepi nānaṃ natthīti. Assosi tvaṃ devate satthārā kathitadivaseti? Āma, bhante. Kattha ṭhitā assosīti? Jetavanaṃ, bhante, gatāmhi, mahesakkhāsu pana devatāsu āgacchantīsu tattha okāsaṃ alabhitvā idheva ṭhatvā assosinti. Ettha ṭhitāya sakkā sutthu saddo sotunti? Tvaṃ pana, bhante, mayhaṃ saddaṃ suṇasīti? Āma devateti. Dakkhiṇakaṇṇapasse nisīditvā kathanakālo viya, bhante, hotīti. Kiṃ pana devate satthu rūpaṃ passasīti? Satthā mameva oloketīti maññamānā saṇṭhātuṃ na sakkomi, bhanteti. Visesaṃ pana nibbattetuṃ asakkhittha devateti. Devatā tattheva antaradhāyi. Taṃ divasaṃ kiresa devaputto sotāpattiphale patiṭṭhito. Evamidaṃ suttaṃ devatānaṃ piyaṃ manāpaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಹಾಧಮ್ಮಸಮಾದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೬. ಮಹಾಧಮ್ಮಸಮಾದಾನಸುತ್ತಂ • 6. Mahādhammasamādānasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೬. ಮಹಾಧಮ್ಮಸಮಾದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
