| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੬. ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
੪੭੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਏવਂਕਾਮਾਤਿ ਏવਂਇਚ੍ਛਾ। ਏવਂਛਨ੍ਦਾਤਿ ਏવਂਅਜ੍ਝਾਸਯਾ। ਏવਂਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਤਿ ਏવਂਲਦ੍ਧਿਕਾ। ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਿਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ ਚੇવ ਇਟ੍ਠਪਰਿਹਾਨੇ ਚ। ਭਗવਂਮੂਲਕਾਤਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਗવਂਮੂਲਕਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ, ਭਗવਤਾ ਪਨ ਨੋ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ। ਭਗવਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਂ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਜਾਨਾਮ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾਮਾਤਿ ਏવਂ ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਭਗવਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਭਗવਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਤਾ વਿਨੇਤਾ ਅਨੁਨੇਤਾਤਿ। ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਗવਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਭਗવਤਿ ਪਟਿਸਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ। ਪਟਿਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਓਸਰਨ੍ਤਿ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਅਪਿਚ ਮਹਾਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਪਟਿવੇਧવਸੇਨ ਫਸ੍ਸੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਹਂ ਭਗવਾ ਕਿਨ੍ਨਾਮੋਤਿ? ਤ੍વਂ ਫੁਸਨਟ੍ਠੇਨ ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ। વੇਦਨਾ, ਸਞ੍ਞਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਹਂ ਭਗવਾ ਕਿਨ੍ਨਾਮਨ੍ਤਿ? ਤ੍વਂ વਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਾਤਿ ਏવਂ ਚਤੁਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸਰਤੀਤਿਪਿ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ। ਭਗવਨ੍ਤਞ੍ਞੇવ ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਭਗવਤੋਯੇવ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁ, ਤੁਮ੍ਹੇਯੇવ ਨੋ ਕਥੇਤ੍વਾ ਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
473.Evaṃme suttanti mahādhammasamādānasuttaṃ. Tattha evaṃkāmāti evaṃicchā. Evaṃchandāti evaṃajjhāsayā. Evaṃadhippāyāti evaṃladdhikā. Tatrāti tasmiṃ aniṭṭhavaḍḍhane ceva iṭṭhaparihāne ca. Bhagavaṃmūlakāti bhagavā mūlaṃ etesanti bhagavaṃmūlakā. Idaṃ vuttaṃ hoti – ime, bhante, amhākaṃ dhammā pubbe kassapasammāsambuddhena uppāditā, tasmiṃ parinibbute ekaṃ buddhantaraṃ añño samaṇo vā brāhmaṇo vā ime dhamme uppādetuṃ samattho nāma nāhosi, bhagavatā pana no ime dhammā uppāditā. Bhagavantañhi nissāya mayaṃ ime dhamme ājānāma paṭivijjhāmāti evaṃ bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammāti. Bhagavaṃnettikāti bhagavā hi dhammānaṃ netā vinetā anunetāti. Yathāsabhāvato pāṭiyekkaṃ pāṭiyekkaṃ nāmaṃ gahetvā dassitā dhammā bhagavaṃnettikā nāma honti. Bhagavaṃpaṭisaraṇāti catubhūmakā dhammā sabbaññutaññāṇassa āpāthaṃ āgacchamānā bhagavati paṭisaranti nāmāti bhagavaṃpaṭisaraṇā. Paṭisarantīti osaranti samosaranti. Apica mahābodhimaṇḍe nisinnassa bhagavato paṭivedhavasena phasso āgacchati, ahaṃ bhagavā kinnāmoti? Tvaṃ phusanaṭṭhena phasso nāma. Vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇaṃ āgacchati. Ahaṃ bhagavā kinnāmanti? Tvaṃ vijānanaṭṭhena viññāṇaṃ nāmāti evaṃ catubhūmakadhammānaṃ yathāsabhāvato pāṭiyekkaṃ pāṭiyekkaṃ nāmaṃ gaṇhanto bhagavā dhamme paṭisaratītipi bhagavaṃpaṭisaraṇā. Bhagavantaññeva paṭibhātūti bhagavatoyeva etassa bhāsitassa attho upaṭṭhātu, tumheyeva no kathetvā dethāti attho.
੪੭੪. ਸੇવਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਿਤਬ੍ਬੇ। ਭਜਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬੇ। ਯਥਾ ਤਂ ਅવਿਦ੍ਦਸੁਨੋਤਿ ਯਥਾ ਅવਿਦੁਨੋ ਬਾਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ। ਯਥਾ ਤਂ વਿਦ੍ਦਸੁਨੋਤਿ ਯਥਾ વਿਦੁਨੋ ਮੇਧਾવਿਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ।
474.Sevitabbeti nissayitabbe. Bhajitabbeti upagantabbe. Yathā taṃ aviddasunoti yathā aviduno bālassa andhaputhujjanassa. Yathā taṃ viddasunoti yathā viduno medhāvino paṇḍitassa.
੪੭੫. ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਆਕਾਰੇਨ ਮਾਤਿਕਾ ਠਪਿਤਾ , ਇਧ ਪਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮਰਸੇਨੇવ ਸਤ੍ਥਾ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਹਣਂ।
475.Atthi, bhikkhave, dhammasamādānanti purimasutte uppaṭipāṭiākārena mātikā ṭhapitā , idha pana yathādhammaraseneva satthā mātikaṃ ṭhapesi. Tattha dhammasamādānanti pāṇātipātādīnaṃ dhammānaṃ gahaṇaṃ.
੪੭੬. ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।
476.Avijjāgatoti avijjāya samannāgato.
੪੭੭. વਿਜ੍ਜਾਗਤੋਤਿ વਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ।
477.Vijjāgatoti vijjāya samannāgato paññavā.
੪੭੮. ਸਹਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਇਮੇ ਤਾવ ਤਯੋ ਪੁਬ੍ਬਚੇਤਨਾਯ ਚ ਅਪਰਚੇਤਨਾਯ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਚੇਤਨਾਨਂ વਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਪਨ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વਾ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚੇਤਨਾਨਂ વਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਹਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਹਾਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਂ વਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਰਭਾਗੇਸੁ ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ।
478.Sahāpi dukkhenāti ettha micchācāro abhijjhā micchādiṭṭhīti ime tāva tayo pubbacetanāya ca aparacetanāya cāti dvinnaṃ cetanānaṃ vasena dukkhavedanā honti. Sanniṭṭhāpakacetanā pana sukhasampayuttā vā upekkhāsampayuttā vā hoti. Sesā pāṇātipātādayo satta tissannampi cetanānaṃ vasena dukkhavedanā honti. Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sahāpi dukkhena sahāpi domanassenā’’ti. Domanassameva cettha dukkhanti veditabbaṃ. Pariyeṭṭhiṃ vā āpajjantassa pubbabhāgaparabhāgesu kāyikaṃ dukkhampi vaṭṭatiyeva.
੪੭੯. ਸਹਾਪਿ ਸੁਖੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਫਰੁਸવਾਚਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਤਿ ਇਮੇ ਤਾવ ਤਯੋ ਪੁਬ੍ਬਚੇਤਨਾਯ ਚ ਅਪਰਚੇਤਨਾਯ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਚੇਤਨਾਨਂ વਸੇਨ ਸੁਖવੇਦਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾવ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਾ ਸਤ੍ਤ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚੇਤਨਾਨਂ વਸੇਨ ਸੁਖવੇਦਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવ। ਸਹਾਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨਾਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਮਙ੍ਗਿਨੋ વਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਰਭਾਗੇਸੁ ਕਾਯਿਕਂ ਸੁਖਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ।
479.Sahāpisukhenāti ettha pāṇātipāto pharusavācā byāpādoti ime tāva tayo pubbacetanāya ca aparacetanāya cāti dvinnaṃ cetanānaṃ vasena sukhavedanā honti. Sanniṭṭhāpakacetanā pana dukkhasampayuttāva hoti. Sesā satta tissannampi cetanānaṃ vasena sukhavedanā hontiyeva. Sahāpi somanassenāti somanassameva cettha sukhanti veditabbaṃ. Iṭṭhaphoṭṭhabbasamaṅgino vā pubbabhāgaparabhāgesu kāyikaṃ sukhampi vaṭṭatiyeva.
੪੮੦. ਤਤਿਯਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨੇ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧੋ વਾ ਹੋਤਿ, ਮਾਗવਿਕੋ વਾ, ਪਾਣੁਪਘਾਤਂਯੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਕਾਮਕਸ੍ਸੇવ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਆਦੀਨવਂ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤવਿਰਤਿਯਾ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੇਤਿ। ਸੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਤਿਪਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਚੇਤਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਪਨ ਸੁਖਸਹਗਤਾ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ વਾਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ । ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਰਭਾਗਚੇਤਨਾવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਹਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਹਾਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
480. Tatiyadhammasamādāne idhekacco macchabandho vā hoti, māgaviko vā, pāṇupaghātaṃyeva nissāya jīvikaṃ kappeti. Tassa garuṭṭhāniyo bhikkhu akāmakasseva pāṇātipāte ādīnavaṃ, pāṇātipātaviratiyā ca ānisaṃsaṃ kathetvā sikkhāpadaṃ deti. So gaṇhantopi dukkhito domanassitova hutvā gaṇhāti. Aparabhāge katipāhaṃ vītināmetvā rakkhituṃ asakkontopi dukkhitova hoti, tassa pubbāparacetanā dukkhasahagatāva honti. Sanniṭṭhāpakacetanā pana sukhasahagatā vā upekkhāsahagatā vāti evaṃ sabbattha attho veditabbo . Iti pubbabhāgaparabhāgacetanāva sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘sahāpi dukkhena sahāpi domanassenā’’ti. Domanassameva cettha dukkhanti veditabbaṃ.
੪੮੧. ਚਤੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨੇ ਦਸਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਪਰਭਾਗਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਹਾਪਿ ਸੁਖੇਨ ਸਹਾਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
481. Catutthadhammasamādāne dasasupi padesu tissopi pubbabhāgāparabhāgasanniṭṭhāpakacetanā sukhasampayuttā hontiyeva, taṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘sahāpi sukhena sahāpi somanassenā’’ti. Somanassameva cettha sukhanti veditabbaṃ.
੪੮੨. ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੂਤਿ ਤਿਤ੍ਤਕਰਸਅਲਾਬੁ। વਿਸੇਨ ਸਂਸਟ੍ਠੋਤਿ ਹਲਾਹਲવਿਸੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਮਿਸ੍ਸਿਤੋ ਲੁਲ਼ਿਤੋ। ਨਚ੍ਛਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨ ਰੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਤੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਿਗਚ੍ਛਸੀਤਿ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ। ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਪਿવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਿવੇਯ੍ਯ।
482.Tittakālābūti tittakarasaalābu. Visena saṃsaṭṭhoti halāhalavisena sampayutto missito luḷito. Nacchādessatīti na ruccissati na tuṭṭhiṃ karissati. Nigacchasīti gamissasi. Appaṭisaṅkhāya piveyyāti taṃ appaccavekkhitvā piveyya.
੪੮੩. ਆਪਾਨੀਯਕਂਸੋਤਿ ਆਪਾਨੀਯਸ੍ਸ ਮਧੁਰਪਾਨਕਸ੍ਸ ਭਰਿਤਕਂਸੋ। વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਪਾਨਕવਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨવਣ੍ਣੋ, ਕਂਸੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਾਨਕવਸੇਨ ਪਾਨਕਕਂਸੋਪਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਛਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਞ੍ਹਿ ਹਲਾਹਲવਿਸਂ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਰਸਂ ਦੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਛਾਦੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
483.Āpānīyakaṃsoti āpānīyassa madhurapānakassa bharitakaṃso. Vaṇṇasampannoti pānakavaṇṇādīhi sampannavaṇṇo, kaṃse pakkhittapānakavasena pānakakaṃsopi evaṃ vutto. Chādessatīti tañhi halāhalavisaṃ yattha yattha pakkhittaṃ hoti, tassa tasseva rasaṃ deti. Tena vuttaṃ ‘‘chādessatī’’ti.
੪੮੪. ਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮੁਤ੍ਤਮੇવ। ਯਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾવੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਪੂਤਿਕਾਯੋਤ੍વੇવ, ਤਦਹੁਜਾਤਾਪਿ ਗਲੋਚਿਲਤਾ ਪੂਤਿਲਤਾਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਤਙ੍ਖਣਂ ਗਹਿਤਂ ਤਰੁਣਮ੍ਪਿ ਮੁਤ੍ਤਂ ਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਮੇવ। ਨਾਨਾਭੇਸਜ੍ਜੇਹੀਤਿ ਹਰੀਤਕਾਮਲਕਾਦੀਹਿ ਨਾਨੋਸਧੇਹਿ। ਸੁਖੀ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰੋਗੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਸੁਖੀ ਭવੇਯ੍ਯ।
484.Pūtimuttanti muttameva. Yathā hi manussabhāvo suvaṇṇavaṇṇo pūtikāyotveva, tadahujātāpi galocilatā pūtilatātveva vuccati. Evaṃ taṅkhaṇaṃ gahitaṃ taruṇampi muttaṃ pūtimuttameva. Nānābhesajjehīti harītakāmalakādīhi nānosadhehi. Sukhī assāti arogo suvaṇṇavaṇṇo sukhī bhaveyya.
੪੮੫. ਦਧਿ ਚ ਮਧੁ ਚਾਤਿ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦਧਿ ਚ ਸੁਮਧੁਰਂ ਮਧੁ ਚ। ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਂਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਮਿਸ੍ਸਿਤਂ ਆਲੁਲ਼ਿਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਤੁਮਧੁਰਭੇਸਜ੍ਜਂ ਪਿવਤੋ ਰੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ। ਇਦਞ੍ਚ ਯਂ ਭਗਨ੍ਦਰਸਂਸਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਭੇਸਜ੍ਜਂ, ਆਹਾਰਂ ਥਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਅવਲਞ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਪਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸੀਤਲਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਭੂਤਂ।
485.Dadhi ca madhu cāti suparisuddhaṃ dadhi ca sumadhuraṃ madhu ca. Ekajjhaṃ saṃsaṭṭhanti ekato katvā missitaṃ āluḷitaṃ. Tassa tanti tassa taṃ catumadhurabhesajjaṃ pivato rucceyya. Idañca yaṃ bhagandarasaṃsaṭṭhaṃ lohitaṃ pakkhandati, na tassa bhesajjaṃ, āhāraṃ thambhetvā maggaṃ avalañjaṃ karoti. Yaṃ pana pittasaṃsaṭṭhaṃ lohitaṃ, tassetaṃ bhesajjaṃ sītalakiriyāya pariyattabhūtaṃ.
੪੮੬. વਿਦ੍ਧੇਤਿ ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧੇ। ਮੇਘવਿਗਮੇਨ ਦੂਰੀਭੂਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਗਤવਲਾਹਕੇਤਿ ਅਪਗਤਮੇਘੇ, ਦੇવੇਤਿ ਆਕਾਸੇ। ਆਕਾਸਗਤਂ ਤਮਗਤਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਗਤਂ ਤਮਂ। ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਪ੍ਪવਾਦੇਤਿ ਪੁਥੂਨਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਪਰੇਸਂ વਾਦੇ। ਅਭਿવਿਹਚ੍ਚਾਤਿ ਅਭਿਹਨ੍ਤ੍વਾ। ਭਾਸਤੇ ਚ ਤਪਤੇ ਚ વਿਰੋਚਤੇ ਚਾਤਿ ਸਰਦਕਾਲੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯੇ ਆਦਿਚ੍ਚੋવ ਓਭਾਸਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਤਪਤਿ વਿਜ੍ਜੋਤਤੀਤਿ।
486.Viddheti ubbiddhe. Meghavigamena dūrībhūteti attho. Vigatavalāhaketi apagatameghe, deveti ākāse. Ākāsagataṃ tamagatanti ākāsagataṃ tamaṃ. Puthusamaṇabrāhmaṇaparappavādeti puthūnaṃ samaṇabrāhmaṇasaṅkhātānaṃ paresaṃ vāde. Abhivihaccāti abhihantvā. Bhāsate ca tapate ca virocate cāti saradakāle majjhanhikasamaye ādiccova obhāsaṃ muñcati tapati vijjotatīti.
ਇਦਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਅਤਿવਿਯ ਪਿਯਂ ਮਨਾਪਂ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਯਂ ਕਿਰ ਹਤ੍ਥਿਭੋਗਜਨਪਦੇ ਸਙ੍ਗਰવਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਸ ਭੋਜਨਸਾਲਦ੍વਾਰੇ ਸਙ੍ਗਰਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਏਕਸ੍ਸ ਦਹਰਸ੍ਸ ਸਰਭਞ੍ਞવਸੇਨ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਓਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਦਹਰੋ ਕਿਂ ਏਸੋਤਿ ਆਹ। ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾਤਿ। ਕਸ੍ਮਿਂ ਦੇવਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾਸਿ, ਕਿਂ ਸਦ੍ਦੇ, ਉਦਾਹੁ ਸੁਤ੍ਤੇਤਿ? ਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੋਤਿਯੇવ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾਮ੍ਹਿ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕਥਿਤਦਿવਸੇ ਚ ਅਜ੍ਜ ਚ ਏਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਪਿ ਨਾਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਤ੍વਂ ਦੇવਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਥਿਤਦਿવਸੇਤਿ? ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ। ਕਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਅਸ੍ਸੋਸੀਤਿ? ਜੇਤવਨਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਤਾਮ੍ਹਿ, ਮਹੇਸਕ੍ਖਾਸੁ ਪਨ ਦੇવਤਾਸੁ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਸੁ ਤਤ੍ਥ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਇਧੇવ ਠਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੋਸਿਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਠਿਤਾਯ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਤ੍ਥੁ ਸਦ੍ਦੋ ਸੋਤੁਨ੍ਤਿ? ਤ੍વਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਸੀਤਿ? ਆਮ ਦੇવਤੇਤਿ। ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਪਸ੍ਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕਥਨਕਾਲੋ વਿਯ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੋਤੀਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਦੇવਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ ਮਮੇવ ਓਲੋਕੇਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। વਿਸੇਸਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖਿਤ੍ਥ ਦੇવਤੇਤਿ। ਦੇવਤਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਤਂ ਦਿવਸਂ ਕਿਰੇਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਏવਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਂ ਮਨਾਪਂ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।
Idaṃ pana suttaṃ devatānaṃ ativiya piyaṃ manāpaṃ. Tatridaṃ vatthu – dakkhiṇadisāyaṃ kira hatthibhogajanapade saṅgaravihāro nāma atthi. Tassa bhojanasāladvāre saṅgararukkhe adhivatthā devatā rattibhāge ekassa daharassa sarabhaññavasena idaṃ suttaṃ osārentassa sutvā sādhukāraṃ adāsi. Daharo kiṃ esoti āha. Ahaṃ, bhante, imasmiṃ rukkhe adhivatthā devatāti. Kasmiṃ devate pasannāsi, kiṃ sadde, udāhu sutteti? Saddo nāma, bhante, yassa kassaci hotiyeva, sutte pasannāmhi. Satthārā jetavane nisīditvā kathitadivase ca ajja ca ekabyañjanepi nānaṃ natthīti. Assosi tvaṃ devate satthārā kathitadivaseti? Āma, bhante. Kattha ṭhitā assosīti? Jetavanaṃ, bhante, gatāmhi, mahesakkhāsu pana devatāsu āgacchantīsu tattha okāsaṃ alabhitvā idheva ṭhatvā assosinti. Ettha ṭhitāya sakkā sutthu saddo sotunti? Tvaṃ pana, bhante, mayhaṃ saddaṃ suṇasīti? Āma devateti. Dakkhiṇakaṇṇapasse nisīditvā kathanakālo viya, bhante, hotīti. Kiṃ pana devate satthu rūpaṃ passasīti? Satthā mameva oloketīti maññamānā saṇṭhātuṃ na sakkomi, bhanteti. Visesaṃ pana nibbattetuṃ asakkhittha devateti. Devatā tattheva antaradhāyi. Taṃ divasaṃ kiresa devaputto sotāpattiphale patiṭṭhito. Evamidaṃ suttaṃ devatānaṃ piyaṃ manāpaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੬. ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Mahādhammasamādānasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੬. ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
